Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej (nazwa szkoły) w (miejscowość)
INNOWACJA PEDAGOGICZNA organizacyjno-metodyczna
Imię i nazwisko autora:
Beata Miastkowska
Temat innowacji:
,,Spotkania przy szachownicy”
czyli
podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej
"Nauczcie dzieci grać w szachy, a o ich przyszłość możecie być spokojni."
- Paul Morphy
Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Września 1939 r. w Grodzisku Autor: Beata Miastkowska
Temat: ,, Spotkania przy szachownicy” , czyli podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej
Przedmiot: edukacja wczesnoszkolna
Rodzaj innowacji: organizacyjno-metodyczna Data wprowadzenia: 5.02.2021 r.
Data zakończenia: czerwiec 2022 r.
Zakres innowacji:
Adresatami innowacji są uczniowie klasy drugiej edukacji wczesnoszkolnej.
Czas realizacji innowacji obejmuje drugi semestr roku szkolnego 2020/2021 z możliwością jej kontynuowania w następnym roku szkolnym.
Zajęcia innowacyjne odbywać się będą jako element godziny lekcyjnej, raz na dwa tygodnie w piątki .
Niniejsza innowacja ma na celu szerzenie idei współpracy, integracji zespołu oraz kształtowanie ważnych cech osobowości; jak odpowiedzialność, koncentracja, intuicja zwiększenie umiejętności matematycznych uczniów szczególnie w zakresie logiki, orientacji przestrzennej, myślenia analitycznego, rozwiązywania problemów z wykorzystaniem szachów. Ma ona zachęcać i motywować uczniów do kreatywnego myślenia, współpracy, przewidywania skutków podjętych decyzji.
Motywacja wprowadzenia innowacji:
Innowacja ,, Spotkania przy szachownicy” , czyli podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej , jest moją odpowiedzią na potrzebę alternatywnych sposobów spędzania
czasu wolnego, szczególnie po okresie zdalnego nauczania, oraz rozwiania kompetencji matematycznych . Stanowi ona także wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej dla pierwszego etapu edukacyjnego.
Na podstawie wieloletnich obserwacji w pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej oraz przeprowadzonych diagnoz i testów w szkole podstawowej w Grodzisku, zauważyłam, że uczniom najbardziej brakuje pomysłów na konstruktywne spędzanie wolnego czasu, integracyjności zespołu, pasji a także kompetencji matematycznych w tym rozwiązywania problemów . Dlatego też główną przyczyną opracowania innowacji z tego przedmiotu była potrzeba zachęcenia dzieci do przeniesienia mody na szachy do swoich domów, aby stały się one dobrą alternatywą na wykorzystanie czasu wolnego , wykorzystywanie zdobytych wiadomości i umiejętności w edukacji oraz przygotowania do rozwinięcia umiejętności przewidywania skutków pewnych decyzji i planowania .
Podstawa prawna:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r., poz. 356)
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów, nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z 2009r, Nr 4, poz. 18)
3. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. ( tekst jednolity: Dz. U. z 2016r. , poz.
1943 z późniejszymi zmianami, art.22a))
4. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. – prawo oświatowe
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002r., Nr 56, poz. 506 ze zm.)
Warunki realizacji programu innowacji:
Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Września 1939 r w Grodzisku ma odpowiednie warunki do planowania i realizacji działań innowacji pedagogicznej ,, Spotkania przy szachownicy” , czyli podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej . Innowacja jest moją odpowiedzią na zainteresowanie uczniów grami stolikowymi oraz wypływającymi z tego korzyściami edukacyjnymi i wychowawczymi. Jest również wyjściem naprzeciw rozwijaniu kompetencji matematycznych, społecznych , słowem edukacyjnych, dotyczącym wprowadzenia nauki gry w szachy do podstawy programowej dla pierwszego etapu edukacyjnego, która obowiązuje od 11 września 2017r. Cel ten zostanie zrealizowany poprzez wprowadzenie na zajęcia ćwiczeń, zabaw związanych z poznawaniem zasad i reguł tej gry. Zajęcie będą się odbywać w wymiarze 1 godziny lekcyjnej raz na dwa tygodnie. Myślą przewodnią programu innowacji było takie zorganizowanie zajęć, aby rozwijanie umiejętności myślenia strategicznego i logicznego sprawiało dzieciom przyjemność i było dla nich źródłem radości.
Źródła finansowania innowacji: zasoby własne placówki, pomoc dyrektora i rady rodziców
Opis innowacji:
I. Wstęp
PO CO INNOWACJA W TEJ SZKOLE?
