STEFANA WYSZYÑSKIEGO W DZIEJACH NARODU POLSKIEGO

205

32. ROLA PRYMASA STEFANA WYSZYÑSKIEGO W DZIEJACH NARODU POLSKIEGO

Cel ogólny

Ukazanie postaci Prymasa Tysi¹clecia oraz jego zas³ug dla Koœcio³a i narodu polskiego.

Kszta³towanie postawy patriotyzmu.

Cele szczegó³owe Uczeñ:

– wymienia najwa¿niejsze wydarzenia z ¿ycia kardyna³a Stefana Wyszyñskiego,

– streszcza s³owa Chrystusa o przeœladowaniach Koœcio³a,

– okreœla sytuacjê spo³eczno-polityczn¹ w Polsce po II wojnie œwiatowej,

– charakteryzuje rolê Prymasa Tysi¹clecia jako budowniczego i obroñcy Koœcio³a,

– wskazuje na kardyna³a Stefana Wyszyñskiego jako wychowawcê i mê¿a stanu,

– przyjmuje odpowiedzialnoœæ za swoje postêpowanie we wspólnocie parafialnej.

Metody

Czytanie z podzia³em na role, pogadanka, analiza tekstu, rozmowa kierowana.

Œrodki dydaktyczne

Plansza z wyrysowan¹ tabel¹, przezrocza o ¿yciu prymasa, Pismo Œwiête, karty pracy.

MODLITWA

„Szczêœliwi, którzy strzeg¹ przykazañ, w ka¿dym czasie czyni¹ to, co sprawiedliwe.

Pamiêtaj o nas, Panie, gdy¿ masz upodobanie w swym ludzie.

PrzyjdŸ nam z pomoc¹,

abyœmy ujrzeli szczêœcie Twych wybranych, radowali siê radoœci¹ Twojego ludu,

chlubili siê razem z Twoim dziedzictwem” (Ps 106,3-5).

WPROWADZENIE

Odczytanie wstêpu z podrêcznika ucznia.

205

32. ROLA PRYMASA

STEFANA WYSZYÑSKIEGO W DZIEJACH NARODU POLSKIEGO

Cel ogólny

Ukazanie postaci Prymasa Tysi¹clecia oraz jego zas³ug dla Koœcio³a i narodu polskiego.

Kszta³towanie postawy patriotyzmu.

Cele szczegó³owe

Uczeñ: –

wymienia najwa¿niejsze wydarzenia z ¿ycia kardyna³a Stefana Wyszyñskiego, – streszcza s³owa Chrystusa o przeœladowaniach Koœcio³a, – okreœla sytuacjê spo³eczno-polityczn¹ w Polsce po II wojnie œwiatowej, – charakteryzuje rolê Prymasa Tysi¹clecia jako budowniczego i obroñcy Koœcio³a, – wskazuje na kardyna³a Stefana Wyszyñskiego jako wychowawcê i mê¿a stanu, – przyjmuje odpowiedzialnoœæ za swoje postêpowanie we wspólnocie parafialnej.

Metody Czytanie z podzia³em na role, pogadanka, analiza tekstu, rozmowa kierowana.

Œrodki dydaktyczne

Plansza z wyrysowan¹ tabel¹, przezrocza o ¿yciu prymasa, Pismo Œwiête, karty pracy.

MODLITWA

„Szczêœliwi, którzy strzeg¹ przykazañ, w ka¿dym czasie czyni¹ to, co sprawiedliwe.

Pamiêtaj o nas, Panie, gdy¿ masz upodobanie w swym ludzie.

PrzyjdŸ nam z pomoc¹, abyœmy ujrzeli szczêœcie Twych wybranych, radowali siê radoœci¹ Twojego ludu, chlubili siê razem z Twoim dziedzictwem” (Ps 106,3-5).

WPROWADZENIE Odczytanie wstêpu z podrêcznika ucznia.

206

Odczytanie i analiza tekstu z Pisma Œwiêtego.

„Lecz przed tym wszystkim podnios¹ na was rêce i bêd¹ was przeœlado- waæ. Wydadz¹ was do synagog i do wiêzieñ oraz z powodu mojego imienia wlec was bêd¹ do królów i namiestników. Bêdzie to dla was sposobnoœæ do sk³adania œwiadectwa. Postanówcie sobie w sercu nie obmyœlaæ naprzód swej obrony. Ja bowiem dam wam wymowê i m¹droœæ, której ¿aden z wa- szych przeœladowców nie bêdzie siê móg³ oprzeæ ani siê sprzeciwiæ. A wy- dawaæ was bêd¹ nawet rodzice i bracia, krewni i przyjaciele i niektórych z was o œmieræ przyprawi¹. I z powodu mojego imienia bêdziecie w niena- wiœci u wszystkich. Ale w³os z g³owy wam nie zginie. Przez swoj¹ wytrwa-

³oœæ ocalicie wasze ¿ycie” (£k 21,12-19).

