Badanie echokardiograficzne u p∏odów z torbielà jajnika
Fetal echocardiography in fetal ovarian cysts
S∏odki Maciej
1, Janiak Katarzyna
1, Szaflik Krzysztof
2, Wilczyƒski Jan
3, Oszukowski Przemys∏aw
4, Chilarski Andrzej
5, Respondek-Liberska Maria
11Zak∏ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki i Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi
2Klinika Terapii P∏odu Instytutu-Centrum Zdrowia Matki Polki w ¸odzi
3Klinika Medycyny Matczyno-P∏odowej i Ginekologii Instytutu-Centrum Zdrowia Matki Polki w ¸odzi
4Klinika Perinatologii i Ginekologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w ¸odzi
5Klinika Chirurgii i Urologii Dzieci´cej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w ¸odzi
Streszczenie
Cel pracy: Ocena przydatnoÊci badania echokardiograficznego w rokowaniu u p∏odów z torbielà jajnika.
Materia∏ i metody: Materia∏ stanowi∏o 21 p∏odów z torbielà jajnika, u których wykonano badanie echokardiogra- ficzne w Zak∏adzie Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w latach 1995-2006.
Wyniki: W 18/21 (86%) przypadkach stwierdzono prawid∏owà budow´ serca (NHA – normal heart anatomy), u 3/21 (14%) p∏odów rozpoznano wad´ serca. U 7/18 (39%) p∏odów z NHA stwierdzano zmiany czynnoÊciowe w sercu, w tym u 5 p∏odów przerost mi´Ênia sercowego, 4 noworodki z hipertrofià mi´Ênia sercowego by∏y opero- wane po porodzie. Tylko u jednego noworodka, który by∏ operowany po porodzie nie obserwowano prenatalnie przerostu mi´Ênia sercowego.
Wnioski:
1. U p∏odów z torbielà jajnika i prawid∏owà budowà serca stosunkowo cz´sto rejestrowano anomalie czynnoÊciowe w badaniu echokardiograficznym (g∏ównie pod postacià przerostu mi´Ênia sercowego).
2. Zmiany czynnoÊciowe w prenatalnym badaniu echokardiograficznym cz´Êciej wiàza∏y si´ z operacjà u noworod- ka, natomiast prawid∏owy wynik czynnoÊciowej analizy przep∏ywów wewnàtrzsercowych cz´Êciej wiàza∏ si´
z samoistnà regresjà torbieli jajnika (p=0,0265).
S∏owa kluczowe:torbiel jajnika/ p∏ód/ echokardiografia/ przerost mi´Ênia sercowego/
Adres do korespondencji:
Maria Respondek-Liberska
Zak∏ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki i Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi
93-338 ¸ódê, ul. Rzgowska 281/289 tel. 042 271 11 35
e-mail: majkares@uni.lodz.pl
Otrzymano: 15.10.2007
Zaakceptowano do druku: 15.04.2008
P R A C E O R Y G I N A L N E
p o ∏ o ˝ n i c t w o
Wst´p
WÊród p∏odów p∏ci ˝eƒskiej torbiel jajnika jest zmianà coraz cz´Êciej rozpoznawanà prenatalnie wraz z rozwojem diagnostyki ultrasonograficznej, mimo to nadal nie ustalono jasnych kryteriów post´powania w tej patologii [1-9].
Rokowanie torbieli jajnika u p∏odu opiera si´ g∏ównie na dwóch kryteriach ultrasonograficznych: Êrednicy torbieli i echogenicznoÊci zmiany. W piÊmiennictwie nie oceniano przydatnoÊci badania echokardiograficznego w diagnostyce torbieli jajnika u p∏odu.
Cel pracy
Celem pracy by∏a retrospektywna ocena przydatnoÊci ba- dania echokardiograficznego w rokowaniu u p∏odów z torbie- là jajnika.
Materia∏ i metody
Analizie poddano 21 p∏odów z torbielà jajnika, u których wykonano badanie echokardiograficzne w Zak∏adzie Diagno- styki i Profilaktyki Wad Wrodzonych w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w latach 1995-2006, z pe∏nà dokumenta- cjà badaƒ na kasetach video lub w postaci cyfrowej. Badania wykonywano przy u˝yciu aparatu ATL–HDI 5000 i VOLU- SON EXPERT, stosujàc g∏owice przezbrzuszne typu convex 3,5MHz i g∏owice kardiologiczne. Oceniono wp∏yw stwierdza- nych nieprawid∏owoÊci w badaniu echokardiograficznym na dalsze losy p∏odów. Wyniki opracowano na podstawie kompu- terowej bazy danych zak∏adu (File Maker Pro 4, Microsoft, USA) po retrospektywnej analizie dokumentacji oraz po uzu- pe∏nieniu danych z wywiadu od rodziców badanych p∏odów.
