"Studia Warmińskie", T. IV, 1967 : [recenzja]

Czesław Świniarski

"Studia Warmińskie", T. IV, 1967 : [recenzja]

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 12/1-2, 365-368

1969

[15]

S tu d e n c i w in n i się o p iera ć o zasady jezuickie i k iero w ać się ich m e to d a m i:

„S tudiosos p o rro d u m in C ollegio d icto v e rsa n tu r, secu n d u m R e g u la s C om m unes S o cietatis Je su in v ita e t m o rib u s d irig i volo” .

Przełożeństw o swej fu n d a c ji G ó reck i złożył n a ręce L eśn ic y : „ H u ic C ollegio P a ro c h u m e t C leru m E cclesiae L esnicen. U n a cu m o p p id i M a g is tra tu p ra e fic io ” . W m yśl zapisu G óreckiego T eo lo g i M ed y k m ia ł o trzym yw ać rocznie p o 60 flo­

ren ó w polskich, a s tu d e n t p o 30. „ M e m b ra C o lleg ii” w in n i o d p ra w iać dwie M sze św ięte „cu m c a n tu ” , m ian o w icie je d n ą o T ró jc y p rzenajśw iętszej, d ru g ą za zm arły ch i w ro k u je d n o a n n iv e rsa riu m „ p ro e x p ia tio n e p e c c a to ru m meorurru”

i za jeg o rodzinę. N a stą p iły w testa m en cie też in n e polecen ia. P o d p isał „ G e o r­

gius G ó reck i C laro m o n tan u s , in M o n te G a lle a, C om es P ałac. C aesar. R egisque M e d icu s” .

B p W in c e n ty U rban

S T U D IA W A R M IŃ SK IE , t. IV , W a rm iń sk ie W y d a w n ictw o D iecezja ln e.

O lszty n 1967, s. 570 + 10 ilu str a c ji

N a p o czątk u to m u w y d aw n ictw o um ieszcza w izerunek M a tk i Boskiej z G ie trz ­ w a łd u uroczyście k o ro n o w an y w 1967 r. d la u czczen ia 90 roczn icy J e j objaw ień.

T o m te n u k a zu je się w 400 rocznicę p o w s ta n ia „ H o sia n u m ” .

R o zp ra w y

Ks. b p J a n O b ł ą k , „ S p ra w a in w en ta rza b isku p stw a w arm ińskiego po p rzejściu Ig nacego K rasickiego do G n iezn a ”, ss. 5— 33. A u to r p rz y ta cz a szcze­

gółow e in fo rm a c je odnośnie sta n u in w e n ta rz a b isk u p stw a w arm ińskiego za rzą­

dów Ig n a ce g o K rasick ieg o . N a u w ag ę zasługuje b ib lio tek a b isk u p ia z a jm u ją c a nie n ajp o śled n iejsze m iejsce w ty m in w e n ta rzu , z aw ie ra ją c a w większości d ru k i z zak resu p ra w a cyw ilnego i kościelnego. P o d a n e są w ykazy 87 d ru k ó w b iblio­

teki bisk u p iej. Z n a jd o w a ły się w n iej o p raw io n e rę k o p isy a rch iw aln e. A u to r zestaw ił osobno rękopisy zid en ty fik o w an e, k tó re p rz e trw a ły do naszych czasów, o raz n iez id en ty fik o w an e i zaginione. W yszczególnione też zostały pozycje b iblio­

tek i p o d rę cz n ej złożonej p raw ie w yłącznie z książek p raw niczych.