– Co przepowiada Jezus tym, którzy w Niego uwierz¹?

– Jak¹ pomoc zapowiada?

– Czego mog¹ siê spodziewaæ ci, którzy wytrwaj¹ w wierze?

Jezus uœwiadamia wierz¹cym w Niego, ¿e czekaj¹ ich przeœladowania.

Jednoczeœnie zapewnia, ¿e nie zostan¹ pozostawieni sami sobie, lecz otrzy- maj¹ na swoj¹ obronê m¹droœæ z nieba. A ci, którzy wytrwaj¹ do koñca w wierze, ocal¹ swe ¿ycie.

Tym, kto poprowadzi³ Koœció³ w Polsce przez lata ucisku komunistycz- nego, cierpia³ przeœladowania i zachowa³ wiarê do koñca, by³ prymas Ste- fan kardyna³ Wyszyñski, nazywany Prymasem Tysi¹clecia.

ROZWINIÊCIE

Uczniowie zapisuj¹ temat katechezy: Rola prymasa Stefana Wyszyñskie- go w dziejach narodu polskiego.

Wybrani uczniowie przedstawiaj¹ przygotowany wczeœniej ¿yciorys Pry- masa na tle przezroczy lub ilustracji, z podzia³em na role.

1 uczeñ:

Stefan Wyszyñski urodzi³ siê 3 sierpnia 1901 r. w miejscowoœci Zuzela nad Bugiem, na pograniczu Podlasia i Mazowsza. Rodzice – Stanis³aw i Julianna – wpajali mu poszanowanie dla pracy ludzkiej, chleba i zbo¿a, które w jêzyku polskim oznacza, ¿e jest „z Boga” (z-Bo¿e). Wczeœnie, bo w wieku 9 lat, zosta³ osierocony przez matkê (mia³a zaledwie 33 lata). Jak

206

Odczytanie i analiza tekstu z Pisma Œwiêtego.

„Lecz przed tym wszystkim podnios¹ na was rêce i bêd¹ was przeœlado- waæ. Wydadz¹ was do synagog i do wiêzieñ oraz z powodu mojego imienia wlec was bêd¹ do królów i namiestników. Bêdzie to dla was sposobnoœæ do sk³adania œwiadectwa. Postanówcie sobie w sercu nie obmyœlaæ naprzód swej obrony. Ja bowiem dam wam wymowê i m¹droœæ, której ¿aden z wa- szych przeœladowców nie bêdzie siê móg³ oprzeæ ani siê sprzeciwiæ. A wy- dawaæ was bêd¹ nawet rodzice i bracia, krewni i przyjaciele i niektórych z was o œmieræ przyprawi¹. I z powodu mojego imienia bêdziecie w niena- wiœci u wszystkich. Ale w³os z g³owy wam nie zginie. Przez swoj¹ wytrwa- ³oœæ ocalicie wasze ¿ycie” (£k 21,12-19).

– Co przepowiada Jezus tym, którzy w Niego uwierz¹? – Jak¹ pomoc zapowiada? – Czego mog¹ siê spodziewaæ ci, którzy wytrwaj¹ w wierze?

Jezus uœwiadamia wierz¹cym w Niego, ¿e czekaj¹ ich przeœladowania. Jednoczeœnie zapewnia, ¿e nie zostan¹ pozostawieni sami sobie, lecz otrzy- maj¹ na swoj¹ obronê m¹droœæ z nieba. A ci, którzy wytrwaj¹ do koñca w wierze, ocal¹ swe ¿ycie.

Tym, kto poprowadzi³ Koœció³ w Polsce przez lata ucisku komunistycz- nego, cierpia³ przeœladowania i zachowa³ wiarê do koñca, by³ prymas Ste- fan kardyna³ Wyszyñski, nazywany Prymasem T

ysi¹clecia.

ROZWINIÊCIE

Uczniowie zapisuj¹ temat katechezy: Rola prymasa Stefana Wyszyñskie- go w dziejach narodu polskiego.

Wybrani uczniowie przedstawiaj¹ przygotowany wczeœniej ¿yciorys Pry- masa na tle przezroczy lub ilustracji, z podzia³em na role.

1 uczeñ:

Stefan Wyszyñski urodzi³ siê 3 sierpnia 1901 r

. w miejscowoœci Zuzela nad Bugiem, na pograniczu Podlasia i Mazowsza. Rodzice – Stanis³aw i Julianna – wpajali mu poszanowanie dla pracy ludzkiej, chleba i zbo¿a, które w jêzyku polskim oznacza, ¿e jest „z Boga” (z-Bo¿e). Wczeœnie, bo w wieku 9 lat, zosta³ osierocony przez matkê (mia³a zaledwie 33 lata). Jak

207 sam powie po latach: „Pojecha³em z prymicj¹ na Jasn¹ Górê, aby mieæ Matkê... Matkê, która bêdzie ju¿ zawsze...”.

