Związki wyznaniowe działalność

(1)

Związki wyznaniowe

działalność

(2)

Związki wyznaniowe – działalność

Zakres:

1. Działalność kultowo-religijna

2. Działalność informacyjno-kulturowa 3. Nauczenie religii

4. Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne

5. Cmentarze wyznaniowe 6. Działalność charytatywna

(przygotowane na podstawie: M. Pietrzak, Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010)

(3)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania

indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii

obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

(art. 53 ust. 2 i 6 Konstytucji)

(4)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności:

• tworzyć wspólnoty religijne, zwane dalej "kościołami i innymi związkami wyznaniowymi", zakładane w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadające własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe;

• zgodnie z zasadami swojego wyznania uczestniczyć w czynnościach i obrzędach religijnych oraz wypełniać obowiązki religijne i obchodzić święta religijne;

• głosić swoją religię lub przekonania;

• wytwarzać i nabywać przedmioty potrzebne do celów kultu i praktyk religijnych oraz korzystać z nich;

• wytwarzać, nabywać i posiadać artykuły potrzebne do przestrzegania reguł religijnych;

(art. 2 pkt. 1-3, 8, 9 UG)

(5)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Wypełniając funkcje religijne kościoły i inne związki wyznaniowe mogą w szczególności:

• organizować i publicznie sprawować kult;

• udzielać posług religijnych, w tym osobom, o których mowa w art.

4 UG, oraz organizować obrzędy i zgromadzenia religijne;

• wytwarzać i nabywać przedmioty i artykuły potrzebne do celów kultu i praktyk religijnych oraz korzystać z nich;

• tworzyć organizacje mające na celu działalność na rzecz formacji religijnej, kultu publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym i ich skutkom;

(art. 19 ust. 2 pkt. 2-3, 9, 14 UG)

(6)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Prawo określone w art. 2 pkt 2 UG oraz prawo do posiadania i korzystania z przedmiotów potrzebnych do uprawiania kultu i praktyk religijnych przysługują również osobom:

1) pełniącym służbę wojskową lub zasadniczą służbę w obronie cywilnej;

2) przebywającym w zakładach służby zdrowia

¹

i opieki

społecznej

²

oraz dzieciom i młodzieży na krajowych koloniach i obozach organizowanych przez instytucje państwowe;

3) przebywającym w zakładach karnych, poprawczych i wychowawczych

³

oraz aresztach śledczych, ośrodkach

przystosowania społecznego

⁴

oraz schroniskach dla nieletnich.

(art. 4 UG)

(7)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Duszpasterstwo wojskowe i służba wojskowa osób duchownych

1. Wszystkim osobom pełniącym służbę wojskową, a także ich rodzinom, zapewnia się swobodę spełniania lub niespełniania, zależnie od ich woli, praktyk religijnych.

2. Żołnierzom w czynnej służbie wojskowej zapewnia się możliwość uczestniczenia - poza terenem jednostek wojskowych - we Mszy św. w niedziele i święta oraz w innych zwyczajowych praktykach religijnych organizowanych w kościołach

garnizonowych lub niegarnizonowych, jeśli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.

3. Kapelani wojskowi troszczą się o realizację zasad zawartych w ust. 1 i 2, w

szczególności przez indywidualny kontakt z dowódcami jednostek wojskowych oraz z żołnierzami.

4. Kapelani wojskowi mają pełną swobodę stałego kontaktowania się z żołnierzami na terenie jednostek wojskowych, w terminach uzgodnionych z dowódcami tych jednostek.

(art. 25 SPK)

(8)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Duszpasterstwo wojskowe i służba wojskowa osób duchownych

1. Do kapelanów wojskowych mają zastosowanie przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Kapelani stanowią

wyodrębniony korpus osobowy żołnierzy zawodowych.

2. Kapelani wojskowi podlegają w zakresie służby wojskowej organom wojskowym, a w zakresie duszpasterstwa - władzom kościelnym.

3. Statut duszpasterstwa wojskowego opracowywany jest z uwzględnieniem właściwości wynikających z ust. 2. Statut

uchwala Konferencja Episkopatu Polski, a ogłasza Minister Obrony Narodowej.

(art. 26 SPK)

(9)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna Duszpasterstwo specjalne

1.Dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach wychowawczych i opiekuńczych, jak również w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach, zapewnia się prawo

wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych i katechizacji, z zachowaniem wzajemnej tolerancji.

W szczególności zapewnia się im możliwość udziału we Mszy św. w niedziele i święta oraz w rekolekcjach.