Ks. A lojzy S z o r c, „Z działalności ko ścieln ej b isku p a A n d rze ja C h ryzo ­ sto m a Z a łu skieg o n a W a rm ii (1698— 1 7 1 1 )" , ss. 35— 82. W p ra c y tej p o d a n a je s t og ó ln a c h a ra k te ry sty k a bisk u p stw a w arm iń sk ieg o w p o c zą tk a c h X V I I I w., k oleje losów b isk u p a Z ałuskiego podczas jeg o rz ąd ó w n a W arm ii w tru d n y c h w a ru n k a c h w o je n n y ch i okresie u w ięzienia, jego czynności p o n ty fik aln e, listy d o diecezji i ro zp o rząd zen ia. D alej o m aw ia A u to r su fra g an ó w b isk u p a i obsa­

dzanie stanow isk kościelnych, w tym osobno k a n o n ii w k a p itu le k olegiackiej oraz p a ra fii, w iz y ta cje Załuskiego,· jeg o d e k re ty p o w iz y tacy jn e i ich realizację.

366

Ks. W ład y sław T u r e k , „ R o la duszpasterza w p rzyg o to w a n iu do sakra­

m e n tu m a łże ń stw a w iejsk iej m ło d zie ży poza szko ln ej ( n a p rzy k ład zie w y b ra n y ch p a ra fii d iecezji w a rm iń sk iej) ss. 83— 131. W p ra c y tej z d ziedziny p ed ag o g ik i d u szpasterskiej p rz ed sta w io n a je s t w o p a rc iu o b a d a n ia środow iskow e p rz y p o ­ m ocy a n k ie ty c h a ra k te ry sty k a m łodzieży pozaszkolnej n a W arm ii, jej p o sta w a re lig ijn o m o ra ln a , p o g ląd y n a m ałżeństw o. A u to r z a jm u je się poszukiw aniem m eto d d ziałalności duszp astersk iej w zakresie p rz y g o to w a n ia do s a k ra m e n tu m ałżeń stw a i sta n em du szp astersk ich p o trze b m łodzieży. P o stu lu je o n w zw iązku z k a n o n em 1020 §§ 1 i 2 obow iązkow y u d z ia ł w d w u le tn ie j kate ch ezie p rzy g o to ­ w u ją ce j do S a k ra m e n tu M a łże ń stw a po m yśli k a n o n u 1033.

K s. E d w a rd M i c h o ń , „ S ym b o lika k lu c zy w A p o ka lip sie ”, ss. 133— 159.

I. K lu cze śm ierci i o tch ła n i, II. K lu c z D a w id a, I I I . K lu c z s tu d n i przepaści, IV . K lu c z przepaści.

Ks. Jó zef M y ś k ó w , „ P rzed m io t m a te ria ln y a p o lo g ety ki n a u k o w e j w obec h isto ryczn o -m o rfo lo g iczn ych badań R . B u ltm a n n a i jego szko ły ”, ss. 161— 286.

W n a w iąz an iu do p o p rz ed n ich a rty k u łó w o n au k o w ej a p ologetyce stosow anej, A u to r o m aw ia : I. C h a ra k te r h isto ry cz n y ź ró d eł o życiu Je z u sa C h ry stu sa w u ję ­ ciu R u d o lfa B u ltm a n n a i jeg o szkoły, I I . M it, d e m ity za c ję i eg zy sten cja ln ą in te rp re ta c ję , I I I . I n te r p r e ta c ję e g zy ste n cja ln ą k e ry g m a tu chrześcijańskiego.

K s. J u lia n W o j t k o w s k i , „ S tu d ia P om oraniae A ssu m tio n istic a ”, ss. 287·—·

361. J e s t to dalszy ciąg d w ó ch p o p rz ed n ic h a rty k u łó w , k tó re u k a za ły się w „R o czn ik ach T eo lo g icz n o -K a n o n ic zn y c h ” X I I , 2 (1965) i X I I I , 2 (1 9 6 6 ).