2 uczeñ:

Po ukoñczeniu gimnazjum w Warszawie i £om¿y wst¹pi³ do Semina- rium Duchownego we W³oc³awku. Œwiêcenia kap³añskie przyj¹³ 3 sierpnia 1924 roku. Po roku pracy duszpasterskiej skierowany zosta³ na dalsze stu- dia do Lublina. W latach 1924-1929 studiowa³ na Katolickim Uniwersyte- cie Lubelskim na Wydziale Prawa Kanonicznego, z którego doktoryzowa³ siê, obroniwszy pracê pt. „Prawa rodziny, Koœcio³a i pañstwa do szko³y”.

Przeprowadzi³ równie¿ studia z zakresu katolickiej nauki spo³ecznej i eko- nomii na wydziale prawa i nauk spo³eczno-ekonomicznych. W 1930 roku zosta³ profesorem prawa kanonicznego i socjologii w Wy¿szym Semina- rium Duchownym we W³oc³awku.

3 uczeñ:

Po studiach uda³ siê w podró¿ naukow¹ po krajach Europy Zachodniej.

By³ w Austrii, W³oszech, Francji, Holandii i Niemczech. Interesowa³ siê szczególnie Akcj¹ Katolick¹. Po powrocie wyk³ada³ w seminarium we W³o- c³awku, zosta³ równie¿ redaktorem miesiêcznika „Ateneum Kap³añskie”, dzia³a³ wœród robotników, wyk³ada³ na Uniwersytecie Robotniczym.

4 uczeñ:

W czasie II wojny, poszukiwany przez Niemców, ukrywa³ siê we Wroci- szewie i w Laskach pod Warszaw¹, bior¹c udzia³ w tajnym nauczaniu m³o- dzie¿y i niesieniu pomocy ludnoœci. W czasie Powstania Warszawskiego by³ kapelanem grupy „Kampinos” Armii Krajowej oraz szpitala powstañ- czego w Laskach.

5 uczeñ:

Po wojnie wróci³ do W³oc³awka i zacz¹³ organizowaæ Seminarium Du- chowne, którego rektorem zosta³ w 1945 r. W roku 1946 mianowany zosta³ przez Ojca Œwiêtego Piusa XII biskupem ordynariuszem diecezji lubelskiej.

Sakrê biskupi¹ przyj¹³ 12 maja na Jasnej Górze z r¹k prymasa Augusta Hlon- da, po którym dwa lata póŸniej obj¹³ obowi¹zki Prymasa Polski.

6 uczeñ

Na konsystorzu 12 stycznia 1953 roku prymas Stefan Wyszyñski zosta³ kardyna³em. Nie móg³ jednak osobiœcie odebraæ kapelusza kardynalskiego, gdy¿ w³adze polskie odmówi³y wydania mu paszportu.

207

sam powie po latach: „Pojecha³em z prymicj¹ na Jasn¹ Górê, aby mieæ

Matkê... Matkê, która bêdzie ju¿ zawsze...”.

2 uczeñ:

Po ukoñczeniu gimnazjum w Warszawie i £om¿y wst¹pi³ do Semina- rium Duchownego we W³oc³awku. Œwiêcenia kap³añskie przyj¹³ 3 sierpnia 1924 roku. Po roku pracy duszpasterskiej skierowany zosta³ na dalsze stu- dia do Lublina. W latach 1924-1929 studiowa³ na Katolickim Uniwersyte- cie Lubelskim na Wydziale Prawa Kanonicznego, z którego doktoryzowa³ siê, obroniwszy pracê pt. „Prawa rodziny, Koœcio³a i pañstwa do szko³y”. Przeprowadzi³ równie¿ studia z zakresu katolickiej nauki spo³ecznej i eko- nomii na wydziale prawa i nauk spo³eczno-ekonomicznych. W 1930 roku zosta³ profesorem prawa kanonicznego i socjologii w Wy¿szym Semina- rium Duchownym we W³oc³awku.

3 uczeñ:

Po studiach uda³ siê w podró¿ naukow¹ po krajach Europy Zachodniej. By³ w Austrii, W³oszech, Francji, Holandii i Niemczech. Interesowa³ siê szczególnie Akcj¹ Katolick¹. Po powrocie wyk³ada³ w seminarium we W³o- c³awku, zosta³ równie¿ redaktorem miesiêcznika „Ateneum Kap³añskie”, dzia³a³ wœród robotników, wyk³ada³ na Uniwersytecie Robotniczym.

4 uczeñ:

W czasie II wojny, poszukiwany przez Niemców , ukrywa³ siê we Wroci- szewie i w Laskach pod Warszaw¹, bior¹c udzia³ w tajnym nauczaniu m³o- dzie¿y i niesieniu pomocy ludnoœci. W czasie Powstania Warszawskiego by³ kapelanem grupy „Kampinos” Armii Krajowej oraz szpitala powstañ- czego w Laskach.