2. Dzieciom i młodzieży przebywającym na krajowych koloniach i obozach

organizowanych przez instytucje państwowe zapewnia się prawo do wykonywania praktyk religijnych, w szczególności do udziału we Mszy św. w niedziele i święta.

3. Szczegółowe przepisy w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, wydaje Minister

Edukacji Narodowej 15 , a odnośnie do dzieci i młodzieży przebywających w

sanatoriach, prewentoriach i szpitalach - Minister Zdrowia i Opieki Społecznej 16 , w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.

(art. 30 SPK)

(10)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna

Duszpasterstwo

1. Osobom przebywającym w zakładach leczniczych oraz zamkniętych zakładach pomocy społecznej zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych.

2. W celu realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, kierownicy właściwych zakładów państwowych zatrudnią kapelanów

skierowanych przez biskupa diecezjalnego.

3. W celu umożliwienia udziału zainteresowanych chorych i

podopiecznych we Mszy św. i w innych zbiorowych praktykach religijnych, kierownicy właściwych zakładów państwowych przeznaczą odpowiednie pomieszczenia na kaplice, a w

wyjątkowych wypadkach udostępnią do tego celu inne pomieszczenia.

(art. 31 SPK)

(11)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna Duszpasterstwo

1. Osoby tymczasowo aresztowane mogą wykonywać praktyki religijne i uczestniczyć we Mszy św.

transmitowanej przez środki masowego przekazywania oraz, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostają, korzystać z indywidualnej posługi religijnej.

2. Osobom skazanym zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych oraz uczestniczenia we Mszy św. odprawianej w niedziele i święta w

odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu w zakładzie, w którym przebywają.

Osobom, które nie mogą uczestniczyć we Mszy św. odprawianej na terenie zakładu, należy zapewnić możność wysłuchania Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.

3. Nieletnim przebywającym w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z katechizacji i posług religijnych,

uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta. Nieletnim, którzy nie mogą uczestniczyć we

Mszy św., należy zapewnić możność wysłuchania Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.

4. W celu realizacji uprawnień osób wymienionych w ust. 1 , 2 i 3 kierownicy odpowiednich zakładów zawierają umowy w sprawie nieodpłatnego wykonywania obowiązków kapelana z duchownymi skierowanymi przez biskupa diecezjalnego.

(art. 32 SPK)

(12)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna Zwolnienia z podatku:

1. Dochody z działalności gospodarczej osób prawnych kościołów i innych związków

wyznaniowych oraz spółek, których udziałowcami są wyłącznie te osoby, są zwolnione od opodatkowania w części, w jakiej zostały przeznaczone w roku podatkowym lub w roku po nim następującym na cele kultowe, oświatowo-wychowawcze, naukowe, kulturalne,

działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty katechetyczne, konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne i inwestycje kościelne, których przedmiotem są punkty katechetyczne i zakłady charytatywno-opiekuńcze, jak również remonty tych obiektów.

2. Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele

charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 342 z 10.12.2009, str. 23).

(art. 13 ust. 5, 7 UG)

(13)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność kultowo-religijna Ochrona działalności kultowo-religijnej:

[Złośliwe przeszkadzanie w wykonywaniu aktów religijnych]

§ 1. Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub

innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym.

(art. 195 KK)

[Podmioty legitymowane do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego]

1. Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą:

5) kościoły i inne związki wyznaniowe,

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

(art. 191 Konstytucji)

(14)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa Podkreślenie znaczenia zw. wyz.

- uznając historyczny wkład kościołów i innych związków wyznaniowych w rozwój kultury narodowej oraz krzewienie i umacnianie

podstawowych wartości moralnych

preambuła UG

(15)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa Możliwość uczestniczenia w życiu kulturowym:

1. Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym.

(art. 1 ust. 3 UG)

2. Duchowni oraz osoby zakonne kościołów i innych związków wyznaniowych, ustanowione według przepisów prawa

wewnętrznego kościoła lub innego związku wyznaniowego, korzystają z praw i podlegają obowiązkom na równi z innymi obywatelami we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego.

(art. 12 ust. 1 UG)

(16)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa Działalność zw. wyz.

Państwo współdziała z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w ochronie,

konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury, sztuki i literatury

religijnej, które stanowią integralną część dziedzictwa kultury.

