1
S P IS Z A W A R T O Ś C I } V . 1 - Ci C V f T E C Z K I
iJ l ! & ' b $ A j. } .O .A Q .$ .< ę .w ....
c k f M . . $ Q . M & . ...
I./1. Relacja ^ ^ ~ A O
I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora]( ó ó ( ^ ' 0 I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatorali,, / ’
II. Materiały uzupełniające relację -~S Ą " X
III./l. Materiały dotyczące rodziny rełatora —
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — ,
III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945^. 5 6 , 4 " ^ III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 "
III./5. Inne ... V <5- IV. Korespondencja
4). £. ... J ... ..Ir.-. h.S*.. h
-y). K . . 3 ^ Itf. ...h . y . A . . A .
V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie
2
3
Wiśniewski Tadeusz 87-600 Lipno
ulgSierakowskiego 1$
U
v _R_ e_l_a._c_^_a.__
Wiśniewskiego Tadeusza członka konspiracji Obwodu Lipno
Urodziłem się 4.01.1925r. w Łomży ,syn Józefa i Marii zdo0is gdzie mój ojciec był sierżantem WP. w 33 p.p.Szkołę powszechną zacze- łem w łomży a po przyjezdzie do Lipna od roku 1936 z.w Lipnie. W roku szkolnym 38-3^ uczęszczałem do gimnazium w Wymyślinie. W ly66r.ukończy
łem Zaoczne Technikum Ekonomiczne w Toruniu.
Na początku września 1939r.została zorganizowana Kompania Obrony Warszawy którą to zorganizowył mój ojciec,a w której to ja uczestniczy
łem .Z tą kompanipm przez Włosławek ,dotarliśmy riad Bzurę pod Socnaczew gdzie 18 września rozbiło nas lotnictwo niemieckie.Ja jako bardzo mło
dy chłopiec ale w mundurze, dostałem się, do niemieckiej niewoli i po kilku dniach udało minie się uciec z konwoju w Gostyninie.Powróciłem
j.o Jastrzębia.Po kilku dniach wrócił z niewoli tagże mój ojciec.
Na początku 194-Or. zaczęłem pracę jako uczeń w warstjccie samocho- dov/ym u p. Kanieckiego W.w lipnie.Do organizacji zostałem przyjęty i
przysięgę składałem w dniu 6.01.1946r0Komendantowi Powiatowemu "Szczerbie”
przyjełem pseud. "Mały" Zostałem łącznikiem pomiędzy "Szczerbą" o niektó
rymi członkami.Ukrywający się muj ojciec posługiwał się mną bardzo
często już od listopada 1939r.Po zadęciu warstatu przez niemca z Gdańska ja pracowałem nadal*Od niego to dostałem bardzo dobry papier że pracuję u niego i feiedy minie niemcy zatrzymywali ja okazywałem ten papier i oni mnie przepuszczali.W ten sposób mogłem śmielej i odważniej przewozić wszelką korsepodencję pomiędzy ukrywającym się mym ojcem a Sztabem orga
nizacji. Bardzo często wyjeżdżałem z ojcem na spodkania z członkami org- jnaprzykład-lasek w Słatppolu lub w Karnkowie,Ha jezioro w Jarczebkwie
x Konotopiu gdzi współpracował z ojcem,Bernard Piłatowski.W roku 1941 i/
ojciec ukrywał się w Suminie a ja nadal musiałem być łącznikiem . Oprócz przewożenia rozkazów ,korespodenc|i ,moim zadaniem było prowa
dzenie ewidencji samochodów i motocykli będących w posiadaniu niemców na terenie powiatu.W czasie odpraw i szkolenia wojskowego ,które odby
wały się bardzo często ,wraz z bratem byliśmy wyznaczeni na czaty. W tych szkoleniach brało udział po kilkunastu żołnierzy.Na początku lipca 1942r.
ojciec zostaje aresztowany i wywieziony do Drudziądza na gestapo.Po kilku dniach ojciec wrócił i po nawiązaniu kontaktów zorganizowano nam przerzut do Warszawy . 26 sierpnia 1942r. dotarliśmy do Nowego Dworu a nad ranem przekroczyliśmy most na Wiśle.Wręczono nam w Lipnie dowody na nazwiska Malinowscy.Po przyjezdzie do Warszawy rodzina nasza musiała się ukrywać,poniważ niemcy wysłali za nami "kapusia",który miał nas odnaleść.Organizacja ulokowała nas w miejscowości Kosut Leszczynka a po pewnym czasie przeniesiono nas do W-wy na Pragę ul Londyńska 10 gdzie ojcu dano pracę jako dozorcy domu.Ja po skończeniu k u r s u - M m m —
4
kierowcy,rozpoczęłem pracę w warstatach samochodowych firmy "Hanomag"
na ulicy Szwedzkiej 2/4 na pradze.Był ió du£y warstat naprawczy samo
chodów wojskowych.W warstacie tym mojm majstrem był starszy pan któzy wiedział wszystko o naszej rodzinie.Przynosił prasę konspiifcacy jną a
ja roznosiłem po halach.Z polecenia majstra prowadziłem akcję sa
botażową,przez wsypywanie cukru do zbiorników samochodowych które
szły na front wschodni.W dniu wybuchu powstania Warazawskiego,zostałem wysłany przez majstra do Brwinowa,z zadaniem doręczenia dokumentów
pod wskazany adres p.Adamskich .Próby przedostania się ponownie do W-wy nie powiodły się.Wyjechałem do Grodziska Maz.i zamieszkałem u rodziny . Podjełem pracę jako maszynista na kolejce wąskotorowej dowożąc buraki do cukrowni w Józefowie.W styczniu 1945r0po wkroczeniu wojsk do (grodziska pojechałem na Pragę do domu,rodziców nie zastałem.Ojciec został wcie
lony do wojska .Powróciłem do jastrzębia .Dnia 2 marca 1945r.ojciec mój stał z pułkiem w Zgierzu k/Łodzi i przyjechał do Jastrzębia na
jednodniową przepustkę.Zabrał mnie do Zgierza i załatwił z D-cą pułku przyjęcie mnie do 5-go zapas,p.p. kompania podofieerska.Po kilku
dniach zostałeta kierowcą dowódcy pułku.Pułk dotarł przez JJoznań-Leszno- Wrocław pod Drezno skąd po kapitulacji niemieckiej został cofnięty
do Biedruska k/Poznania,a następnie do Ostrowia Wielk.Ojciec zginął z rąk NKWD w sierpniu 1945r»a ja po odbyciu służby, wojskowej w marcu 1947r. powruciłem do Jastrzębia.Młodszy mój brat Włodek brał udział w powstaniu Warszawskim i został yfcieziony do Austrii gdzie po wkro
czeniu wojsk aljanckich wstąpił do Polskiej Armdai na zachodzie Gen.
Andersy.z Angli powrócił do domu.Ja,po powrocie do domu podjęłem pracę jako kierowca w przedsiębiorstwie Budowlanym #ak3£xw Lipnie,a od roku 1950 jako prac.umysłowy. Ożeniłem się w 1949r.mam żonę,dwie córki i
syna.Od ł981r.po zawale przeszłem na wcześniejszą emeryturę. Do ZBoWiD-u należałem od 25 lutego 1971r. nr.ewid.5935 do roku ubiegłego. Obecnie
jestem członkiem SZŻA.K -koło w Lipnie •
• <r • » • • • • # • • • • • • • • •
Wiśniewski Tadeusz Lipno dnia 20 kwietnia 1991r.