5 uczeñ:

Po wojnie wróci³ do W³oc³awka i zacz¹³ organizowaæ Seminarium Du- chowne, którego rektorem zosta³ w 1945 r. W roku 1946 mianowany zosta³ przez Ojca Œwiêtego Piusa XII biskupem ordynariuszem diecezji lubelskiej. Sakrê biskupi¹ przyj¹³ 12 maja na Jasnej Górze z r¹k prymasa Augusta Hlon- da, po którym dwa lata póŸniej obj¹³ obowi¹zki Prymasa Polski.

6 uczeñ

Na konsystorzu 12 stycznia 1953 roku prymas Stefan Wyszyñski zosta³ kardyna³em. Nie móg³ jednak osobiœcie odebraæ kapelusza kardynalskiego, gdy¿ w³adze polskie odmówi³y wydania mu paszportu.

208

7 uczeñ:

Zaostrza³ siê ju¿ kurs polityki pañstwa wobec Koœcio³a. W tym samym roku, 26 wrzeœnia 1953, Prymas zosta³ aresztowany i wywieziony z War- szawy. Przebywa³ kolejno w Rywa³dzie Królewskim ko³o Grudzi¹dza, w Stoczku Warmiñskim, w Prudniku (opolskie) i Komañczy w Bieszcza- dach. 16 maja 1956 roku w Komañczy powsta³ tekst odnowionych Œlubów Narodu, z³o¿onych w obecnoœci milionowej rzeszy pielgrzymów 26 sierp- nia 1956 roku na Jasnej Górze jako Jasnogórskie Œluby Narodu. Na tronie przygotowanym dla Prymasa po³o¿ono bia³o-czerwone ró¿e. W paŸdzierni- ku 1956 r. kardyna³ Stefan Wyszyñski zosta³ uwolniony.

8 uczeñ:

W latach 1957-1965 prowadzi³ Wielk¹ Nowennê przed Jubileuszem Ty- si¹clecia Chrztu Polski, przez któr¹ przygotowywa³ naród do religijnego prze¿ycia tej rocznicy. Nowennê zakoñczy³ 3 maja 1966 roku uroczystym Aktem Oddania Narodu Matce Bo¿ej w ho³dzie za wolnoœæ Koœcio³a w Polsce i na œwiecie.

9 uczeñ:

W po³owie lat szeœædziesi¹tych zwróci³ siê wraz z Episkopatem Polski do biskupów niemieckich z listem pojednania narodów polskiego i niemiec- kiego, ze s³ynnymi s³owami: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, co w³adza wykorzysta³a przeciwko Prymasowi, próbuj¹c ukazaæ go jako zdrajcê sprawy polskiej.

10 uczeñ:

W latach szeœædziesi¹tych czynnie uczestniczy³ w pracach Soboru Wa- tykañskiego II, ciesz¹c siê wielkim uznaniem wœród biskupów œwiata. Na rêce Paw³a VI z³o¿y³ memoria³ Episkopatu Polski o og³oszenie Maryi Mat- k¹ Koœcio³a. Ojciec Œwiêty spe³ni³ tê proœbê 21 listopada 1964 roku.

11 uczeñ:

Wielk¹ radoœci¹ dla Prymasa i Koœcio³a w Polsce by³ 16 paŸdziernika 1978 roku wybór kardyna³a Karola Wojty³y na Stolicê Piotrow¹. W czerw- cu 1979 roku Prymas Tysi¹clecia przyj¹³ po raz pierwszy Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II.

12 uczeñ:

Pos³uchajmy s³ów Papie¿a Polaka, wypowiedzianych zaraz po wyborze na Stolicê Piotrow¹, a skierowanych do prymasa Wyszyñskiego:

208

7 uczeñ:

Zaostrza³ siê ju¿ kurs polityki pañstwa wobec Koœcio³a. W tym samym roku, 26 wrzeœnia 1953, Prymas zosta³ aresztowany i wywieziony z War- szawy. Przebywa³ kolejno w R

ywa³dzie Królewskim ko³o Grudzi¹dza, yszyñski zosta³ uwolniony. w Stoczku Warmiñskim, w Prudniku (opolskie) i Komañczy w Bieszcza- dach. 16 maja 1956 roku w Komañczy powsta³ tekst odnowionych Œlubów Narodu, z³o¿onych w obecnoœci milionowej rzeszy pielgrzymów 26 sierp- nia 1956 roku na Jasnej Górze jako Jasnogórskie Œluby Narodu. Na tronie przygotowanym dla Prymasa po³o¿ono bia³o-czerwone ró¿e. W paŸdzierni- ku 1956 r. kardyna³ Stefan W 8 uczeñ:

W latach 1957-1965 prowadzi³ Wielk¹ Nowennê przed Jubileuszem T

y- si¹clecia Chrztu Polski, przez któr¹ przygotowywa³ naród do religijnego prze¿ycia tej rocznicy. Nowennê zakoñczy³ 3 maja 1966 roku uroczystym Aktem Oddania Narodu Matce Bo¿ej w ho³dzie za wolnoœæ Koœcio³a w Polsce i na œwiecie.