"Gdy jesteś samotny i czujesz się wrogiem świata, zagraj w szachy, podniosą cię na duchu" -
Arystoteles W Polsce jednym z pedagogów, który doceniał szachy w pracy z dziećmi i młodzieżą był prof. Kartasiński, autor artykułu „Gra szachowa jako środek wychowawczy”, opublikowanego przez Wiadomości Szachowe Warszawskiego Okręgowego Związku Szachowego, marzec 1936. Szachy zdobyły dużą popularność wśród elit społecznych i umysłowych, dlatego noszą miano gry „królewskiej”. W dawnych czasach w szachy grali tylko królowie, królowe, książęta, księżniczki, rycerze i damy dworu w zamkach i pałacach. Dziś szachy klasyfikuje się jako sport umysłowy, który ma wiele walorów edukacyjnych wpływających na rozwój intelektualny, psychiczny i społeczny dla ludzi w każdym wieku. W ostatnim czasie doceniono szachy. Może nadszedł czas, aby poznały je wszystkie dzieci.
Tworząc innowację pedagogiczną,, Spotkania przy szachownicy” , czyli podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej, wychodzę naprzeciw oczekiwaniom dzieci i ich rodziców. Ideą przewodnią programu jest wsparcie edukacji matematycznej w
edukacji wczesnoszkolnej. Gra w szachy rozwija i ćwiczy wyobraźnię przestrzenną dziecka, poprawną koordynację ruchów, uczy stron świata, kierunków lewo – prawo oraz określania odległości między przedmiotami. Jest to lekcja geometrii, która w sposób często przez ucznia niewidoczny, pomoże mu w matematyce, fizyce, nawet technice i geografii. Bardzo ważny jest wpływ szachów na psychikę dzieci. Gra uczy odpowiedzialności i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji, a także skutecznego działania pod presją, nie poddawania się nawet w najtrudniejszej sytuacji. Dziecko, które gra w szachy uczy się radzić sobie ze stresem i porażką. Rozwija opanowanie, koncentrację i uczy się szacunku do przeciwnika, gdyż żadnego przeciwnika nie
można zlekceważyć. Gra w szachy przygotowuje do zdrowej rywalizacji, szacunku dla przeciwnika, umiejętności pogodzenia się z porażką , nie ma w niej miejsca na
brutalność, czy agresję.
II. Założenia ogólne
1. Innowacja skierowana jest do uczniów klasy drugiej 2. Główne założenia pracy na innowacyjnych zajęciach:
Innowacja jest połączeniem czynnościowego nauczania matematyki z różnymi formami aktywności poznawczej dzieci w młodszym wieku szkolnym
- wykorzystanie podstaw umiejętności gry w szachy do pobudzania aktywności własnej dziecka.
- zapoznanie uczniów z podstawami gry w szachy jako alternatywną formą rozwijania kompetencji społecznych, matematycznych oraz sposobów spędzania wolnego czasu - wdrożenie pracy metodą aktywną.
III. Cele innowacji
Cel główny:
Pobudzanie wszechstronnego rozwoju uczniów ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania umiejętności matematycznych i społecznych poprzez grę w szachy
Cele szczegółowe:
• rozbudzenie zainteresowania grą w szachy;
• opanowanie podstaw wiedzy szachowej oraz słownictwa szachowego;
• doskonalenie strategii gry;
• ćwiczenie logicznego myślenia, twórczego rozwiązywania problemów oraz zadań szachowych;
• kształtowanie zasad zdrowej rywalizacji i etyki szachowej;
• nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach;
• wzmocnienie poczucia własnej wartości ucznia;
• rozwijanie zdolności do działania w zespole i osiągania zamierzonego celu;
• rozwijanie umiejętności spędzania przez dziecko wolnego czasu.
- poprawa funkcjonowania uczniów w zakresie intelektualnym, psychicznym, osobowościowym i społecznym
- swobodne posługiwanie się terminologią związaną z grą w szachy
- zachęcanie do rozwijanie zdolności do działania w zespole i osiągania zamierzonego celu - kształtowanie u uczniów umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
- przygotowanie uczniów do rozwiązywania problemów przy pomocy dostępnych narzędzi kształtujących ich otwartość, aktywność, kreatywność oraz logiczne, analityczne i abstrakcyjne myślenie
IV. Metody i formy
Nauczyciel Beata Miastkowska co dwa tygodnie realizuje następujące zadania:
Przy realizacji założonych celów zostaną zastosowane metody i techniki aktywizujące, dostosowane do poziomu i możliwości uczniów.