5
Wiśniewski Sadeuss 87-600 Lipno
ulgSierakowskiego 1$
Wiśniewskiego Tadeusza członka konspiracji Obwodu Lipno
l»rodził@m się 4.01«1925r. w ioasy ,syn Józefa i i-sarit ad*Cia gdzie *i«J jtfciec był sierżantem WP. w 33 pąp.Sakoł^ powszechną ssscze-.
£*a * loaiy a po przyjesdzia do Liana od roku 13% x.v Lipnie. V reku szkolnym 3*H59 uczęszczał®® do gimnaatum w Vy-wś linio. W 196ór*ukończy
łem Zaoczne 'Technikum Ekonomi csme v Toruniu*
3a pccaątku września 1939r. została zorganizowana Komoania Obrony Warszawy którą to zorganiscwył mój ojciec, a w której to Ja uc ze a tnie ży
łem .2 tą kcmpanlprn przez Włcsłmwek ,dotarliśmy dad Bzurę pod Sochaczew gdzie 18 września rozbiło nas lotnictwo niemieckie.J^ Jako bardzo sło
dy chłopiec ale w mundurza, dostałem aię do aiemiaekiaj niewoli i p©
kilku dniach udało minie się uciec a konwoju w Gostyninie.Powrócił aa , do Jastrzębie *Po kilku dalach rrócił a niedoli tąpie mój ojciec.
Im początku 1940r. c&cjsęirass pracę Jako uczta w wara tycie aamocho- doyyc: u p. Ka nieckiego V.w lipnie. Do organizacji zostałem przyjęty i
prayai*^ akłaialeaj w dniu 6.0.1.194©r.Komendantovi Powiatowemu “SzczerbA©"
pray Jeie.s pzeud. M lały® Sestałem łącznikiem pomiędzy HSac*srbaM o niektó
rymi członkami. Ukrywający się maj ojciec ooaługiwał się mną bardzo
caągsto Juz od listopada 1939r.Po zadęciu war3te tu przez nisiaca z Gdańska Ja pracowałeś nadal.Od nieć® to dostałem bardzo dobry papier ie pracuję u niego i fciedy Blinie niesncy zatrzymali ja oka^rwałem ten papier i oni anie przepuszczali.W ten aposdb mogłem iaielej i odważ;liaj px?e%ozi4 wszelką korsepodencJę pdaiędey ukrywpjney® t»ię mfm ojcem a łJjstabsm erga- ala*teJ4UFardzo szneto wyjawiałem * «jcem na «**»©dkania z członkami org- napraykład-lasek w Iłdtppolu lub w Carnk owi*, aa Jezioro w Jarcz«łtfc*de i Konotopiu gdzi współpracował « ojcem Bernard Piiatowski.W roku i‘i4 1 ojciec ukrywał się w Suainia a Ja nadal musiałem bvó łącznikiem . Oprócz przewożenia rozkazów tkorespodenc|i fraoi* zadaniem było prowa
dzenie ewidencji samochodów i motocykli będących w posiadaniu niaacóv na terenie powiatu.V czasie odpraw i szkolenia wojskowego #które odby
wały i*ię bardiso ;.fcęsto #%raz ii bratem byliśmy wyznaczeni as czaty, ii tych szkoleniach bra .0 udaiŁC po kilkunastu Aołnierzy.Na początku lipca I3£2r.
ojciec zostaje aresztować i wywieziony do Brudziądza s» ^uatapo.^o kilku dniach ojciec wrócił i po nawiązaniu kontaktów zorganizowane nam przersut do Warszawy . 26 sierpnia 1942r. dotarliśmy do nowego Dworu a nad xaaeu przekroczyliśmy iŁO&t. na Vi/>le.Vr^c*.onc n?.m w lip, 1 ^ do rt»ay na nazwiska ft&linowecy.Pc przyjesdzie do warszawy rodzina nas*a musiała się ukrywać,poniważ nicmcy wysłali aa nami pkapusia"*który miał nas odnaleźć.Organizacja ulokowała nas w miejscowość! Kosui Leszczynka a po pewnym czasie przeniesiono nas do W-wy na Pragę ul Londyńska 10 gdzie ojcu dano pracę jako dozorcy domu.Ja po skończeniu kursu letKŁu-
6
7
kierowcy #rospoć*ęł«« pr& aą v w*.n* tat*ch ^wochodowych fincr •Henosafty*
cs ulicy Sa^edakiej 2/4 nr* £ractK«. »ył fcó du^y warotot Bapiavc*y s««o«
chodów Yf0§ek0«jcb.W wRratacie tym sofio aiŁjstrea ntarrzy pan ktdry wiedział waayatlro o naszej rGdainie.PrayaoBił prasę konspiracyjna &
ro ano Bi* era ją po halach. £ poleceni a aajatra prowadziłes akcjf sa
botażową, prrea wsypywanie cukxu do sbicrników suwoeho iłowych którfc
aały na front wschocci.V d n iu cybuchu powstania Witraża weki ego, soeta&e*
igrełną? priiez majstra do Br\-inowL, a Badaniem dg$$ezsn£fc dokttawitćw
pod wakaaacy adres p*Ad»aekieh .Próay przedoataula się por*wi>I» de W**»y nie potiodł|r się* Wyjechałem do Orudaieka '&a. 1 safflie-^akałesi u rodtCiifc' • Podjełea pracą jako se&azynio ta afc kolejce wąskotorowej dc' o&ąc buraki dc cukrowni w JÓ£-r>fcwfte.W styczniu 1045r.po wkroczeniu wo jdk do ^rodziaiai po jechał eta ua Px*gą do doau, rodaAców nic aeatfcłeo. ojciec zoratał veie~
loay do wojaka .Powróciłeś do ^aótrsąbia .Dnia 2 siarce X945r.ojciec 0 6 3 at&ł a pnłkim w Bgiaraaa k/Łodai i przyjechał dr» Jastrzębia aa
jednodniową praepuf<tkę.£atavł m i © do Sgiarae i a&łatwił a "D-cą pułku przyjęcie tanie do 5-ęo aap. c#p.p« koiapaaia podoficerska.Po kilku
dniach aostałek kierowcą dowódcy pułku. ?»i:k dotrrł przez foznn/WLeseao- Wrocłav pod Drezno ekąd pj kapitulacji niemieckiej został cofnięty
do Biedruska k/rosnania^a naat^pni# do Oatrowia ¥ielk.Ojciec agSnąl:
a irk XKH> w sierpniu 1945r*a ja po odbyciu ałużby wojsko ej w saren 1947r. powruciłesi da Jastrs^hia.MŁodssy aój ^ret Włodek orał udział w powstaniu tura saskie i został paieaicny do i-uatrii gdzie po wkro
czeniu wojak alianckich ustąpił do Polskiej ArraAi na zachod&ic (raa.