9 uczeñ:

W po³owie lat szeœædziesi¹tych zwróci³ siê wraz z Episkopatem Polski do biskupów niemieckich z listem pojednania narodów polskiego i niemiec- kiego, ze s³ynnymi s³owami: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, co w³adza wykorzysta³a przeciwko Prymasowi, próbuj¹c ukazaæ go jako zdrajcê sprawy polskiej.

10 uczeñ:

W latach szeœædziesi¹tych czynnie uczestniczy³ w pracach Soboru Wa- tykañskiego II, ciesz¹c siê wielkim uznaniem wœród biskupów œwiata. Na rêce Paw³a VI z³o¿y³ memoria³ Episkopatu Polski o og³oszenie Maryi Mat- k¹ Koœcio³a. Ojciec Œwiêty spe³ni³ tê proœbê 21 listopada 1964 roku.

11 uczeñ:

Wielk¹ radoœci¹ dla Prymasa i Koœcio³a w Polsce by³ 16 paŸdziernika 1978 roku wybór kardyna³a Karola Wojty³y na Stolicê Piotrow¹. W czerw- cu 1979 roku Prymas Tysi¹clecia przyj¹³ po raz pierwszy Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II.

12 uczeñ:

Pos³uchajmy s³ów Papie¿a Polaka, wypowiedzianych zaraz po wyborze na Stolicê Piotrow¹, a skierowanych do prymasa Wyszyñskiego:

209

„Czcigodny i umi³owany Ksiê¿e Prymasie! Pozwól, ¿e powiem po pro- stu, co myœlê. Nie by³oby na Stolicy Piotrowej tego Papie¿a Polaka, który dziœ pe³en bojaŸni Bo¿ej, ale i pe³en ufnoœci, rozpoczyna nowy pontyfikat, gdyby nie by³o Twojej wiary, nie cofaj¹cej siê przed wiêzieniem i cierpie- niem, Twojej heroicznej nadziei, Twego zawierzenia bez reszty Matce Ko-

œcio³a, gdyby nie by³o Jasnej Góry i tego ca³ego okresu dziejów Koœcio³a w OjczyŸnie naszej, które zwi¹zane s¹ z Twoim biskupim i prymasowskim pos³ugiwaniem” (Jan Pawe³ II, Orêdzie do Polaków z 23 paŸdziernika 1978 r.).

13 uczeñ:

28 maja 1981 roku, w Uroczystoœæ Wniebowst¹pienia Pañskiego, od- szed³ do Boga Prymas Tysi¹clecia Stefan kardyna³ Wyszyñski. Mia³ 80 lat, z czego 57 prze¿y³ w kap³añstwie, 35 lat by³ biskupem, 32 lata arcybisku- pem gnieŸnieñskim i warszawskim oraz Prymasem Polski, 28 lat cz³onkiem kolegium kardynalskiego. W 1986 roku rozpocz¹³ siê jego proces beatyfi- kacyjny.

Po zapoznaniu siê z rysem biograficznym, siêgnijmy do wypowiedzi pry- masa Wyszyñskiego, które pomog¹ nam odkryæ go jako mê¿a stanu, bu- downiczego i obroñcê Koœcio³a oraz wychowawcê narodu. Wnioski zapi- szemy w tabeli. (Katecheta umieszcza na tablicy planszê z wyrysowan¹ ta- bel¹).

PRYMAS STEFAN KARDYNA£ WYSZYÑSKI A. Prymas budowniczym i obroñc¹ Koœcio³a w Polsce

„Dziœ wszystko w Polsce wo³a, by zmobilizowaæ duchowe si³y Narodu Budowniczy i obroñca

Koœcio³a w Polsce Wychowawca narodu

polskiego „M¹¿ stanu”

209

„Czcigodny i umi³owany Ksiê¿e Prymasie! Pozwól, ¿e powiem po pro- stu, co myœlê. Nie by³oby na Stolicy Piotrowej tego Papie¿a Polaka, który dziœ pe³en bojaŸni Bo¿ej, ale i pe³en ufnoœci, rozpoczyna nowy pontyfikat, gdyby nie by³o Twojej wiary

, nie cofaj¹cej siê przed wiêzieniem i cierpie- niem, Twojej heroicznej nadziei, T

wego zawierzenia bez reszty Matce Ko- œcio³a, gdyby nie by³o Jasnej Góry i tego ca³ego okresu dziejów Koœcio³a w OjczyŸnie naszej, które zwi¹zane s¹ z Twoim biskupim i prymasowskim pos³ugiwaniem” (Jan Pawe³ II, Orêdzie do Polaków z 23 paŸdziernika 1978 r.).