- podająca
– objaśnienie, pogadanka, opowiadanie, opis - problemowa
– aktywizująca
– gry dydaktyczne, burza mózgów, praca w zespołach zadaniowych
- eksponująca – ekspozycja, pokaz połączony z przeżyciem
- praktyczna – pokaz, ćwiczenia przedmiotowe, prezentacja sposobu wykonania zadania przez zespół
Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa
1. Wykorzystanie elementów dyskusji, burzy mózgów, dramy itp. w opracowaniu umiejętności i wiadomości o szachach.
2. Prezentacja filmów instruktażowych, utworów muzycznych z płyt CD o tematyce
Szachowej oraz scenariuszy zajęć zawartych w Podręczniku Nauczyciela,, Szkolni Przyjaciele”
WSiP.
3. Wysłuchanie baśni i legend o szachach.
4. Zorganizowanie symultany szachowej.
5. Praca w zespołach zadaniowych.
6. Wymiana ciekawostek i doświadczeń o szachach na szczeblu uczeń - uczeń.
7. Wykonanie wytworów plastycznych związanych z tematyką szachową.
Uczeń: metody i formy pracy, które będą wyzwalać inicjatywę dzieci i rozwijać je całościowo.
V. Przewidywane osiągnięcia (korzyści wdrożenia innowacji)
Uczniowie:
✓ Zdobywają wiedzę w sposób kreatywny, gdyż rozwiązują różnorodne zadania wymagające logicznego myślenia
✓ Wykorzystują możliwości jakie daje zgodna współpraca w parze, grupie, zespole zadaniowym
✓ Mają możliwość rozwijania wyobraźni oraz umiejętności krytycznego myślenia, analizowania, wartościowania i uogólniania zjawisk
✓ Uczą się odwagi i wiary we własne możliwości uczestnicząc w konkursach tematycznych
✓ poprawa funkcjonowania uczniów w zakresie intelektualnym, psychicznym, osobowościowym i społecznym
✓ swobodne posługiwanie się terminologią związaną z grą w szachy
Nauczyciel:
✓ Zachęca do rozwijanie zdolności do działania w zespole i osiągania zamierzonego celu
✓ Kształtuje u uczniów umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
✓ Przygotowuje uczniów do rozwiązywania problemów przy pomocy dostępnych narzędzi kształtujących ich otwartość, aktywność, kreatywność oraz logiczne, analityczne i abstrakcyjne myślenie
✓ Wykorzystuje swoje kompetencje do pracy z uczniami;
✓ współpracuje ze środowiskiem lokalnym;
✓ popularyzuje gry w szachy.
VI. Tematyka zajęć
Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla pierwszego etapu edukacyjnego. Są one kontynuacją tematyki drugiej klasy, uzupełniają ją, poszerzają. Przewidziano realizację ok. 30 bloków tematycznych:
1. Temat: witajcie, szachy!
2. Temat: Król
3. Temat: Poznajemy linie pionowe i poziome. Wieża 4. Temat: Poznajemy linie skośne. Goniec
5. Temat: Królowa (hetman) 6. Temat: Skoczek
7. Temat: Pionek 8. Temat: Szach królowi 9. Temat: Mat
10. Temat: Remis. Pat
11. Temat: Powtórzenie wiadomości 12. Temat: Promocja pionka
13. Temat: Bicie w przelocie 14. Temat: Roszada
15. Temat: Wartość bierek. Wymiana, strata, przewaga 16. Temat: Debiut
17. Temat: Mat dwiema wieżami 18. Temat: Mat jedną wieżą 19. Temat: Mat hetmanem i wieżą 20. Temat: Mat hetmanem
21. Temat: Powtórzenie wiadomości z klasy 2.
22. Temat: Reguła kwadratu pionka 23. Temat: Widełki
24. Temat: Związanie 25. Temat: Rożen
26. Temat: Atak z odsłony 27. Temat: Pułapki debiutowe 28. Temat: Zapis szachowy 29. Temat: Odciągnięcie obrońcy 30. Temat: Zaciągnięcie na złe pole
VII. Ewaluacja
W celu uzyskania informacji zwrotnej nauczyciel przeprowadzi:
- ankietę dotyczącą opinii rodziców o realizowanej innowacji pedagogicznej - rozmowy indywidualne i grupowe z uczniami,
- rozmowy z rodzicami.
Szczegółowa analiza wyników ankiety, przeprowadzonych rozmów oraz wyników klasyfikacji pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów. Działania te pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować metody pracy. Podjęta zostanie także decyzja o ewentualnej kontynuacji innowacji w tej grupie.
Wszystkie wyniki i uwagi zostaną opracowane w sprawozdaniu (na koniec roku szkolnego 2020/2021 oraz 2021/2022) oraz udostępnione dyrektorowi szkoły.