Andersp.s Augli powrócił do dci2U.Je,pc powrocie dc dcau podjęłea pracę Jatko kierowca w przedsiębiorstwie Budowlanym p źscaxw Lipnic,a od roku 3950 jako prac• urayałc v?y. Olśniłem się w ł949r.a£a ieuę,6vie córki i
syna.Od 1981r.po zawale przesałea na wcześniejsza emeryturę. Do 21o¥ii>-u naleśałes od 25 lutego 197lr. nr.ewid.5955 do roku ubiegłego. Obecnie
jestem członkiem SZ2*iK -koło w Lipnie •
Lipno dala 20 kwietnia 1991r.
8
Wiśniewski Tadeusz ^
87-600 Lipno 1
ul$Sierakowskiego 1$ R e l a c j a
a Wiśniewskiego Tadeusza członka konspiracji Obwodu Lipno
lirodziłisa się 4.01*1925r* w ioaiy *syn Jozefa i *iarii sd*Gis gdzie aój ojciec był sierżantom WP. w 33 p.,p.Szkoły powszechną zaczę
łam w Łoaiy a po przyj esdzie do Lipna od roku 1336 x.v Lipnie, W reku szkolnym 38-39 uczęszczałem do giraiazlus w Wyi^yślinie. W 196ór*uknóczy—
łem Zaoczne 'Dechnikura Ekonomiczne v Toruniu.
2a początku września 1939r..została zorganizowana Kompania Obrony Warszawy którą to zorganisewył mój ojciec»a v której to ja uczestniczy
łem .Z tą kompanipm przez Włc3ławek ^dotarliśmy dad Bzurą pod Sochaczew gdzie 18 września rozbiło nas lotnictwo niemieckie.Ja jako bardzo mło- . dy chłopiec ale w mtmd«rs«, dostałem się do niemieckiej niewoli i po kilkn dniach udało minie się uciec e konwoju w Gostyninie.Powniciłea do Jastrzębie*1*0 kilku dniach wrócił z niewoli tagże mój ojciec.
Ha. początku 1940r.zaczęłam pracę jako uczeń w waratjuiie samocho—
doyya u p. JCanieckiego W.w lipnie.Do organizacji zostałem przyjęty i
przysięgę składałam w dniu 6
.
C1.194©r.Komendantowi Powiatowemu wSzczerbie*przyjełeA psoud. ur4»łytt Zostałem łącznikiem pomiędzy "Saczarbą* o niektó
rymi członkejBi.Ukrywa jscy się aaj ojciec posługiwał się mną bardzo
często już od listopada 1939r.?o zadęciu waratatu przez niaraca z Gdańska ja pracowałem nadal.Od nieco to dostałem bardzo dobry papier że pracuję u niego i fciedy siinie niemcy zatrzymywali ja nka^wałfsm ten papier i oni anie przepuszczali.# ten eposiSb mogłem śasielej i odwadniaj przesozHI wszelką korsepodencję |j6niędsy ukjcywjtjący® «ię myta ojcem a Sztabem erga- niaacjJ.Pardso często wyjeżdżałem » «jca*» na *r?odkania z członkami or©- n&przykład-laaek w SSłdtppolu lub v Kamkowie,Ha jezioro w Jarczukhwie i Konotopiu gdzi współpracował ^ ojcem Bernard Piłatowski^W roku 19 £1 ojciec ukrywał się w Snminia a ja nadal musiałem być łącznikiem . Oprócz przewożenia rozkazów ,korespodenc4i ,mo.im zadaniem było pro-Be^*
dzenie ewidencji samochodów i motocykli będących w posiadaniu niemców na terenie powiatu.W czasie odpraw i szkolenia wojskowego ,które cdby- vtóly <jię bard^c oaęsto ,v;raz i i bratem byliśmy w/znscaeni na czaty, i i tych szkoleniach bra^o ućsia*: pc kilkunastu żołnierzy. N& początku lip ca 1342r.
ojciec zostaje aresztowany i wywieziona do Brudsiądza na gestapo.Po kilku dniach ojciec wrócił i po nawiązaniu kontaktów zorganizowano nam przerzut do Warszawy . 26 sierpnia 1942r. dotarliśmy do iśowego Dworu a nad* raneu praekroczyliessy noat na Wisie.Wręczono nam w Lipnie dowody na nazwiska M&linowecy.Po przyj esdzie do Warszawy rodzina nasza musiała
się ukrywać,poniważ nioacy wysłali za nami pkapusia*#ktory miał nas odnaleźć.Organizacja ulokowała nas w miejecowoiói Kosut Leszczynka a po pewnym czasie przeniesiono nas do W-wy na Pragę ta Londyńska 10 gdzie ojcu dano pracę jako dozorcy domu.Ja po skończeniu kursu ^
9
t e s a b o a ^ Ł o c s a s s s ą g s c o s o s a t ^ f $ # 3 * p c s e s u y s t a l o * *
sio aa t o ^ t i <2o$tttóMC?Qii do Saalsa M a im y * i-ąeazdi: *8#2ar®
e a t e u d a i o n y w Z 4 p £ te w w r a s t a e l # o ś s s s o a & ja ® ^ U łKlOBOa ^ 2 G t* lK$SdkSO a s y s t o ą f t a u m y a t & m ? v a a s & m & s m j M v p m & c b r o l A y a h * s m m $ m 9 j m t i a i & d * k & J o t ^ m m m S k S u g k t ó m y m a ż ą tsX % v t e x $ m & * i f t m t & t a
m f r m m t ssajyo $ s & m ć & m ? Joot gase® is§qaai&Swf © U g a a * t M 6g p V
a go Stegma-* łąesalka *2tmsk&* assiaioraa &^|«aftRidU&fti
w 0&§p«a dla orEC&tooji pE&cu,}* OBessSstw ZtiŁl&fei pooud. "Stadcajfe*
u Srtćareso a & s y m a l f - 3 $ s £ s s t a b a & a ? $ g a ^ s a o t m a o * *
*3o p o e s ^ t & a a - o a l l p c ą 1942 3?©&* %r e s s a s io p o & i i a a i a * b o u l $ t f & y
fcoaspirasrSasai* aog$aj« a m s t m n p •Swwrtte** uaa^* ®» się uoioo b rąk SsmśasmB&t ś e a ^ m a 93zte&*ę &ts&sy v pagon! sa*3Bć8i«3H w
o & l® j o fe llk ft -e t S B a & t o t ' ® 3 se so r& 3 ■aolo&a w S ste& o & u &o&or&£ a l a s l o o *
Is*»3 OsisuaEfea* 2u S&oac^ pz&ii$&y w pc&a aonlcaSa^ą tosd 1
*3scserfeę# tifcaysa$|8a@» # $ v $?tae£w: &?eos$©w*»@» i absteso
a ^ o o o ł ł a o i • S c o s s ^ 9 w *w 4 e c to a o d o g e s t a p o w & e a & i ą d s a » “ J/sesesSja*