13 uczeñ:

28 maja 1981 roku, w Uroczystoœæ Wniebowst¹pienia Pañskiego, od- szed³ do Boga Prymas Tysi¹clecia Stefan kardyna³ W

yszyñski. Mia³ 80 lat, z czego 57 prze¿y³ w kap³añstwie, 35 lat by³ biskupem, 32 lata arcybisku- pem gnieŸnieñskim i warszawskim oraz Prymasem Polski, 28 lat cz³onkiem kolegium kardynalskiego. W 1986 roku rozpocz¹³ siê jego proces beatyfi- kacyjny.

Po zapoznaniu siê z rysem biograficznym, siêgnijmy do wypowiedzi pry- masa Wyszyñskiego, które pomog¹ nam odkryæ go jako mê¿a stanu, bu- downiczego i obroñcê Koœcio³a oraz wychowawcê narodu. Wnioski zapi- szemy w tabeli. (Katecheta umieszcza na tablicy planszê z wyrysowan¹ ta- bel¹).

PRYMAS STEF

AN KARDYNA£ WYSZYÑSKI A. Prymas budowniczym i obroñc¹ Koœcio³a w Polsce

„Dziœ wszystko w Polsce wo³a, by zmobilizowaæ duchowe si³y Narodu

Budowniczy i obroñca Koœcio³a w Polsce Wychowawca narodu

polskiego

„M¹¿ stanu”

210

do obrony ¿ycia nienarodzonych, do wiernoœci œlubom ma³¿eñskim, do pod- niesienia moralnoœci wspó³¿ycia ma³¿eñskiego, do cnoty mêstwa i wstrze- miêŸliwoœci, do czujnoœci nad wychowaniem moralnym i religijnym m³o- dzie¿y i dziatwy, aby z rodzin katolickich nie wyrastali ateiœci i poganie”.

„Gdy bêdê w wiêzieniu, a powiedz¹ wam, ¿e Prymas zdradzi³ sprawy Bo¿e – nie wierzcie. Gdyby mówili, ¿e Prymas ma nieczyste rêce – nie wierzcie. Gdyby mówili, ¿e Prymas stchórzy³ – nie wierzcie. Gdy bêd¹ mówili, ¿e Prymas dzia³a przeciwko Narodowi i naszej OjczyŸnie – nie wierzcie. Kocham Ojczyznê wiêcej ni¿ w³asne serce i wszystko, co czyniê dla Koœcio³a, czyniê dla niej”.

„Jest olbrzymi¹ wartoœci¹ zrozumieæ znaczenie wolnoœci dla narodu, zro- zumieæ jak wielkim jest ona dobrem i w³asnoœci¹, ¿e ¿aden naród nie mo¿e zrezygnowaæ ze swoich praw do wolnoœci i z w³asnych zadañ, ¿e nie wolno tych praw nikomu oddawaæ, ¿e obrona ich jest obowi¹zkiem moralnym, a rezygnacja z nich – zdrad¹!”

– Jakich wartoœci broni³ Prymas jako budowniczy i obroñca Koœcio³a?

B. Prymas wychowawc¹ narodu polskiego

„Stañcie teraz wobec rzeczywistoœci rodzimej i zapytajcie samych sie- bie: Jakiej ja chcê Polski? Czy chcesz Polski bez wiary w Boga i ludzi, a wiêc bez idea³ów i wzlotów, bez zdolnoœci do poœwiêcenia i ofiary... Wia- ra i poœwiêcenie s¹ potrzebne na froncie pracy, obowi¹zku, zawodu, nauki, codziennego trudu i wysi³ku”.

„M³odzie¿y! Czy chcesz, aby Polska – twój dom – by³a pijana? Czy zda- jesz sobie sprawê, do czego mog¹ doprowadziæ naród pijani obywatele, roz- pite rodziny, pijani szefowie w biurach, w urzêdach, fabrykach, nietrzeŸwi kierowcy autobusów, samochodów? Czy takiej chcesz Polski, takiego domu?”

„Gdy zabiegamy o przebaczenie, musimy byæ gotowi przebaczaæ. Gdy oczekujemy mi³osierdzia, musimy sami uczyæ siê mi³osierdzia. (...) Uraza, z któr¹ chodzimy, jest samoudrêk¹. Przebaczenie jest przywróceniem sobie wolnoœci”.

– Do jakich wartoœci wychowuje nas Prymas Tysi¹clecia?

C. Prymas mê¿em stanu.

„Bez mi³oœci cz³owieka, bez zrozumienia jego wysokiej godnoœci i pos³an- nictwa, nie ma mowy o dobrym rz¹dzeniu ludŸmi w narodzie czy pañstwie”.

210

do obrony ¿ycia nienarodzonych, do wiernoœci œlubom ma³¿eñskim, do pod- niesienia moralnoœci wspó³¿ycia ma³¿eñskiego, do cnoty mêstwa i wstrze- miêŸliwoœci, do czujnoœci nad wychowaniem moralnym i religijnym m³o-

dzie¿y i dziatwy, aby z rodzin katolickich nie wyrastali ateiœci i poganie”.