VIII. Spodziewane efekty
Wpływ na uczniów:
✓ Rozwój umiejętności matematycznych, szczególnie w zakresie logiki, orientacji przestrzennej, myślenia analitycznego, rozwiązywania problemów;
✓ Zaangażowanie
✓ Ukierunkowanie na zainteresowanie uczniów ciekawą forma spędzania wolnego czasu Wpływ na pracę szkoły:
✓ Podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez wzbogacenie tradycyjnych środków i metod dydaktycznych
✓ Innowacja pedagogiczna jako forma profilaktyki uzależnień od cyberprzestrzeni i innych
✓ Indywidualizacja nauczania – podnoszenie wyników edukacyjnych uczniów
✓ Promocja szkoły w środowisku lokalnym i ogólnopolskim
IX. Formy i metody ewaluacji
Ewaluacja będzie dotyczyła całości innowacji. Program ma charakter otwarty – jego treści mogą być rozszerzane w zależności od zainteresowań dzieci:
- obserwacja dzieci podczas prowadzonych zajęć - ustne wypowiedzi uczniów na bieżących zajęciach - praca w grupach i zespołach zadaniowych
- analiza kart pracy powtarzających i utrwalających wiadomości dotyczące szachowych zasad
- wykonywanie prac plastycznych
- rozmowy indywidualne z dziećmi i rodzicami - udział w symultanie szachowej
- zamieszczanie na stronie internetowej szkoły zdjęć z prowadzonych zajęć
X. Podsumowanie
Niniejsza innowacja ma na celu zaprezentowanie korzyści płynących z nauki gry w szachy dla uczniów, nauczycieli i naszej szkoły.
"Nauczcie dzieci grać w szachy, a o ich przyszłość możecie być spokojni." - Paul Morphy Bibliografia:
1. Urszula Woźniak;Gra w szachy. Scenariusze Nowi Tropiciele | Klasa1, 2, 3
2. Zyta Czechowska, Jolanta Majkowska; Działanie innowacyjne „Kreujemy szkołę przyszłości”
3. Magdalena Zawadzka „Grajmy w szachy, materiały szkoleniowe dla najmłodszych”
część 1 – Polski Związek Szachowy, Warszawa 2010
4. Krzysztof Mrozek „Podstawy gry w szachy w edukacji wczesnoszkolnej” – WOM Rybnik, 2018
5. Anna Sołecka „Spotkania na szachownicy. Podstawy gry szachowej w edukacji wczesnoszkolnej” – Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2018
6. Strony internetowe: www.matzoo.pl, www.matematykainnegowymiaru.pl, http://www.agencja64.xon.pl, www.lichess.pl
Blogi edukacyjne i portale o tematyce edukacyjnej i TIK:
1. www.specjalni.pl
2. www.zamiastkserówki.edu.pl
3. www.kodowanienadywanie.blogspot.com 4. www.superbelfrzy.edu.pl
5. www.tableciaki.blogspot.com
6. www.klikankowo.jimdo.com
7. www.matematykawpodstawowce.pl 8. www.edunews.pl
9. www.logofigle.pl 10. www.tikwedukacji.pl
11. www.deutschfun-pielgrzymowice.blogspot.com 12. www.dlakreatywnychinietylko.pl
13. www.123tablety.jimdo.com 14. www.nauczanka.edu.pl 15. www.nina.gov.pl
XI. Ankieta do ewaluacji
Szanowni Państwo!
Chciałabym poznać Państwa opinię o realizowanej innowacji pedagogicznej „Gambit Królowej, czyli podstawy gry w szach w edukacji wczesnoszkolnej ” w naszej szkole.
Uzyskane wyniki zostaną wykorzystane do podsumowania innowacji oraz w dalszej pracy nad podwyższeniem jakości pracy szkoły w zakresie rozwijania umiejętności przez dzieci.
Proszę o zaznaczenie właściwej odpowiedzi.
Ankieta jest anonimowa.
1. Czy zapoznano Państwa z założeniami innowacji pedagogicznej „Gambit Królowej, czyli podstawy gry w szach w edukacji wczesnoszkolnej”?
a) TAK b) NIE
2. Czy obserwujecie Państwo u swojego dziecka rozwój umiejętności społecznych i matematycznych szczególnie w zakresie logiki, orientacji przestrzennej, myślenia analitycznego, rozwiązywania problemów?
a) TAK b) NIE
3. Czy obserwujecie Państwo u swojego dziecka większe zainteresowanie grami planszowymi w swoich domach w czasie wolnym?
a) TAK b) NIE
5. Czy są Państwo zadowoleni z wprowadzenia innowacji pedagogicznych w pracę szkoły ? a) TAK
b) NIE
6. Czy oczekujecie Państwo kontynuacji innowacji pedagogicznej w następnych latach?
a) TAK b) NIE
DZIĘKUJĘ!
