Cele zoperacjonalizowane UCZEŃ podaje kolejność dodawania poszczególnych składników w procesie tworzenia się emulsji podczas przygotowywania kremu

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „EMULSJE” CHEMIA, IV ETAP EDUKACYJNY

Temat: Emulsje .

Treści kształcenia:

Podstawa programowa: Punkt 2. 5. [uczeń]: opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków (na podstawie etykiety kremu, balsamu, pasty do zębów itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania.

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ

podaje kolejność dodawania poszczególnych składników w procesie tworzenia się emulsji

podczas przygotowywania kremu;

zna rodzaje emulsji;

wymienia zastosowania emulsji;

opisuje przebieg procesu tworzenia się emulsji;

wyjaśnia pojęcia: układ dyspersyjny, emulsja, emulgator, emulsja typu W/O i

emulsja typu O/W.

Nabywane umiejętności

UCZEŃ

potrafi poprawnie opisać zachowanie emulgatora w

emulsji;

prawidłowo dobiera informacje w powiązaniu z wymogami

zadania;

sprawnie wyszukuje informacje z prezentacji, filmu oraz z

zasobów internetowych;

uzasadnia potrzebę znajomości składu kosmetyków i

preparatów czyszczących.

Kompetencje kluczowe:

 porozumiewanie się w języku ojczystym;

 myślenie przyczynowo - skutkowe i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;

 umiejętność uczenia się.

Etapy lekcji 1) Wstęp:

Nauczyciel informuje uczniów, że zwykle substancje występują w układach zwanych mieszaninami. Mieszaninę, w której cząstki jednej substancji (tzw. substancja/faza rozproszona) są rozproszone pomiędzy cząstkami drugiej substancji (tzw. substancja/faza rozpraszająca) to układ dyspersyjny.

2) Przebieg zajęć:

Kosmetyki i środki czystości produkuje się w postaci mieszanin, często wieloskładnikowych. Jeśli za kryterium podziału mieszanin przyjmiemy stan skupienia substancji

rozproszonej i rozpraszającej, to mamy do czynienia z różnymi postaciami fizykochemicznymi kosmetyków i środków czystości, jak: roztwory gazowe, właściwe, mgły, piany, emulsje, aerozole, zawiesiny, koloidy etc.

Najczęstszą formą kosmetyków i środków czystości spośród podanych jest emulsja.

Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie prezentacji nt.

emulsji i ich zastosowań oraz poleca wypisanie samodzielne przez uczniów z prezentacji definicji emulsji, emulgatora i typów emulsji (W/O i O/W) oraz zastosowań.

(można wykorzystać poniższą przykładową kartę pracy ucznia).

Nauczyciel przedstawiając uczniom prezentację omawia poszczególne slajdy

Karta pracy ucznia:

Emulsja to: …. Emulgator to:

…. Zastosowania

emulsji:

Emulsja typu W / O

Emulsja typu O / W

Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel omawia sposób tworzenia się emulsji.

Emulsja to rodzaj koloidu, układ dwufazowy ciecz polarna – ciecz niepolarna. Te dwie ciecze nie mieszają się wzajemnie, a cały układ jest nietrwały, chyba że obniżymy napięcie powierzchniowe każdej cieczy stosując emulgator.

Emulgator to substancja, której część polarna („głowa”) kieruje się w stronę cieczy polarnej, a część niepolarna („ogon”) wnika w ciecz niepolarną. W ten sposób możliwym jest utrzymanie emulsji w całości i faza wodna (polarna ) nie oddziela się od fazy olejowej (niepolarnej).

Nauczyciel przedstawia uczniom film pokazujący w praktyczny sposób, jak można przygotować emulsję i

poleca zwrócić uwagę na składniki fazy olejowej, składniki fazy wodnej oraz kolejne etapy przygotowywania kremowej emulsji. (Można wykorzystać poniższą przykładową kartę pracy ucznia.)

Karta pracy ucznia:

Składniki fazy olejowej:

Składniki

fazy wodnej: Etapy przygotowania kremu:

Nauczyciel proponuje uczniom zadanie do wykonania w grupach 2-3 osobowych (zależnie od liczebności klasy).

Zadanie wymaga przygotowania przez nauczyciela etykiet z wybranych środków czystości i kosmetyków np. farby do włosów, szamponu, kremu do twarzy, pasty do zębów, środka do czyszczenia kuchenek, środka do sanitariatów;

balsamu do ciała, mleczka do demakijażu itp.