„Gdy bêdê w wiêzieniu, a powiedz¹ wam, ¿e Prymas zdradzi³ sprawy Bo¿e – nie wierzcie. Gdyby mówili, ¿e Prymas ma nieczyste rêce – nie wierzcie. Gdyby mówili, ¿e Prymas stchórzy³ – nie wierzcie. Gdy bêd¹ mówili, ¿e Prymas dzia³a przeciwko Narodowi i naszej OjczyŸnie – nie wierzcie. Kocham Ojczyznê wiêcej ni¿ w³asne serce i wszystko, co czyniê dla Koœcio³a, czyniê dla niej”.

„Jest olbrzymi¹ wartoœci¹ zrozumieæ znaczenie wolnoœci dla narodu, zro- zumieæ jak wielkim jest ona dobrem i w³asnoœci¹, ¿e ¿aden naród nie mo¿e zrezygnowaæ ze swoich praw do wolnoœci i z w³asnych zadañ, ¿e nie wolno tych praw nikomu oddawaæ, ¿e obrona ich jest obowi¹zkiem moralnym, a rezygnacja z nich – zdrad¹!”

– Jakich wartoœci broni³ Prymas jako budowniczy i obroñca Koœcio³a?

B. Prymas wychowawc¹ narodu polskiego

„Stañcie teraz wobec rzeczywistoœci rodzimej i zapytajcie samych sie- bie: Jakiej ja chcê Polski? Czy chcesz Polski bez wiary w Boga i ludzi, a wiêc bez idea³ów i wzlotów, bez zdolnoœci do poœwiêcenia i ofiary

... Wia- „M³odzie¿y! Czy chcesz, aby Polska – twój dom – by³a pijana? Czy zda- „Gdy zabiegamy o przebaczenie, musimy byæ gotowi przebaczaæ. Gdy ra i poœwiêcenie s¹ potrzebne na froncie pracy, obowi¹zku, zawodu, nauki, codziennego trudu i wysi³ku”. jesz sobie sprawê, do czego mog¹ doprowadziæ naród pijani obywatele, roz- pite rodziny, pijani szefowie w biurach, w urzêdach, fabrykach, nietrzeŸwi kierowcy autobusów, samochodów? Czy takiej chcesz Polski, takiego domu?” oczekujemy mi³osierdzia, musimy sami uczyæ siê mi³osierdzia. (...) Uraza, z któr¹ chodzimy, jest samoudrêk¹. Przebaczenie jest przywróceniem sobie wolnoœci”.

– Do jakich wartoœci wychowuje nas Prymas Tysi¹clecia?

C. Prymas mê¿em stanu.

„Bez mi³oœci cz³owieka, bez zrozumienia jego wysokiej godnoœci i pos³an- nictwa, nie ma mowy o dobrym rz¹dzeniu ludŸmi w narodzie czy pañstwie”.

211

„Na ka¿dym kroku walczyæ bêdziemy o to, aby Polska Polsk¹ by³a, aby w Polsce po polsku siê myœla³o”.

„Wskazanie dla was moi drodzy: <Nie daæ sobie wydrzeæ ziemi>”.

„Mo¿e na polskiej ziemi nie powstaæ wiele rzeczy, ta czy inna fabryka – to jeszcze nie bêdzie najwa¿niejsza strata. Najwa¿niejsza strata bêdzie wów- czas, gdy naród stanie siê niemy, zalêkniony, oderwany od twórczoœci kul- turalnej”.

(powy¿sze cytaty zaczerpniête z: http://kardynal-stefan.republica.pl)

– W czym wyra¿a siê patriotyzm kardyna³a Stefana Wyszyñskiego?

ZAKOÑCZENIE

Prymas mia³ wielk¹ intuicjê spo³eczn¹, instynkt mê¿a stanu i niezawod- ne wyczucie moralne. Wszystko to pozwoli³o mu sprostaæ najciê¿szym sy- tuacjom i przeprowadziæ Koœció³ i naród polski przez burze i ostre zakrêty historii.

Prymas Stefan Wyszyñski by³ mê¿em stanu, pasterzem i dobrym cz³o- wiekiem, Ksiêciem Koœcio³a i przywódc¹ narodu, obroñc¹ cz³owieka, stra¿- nikiem prawa i moralnoœci. Ojciec Œwiêty nazwa³ go – Prymasem Tysi¹cle- cia. Kardyna³ Wyszyñski w przedziwny sposób potrafi³ ³¹czyæ majestat przedstawiciela Koœcio³a, godnoœæ i dumê polskiego mê¿a stanu, surowe wymagania wobec samego siebie oraz szczery protest lub naganê wobec wszystkiego, co uwa¿a³ za niestosowne, z otwartym sercem, dobroci¹ i mi-

³oœci¹ wobec ludzi.