allcogo nio Ust pocs^^SŁ sies^ala 1542 rs&a os&salc&ofc t&atwla
”3ses«8Mo” udees&i » gaetopor v Ss-dOsiądcc* *SBQ8«afea* ass&ąBsijo Seoatakfc sssos *ąa&ai2e5w a Ga# tgllflafettt 1 srsseicasaS® exa w łosio torss&osnJfcSa wasyoileio dolaaaoat? osB&alsaećl*
2G s4o*paia 1342 sofcu “i&esss&a* s Soaą 1 ssaaai 2su2«iesaa
1 'JŁoGsimUaeem ys®$ possooy o rssm lsa cjl tso i^ ss^ Oo ifesjssawy 1 otrsy*
ssaiją dote&Maty aa ssss&o&o M U a m m ? * Itosy j^K^&asywoaiu d a f c m B t 5v orgastoeji otooay fcy$ scof 3srfcs&a «3exhkiS£% a a a szatach
1 *3taaB&*« ^clooa&a ^Oeesosfty i wjdslay adaSa ©Ł$* W galeasa' oiągs* jgsutaak maasą u lą vkvp&& !» ałcno? \iy s2 a li kopasSa eby o t e ł a s ł
13.^bJL®w^1oSi* £& tcs?eaio i^rssłsrwy <3Jslo2sOno5c ^oscsorlsy ifest t a l bllSo^ stlo ess^m* ?tastoo ^oct* 5o c ia ł bwatafet b Koaoatlą ® uvaą A sa ii s s a n e j 1 Oda a to j t&a& to&ao k o a tm 8 &m sU & m * t*3# ^♦Któteaa, kt6s?y ^ B Id^ea psoos 93&Qssmfy§ &> VGsx$m&
• Koacstii? 3&5%ssoj I n d t ^so^owoj ssdteio ^ 2 o^w a^loa ^Todjwi®*
sr 1944 roŁra ałoussslsa^ąe ssa l^ssdsw 'i&ihslmis&L soota^o ^cdelcmy do 5 «* s» ZoęaasMoa* Zt&kn Hoc&oty* 8 fet^s^sa t» su&d.«s 1# aUopolu
pDdpoarucaalfea P o l s M o g o p e s o a a se a a ^ i «* «B o o a ta » dochc<iD l
pod Ittosmo* £a po 9-tjss m^a 1945 so&ł doots^o » rosJsacRi do^ckj^
p&Sttt w o a ^ ą t f c ł - (poopodeapotwia & £ s y m v o w s i t a i o d b c f p o 4
B d o r ib a a w M * ' m ^ a l o a e l d a I s ^ r o o t ^ o e i ^ 0*tł#! & m a a t M e S s l o o i ć
PKBOdwojoeeą l cftasoc^a^ lf edoa^eslu 1343 ro$ea tUaft«WBfeU0 » a a ? © ^ : tajo m o g 9 s^osta^o wstoosf. 1 wg^UseSoeo? do Łogaio^
& M * m/e p H f c t m k m m & 4 to&fto iaao p o s t o m a a d ^ ^ r alldf 40 ftootal % ^ d c s t o y aa' $ & & ? * _ y
10
kierowcy, rozpoczęłam pracę v ws.nstata.ch aa«ocbodowyc& fimgr •Hancaas19 xs* ulicy Szwedzkiej 2/4 na Jft»dBe*%ł; du^y waretat napiavczy s*»e~
chodów voJ*skovych*W WRratacie tyat «o$m aujatrea tył starszy pan który wiedział wajystk* o aassej rodzinie,PreynoBił prasę kcmr»pit&cy ^ną &
ja roznoaiiesj ją po balach.* polecenia majstra prowadziłem akcję sł~
botaSovąf prr,ez vjnyyyv&iilo cukru do zbiorników s&aochodowych które
ezły t& iront vschocci*V dniu rybuchu potfet&uia Wara^Łwekiego,soetałem wysłany praez majstra do Brwinowa(t; zadaniem dcx*ęezeaia dokuaer^ów
pod wskazany adres p*i.daajEkich. .Prósy prŁedo*ts:iia cię poricvri» do V-wy nie pouicdłjt £ię,Vyjechałe2i uo Grodzicka ’?az.i zafsiefcałw&łea u rcdeiay • Podjełea pracę jako ffiaazyttiata nt k o l e j e * wąskotorowej dvM>&ąc buraki do cukrcwni v Jósefcwfee.W stycziiiu 1945r*po ^kr-ociieaaiu voji»k do grodziska pojechałea na Pr&gę do domu, rodziców nie za st & ł eta • 0 j c i e e został i ocie
lony dc wojaka .Pcrrduiłea do jastrzębia .Unia 2 aarce. 194-5r*ojciec eó j stał z p n ł k l m v Zgierzu k/Łodzi i przy jecłiał ćr> Jastrzębia na
jednodniową przepustkę*2abr~ł sniie uo £gierz& i załatwił' z TS-cą pułku przyjęcie mnie do 5-go cap<e#p.pe koiop&nie podDfiaa^ska.Po kilku
dniach ZGatałefa kierowcą dowódcy pułku* Pułk dotarł prsez £ozna£~Leb zao- Wrocław pod Drezno ekąd pj kapitulacji niemieckiej został cofnięty
do Biedruska k/Po znania* a następnie do Ostrowla ¥ielk*Ojciec zginął:
s rąk, K£¥L* w sierpniu 194 Sr*a ja po odbyciu służby wojskowej w marcu 1943r* pofe-ruci2:ca do Jastrzębia*JSodssf mój brat Włodek brał udział v powstaniu fcars2e.vskiss i został yalesicny do iuetrii gdzie po wkro
czeniu wcjsfc alj&nckich ustąpił do helskiej Armii na zachodzie Gan*
Anderegt.z Angli pcwróćII do dcsiu*Ja,pc powrocie dc domu podjęłea pracę jakc kierowca w przedsiębiorstwie Badewlaisym :$gkgxw Lipnie, a od reku 1950 jsko prac.unyałcwy* Cieniłem się w 1949r*asa żcnęjć^ie cózfci i
syna*Od 1981r*po zawale przesałem na wcześniejszą emeryturę* Do ZSotfi£-u należałem od 25 lutego 1971r. nr, evid*5935 do roku ubiegłego* Obecnie jestea członkiem SZ2&K -koło w Lipnie •
X$J,-&pc*aki Tadeuse Lipno dala 20 kwietnia 1991r.
11
Wiśniewski Tp.ćsusz
87-600 LIPNO
ul. -Sierakowskiego 18 tel. 25-43 Lipno
Urodziłem się 4.01.1925 r. w Łomży syn Józefa i Marii Cis gdzie mój ojciec był zagrodowym podoficerem w stopniu
sierżanta w 33 p.p. Szkołę powszechną zacząłem w Łomży a po przyjeźd.zie dc Lipna od roku 1936 w Lipnie. W roku szkolnym 1938-39 uczęszczałem do gimnazjum w Wymyślinie. W roku™ 1966 ukończyłem Zaoczne Technikum Ekonomiczne w Toruniu. Na pocza/tku września 1939 r. została zorganizo
wana w Lipnie Konroania Obrony Warszawy, którą to zorganizował mój ojciec, o "
Powstała ona z ochotników nie wcielonych do wojska oraz z Przysposobienia Wojskowego Gimnazjum i Strzelca. Z tą Kompanią po wymarszu z Lipna
i umundurowaniu nas w szkole nad Wisłą we Włocławku, dotarliśmy pod Sochaczew gdzie nad Bzur?t w dniu 18 września Niemcy nas" rozbili.