Nauczyciel wyjaśnia, że etykiety zamieszczane na produktach kosmetycznych i czyszczących powinny zawierać informację o składzie i zawartości, terminie ważności, informacje o producencie, nazwę handlową, nr partii, ilość; zasady bezpiecznego użytkowania etc.

(zgodnie m. in. z ustawą o kosmetykach z 2001r.).

Na opakowaniach kosmetyków (– czyli substancji do oczyszczania, ochrony i upiększania ciała) i środków czystości stosuje się zapis składu z wykorzystaniem Międzynarodowego Nazewnictwa Składników Kosmetycznych (tzw. INCI) wprowadzonego przez organizację amerykańską CFTA w 1997r. Składniki kosmetyków i środków czystości podaje się w języku angielskim (dotyczy to nazw zw. chemicznych – nazwy roślin podaje się w języku łacińskim) w kolejności zgodnie z malejącą ich zawartością, przy czym nazwy barwników

zawsze wymienia się na końcu listy. Wprawnemu chemikowi analiza składu pozwala na określenie właściwości, typu kosmetyku (emulsja W/O czy O/W), przewidzenie efektów jego zastosowania, możliwości łączenia z innymi preparatami itp.

Uczniowie mają przeanalizować skład wylosowanych kosmetyków i środków czystości, określić rodzaj składników wraz z działaniem, ich nazwy wg systemu INCI oraz nazwy polskie (zgodnie z załączonym wzorem karty pracy grupowej). Do wykorzystania – zasoby Internetu i/lub zgromadzone materiały przez nauczyciela np. wykazy grup substancji ich funkcji w kosmetykach i preparatach

Karty pracy grupowej Nazwa wg INCI

(z etykiety) Nazwa polska Rodzaj składnika - działanie 1. ..

2. ..

3. ..

4. ..itd.

Po zakończeniu pracy zespołowej nauczyciel zbiera karty pracy grupowej do oceny.

Nauczyciel może również wspomnieć o konieczności dobrego (nie pobieżnego) zapoznania się informacjami – często w postaci piktogramów – na temat bezpiecznego użytkowania preparatów i środków czyszczących. Często jest tak, że skład preparatu czyszczącego wyklucza jego zastosowanie z innym preparatem, nawet jeśli sądzimy, że to wzmocni jego działanie. Np. zmieszanie Domestosa 24H i Domestosa Zero Kamienia spowoduje wydzielanie się trującego chloru.

3) Podsumowanie:

Nauczyciel przypomina definicję emulsji, jej podstawowe rodzaje, podkreśla rolę emulgatora.

Krotko przypomina sposób tworzenia się emulsji.

Podkreśla wagę umiejętności określania właściwości kosmetyków i środków czystości.

A jest to umiejętność ważna nie tylko ze względów bezpieczeństwa, ale również dlatego, że nie zawsze reklamowany produkt ma rzeczywiście właściwości wynikające z jego składu. Ale także jest to informacja ważna dla osób, u których składniki mogą potencjalnie wywołać reakcję uczuleniową (alergię).

Środki dydaktyczne:

 komputery z dostępem do Internetu;

 karty pracy (na grupę i dla każdego ucznia – opisy w scenariuszu);

 film „Zrób sobie krem” (zasób nr 1);

 prezentacja „Zastosowania emulsji” (zasób nr 2);

 ew. dodatkowe materiały przygotowane przez nauczyciela, jak wykazy grup substancji i ich funkcji w kosmetykach oraz preparatach (opis w scenariuszu).

Metody dydaktyczne:

 pogadanka;

 praca z tekstem przewodnim (film);

 wykład ilustrowany;

 praca w grupie zadaniowej.

Formy dydaktyczne:

 zbiorowa;

 indywidualna.

Zadanie dla chętnych Propozycje zadań:

1. Jakie substancje stosuje się w kosmetykach i środkach czystości jako emulgatory? Która z substancji w prezentowanym filmie pełniła taką funkcję?

2. Które z produktów kosmetycznych nie posiadają podanej daty /okresu trwałości i dlaczego?

3. Czy i dlaczego preparatem do udrażniania rur można odetkać rurę aluminiową zatkaną budyniem?

4. Czy i dlaczego można zmieszać ze sobą Domestos 24H z preparatem do czyszczenia przedmiotów miedzianych.

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody i informatyki.