R ozdz. I I I . W niebow zięcie M a tk i Bożej w zb io rach k a z a ń z b ib lio tek i śred n io ­ w iecznego k las zto ru F ran ciszk an ó w w G d ań sk u , R ozdz. IV . W niebow zięcie M a tk i Bożej w św ietle dzieł kazn o d ziejsk ich ze średniow iecznych księgozbiorów k ościeln y ch w G d a ń sk u i K a m ie n iu Pom orskim , R ozdz. V . W ia ra w e w n ieb o ­ w zięcie M a tk i Bożej n a teren ie diecezji p o m orskich w św ietle średniow iecznych ksiąg litu rg iczn y ch .

Ks. J e rz y P o d o l e c k i , „ Szafarz sa kra m en tu ch rztu w sta ro żytn o ści chrześ­

cija ń sk iej”, ss. 363— 397. N a pod staw ie w ypow iedzi p ap ieży , p o sta n o w ień sobo­

ró w i synodów , o raz O jc ó w K o ścio ła i uczonych, A u to r opisuje proces tw orzenia się n o rm p ra w n y ch o k reślający ch szafarza s a k ra m e n tu c h rz tu w staro ży tn o ści ch rześcijańskiej ja k o pierw szym e ta p ie ew olu cy jn eg o rozw oju. A u to r k o n k lu d u je , że w tym okresie szafarzem zw yczajnym c h rz tu był tylko biskup. K a p ła n u d zie­

la ł tego sa k ra m e n tu jed y n ie n a p o d staw ie zezw olenia b isk u p a w u zasad n io n y m w y p ad k u . D ia k o n n a to m ia s t m ó g ł b y ć szafarzem n ad zw y c zajn y m d o uroczystego ch rzczen ia za zezw oleniem przełożonych d la w ażn y ch przyczyn, w zględnie bez zezw olenia w w y p a d k u ostateczn ej konieczności. Z osób św ieckich do u d z ie lan ia c h rz tu p ry w a tn eg o dopuszczono w tym czasie mężczyzn. W sto su n k u do k o b iet zach o w y w an o d u ż ą rezerw ę, czego w yrazem są ustaw ow e zakazy u d z ie la n ia przez nie ch rztu . W iele było dysk u sji i sporów w okół sp raw y szafarstw a c h rz tu przez ak atolików . K ośció ł rzym ski b ro n ił w ażności c h rz tu przez n ich u dzielanego, byle tylko był u d z ie lan y w Im ię T ró jc y św.

[17]

367

K s. T ad e u sz P a w l u k , „ O d n o w a M s z y św. w św ietle soborow ej re fo rm y litu rg ic zn e j”, ss. 399— 446. C elem tej p ra c y je s t u k azan ie i w m ia rę m ożności u zasad n ien ie d o k o n y w u jącej się obecnie odnow y M szy św. W 1-ym rozdziale d la łatw iejszego osiąg n ięcia celu A u to r u k azu je zarys h isto ry czn y ro zw o ju rzym skiej M szy św. ja k o tło zag ad n ien ia. W 2-gim je s t m ow a o odnow ie M szy św. w okre­

sie przedsoborow ym za P iu sa X I I poprzez jeg o en cykliki „ M y s tic i C orporis’’

i „ M ed ia to r D e i”, o raz d e k re ty o u p ro sz czen iu ru b ry k , odnow ie L itu rg ii W iel­

kiego T y g o d n ia , ja k o też złag o d zen iu d y sc y p lin y doty czącej p o stu eu ch ary sty cz­

nego. Z a J a n a X X I I I w M o tu p ro p rio „ R u b rica ru m in s tr u c tu m ” zatw ierd zo n y now y K o d ek s R u b ry k stan o w i dalszy k ro k n a p rz ó d w refo rm ie m szalnej.