(art. 17 UG)

(17)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa Zwolnienia z podatku:

1. Dochody z działalności gospodarczej osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych oraz spółek, których udziałowcami są wyłącznie te osoby, są

zwolnione od opodatkowania w części, w jakiej zostały przeznaczone w roku podatkowym lub w roku po nim następującym na cele kultowe, oświatowo-

wychowawcze, naukowe, kulturalne, działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty katechetyczne, konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne i inwestycje kościelne, których przedmiotem są punkty katechetyczne i zakłady charytatywno- opiekuńcze, jak również remonty tych obiektów.

2. Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych, w granicach i na warunkach określonych w

rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r.

ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 342 z 10.12.2009, str. 23).

(art. 13 ust. 5, 7 UG)

(18)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa

Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo do emitowania w radiu i telewizji programów religijno-moralnych, społecznych i kulturalnych w sposób określony w porozumieniach między władzami danego kościoła lub innego związku wyznaniowego a jednostkami publicznej

radiofonii i telewizji.

(art. 25 ust. 4 UG)

(19)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa

1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo organizowania i prowadzenia związanej z wypełnianiem swoich funkcji działalności kulturalnej i

artystycznej.

2. Dla realizacji prawa, o którym mowa w ust. 1, kościoły i inne związki wyznaniowe mogą zakładać i prowadzić odpowiednie instytucje oraz dystrybucję i rozpowszechnianie filmów.

3. Korzystanie z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje bez obowiązku uzyskiwania zezwoleń i upoważnień, jeżeli działalność ta prowadzona jest na potrzeby realizacji zadań religijno-moralnych w sferze kultury. O podjęciu i prowadzeniu tej działalności władze kościoła lub innego związku

wyznaniowego powiadamiają państwowy organ, właściwy do udzielania takich zezwoleń i upoważnień.

4. Dla realizacji postanowień ust. 1 i 2 kościoły i inne związki wyznaniowe mogą otrzymywać jako darowizny z zagranicy urządzenia i materiały.

(art. 26 UG)

(20)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność informacyjno-kulturowa 1. Kościół ma prawo do emitowania w środkach masowego

przekazywania Mszy św. w niedziele i święta oraz swoich programów, w szczególności religijno-moralnych, społecznych i kulturalnych.

2. Sposób realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, regulują

porozumienia między Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski a jednostkami publicznej radiofonii i telewizji.

3. Kościół ma prawo do zakładania i używania urządzeń

radiokomunikacyjnych przeznaczonych do nadawania programów radiofonicznych i telewizyjnych oraz do uzyskiwania na ten cel niezbędnych częstotliwości na zasadach określonych w przepisach ustawy o radiofonii i telewizji.

(art. 48 SPK)

(21)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczenie religii

Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

(art. 53 ust. 3 Konstytucji)

[Prawa rodziców; ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich]

1. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi

przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

2. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

(art. 48 Konstytucji)

(22)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola, prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują zgodnie z wolą zainteresowanych naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych.

2. Program nauczania religii katolickiej oraz podręczniki opracowuje władza kościelna i podaje je do wiadomości kompetentnej władzy państwowej.

3. Nauczyciele religii muszą posiadać upoważnienie (missio canonica) od biskupa

diecezjalnego. Cofnięcie tego upoważnienia oznacza utratę prawa do nauczania religii.

Kryteria wykształcenia pedagogicznego oraz forma i tryb uzupełniania tego

wykształcenia będą przedmiotem uzgodnień kompetentnych władz państwowych z Konferencją Episkopatu Polski.

4. W sprawach treści nauczania i wychowania religijnego nauczyciele religii podlegają przepisom i zarządzeniom kościelnym, a w innych sprawach przepisom państwowym.

5. Kościół Katolicki korzysta ze swobody prowadzenia katechezy dla dorosłych, łącznie z duszpasterstwem akademickim.

(art. 12 Konkordatu)

(23)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Państwo uznaje prawo Kościoła do nauczania religii oraz religijnego wychowania dzieci i młodzieży, zgodnie z wyborem dokonanym przez rodziców lub prawnych opiekunów.

2. Dzieci i młodzież szkolna, młodzież pracująca i osoby dorosłe korzystają z nauczania religii - zgodnie z programem ustalonym przez władzę kościelną.

3. Nauczanie religii, jako wewnętrzna sprawa Kościoła, jest organizowane przez parafie i domy zakonne pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego.

(art. 18 SPK)

1. Nauczanie religii dzieci i młodzieży odbywa się w punktach katechetycznych organizowanych w kościołach, kaplicach i budynkach kościelnych, a także w innych pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do

dysponowania pomieszczeniem.