Ja dostałem się do niewoli i po kilku dniach udało mi się uciec
z konwoju w Gostyninie. Wróciłem do domu w Jastrzębiu a po kilku dniach uciekł z niewoli ojciec i też przyjechał do domu w Jastrzębiu. Ojciec mój musiał się ukrywać bo już następnego dnia po jego powrocie
przyszli Niemcy po ojca. Na poczactku 1940 r. zacząłem pracę jako uczeń w warsztacie samochodowym pana Kanieckiego, które to warsztaty zabrał niemiec z Gdańska. Ja pracowałem nadal aż do sierpnia 1942 r.
W listopadzie 1939 r. ojciec mój zaczął szukać kontaktów z organizacją podziemną i zawiązał ją w Lipnie. Ojciec został Komendantem Powiatowym POZ-ZWZ a następnie AK na obszar powiatu i miasta Lipna i działał
pod pseudonimem "Szczerba" Ja do organizacji zostałem przyjęty na początku jej powstania i przybrałem pseudonim "Mały". Przysięgę
składałem dowódcy SZczerbie w raz z kilkoma członkami w dniu
6 stycznia 1940 r. w Jastrzębiu. Ojciec zmuszony był do zmiany miejsca ukrywania się. Ukrywał się w Lipnie przy ul Mickiewicza. Po wyjeździe
ojca do Sumina gdzie ukrywał się w Plebanii a pracował jako brygadzista w pracach melioracyjnych majątku Sumin. Ja zostałem Łącznikiem pomiędzy Komendantem AK a zastęp-cą dowódcy J. Sadowskim ps."Zagończyk" oraz
B. Chojnickim ps. "Odważny" w Lipnie. Moim zadaniem było odbieranie poczty i przewożenie jej do Smmina i odwrotnie oraz prowadzenie
ewidencji i adresów posiadaczy samochodów i motocykli na terenie powiatu Lipno. Pocztę i gazetki "Iskra Wolności" przywoził kurier z Mińska
Mazowieckiego. W czasie odpraw ,które odbywały się w E±pnie,Suminie, Jastrzębiu i w lesie Kamkowskim w raz z bratem wyznaczeni byliśmy na
12
tzw."czaty". W odprawach tych brało udział po kilkunastu członków organizacji AK. Na początku sierpnia 1942 ojciec został areszto
wany i wywieziony do Grudziądza na gestapo. Po kilku dniach ojciec wrócił i po nawiązaniu kontaktu z Warszawą zorganizowano nam
przerzut do Warszawy. 26 sierpnia dojechaliśmy do Nowego Dworu a nad ranem przkroczyliśmy przejście mostem ha Wiśle do
Generalnej Guberni. Wręczono nam dokumenty na nazwiska Malinowscy.
Po przyjeździe do Warszawy rodzina nasza musiała ukrywać się ponieważ z Lipna wysłali niemcy swojego "kapusia", który miał nas odnaleźć. Organizacja przerzuciła nas do miejscowości Kosut- Leszczynka gm. Łazy, a następnie z powrotem do Warszawy na Saską
K ę p ę ul. LnSyńska 10 gdzie ojciec został zatrudniony jako woźny.
Ja rozpocząłem pracę w wrsztatach samochodowych "Hanomag" przy ul. Szwedzkiej 2)4, W warsztacie miałem opiekuna majstra(nazwiska dokładnie nie pamiętam), który wiedział wszystko o naszej rodzinie Przynosił gazetki a ja roznosiłem je po heli. Prowadziłem akcję
sabotażową przez wsypywanie cukru do zbiorników samochodowych, które szły na front wschodni. W dniu wybuchu powsatania warszawski go zostałem wysłany przez majstra do Brwinowa. Nie mając możliwość powrotu do Warszawy pojechałem do Grodziska i pracowałem jako
maszynista kolejki dowożącej buraki do cukrowni"Józefów". Po
wyzwoleniu Grodziska przez Wojsko Polskie pojechałem do Warszawy.
Ojca nie zastałem - zastał wcielony do wojska. Powróciłem do Jastrzębia. Dnia 2 marca 19^5 r. ojciec stał z pułkiem w Zgierzu koło Łodzi. Po otrzymaniu przepustki przyjechał do Jastrzębia i zabrał mnie ze sobą. Zostałem przyjęty do 5 -go p.p0 kompania podoficerska. Zostałem kierowcą zastępcy dowódcy pułku a później dowódcy pułku. Pułk dotarł przez Poznań- Leszno-Wrocław pod Drezno a po maju został cofnięty do Biedruska a następnie do Ostrowia Wlkp.Po powrocie z wojska w 1947 r0 pracowałem jako kierowca w Przedsiębiorstwie Budowlanym a następnie od 1950 r.
jako pracownik umysłowy. Ożeniłem się w roku 1949. Mam żomę,
dwie córki i syna. Od roku 1981 jestem na wcześniejszej emeryturze Do Zbowidu zostałem przyjęty 25 lutego 1971 r. nr. ew.5935
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
W iśniewski T adeusz ps. „Mały”, przybr. nazw.
Malinowski (1925-1993), żołnierz Insn, AK
Włocławek. fi. h
Urodzony 4 I 1925 r. w Łomży; syn-Józefa sierżanta WP i Marii z d. Cis. Szkołę powszech
ną ukończył w Lipnie w 1936 r. Kontynuował naukę w gimnazjum w Wymyślinie.
Gdy wybuchła wojna, jako młody chłopiec w mundurze, szedł z oddziałem zorganizowa
nym przez ojca na pomoc Warszawie. Pod So
chaczewem 18 września jego oddział został rozbity i dostał się do niewoli niemieckiej. Po kilku dniach uciekł z konwoju w Gostyninie i powrócił do Jastrzębia. Na początku 1940 r.
rozpoczął pracę jako uczeń w warsztacie samo
chodowym w Lipnie u W. Kanieckiego. Dn. 6 I 1940 r. został zaprzysiężony do Polskiej Organizacji Zbrojnej „Znak” przez swego ojca Józefa Wiśniewskiego ps. „Szczerba”, który był kmdt. tej organizacji. N a początku 1942 r. POZ
„Znak” scaliła się z ZWZ—AK. Jako łącznik i kurier J. Wiśniewskiego, utrzy
mywał kontakt z dowódcami placówek w powiecie lipnowskim. Prowadził wy
wiad gospodarczy, m.in' wykonał ewidencję samochodów i motocykli będących w posiadaniu Niemców. Po aresztowaniu ojca i jego ucieczce z więzienia w sierpniu 1942 r. razem z rodzicami i rodzeństwem, jako Malinowski, za
mieszkał w Warszawie przy ul. Londyńskiej 10 (na Pradze). Tam pracował w warsztatach samochodowych „Hanomag” przy ul. Szwedzkiej 2/4. Prowadzi!
akcję sabotażową i był kolporterem gazetek konspiracyjnych. W Powstaniu"
Warszawskim nie uczestniczył, gdyż w chwili wybuchu znalazł się poza War
szawą, nie mając możliwości powrotu. Po przejściu frontu Armii Czerwonej powrócił do Jastrzębia, gdzie 2 III 1945 r. spotkał się z ojcem, który w tym cza
sie przebywał na przepustce w stop. por. WP. Ojciec zabrał go do Zgierza k. Ł odzi' do 5 zapasowego pp, w którym służył. W ww. pułku odbył służbę wojskową, bę
dąc kierowcą dowódcy pułku. Po powrocie z wojska od 1947 r. pracował jako kierowca w przedsiębiorstwie budowlanym w Lipnie. W 1950 r. otrzymał stano
wisko pracownika umysłowego. W 1966 r. ukończył w systemie zaocznym Tech- nikum Ekonomiczne w Toruniu. W 1981 r. przeszedł na emeryturę.