Wyniki
W latach 1995-2006 w Zak∏adzie Diagnostyki i Profilakty- ki Wad Wrodzonych ICZMP w ¸odzi badanie echokardiogra- ficzne wykonane by∏o u 21 p∏odów z rozpoznanà torbielà jaj- nika.
W 18 (86%) przypadkach stwierdzono prawid∏owà budo- w´ serca. W 3 (14%) przypadkach rozpoznano wad´ serca:
dwukrotnie ubytek w przegrodzie mi´dzykomorowej i jednà z∏o˝onà wad´ serca pod postacià pojedynczej komory (SV) z podwójnym odejÊciem naczyƒ znad lewej komory serca (DOLV) i stenozà pnia p∏ucnego (PS). Dwóm p∏odom z wadà serca towarzyszy∏y dodatkowo inne poza torbielà jajnika ano- malie strukturalne (agenezja nerek i holoprozencefalia z rozsz- czepem podniebienia i zespo∏em Dandy-Walkera). Noworod- ki te zmar∏y po porodzie. Noworodka z wadà serca pod posta- cià ubytku w przegrodzie mi´dzykomorowej i torbielà jajnika w 8 dobie po porodzie wypisano do domu w dobrym stanie ogólnym. (Tabela I).
Grup´ p∏odów z prawid∏owà budowà serca podzielono na trzy podgrupy. W pierwszej uwzgl´dniono p∏ody, u których torbiel jajnika uleg∏a samoistnej regresji, do drugiej grupy za- liczono p∏ody, u których dokonano aspiracji prenatalnej, do trzeciej p∏ody operowane po porodzie z powodu torbieli jajni- ka. (Rycina 1, 2, 3).
W ocenie czynnoÊciowej serca u p∏odów z prawid∏owà bu- dowà serca w 5/18 (28%) przypadków stwierdzano przerost mi´Ênia sercowego. SpoÊród 5 przypadków przerostu mi´Ênia sercowego, 4 noworodki by∏y operowane po porodzie.
(Rycina 3).
Jeden z noworodków operowany w 3 miesiàcu ˝ycia, z po- wodu komplikacji w trakcie znieczulenia ogólnego po opera- cji przebywa∏ w Klinice Kardiologii gdzie stwierdzono obec- noÊç umiarkowanego przerostu mi´Ênia lewej i prawej komo- ry, bez utrudnienia nap∏ywu i odp∏ywu. U jednego noworod- ka, który by∏ operowany po porodzie z powodu powik∏anej torbieli jajnika nie obserwowaliÊmy w prenatalnym badaniu echokardiograficznym przerostu mi´Ênia sercowego.
Z innych nieprawid∏owoÊci czynnoÊciowych stwierdzonych w badaniu echokardiograficznym obserwowano wysi´k w osierdziu oraz niedomykalnoÊç zastawki trójdzielnej z dys- proporcjà komór. W obydwu przypadkach torbiele uleg∏y sa- moistnej regresji w okresie noworodkowym.
Abstract
Objectives: The aim of the study was to evaluate the outcome of fetuses with ovarian cysts in relation to fetal echocardiography.
Material and methods: In the Department for Diagnosis and Prophylaxis of Birth Defects at the Polish Mother's Memorial Hospital in Lodz fetal echocardiography was performed in 21 fetuses with ovarian cysts between the years 1995-2006.
Outcomes: In 18 out of 21 (86%) fetuses we have found normal heart anatomy (NHA) and in 3 fetuses congeni- tal heart defect (CHD). In 7 out of 18 (39%) fetuses with NHA there were functional anomalies, including 5 fetuses with hypertrophy. Four neonates with hypertrophy required surgical procedures after the delivery. Prenatal hyper- trophy was not observed in case of only one neonate which was operated after the delivery.
Conclusions:
1. Fetal echocardiography studies were very often abnormal in fetus with ovarian cysts (mainly as functional anom- alies).
2. Functional anomalies detected in fetal echocardiography more often resulted in surgical procedures after the birth, whereas normal heart study was more often connected with spontaneous regression of ovarian cyst (p=0,0265).
