Prof. dr hab. inż. Marian Hopej Wrocław, 25.04.2018 r.
Wydział Informatyki i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej
Ocena rozprawy doktorskiej Pana mgr inż. Zbigniewa Włodarczyka nt. „ Metoda skracania fazy przedprodukcyjnej w aspekcie rynkowym”
Rozprawa doktorska Pana mgr inż. Zbigniewa Włodarczyka dotyczy ogólnie biorąc, zagadnień metod zarządzania przedsiębiorstwem. Blisko dwustustronicowe opracowanie przedstawia wyniki badań nad możliwościami i warunkami skrócenia fazy przedprodukcyjnej, będącej istotnym źródłem zwiększania elastyczności przedsiębiorstw funkcjonujących „… w obszarze zleceń drobnych i dostosowywanych do indywidualnych potrzeb odbiorców” (str.14).
Ogólna ocena rozprawy
Temat recenzowanej rozprawy jest ważny i aktualny przynajmniej z trzech powodów :
Faza przedprodukcyjna jest, jak słusznie podkreśla Doktorant, bardzo ważną fazą cyklu życia wyrobu, ponieważ popełnione błędy mogą być przyczyną dużych strat w fazach późniejszych. Jak wiadomo, w doniesieniach literaturowych wskazuje się, że podejmowane w tej fazie decyzje w ok. 80% wpływają na koszty całego cyklu życia produktu.
Jakkolwiek zarówno w krajowej, jak i zagranicznej literaturze przedmiotu prezentowane są różnego rodzaju koncepcje przydatne w marketingowym i technicznym przygotowaniu wyrobu, to w dalszym ciągu występują pewne obszary
wymagające nowych rozwiązań. Dotyczy to zwłaszcza produktu, zakresu działań związanych z analizą atrakcyjności pojawiających się okazji (zapytań) lub przygotowywaniu wstępnej oferty, pozwalającej zweryfikować szanse udziału w kontrakcie.
Chociaż dostępne są instrumenty niezbędne w realizacji poszczególnych zadań związanych z przygotowywaniem oferty, to istnieje problem ich (instrumentów) kompozycji w taki sposób, „… by możliwe było spojrzenie całościowe na ofertę , uwzględniające nie tylko realizację wybranych celów ale pozwalające na pełną kontrolę procesu i wczesne podejmowanie właściwych decyzji” (str. 15).
Problematyka rozprawy została ujęta w czterech rozdziałach przedstawiających:
etapy fazy przedprodukcyjnej i jej rolę w cyklu rozwoju nowego produktu,
zagadnienia związane przeprowadzanymi badaniami empirycznymi,
szczegółowy opis opracowanej metody szybkiej oceny zapytania ofertowego,
przykłady wdrożenia zaproponowanej metody.
Przyjęty przez Pana mgr inż. Zbigniewa Włodarczyka układ pracy jest przejrzysty, logiczny i spójny. Zdeterminowany został przyjętą metodą rozwiązania następującego problemu badawczego : „ Czy w świetle istniejącej wiedzy i praktyki można skrócić proces przygotowania oferty, a jeśli tak, to w jakim zakresie, i jaka kompozycja metod i narzędzi umożliwia to skrócenie?”. Został on następnie uszczegółowiony przez zdefiniowanie trzech pytań badawczych, będących z kolei podstawą określenia pięciu teoretycznych celów badawczych. Przyjęto dalej, że weryfikacja skuteczności zaproponowanych rozwiązań ( w obszarze badania atrakcyjności zapytania ofertowego, określenia terminu realizacji zamówienia i określenia kosztów wykonania) wymaga ich praktycznej implementacji.
Sformułowano w związku z tym siedem celów utylitarnych, których osiągnięcie zaowocowało metodą „…do szybkiej oceny zapytania ofertowego ESTICOBEN”.
Zarówno stopień realizacji i celów rozprawy, jak i jakość realizacji oceniam pozytywnie.
Na taką ocenę mają wpływ następujące główne jej walory :
interesujące studium o metodach i narzędziach stosowanych przy wprowadzaniu produktu na rynek. Zostały one w niebudzący wątpliwość sposób uporządkowane wg wyróżnionych trzech głównych etapów fazy przedprodukcyjnej rozwoju wyrobu.
rzetelne monograficzne opracowanie stanu aktualnej wiedzy w zakresie wstępnej oceny atrakcyjności zapytań ofertowych, określenie kosztów oraz terminu realizacji zamówienia w trakcie przygotowywania oferty. Jednoznacznie pozytywnie oceniam wskazane kierunki zmian zmierzających do skrócenia przygotowania oferty.
dogłębne omówienie metod określenia podobieństwa wyrobów. Doktorant
wykazał się bardzo dobrą znajomością sposobów opisu obiektów technicznych, skal pomiarowych, jak również metod kodowania wartości cech, ich mierzenia i normowania.
oryginalna metoda szybkiej oceny zapytania ofertowego, obejmująca dziewięć zależnych i sekwencyjnie wykonywanych etapów, którym przypisane zostały narzędzia wspierające przetwarzanie danych oraz ułatwiające podejmowanie decyzji. Podzielam wyrażone na str. 171 rozprawy przekonanie, że umożliwia ona (metoda) wstępną weryfikację atrakcyjności zapytania, odnajdywanie wśród wcześniej wyprodukowanych wyrobów takich, które mogą stanowić podstawę tworzenia nowych rozwiązań, a także uproszczenie i skrócenie procesu kalkulacji kosztów i określenia terminu realizacji zamówienia.
pilotażowe wdrożenie wybranych elementów zaproponowanej metody w dwóch przedsiębiorstwach produkcyjnych. Zaprezentowane w ostatnim rozdziale wyniki
badań dotyczących działań w zakresie szybkiego oszacowania kosztów i terminu realizacji zamówienia uwiarygodniają ich (działań) skuteczność.