2. Nauczanie religii uczniów szkół publicznych może odbywać się również w szkołach na zasadach określonych w odrębnej ustawie.

(art. 19 SPK)

(24)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii [Nauka religii]

1. Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują

naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadgimnazjalne na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu

pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego

Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków

wyznaniowych określa, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1.

(art. 12 ust. o systemie oświaty)

(25)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach

1. W publicznych przedszkolach organizuje się, w ramach planu zajęć przedszkolnych, naukę religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych). W publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, zwanych dalej «szkołami», organizuje się w ramach planu zajęć szkolnych naukę religii i etyki:

1) w szkołach podstawowych i gimnazjach - na życzenie rodziców (opiekunów prawnych),

2) w szkołach ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych - na życzenie bądź

rodziców (opiekunów prawnych), bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu religii i etyki decydują sami uczniowie.

2. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w formie pisemnego

oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.

3. Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek

formie.

(§ 1)

(26)

Związki wyznaniowe – działalność

Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach

1. Przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej). Dla mniejszej liczby

uczniów w klasie lub oddziale (wychowanków w grupie) lekcje religii w przedszkolu lub szkole powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej.

2. Jeżeli w przedszkolu lub szkole na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie

nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów (wychowanków), organ prowadzący przedszkole lub szkołę, w porozumieniu z właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym, organizuje

naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym (pozaprzedszkolnym) punkcie katechetycznym.

3. Jeżeli w grupie międzyszkolnej lub pozaszkolnym (pozaprzedszkolnym) punkcie katechetycznym uczestniczą uczniowie szkół (wychowankowie przedszkoli) prowadzonych przez różne organy, organy te ustalają, w drodze porozumienia, zasady prowadzenia grup lub punktów katechetycznych.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ prowadzący przedszkole lub szkołę, w ramach posiadanych środków, może - na wniosek kościoła lub związku wyznaniowego - zorganizować nauczanie religii danego wyznania w sposób odmienny niż określony w ust. 1-3.

5. Dopuszcza się nieodpłatne udostępnienie sal lekcyjnych na cele katechetyczne, w terminach wolnych od zajęć szkolnych, kościołom i związkom wyznaniowym również nie organizującym nauczania religii w ramach systemu oświatowego.

(§ 2)

(27)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Uczniom, których rodzice lub którzy sami wyrażą takie życzenie zgodnie z § 1 ust. 1, szkoła organizuje zajęcia z etyki w oparciu o programy dopuszczone do użytku w szkole zgodnie z odrębnymi przepisami.

2. W zależności od liczby zgłoszonych uczniów zajęcia z etyki są

organizowane zgodnie z § 2 ust. 1-3. Organizacja zajęć z etyki nie wymaga porozumienia, o którym mowa w § 2 ust. 2.

3. Szkoła jest obowiązana zapewnić w czasie trwania lekcji religii lub etyki opiekę lub zajęcia wychowawcze uczniom, którzy nie korzystają z nauki religii lub etyki w szkole

(§ 3)

(28)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

Nauczanie religii odbywa się na podstawie

programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków

wyznaniowych i przedstawionych Ministrowi Edukacji Narodowej do wiadomości.

Te same zasady stosuje się wobec podręczników do nauczania religii.

(§ 4)

(29)

Związki wyznaniowe – działalność

1. Przedszkole lub szkoła zatrudnia nauczyciela religii, katechetę przedszkolnego lub szkolnego, zwanego dalej «nauczycielem religii», wyłącznie na podstawie imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez:

1) w przypadku Kościoła Katolickiego - właściwego biskupa diecezjalnego,

2) w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych - właściwe władze zwierzchnie tych kościołów i związków wyznaniowych.

2. Cofnięcie skierowania, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne z utratą uprawnień do nauczania religii w danym przedszkolu lub szkole. O cofnięciu skierowania właściwe władze kościołów lub innych związków wyznaniowych powiadamiają dyrektora przedszkola lub szkoły oraz organ prowadzący.

Na okres pozostały do końca roku szkolnego kościół lub inny związek wyznaniowy może skierować inną osobę do nauczania religii, z tym że równocześnie pokrywa on koszty z tym związane.

(§ 5 ust. 1-2)

(30)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

3. Nauczyciel religii prowadzący zajęcia w grupie

międzyszkolnej lub pozaszkolnym (pozaprzedszkolnym)

punkcie katechetycznym albo uczący na terenie kilku szkół lub przedszkoli jest zatrudniany przez dyrektora szkoły lub przedszkola wskazanego przez organ prowadzący, o którym mowa w § 2 ust. 2, lub przez organ wskazany w

porozumieniu, o którym mowa w § 2 ust. 3.

4. Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela

(§ 5 ust. 3-4)

(31)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach

Kwalifikacje zawodowe nauczycieli religii

określają odpowiednio Konferencja Episkopatu Polski Kościoła Katolickiego oraz właściwe

władze zwierzchnie kościołów lub innych

związków wyznaniowych - w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej.

(§ 6)

(32)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Nauczyciel religii wchodzi w skład rady pedagogicznej szkoły, nie przyjmuje jednak obowiązków wychowawcy klasy.

2. Nauczyciel religii ma prawo do organizowania spotkań z rodzicami swoich uczniów również poza wyznaczonymi przez szkołę lub przedszkole zebraniami ogólnymi,

wcześniej ustalając z dyrektorem szkoły lub przedszkola termin i miejsce planowanego spotkania.

3. Nauczyciel religii może prowadzić na terenie szkoły organizacje o charakterze społeczno-religijnym i ekumenicznym na zasadach określonych w art. 56 ustawy o systemie oświaty. Z tytułu prowadzenia organizacji nie przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie.

4. Nauczyciel religii ma obowiązek wypełniania dziennika szkolnego.

5. Nauczyciel religii uczący w grupie międzyklasowej (międzyoddziałowej),

międzyszkolnej oraz w punkcie katechetycznym ma obowiązek prowadzić odrębny dziennik zajęć, zawierający te same zapisy, które zawiera dziennik szkolny.

(§ 7)

(33)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych

wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć

przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo.

Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych.

2. Tygodniowy wymiar godzin etyki ustala dyrektor szkoły. (§

8)

(34)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Ocena z religii lub etyki umieszczana jest na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie ze sprawowania. W celu wyeliminowania

ewentualnych przejawów nietolerancji nie należy zamieszczać danych, z których wynikałoby, na zajęcia z jakiej religii (bądź etyki) uczeń uczęszczał.

2. Ocena z religii (etyki) nie ma wpływu na promowanie ucznia do następnej klasy.

3. Ocena z religii (etyki) jest wystawiana według skali ocen przyjętej w danej klasie.

4. Uczniowie korzystający z nauki religii lub etyki organizowanej przez organy prowadzące szkoły zgodnie z § 2 ust. 2-4 i § 3 ust. 2 otrzymują ocenę z religii (etyki) na świadectwie wydawanym przez szkołę, do której uczęszczają, na podstawie zaświadczenia katechety lub nauczyciela etyki.

(§ 9)

(35)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Uczniowie uczęszczający na naukę religii uzyskują trzy kolejne dni zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji

wielkopostnych, jeżeli religia lub wyznanie, do którego należą, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek.

Pieczę nad uczniami w tym czasie zapewniają katecheci.

Szczegółowe zasady dotyczące organizacji są przedmiotem odrębnych ustaleń między organizującymi rekolekcje a szkołą.

2. O terminie rekolekcji dyrektor szkoły powinien być powiadomiony co najmniej miesiąc wcześniej.

3. Jeżeli na terenie szkoły prowadzona jest nauka religii więcej niż jednego wyznania, kościoły i związki wyznaniowe powinny dążyć do ustalenia wspólnego terminu rekolekcji wielkopostnych.

(§ 10)

(36)

Związki wyznaniowe – działalność

Nauczanie religii

1. Do wizytowania lekcji religii upoważnieni są odpowiednio wizytatorzy wyznaczeni przez biskupów diecezjalnych Kościoła Katolickiego i

właściwe władze zwierzchnie pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Lista tych osób jest przekazana do wiadomości organom sprawującym nadzór pedagogiczny.

2. Nadzór pedagogiczny nad nauczaniem religii i etyki, w zakresie

metodyki nauczania i zgodności z programem prowadzą dyrektor szkoły (przedszkola) oraz pracownicy nadzoru pedagogicznego, na zasadach określonych odrębnymi przepisami.

3. W uzasadnionych przypadkach wnioski wynikające ze sprawowania nadzoru pedagogicznego mogą być przekazywane odpowiednio

biskupowi diecezjalnemu Kościoła Katolickiego oraz właściwym władzom zwierzchnim pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych.