Zmarł 24 XI 1993 r. w Lipnie i tu został pochowany na cmentarzu parafial
nym.
W 1949 r. ożenił się z W iesławą Nierychlewską, z którą miał dwie córki Grażynę i Mirosławę oraz syna Mieczysława.
Został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska.
Jego ojciec Józef Wiśniewski ps. „Szczerba” kmdt POZ „Znak”, żołnierz AK, oficer LWP, poszukiwany przez UB i NKWD, w sierpniu 1945 r. został w Ulis- dorg zatrzymany przez NKWD. Podczas aresztowania ciężko ranny i skierowa
ny do radzieckiego szpitala wojskowego w Legnicy. Tam prawdopodobnie zmarł 26 VIII 1945 r.
Matka Tadeusza Wiśniewskiego, M aria Wiśniewska i jego brat Włodzi
mierz oraz siostra Halina byli zaprzysiężonymi przez Józefa Wiśniewskiego członkami POZ i żołnierzami ZW Z-AK , pełnili funkcję łączników i kolporte
rów.
APAK, T.: Luliński C., Wiśniewska H., Wiśniewski J., Wiśniewski T.; Spuścizna Drzewieckiego W., II, s. 98, IV, s. 11, 12; Golon M., Żołnierze Pomorskiego Okrągli Armii Krajowej deportowani przez NKWD do ZSRR w 1945 r., w: AK na Pomorzu..., s. 169; Góźdź Z., Niepospolici ludzie Lipna i okolic, Lipno 1995, s. 42-43; SI. Biogr...;tenże, W cieniu wojny i okupacji. Ziemia Dobrzyńska w la
tach 1939-1945, Rypin 1995, passim; Krajewski M., Suszyński S., Dzia
łalność POZ „Znak” i ZWZ-AK na Ziemi Dobrzyńskiej w latach 1939-1945, Prze
gląd Historyczny LXXI, 1980, s. 775-779; SI. konsp. pom...,cz. 2.
Michał Ojczyk
23
24
25
1.Wiśniewski Józe£ fJseud.
2 „Sadowski Józef "
3.Chojnicki Bolesław "
4.Sawicki Józef
5.Narczewski Lubomir 6.Fryczkie
7.Zarębski Edward 8.Swierczyński Czesła 9.Lipiński Stanisław lO.Jagliński Bronisław lleWatkowski #ózef
12.Majewski Juljałi 13. Buczyński
14.Tarnowski Roman 15.Kaczorowski Henryk 16.Kolasiński
17. Jaroszyński
18.Giblewski Saturnin M 19.Zalewski Antoni "
2oo Marcinkowska Franciszka 21.Kilanowski Stanisław "
22.Leszczyński Stanisław 23.Marcinkowski Maksym. "
24.Wiśniewski Tadeusz "
25.Dunajski Leon ,ł 26.Drzewiecki Stanisław ” 27.Kieler Kazimierz "
28.Błaszczyk Antoni 11 29.Luliński Czesław "
30.Klementowicz Julian ” 31.Wojciechowski Kazimierz 32.Leszczyński Marian "
33.Trojanowski Kazimierz 34.Szulczyński Jgnacy 35.0rszył'owicz Michał 36.Rynkowski Izydor 37.Wysocka Aleksandra 38.Politowska Salina 39.SkrzypińskiWładysław 40.Remlał Andrzej
41.Witecki Wiesław 42eGriblewski Zdzisław 43.Pniewski Wacław
44.Tucholski Kazimierz 45.Sztolcman Władysław 46.Ciesielski Kazimierz 47.Witecki Janusz
48.Kamiński Jan
49.Wichrowski Antoni 50.Wiśniewska Helena 51.Krasowski Mieczysław 52.Szczepankowski Bronisław 53.Janowicz Jan "
54.Janowicz Józef 11 55.Kamiński Roman "
56.Kalinowski Czesław 57.Słaboszewski Roman 58.Jagliński Roman 59.Slufiński Władysław 60.Lewandowski Jan 61.Rynkowski
62.Rybicki ^an
* ^ A /
^■^k-^-Wykaz żołnierz konspiracji Obwodu Lipno A . K . / ^ f
ii ii
"Szczerba" I-szykbom POZ.ZWZ.AK
"Zagończyk"kom.rej I-go Olw^guŁLipno
"Bronek 2, Szef Stabu ” Lipno II "Sowa » kom rej .Ii-go Fabianki II "Młot " u n Iii-go Skępe
II "Orzeł" u u IV-go Dobrzyń N/wisłą II "Zręb" II n V -tego Kikół
» "Anturium" It ti VI -go Wielgie It "Stryj" II n VII-go Dobrzejewice II "Wujek" 1! n VIII-go Chrostkowo II "Bajan" II plut. Wywiadu i kotrwyw.Lii II Fabiusz" II n sanitarnego
II "Karburator" " ii samochodowego II "Pancerz" 11 ii
p.Pancernego i! "Iskra" tl n łącznoSći II "Żak" 11 ii
pionierów
II "Stalowy" tl ii kwatermistrzostwa szef biura adm.Obwodu Lipno Łącznik kom.ZWZ.
łącznik i tłumacz j.angielskigo d-ca plut,Jastrzębie
żołnierz iwywiyd,prac.magazyny woj łąc znikTko m .0 bwo du-Lipno
"Szturm"
"Grab"
"Obca*?
"Okoń"
"Wąż"
"Szary"
" Mały"
"Duda"
"Sławunia" d-ca komp.Lipno
żołnierz iwywiadowca podch.W-wa kom-plac,Kłokock
kier.wydz.wywiadu Skępe wywiad-Lipno
kompplac.Karnkowo komplac.Kik^ł
łącznik i wywiadowca-rej.Skępe
"Kazik"
"Sifekiera"
"Stańczyk"
"Kamień"
ii u
" Gozdzik"
"Staszek"
"Dąb"
"Wilk"
"Dudek"
"Strzała"
"Helena"
"Wisła"
"Zygmunt"
"Bary "
"Zryw "
"Wydra "
"Tylpusik!"