R ozdz. 3-ci pośw ięcony je s t odnow ie soborow ej M szy św. K o n s ty tu c ja S o b o ru W aty k ań sk ieg o I I ,S a cro sa n ctu m C o n c iliu m ” n a k reśliła ogólne ra m y odnow y, k tó ra m a przybliżyć w łaściw e znaczenie i w z ajem n y zw iązek poszczególnych części M szy św. d la pobożniejszego i czynniej szego u d z ia łu w iern y ch . D la te g o zachodzi p o trze b a u p ro szczen ia obrzędów u su w a ją c p o w tó rz en ia i d o d a tk i n a ­ rosłe z czasem bez większej korzyści, p rz y w ra c a ją c zagubione w ciąg u w ieków e le m en ty pożyteczne i konieczne zgodne z T r a d y c ją O jcó w K ościoła. Sobór n a k az u je p rz y ty m w w iększej m ierze k o rzy stać z P ism a św., w p ro w ad zić h o ­ m ilie w niedziele i św ięta n a k azan e, przy w ró cić m o d litw ę pow szechną, o raz stosow anie języ k a n aro d o w eg o w o d p o w ied n im zakresie. D o k u m e n ty w y konaw ­ cze k o n sty tu c ji o L itu rg ii św. ja k In s tru k c ja „I n te r O e c u m e n ic i” z 26 I X 1964, któ re u z u p ełn ien iem je s t now y „O rdo M issa e” i „ R itu s se rva n d u s in celebra­

tione M issae” z 14 X I I 1964, o raz In s tru k c ja „Tres a b h in c annos” z 4 V 1967 w y d an e przez K o n g re g a c ję O brzędów , szczegółow o om ów ione przez A u to ra , zap o czątk o w ały o d n o w ę n a d a ją c w łaściw e znaczenie litu rg ii słow a w pierw szej części M szy św. i u p ra szc z ając czynności p rzy O fierze M szy św. W rozdz. 4-tym A u to r o m aw ia dalsze k ie ru n k i odnow y M szy św. d o tą d frag m e n ta ry c z n e j i ty m ­ czasow ej. P ra c e n a d n ią p ro w ad zi R a d a L itu rg ic z n a w m yśl w ytycznych zwłasz­

cza a rt. 21 i 50 K o n s ty tu c ji o L itu rg ii, o k tó re j d ziałaln o ści in fo rm u je b iu le ty n

„ N o titia e ” . D la całościow ego o p ra co w a n ia z ag a d n ie n ia A u to r p rz y ta cz a In s tru k ­ c ję św. K o n g re g a c ji S a k ra m e n tó w „ E vch a risticu m M y s te r iu m ” z 25 V 1967, k tó ra u k a za ła się w czasie d ru k u a rty k u łu .

Ks. M ik o łaj L o h r, „ Z a g a d n ien ia logiczne w p ism a c h K a sjo d o ra ”, ss. 447—

525. I. D e fin ic je i p o d z ia ł filozofii. O b ja śn ie n ie Izagogi, I I . O b ja śn ien ie P eri- h erm en eias, I I I . O b ja śn ien ie K a te g o rii, IV . Sylogistyka i fo rm y d o w odzenia stosow ane w reto ry ce, V . D efin icje, V I . O b ja śn ie n ie T o p ik .

K s. P io tr P o r ę b a , „D ziałalność K s. W a len teg o G adom skiego na p o lu w ych o w a n ia ”, ss. 477— 525. I. K ry ty k pedagogiczny, I I . R e d a k to r, I I I . A u to r podręczników , IV . O rg a n iz a to r ru c h u k atech ety cz n eg o , V . D u szp asterz szkolny, V I. P o n ier w ychow aw czej tu ry sty k i, V I I . W y c h o w u ją ca osobowość.