Key words:ovarian cyst/fetus/echocardiography/heart hypertrophy/
Analiza testu Chi kwadrat wykaza∏a istotnà zale˝noÊç sta- tystycznà (p-0,0265) mi´dzy wyst´powaniem zmian czynno- Êciowych u p∏odów a koniecznoÊcià operacji po porodzie.
Dyskusja
Podstawowymi parametrami obserwowanymi w bada- niach ultrasonograficznych w monitorowaniu torbieli jajnika jest Êrednica zmiany, jej echogennoÊç i obecnoÊç ech we- wn´trznych (przegród, g´stej treÊci, k∏aczków). W piÊmiennic- twie nie znaleziono prac na temat wp∏ywu torbieli jajnika u p∏odu na uk∏ad sercowo-naczyniowy.
Dzi´ki wykonanym w naszym zak∏adzie badaniom echo- kardiograficznym mogliÊmy poddaç ocenie wydolnoÊç uk∏adu
krà˝enia p∏odu i funkcj´ serca w tych przypadkach. SpoÊród 11/21 (52%) p∏odów, u których stwierdzono prawid∏owà budo- w´ i czynnoÊç serca, tylko jeden noworodek (9%) wymaga∏
operacji.
U 7 p∏odów zarejestrowano zaburzenia czynnoÊciowe, z czego u 5 by∏ to przerost mi´Ênia sercowego, definiowany ja- ko gruboÊç przegrody mi´dzykomorowej >4,5mm [10, 11].
(Rycina 6). Bez wzgl´du na etiologi´, hipertrofia mi´Ênia ser- cowego jest wa˝nym markerem ryzyka sercowo-naczyniowe- go, dotychczas obserwowanym najcz´Êciej u p∏odów w prze- biegu cukrzycy ci´˝arnych [12]. W naszej serii przypadków u 4 (80%) p∏odów spoÊród 5 z przerostem mi´Ênia sercowego konieczna by∏a operacja u noworodka.
Tabela I. P∏ody z torbielà jajnika rozpoznanà prenatalnie.
Rycina 4. Torbiel jajnika o Êrednicy 30mm, bez zmian czynnoÊciowych w sercu, po porodzie samoistna regresja.
Rycina 5. Wielokomorowa torbiel jajnika u p∏odu w 33 tygodniu cià˝y operowana u noworodka 1 tygodniu ˝ycia, wypis w 7 dobie po operacji. U p∏odu zmiany czynnoÊciowe pod postacià przerostu mi´Ênia sercowego.
Rycina 6. Przerost mi´Ênia sercowego (12mm) u p∏odu w 35 tygodniu cià˝y.
Rycina 1. P∏ody z torbielà jajnika (n=11), która uleg∏a samoistnej regresji (NHS – prawid∏owa czynnoÊç serca, FA – zaburzenia czynnoÊciowe).
Rycina 2. P∏ody z torbielà jajnika (n=3), która uleg∏a regresji po aspiracji prenatalnej (NHS – prawid∏owa czynnoÊç serca, FA – zaburzenia czynnoÊciowe).
Rycina 3. P∏ody z torbielà jajnika (n=5), u których konieczna by∏a operacja po porodzie. (NHS – prawid∏owa czynnoÊç serca, FA – zaburzenia czynnoÊciowe).
Dotychczasowe obserwacje w grupie prenatalnej hipertro- fii u p∏odów ci´˝arnych z cukrzycà sugerowa∏y w wi´kszoÊci przypadków ∏agodny przebieg tej anomalii, z tendencjà do re- gresji zmian w czasie kilku pierwszych miesi´cy ˝ycia pouro- dzeniowego, tylko w pojedynczych przypadkach opisywane by∏y powik∏ania u noworodków z prenatalnie stwierdzanà hi- pertrofià [13, 14].
W aktualnie analizowanej serii przypadków, powik∏ania przy znieczuleniu ogólnym u jednego z niemowlàt w wieku 3 miesi´cy, u którego prenatalnie stwierdzano przerost mi´Ênia sercowego, dodatkowo potwierdzajà i˝ nawet ∏agodne zmiany w badaniu echokardiograficznym serca p∏odu mogà mieç wp∏yw na póêniejszy stan dziecka. Inne zaburzenia czynno- Êciowe uk∏adu krà˝enia, takie jak: wysi´k w osierdziu i niedo- mykalnoÊç zastawki trójdzielnej z towarzyszàcà dysproporcjà komór nie wiàza∏y si´ ze z∏ym rokowaniem.