"Grab"
"Prawda "
"Dan"
"Kamień "
"Szczygieł"
"Konieczynka"
"Wanda"
"Gruz"
" Lis "
"Martwy"
"Torpeda"
"Wolny "
" W i e m y "
"Burza "
"Bzura "
"Pług "
"Dudek"
"Lech"
łącznik
ii
Rej. H i t y Dobrzyń
żołnierz
ii
prac.magazynów niemieck i łącznik plut i Obwodu d-ca dru^yny-kapr.WP
^lut. Łączność!
wywiadowca i fotograf d-ca plut.
kurier kom.i Obwodu Lipno żołnierz rej Wielgie
n ii n
ii n n
ii ii
ił
ii
rej,u Kikółu
wywiadowca łącznik
rej.Kikół
26
/? ^ -L '7 * - &
h i Powstanie organizacji do walki z okupantem niemieckim na terenie miasta i powiatu lipnowskiego<
Po klęsce kampani wrześniowej w 1939r. jui w miesiącu listopadzie
powstaje zalązek przyszłej organizacji ^armi Krajowej.Zawiązuje ją .sierżant W.P. Wiśniewski Józef który w końcu września 1939r. ucieka z niewoli niemie
ckiej i powraca do Jastrzębia k^Lipna.Już na drugi dzień po powrocie przycho
dzi po niego Żandarmerja.Wiśniewski musi się ukrywać za działalność przed
wojenną. Nawiązuje kontakt z kap,zawodowym Germanem Marcinkowskim z Trzebie- goszcza*Marcinkowski ps. "Piotr11 był szefem sztabu Okręgu Iii-go P.O.Z.
Powstaje sztab P.O.Z*u/Polska Organizacja Zbrojnaj% pierwszym Jej komon- dantem zostaje Wiśniewski Józef ps."Szczerba" żołnierz legionów ,Piłsudczyk, PeOWiako Zastępcą Kom.zostaje Sadowski Józef.ps."Zagończyk" rolnik ze wsi Okręg. Szefem sztabu zostaje Chojnicki Bolesław ps."Bronek". U"Szczerby"
zostaje zorganizowany w wykopanej piwnicy ,podsłuch radiowy, W tej to p' nicy pisane są odezwy,rozkazy i wiadomości przepisywane z podsłuchu radio
wego o W listopadzie 1939r. organizacja liczy kilkunastu żołnierzy i z każdym dniem rośnie jej liczebność i siła.Organizacja podporządkowana zostaje Illmu Okręgowi Mazowsze,z siedzibą w Płocku.Kontakt ze "Szczebą " zostaje nawią
zywany przy pomocy jego syna Tadeusza który 6.I.194or. składa przysięgę w grupie kilku żołnierzy "Szczerbie" Ukrywający się komendant zmienia często miejsce pobytu. Powiat zostaje podzielony na rejony.
Rej. I-szy Miasto lipno Rstf. Il-gi Fabianki Rej. Ill-ci Skępe
Rej. IV-ty Dobrzyń n/Wisłą Rej. V-ty Kikół
Rej. VI-ty tyielgie
Rej. VII-my Dobrzejewice rej VIII-my Chrostkowo
W mieście Lipno powstają plutony:
Wywiadu i kontrwywiadu Sanitarty
Samochodowy P-pancemy Łączności Pionierów
Kwatermistczo stwa Administracji
komendant- komendant Komendant Komendant komendant komendant komendant komendant
d-ca d-ca d-ca d-ca d-ca d-ca d-ca
Sadowski Józef pso "Zagończyk"
Sawicki Józef ps. "Sowa"
Narczewski Luho.ps. "Młot."
Fryczkie ps." Orzeł"
Zarębski Edward ps." , Z r
Swierczynśki Cz.ps. "Anturium"
Lipiński Stanis.ps. "Stryj"
Jagliński Br. ps. "Wujek"
Wa£kowski Józef ps."Bajanfl Majewski Juljan ps."Fabiusz"
Buczyński ps."Karburator"
Tarnowski Roman ps,"Pancerz"
Kaczorowski Hen.ps." Iskra"
Kolasiński ps,"
JarosiyHteki ps."Stalowy"
Giblewski Sat«cb,ps."Szturm"
Polska Organizacja Zbrojna zmienia się w Związek Walki Zbrojnej Z.^\)z Każdy żołnierz niezależnie od swej funkcji był obowiązany śledzić wtoga i bacznie go obserwować. Żołnierze byli powiązani trójkami.Na terenie pęwiatu
IZ I kLfci
odbywały się szkolenia wojskowe.Bardzo energicznie działał wywiid któremu unikniono wielu aresztowań naszych żołnierzy i ludzi z poza organizacji.
Komendant miasta i powiatu ukrywał się w Suminie gdzie pracował przy nagŁas**-
27
melioracji skąd kierował organizacją,, W Suminie organizowane były odbrawy •
•komendantów rejonów na których to były omawiane kierunki szkolenia t0j«
Sabotaże,walki uliczne,walki w lasach,używanie broni i materiałów wybucho
wych, czytanie prasy konspiracyjnej,omawianie wiadomości z radja londyń*kiego0 Łączność pomiędzy "Szczerbą" a sztabem w lipnie odbywały się przez żołnierza /łącznika/ps."Mały".który pracował w warstatacz samochodowych u niemca w lipnie i miał od niego dobre dokumenty które umożliwiały mu swobotniejsze poruszanie się po mieście i powiecie.Duże zasługi dla organizacji oddawał Giblewski
Satumin ps*Szturm" który organizował dla(spalonych)ściganych prze niemców żołnierzy lewe dokumenty i kartki żywnościowe.Kontakt z Komendą główną A»K.
odbywał się przez Kuriera ps0Włodek"który przyjeżdzał do Sumina przywożąc rozkazy i KorespodęnQ4ę.P.O«,Z0a później.Z.W.Z„ wydawała prasę podziemną
"Iska Wolności" którą to drukowano w Józefkowie k/Słcępego.Konspiracja odby
wała się w oardzo trudnych warunkach.Powiat lipnowski był włączony do Rzeszy W powiecie było bardzo dużo niemców którzy byli osiedleni w wielu wsiach tworządss całe kolonie np.wieś Ograszka.Polacy byli traktowani jak parobcy,
. /li głodzeni j. bici ,męczeni ciężką pracą i wywożeni na roboty do niemiec, i obozów koncentracyjnychoNikt nie był pewny c&»będzie lył jutro.W urzędach zabroniono mowy polskiej.Kilku członków organizacji ukrywało się w Suminie,.
którzy pracowali przy rowach meljoracyjnych razem ze "Szczerbą" W sty*zniu 1942r.odbyła się odprawa Sztabu komendy Obwodu Lipno i komendantów rejonów, w Suminie na której to odprawie było około 3ortu żołnierzy i przybył naaaią komendant Okręgu "Roman" i szef sztabu "Kmita" który ukrywał się w Józefkowie u Czesława Lulińskiego ps."Stańczyk"Bardzo liczną organizacja była w Illcim Rejonie tj.W Skępem. W 1942r. nastąpiło na terenie .Okręgu "Mazowsze" tj.