Z drugiej strony warto zaznaczyć, że jakość recenzowanej pracy byłaby jeszcze wyższa, gdyby m.in. :
prezentacja zagadnień dotyczących fazy przedprodukcyjnej (rozdział I) częściej miała charakter dyskusji naukowe, opierającej się na wnikliwej i krytycznej analizie ich ujęć, występujących w krajowej i zagranicznej literaturze przedmiotu.
metoda szybkiej oceny zapytania ofertowego obejmowała jeszcze jeden element, dotyczący celu realizowanych działań. Chodzi o to, że w przedstawionej propozycji każde oszacowanie kosztów i terminu realizacji zamówienia może być potraktowane jako satysfakcjonujące. Nasuwa się w związku z tym pytanie (retoryczne) : czy zasadne jest podejmowanie działań niezależnie od ich skutków?
w jednoznaczny sposób sformułowany został ogólny cel rozprawy. Jego brak jest widoczny w kontekście sformułowanych wielu celów teoretycznych i utylitarnych.
Uwagi szczegółowe
Lektura rozprawy umożliwiła również dostrzeżenie szczegółowych kwestii nie dość wyjaśnionych, dyskusyjnych oraz pewnych niedociągnięć. Oto niektóre z nich :
we wprowadzeniu do rozprawy jest napisane, że małe i średnie przedsiębiorstwa charakteryzują się stosunkowo prostymi strukturami organizacyjnymi. Czy oznacza to, , że tego typu przedsiębiorstwa mają zazwyczaj rozwiązania strukturalne przypominające model prostej struktury H. Mintzberga?
trzeci etap metody szybkiej oceny zapytania ofertowego polega na wstępnej jego ocenie, w ramach której „…oceniane jest ryzyko związane z wiarygodnością kontrahenta, weryfikowane są możliwości wytwórcze oraz definiowane są korzyści, jakie firma może z ewentualnego zamówienia osiągnąć ?/” (str.132).
nasuwa się w związku z tym kolejne pytanie : czy po etapie szacowania korzyści nie powinien pojawić się blok decyzyjny, którego jednym z wariantów byłoby odstąpienie od realizacji kolejnego etapu ( w przypadku negatywnie ocenionych korzyści) .
w ostatnim akapicie czwartego rozdziału jest napisane, że wyniki badań weryfikujących skuteczność szacowania długości cyklu produkcyjnego „…można uznać za obiecujące i spełniające oczekiwania zgłaszane przez pracowników analizowanych przedsiębiorstw” (str. 169). Doktorant zasięgał zatem opinii pracowników odnośnie do skuteczności wdrożonych elementów opracowanej metody. Dlaczego nie zostały one zaprezentowane w rozprawie?
w tabeli oceny możliwości implementacyjnych (tab.9) pytania jej pierwszej części dotyczą nie tyle zakresu organizacyjnego, ile zarządczego, o czym świadczy np.
pytanie : „Czy kontrakt jest zgodny ze strategicznymi celami przedsiębiorstwa?”.
Nawiasem mówiąc, pytania w tym zakresie dobrane zostały dość przypadkowo.
Formalną stronę rozprawy oceniam ogólnie biorąc, pozytywnie, jakkolwiek nie jest ona wolna od potknięć np.:
- „oparte o sieci neuronowe” (str.58), zamiast „oparte na sieciach neuronowych;
- „ nie mających (str. 98), zamiast niemających;
- Rogera Schank’a, zamiast Rogera Szanka;
- nieuwzględnienie w bibliografii przywoływanych w tekście prac Chlebusa (2000) i Cichosza (2000).
Powyższe uwagi i sformułowane pytania, podkreślić należy, nie podważają jednak zaprezentowanej wcześniej pozytywnej oceny rozprawy. Jest to bardzo rzetelne opracowanie, o niebagatelnych walorach poznawczych, a zwłaszcza utylitarnych.
Konkluzja
Podjęty w recenzowanej rozprawie temat jest ważny i aktualny. Syntetyzując dokonania Autora chcę podkreślić dobrą znajomość literatury przedmiotu, umiejętność jej logicznej analizy i syntezy, a także skuteczność zaproponowanej metody.
Uważam, że rozprawa doktorska Pana mgr inż. Zbigniewa Włodarczyka pt. „ Metoda skracania fazy przedprodukcyjnej w aspekcie rynkowym” spełnia wymagania określone w Ustawie z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, jak również w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 września 2011 r. w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania czynności w przewodzie doktorskim i habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora. Może zatem stanowić podstawę do nadania stopnia naukowego doktora. W związku z tym, wnioskuję o dopuszczenie Doktoranta do dalszych etapów przewodu doktorskiego.