Prymas by³ jedn¹ z najwiêkszych indywidualnoœci w Koœciele polskim XX wieku.

Szanuj ka¿dego cz³owieka, bo Chrystus w nim ¿yje.

B¹dŸ wra¿liwy na drugiego cz³owieka, twojego brata.

Myœl dobrze o wszystkich, nie myœl Ÿle o nikim.

Staraj siê nawet w najgorszym znaleŸæ coœ dobrego. (...) 211

„Na ka¿dym kroku walczyæ bêdziemy o to, aby Polska Polsk¹ by³a, aby w Polsce po polsku siê myœla³o”.

„Wskazanie dla was moi drodzy: <Nie daæ sobie wydrzeæ ziemi>”.

„Mo¿e na polskiej ziemi nie powstaæ wiele rzeczy, ta czy inna fabryka – to jeszcze nie bêdzie najwa¿niejsza strata. Najwa¿niejsza strata bêdzie wów- czas, gdy naród stanie siê niemy, zalêkniony

, oderwany od twórczoœci kul- turalnej”.

(powy¿sze cytaty zaczerpniête z: http://kardynal-stefan.republica.pl)

– W czym wyra¿a siê patriotyzm kardyna³a Stefana W yszyñskiego?

ZAKOÑCZENIE

Prymas mia³ wielk¹ intuicjê spo³eczn¹, instynkt mê¿a stanu i niezawod- ne wyczucie moralne. Wszystko to pozwoli³o mu sprostaæ najciê¿szym sy- tuacjom i przeprowadziæ Koœció³ i naród polski przez burze i ostre zakrêty historii.

Prymas Stefan Wyszyñski by³ mê¿em stanu, pasterzem i dobrym cz³o- wiekiem, Ksiêciem Koœcio³a i przywódc¹ narodu, obroñc¹ cz³owieka, stra¿- nikiem prawa i moralnoœci. Ojciec Œwiêty nazwa³ go – Prymasem Tysi¹cle- cia. Kardyna³ Wyszyñski w przedziwny sposób potrafi³ ³¹czyæ majestat przedstawiciela Koœcio³a, godnoœæ i dumê polskiego mê¿a stanu, surowe wymagania wobec samego siebie oraz szczery protest lub naganê wobec wszystkiego, co uwa¿a³ za niestosowne, z otwartym sercem, dobroci¹ i mi- ³oœci¹ wobec ludzi.

Prymas by³ jedn¹ z najwiêkszych indywidualnoœci w Koœciele polskim XX wieku.

Szanuj ka¿dego cz³owieka, bo Chrystus w nim ¿yje.

B¹dŸ wra¿liwy na drugiego cz³owieka,

twojego brata.

Myœl dobrze o wszystkich, nie myœl Ÿle o nikim.

Staraj siê nawet w najgorszym znaleŸæ coœ dobrego. (...)

212

Zawsze pierwszy wyci¹gnij rêkê do zgody.

Dzia³aj zawsze na korzyœæ bliŸniego...

(S³uga Bo¿y, kard. Stefan Wyszyñski) P o m y œ l m y :

– W jaki sposób staram siê rozwijaæ postawê patriotyzmu?

– Jak czêsto modlê siê za Ojczyznê?

ZESZYT UCZNIA

Zapisem w zeszycie jest uzupe³niona przez uczniów tabela.

PRACA DOMOWA

Na podstawie tekstu „Non possumus” („Nie pozwalamy”) napisz list do przyjaciela: W jakiej sytuacji spo³eczno-politycznej dzia³a³ Koœció³, które- mu przewodzi³ Prymas Tysi¹clecia?

MODLITWA

„Nie rzucim, Chryste, œwi¹tyñ Twych, Nie damy pogrzeœæ wiary,

Pró¿ne zakusy duchów z³ych I pró¿ne ich zamiary.

Broniæ bêdziemy Twoich dróg, Tak nam dopomó¿ Bóg”.

212

Zawsze pierwszy wyci¹gnij rêkê do zgody. Dzia³aj zawsze na korzyœæ bliŸniego... (S³uga Bo¿y, kard. Stefan W yszyñski)

Po my

œl my

: W jaki sposób staram siê rozwijaæ postawê patriotyzmu? Jak czêsto modlê siê za Ojczyznê? – –

ZESZYT UCZNIA Zapisem w zeszycie jest uzupe³niona przez uczniów tabela.

PRACA DOMOWA

Na podstawie tekstu „Non possumus” („Nie pozwalamy”) napisz list do przyjaciela: W jakiej sytuacji spo³eczno-politycznej dzia³a³ Koœció³, które- mu przewodzi³ Prymas Tysi¹clecia?

MODLITWA

„Nie rzucim, Chryste, œwi¹tyñ Twych, Nie damy pogrzeœæ wiary, Pró¿ne zakusy duchów z³ych

I pró¿ne ich zamiary. Broniæ bêdziemy Twoich dróg,

Tak nam dopomó¿ Bóg”.