Patomechanizm zmian czynnoÊciowych w prawid∏owym anatomicznie sercu p∏odu z torbielà jajnika jest trudny do jed- noznacznej interpretacji. BraliÊmy pod uwag´ dwa mecha- nizmy: ucisk torbieli na aort´ brzusznà i poprzez wzrost opo- rów w krà˝eniu systemowym wyzwolenie mechanizmów kom- pensacyjnych w postaci przerostu mi´Ênia serca p∏odu.
Druga teoria zak∏ada wzrost wyrzutu katecholamin w przebiegu ucisku torbieli na nadnercza. Nasze obserwacje nie majà odniesienia do literatury i wymagajà dalszych badaƒ.
Wnioski
1. U p∏odów z torbielà jajnika i prawid∏owà budowà serca sto- sunkowo cz´sto rejestrowano anomalie czynnoÊciowe w ba- daniu echokardiograficznym (g∏ównie pod postacià przero- stu mi´Ênia sercowego).
2. Zmiany czynnoÊciowe w prenatalnym badaniu echokardio- graficznym cz´Êciej wiàza∏y si´ z operacjà u noworodka, na- tomiast prawid∏owy wynik czynnoÊciowej analizy przep∏y- wów wewnàtrzsercowych cz´Êciej wiàza∏ si´ z samoistnà re- gresjà torbieli jajnika (p=0,0265).
PiÊmiennictwo
1. Bryant A, Laufer M. Fetal ovarian cysts: incidence, diagnosis and management.J Reprod Med. 2004, 49, 329-337.
2. Krupiƒska E, Bu∏hak H, Chilarski A, [i wsp.] Historia naturalna p∏odowych/noworod- kowych torbieli jajnika. Ginekol Pol. 2006, 77, 764-769.
3. S∏odki M, Respondek-Liberska M. Torbiel jajnika u p∏odu – przeglàd 420 przypadków z piÊmiennictwa z lat 1984-2005.Ginekol Pol. 2007, 78, 324-328.
4. S∏odki M, Janiak K, Respondek-Liberska M, [i wsp.]. Ocena przydatnoÊci ultrasonografii u p∏odów z torbielà jajnika. Ginekol Pol. 2008, 79, 120-125.
5. Heling K, Chaoui R, Kirchmair F, [et al.]. Fetal ovarian cysts: prenatal diagnosis, man- agement and postnatal outcome. Ultrasound Obstet Gynecol. 2002, 20, 47-50.
6. Merz E. Wady narzàdów p∏ciowych. W: Ultrasonografia w ginekologii i po∏o˝nictwie.
Tom II. Red. Merz E. Wroc∏aw: Urban&Partner, 2002, 329-332.
7. Sapin E, Bargy F, Lewin F, [et al.]. Management of ovarian cyst detected by prenatal ultrasounds. Eur J Pediatr Surg. 1994, 4, 137-140.
8. van der Zee D, van Seumeren I, Bax K, [et al.]. Laparoscopic approach to surgical man- agement of ovarian cysts in the newborn.J Pediat Surg. 1995, 30, 42-43.
9. Vogtlander M, Rijntjes-Jacobs E, van den Hoonaard T, [et al.]. Neonatal ovarian cysts.
Acta Paediatr. 2003, 92, 498-501.
10. Respondek-Liberska M. Normy dla badania echokardiograficznego serca p∏odu. W:
Kardiologia prenatalna dla po∏o˝ników i kardiologów dzieci´cych. Red. Respondek- Liberska M. Lublin: Czelej, 2006, 99-105.
11. Respondek M, Wilczyƒski J, Bienkiewicz M. Echokardiografia p∏odowa – cz´Êç 2: Ocena wielkoÊci komór serca i gruboÊci przegrody mi´dzykomorowej w cià˝y prawid∏owej na podstawie prezentacji M-mode. Ginekol Pol. 1991, 62, 511-515.
12. Huhta J. NiewydolnoÊç krà˝enia p∏odu. W: Kardiologia prenatalna dla po∏o˝ników i kar- diologów dzieci´cych. Red. Respondek-Liberska M. Lublin: Czelej, 2006, 299-237.
13. Wilczyƒski J, Respondek M, Miller S. Evaluation of fetal echocardiography in pregnant women with insulin dependent diabetes. Klin Perinatol Gin. 1992, Supl. I, 77-81.
14. Wilczyƒski J, Respondek M, Pertyƒski T. Fetal Echocardiography (2D and M-mode) in pregnant women with insulin dependent diabetes in the second half of pregnancy. Int J Prenat Perinat Psych Med. 1993, 5, 27-32.