3 6 8 KS. CZESŁAW ŚWINIARSKI [18]

M a ter ia ły

Ks. J u lia n W o j t k o w s k i , „ S p ra w y w a rm iń skie i krzy ża c kie w e w ło cła w ­ skim eg zem plarzu p iętn a sto w ieczn eg o w yd a n ia listów k a rd y n a lskich E neasza S yl- w iusza P ic co lo m in ieg o ”, ss. 527— 552. W arto ść źró d ło w a in k u n a b u łu dotyczy trzech m o m en tó w h isto rii Polski p ó łn o cn e j : s ta ra n ia E n easza Sylw iusza Picco- lo m iniego o b iskupstw o w arm iń sk ie w 1457 r., zabiegów p ry m a s a J a n a Ł askiego o zatw ierd zen ie u k ła d u p io trkow skiego w spraw ie ob sa d zan ia b isk u p stw a w a r­

m ińskiego w 1513 r., i m is ji d y p lo m aty czn e H ie ro n im a Ł askiego w czasie w o jn y polsko-krzyżackiej w 1520 r. S tu d iu m zaw iera ilu s tra c je i teksty źródłow e 6 d o ­ kum entów .

Ks. M ik o łaj K a m i ń s k i , „ L ist B ernarda W apo w skieg o do Ja n a D a n - tys zk a ”, s. 553— 554.

K s. A lojzy S z o r c, „ A rticu li Iu r a ti A n d rea e C h risto sto m i E piscopi V ar- m ien sis”, ss. 555— 558.

W dziale rec en zji Ks. M a ria n B o r z y k o w s k i o m aw ia dw ie książki o w czesnym h u m an izm ie i przew rocie k o p ern ik ań sk im , o raz now e czasopism o

„ S tu d ia P rilo so p h iae C h ris tia n a e ” , ss. 557— 568.

K s. C zesław Ś w in ia rski

S p raw ozd an ie z p o sied zeń n a u k o w y ch W y d zia łu P ra w a K an on iczn ego A k a d em ii T eo lo g ii K a to lic k ie j w W arszaw ie w roku a k a d em ick im

1967/1968

W y d ział P ra w a K an o n icz n eg o A T K w W arszaw ie zorganizow ał w ro k u a k a ­ d em ick im 1967/68 osiem po sied zeń n au k o w y ch z re fe ra ta m i p raco w n ik ó w n a u ­ kow ych W y d ziału i zaproszonych p releg en tó w . P osiedzenia o dbyw ały się co m ie ­ siąc i w ygłoszono n a n ic h n a s tę p u ją c e re fe ra ty ·

1. K s. prof, d r M a ria n M y r c h a , D ziek an W y d ziału P ra w a K a n o n icz ­ nego A T K , om ów ił d n ia 19 p a ź d z ie rn ik a 1967 r. działaln o ść n au k o w ą i d y d a k ­ ty czn ą p ro feso ra A T K , K s. d r a S te fa n a B iskupskiego, oraz K s. d r a K a zim ierz a K arłow skiego, w zw iązku z p rz y p a d a ją c ą n a rok 1967 p ięć d zie siątą ro czn icą ich św ięceń k ap łań sk ich .

P re le g e n t p o d k reślił w ysokie w a lo ry n aukow e p ra c K s. pro f, d r a S t. B iskup­

skiego, tak z dziedziny h isto rii p ra w a kościelnego, ja k m a te ria ln e g o i fo rm aln eg o p ra w a m ałżeńskiego. P ra c e te, zyskały w ielkie u z n an ie w polskiej i św iatow ej o p in ii k anonistów .

W ysoką ocenę zyskała rów nież działaln o ść d łu g o letn ie g o O fic ja ła M e tro p o li­

taln eg o S ą d u D u ch o w n eg o w P o zn an iu , Ks. d r a K a zim ierza K arłow skiego, zn a­

nego naszym C zy teln ik o m z ru b ry k i Z p r a k ty k i sądow ej.

2. O . doc. d r Jo a c h im R . B a r , C zy śm ierć S łu g i Bożego O. M a k sym ilia n a K o lb e je s t m ęczeń stw em ? Cz. I.

W d y sk u sji n a d re fe ra te m , w ygłoszonym rów nież d n ia 19 p a źd z ie rn ik a 1967 r.

z ab rali głos: Ks. d r M . W yszyński, K s. prof. d r M . M y rc h a, K s. d r J. Z u b k a,