Sierpci-Mława masowe aresztowanie żołnierzy Po0oZ«, „Pomimo źe Lipno należa
ło do WMazowsza" na terenie tym niebyło żadnych aresztowań.Organizacja jednak zastosowała ostrożność."Szczeba"był zagrożony ze względu na to że był znany na terenie "Mazowsza". Na początku lipca 1942r0 zostaje (przypadkowo)areszto
wany "Szczerba" tj.gdy do mieszkania w Sumine wszedł tz„Sakra.żandarm z Rikoła
"Szczerba" wypycha go za drzwi ,zamyka je na klucz ,a następnie ucieka przez okno.Żandarm go goni strzelając za nim.Na strzały żandarma koloniści niemie
ccy z Ograszki organizują obławę i aresztują go.Zkutego łańcuchami z Kikoła
\tfywoźą go do Gestapo w Grudziądzu.Po uciecce z jgięzienia "Szczerba" wraz z rodziną ucieka do Warszawy,nie wydając z organizacji nikogo.Przed ucieczką do W-wy w sierpnu 1942r."Szczerba " w obecności szefa sztabu "Bronka" t.j.
Chojnickiego watystkie materjały organizacji w lesie karnkowskim^przekazuje Czesławowi Lulińskiemu i mianuje go pQ0oKomendantem.(ps.Stańczyk) Od strony Lipna ubezpieczał "Szczerbę" Syn pse"Mały" a od strony Skępego BStaszek"- Wiśniewski i jego żona oraz Synowie Tadeusz i Włodzimierz otrzymują l«w«
dokumenty na nazwisko Malinowscy. Ucieczka dzięki organizacji udaje się t.j.
s±x 26 sierpnia 1942rePo tym okresie dalszą działalność organizacji znam tylko z opowiadania żyjących żołnierzy A„KcPo uciecce "Szczerby" na tereni Lipna i powiatu nie było żadnych aresztowań do 5„o5.1943r,
28
50 Lat tema
Tragedia w Mazowszu
P o ls k a b y ła k ra je m , k t ó r y w czasie d r u g ie j w o jn y ś w ia to w e j pon iósł n a jw ię k s z e s tra ty w lu d zia ch . S p o w o d ow a n e one b y ły n ie d zia ła n ia m i w o je n n y m i, le c z t e r r o r y s ty c z n y m i r z ą d a m i oku pan ta h itle r o w s k ie g o , k tó r e m ia ły w y b itn ie z b r o d n ic z y ch a ra k te r. Z b r o d n ie p o p ełn io n e p rz e z h itle r y z m p r z y b r a ły na z ie m i lip n o w s k ie j n a jb a r d zie j z o rg a n iz o w a n ą fo r m ę i n a jw ię k s z e r o z m ia r y .
Jest rzeczą lu d zk ą, że fa k ty i w y d a rz e n ia , n a w e t n a j
b o leśn iejsze, z b ie g ie m la t b ledn ą, z a c ie r a ją c się w p a m ięci, u stęp u ją m iejs c a n o w y m , k tó r y c h ta k o b fic ie d o
starcza ży cie. Są je d n a k w y d a rz e n ia , o k tó r y c h n ig d y zap o m n ieć n ie w o ln o . D o ta k ic h w y d a rz eń , o o g ro m n y m ładunku e m o c jo n a ln y m , n a le ż y e k s te rm in a c ja 10 P o la k ó w w M a zo w szu .
W dniu 22 k w ie tn ia 1942 r. N ie m c y z g o n ili o k o licz n y ch m ie s zk a ń c ó w do M a zo w s za . O czo m d w ó ch ty s ię c y osób u k aza ł się tr a g ic z n y w id o k . Jak w s p o m in a ją starsi m ie s z k a ń c y M a zo w sza , na w z g ó r z u N ie m c y u s ta w ili rzą d szu
b ien ic. W ie le lu d z i p rz y s z ło z tłu m o k a m i, b o m y ś le li, że N ie m c y będ ą ich w y w o z ić . T a k się n ie stało. P r z y szu
b ie n ica ch stało 10 m ężczyzn , k tó r z y m ie li p e łn ić fu n k c ję p o m o c n ik ó w kata.
Z p o b lis k ieg o dom u lu d o w e g o p r z y k o ś c ie le N ie m c y za c z ę li w y p ro w a d z a ć sk azań có w . B y li w ś r ó d n ich : Jerzy Sadowski, Julian Rakowski, Leonard Swiderski, Czesław Sztamborowski, Feliks Ciechanowski, Stanisław Czar
necki, Stanisław Ciechanowski, Stanisław Bojarski, Feliks Gronczewski i Kazim ierz Bratkowski. S k a za ń cy sta n ęli n a p o d w y żs zen iu , p o m o c n ic y k a ta z a ło ż y li im p ę tle na szy je, k a t k op n ą ł n o gą w d r e w n ia n y bal. T ra g e d ia . M ie s zk a ń c ó w o g a rn ęło p rz era że n ie . D o p ie r o p o c h w ili ja k iś h itle r o w ie c w m u ndurze, w s k a zu ją c na szu b ien ice, w y k rz y k n ą ł, że k a żd eg o sp otka ta k i sam los je ś li b ę d z ie w y s tę p o w a ł p r z e c iw k o w ła d z o m n ie m ie ck im , a p o te m r o z k a za ł w ra c a ć do d o m ó w . P o d o b n a e g z e k u c ja o d b y ła się teg o sam ego dnia ta k że w p o b lis k im N o w o g r o d z ie .
O d d a ją c h ołd i cześć o fia r o m z M a zo w s za , n a le ż y u chron ić od za p o m n ien ia ty c h lu d zi, k tó r z y o d d a li w czasie o k u p a c ji h it le r o w s k ie j n a jw ię k s z ą o fia r ę — ży cie.
N ie c h ten o k ru tn y i tr a g ic z n y fa k t s ta n o w i p rz e s tro g ę dla ob ecn ych i p rz y s zły ch p ok oleń , b y n ie b y ło n ig d y w ię c e j w o jn y .
Z en o n G ó źd ź
29
30
O bywatelski JJomlfet Odbudowy Pomnika N iepodległości
1918-1920 roka -w Upale
ZazflCfd Miasta Lipna
' *
lipno, dnia J0.X.19»1 r.
I ' I.
Pan/l V
2 A H 0 B I B N Z B
Obywatsiaki JComitot Odbudswy Ponnlka lUopodlo*lo*ti 1910*1920 roku w Łipnio wra* s Saraądow RŁftlta L i m * f i r d l o i B l l saprassa do udnlatu w »b«hodaeh
11 listopada 1991 roku*
tfroosystoid rospoosnlo Olę o fods* 1)^® Kosą K i ę tą,
w kolslola Wniobowaifoia HaJ4wlfti»#f Karli Panny a udttlałOK n.ln« Wojowody włookawskiago# wojaka^ askófc* poostów,
Sstandarowysh* aaktaddw pracy* organlsasjli prsodatawiaialat*' praoowniosyoh* wtada miasta, mlojaaowsgo społssasiistwa*
Po Masy 5w* poondd p n y dźwifkaoń nusykl w wykonaniu orkiostry lipnowskiogo Donu Kultury prsojdsia ullsasdt Plłsudskiofo 1 Kolsluaskl da Parku Miojakiago na ftiajatf
odbudowy Pewnika, gdaia odbędsla alf druga «Sfii uroasysto4«l ud w istni ona w.in. wnurowanion aktu srokoyjnsgo, prssnlwlsnlaml, rsoytaoją pessji, pokastn sstussnysh ogni i składani on
wiońodw.
sordossnla saprassany do usasatnlatwn.w uroaayato4sl«*
Przewodniczący Zarzędu
fttewodniczący o k o p u