(§ 11)

(37)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne

1. Od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywiera takie skutki, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim, jeżeli:

(1) między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego,

(2) złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie woli dotyczące wywarcia takich skutków i

(3) zawarcie małżeństwa zostało wpisane w aktach stanu cywilnego na wniosek przekazany urzędowi stanu cywilnego w terminie pięciu dni od zawarcia małżeństwa; termin ten ulega przedłużeniu, jeżeli nie został dotrzymany z powodu siły wyższej, do czasu ustania tej przyczyny.

2. Przygotowanie do zawarcia małżeństwa kanonicznego obejmuje

pouczenie nupturientów o nierozerwalności małżeństwa kanonicznego oraz o przepisach prawa polskiego dotyczących skutków małżeństwa.

(art. 10 ust. 1-2 Konkordatu)

(38)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne

3. Orzekanie o ważności małżeństwa kanonicznego, a także w innych sprawach małżeńskich przewidzianych w prawie kanonicznym,

należy do wyłącznej kompetencji władzy kościelnej.

4. Orzekanie w sprawach małżeńskich w zakresie skutków

określonych w prawie polskim należy do wyłącznej kompetencji sądów państwowych.

5. Kwestia powiadamiania o orzeczeniach wskazanych w ustępach 3 i 4 może być przedmiotem postępowania określonego w artykule 27.

6. Celem wprowadzenia w życie niniejszego artykułu dokonane zostaną konieczne zmiany w prawie polskim.

(art. 10 ust. 3-6 Konkordatu)

(39)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne 1. Małżeństwo zawarte w formie przewidzianej przez

prawo kanoniczne wywiera takie skutki, jak

małżeństwo zawarte przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, jeżeli spełnione zostały wymagania

określone w KRO.

2. Osobę duchowną, przed którą składa się oświadczenia o zawarciu małżeństwa, określa prawo kanoniczne.

(art. 15a SPK)

(40)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne

§ 2. Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę

jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i

kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.

§ 3. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się, jeżeli ratyfikowana

umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między państwem a kościołem albo innym związkiem wyznaniowym przewiduje możliwość

wywołania przez związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu tego kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

(art. 1 KRO)

(41)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne [Zawarcie małżeństwa przed duchownym]

§ 1. Duchowny, przed którym zawierany jest związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego, nie może przyjąć oświadczeń przewidzianych w art. 1 § 2 - bez uprzedniego przedstawienia mu zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, sporządzonego przez kierownika urzędu stanu cywilnego.

§ 2. Niezwłocznie po złożeniu oświadczeń, o których mowa w § 1,

duchowny sporządza zaświadczenie stwierdzające, że oświadczenia zostały złożone w jego obecności przy zawarciu związku małżeńskiego podlegającego prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego. Zaświadczenie to podpisują duchowny, małżonkowie i dwaj pełnoletni świadkowie obecni przy złożeniu tych oświadczeń.

(art. 8 KRO)

(42)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne [Zawarcie małżeństwa przed duchownym]

Zaświadczenie, o którym mowa w § 2, wraz z zaświadczeniem sporządzonym przez kierownika urzędu stanu cywilnego na podstawie art. 4

¹

§ 1,

duchowny przekazuje do urzędu stanu cywilnego przed upływem pięciu dni od dnia zawarcia małżeństwa; nadanie jako przesyłki poleconej w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529) jest równoznaczne z przekazaniem do urzędu stanu cywilnego.

Jeżeli zachowanie tego terminu nie jest możliwe z powodu siły wyższej, bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody.

Przy obliczaniu biegu terminu nie uwzględnia się dni uznanych ustawowo za wolne od pracy.

(art. 8 KRO)

(43)

Związki wyznaniowe – działalność

Małżeństwo wyznaniowe i jego skutki cywilne

[Zawarcie małżeństwa w przypadku niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu nupturienta]

§ 2. W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu jednej ze stron, oświadczenia przewidziane w art. 1 § 2 mogą być złożone przed duchownym bez przedstawienia zaświadczenia sporządzonego przez kierownika urzędu stanu cywilnego, stwierdzającego brak

okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa.

W takim wypadku strony składają przed duchownym zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie

małżeństwa. Przepisy art. 1 § 3 oraz art. 2 i art. 8 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

(art. 9 KRO)

(44)

Związki wyznaniowe – działalność

Cmentarze wyznaniowe

1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają

prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania i poszerzania cmentarzy grzebalnych.

2. Przepis ust. 1 nie narusza przepisów

dotyczących cmentarzy i chowania zmarłych.

(art. 19a UG)

(45)

Związki wyznaniowe – działalność

Cmentarze wyznaniowe USTAWA

z dnia 31 stycznia 1959 r.

o cmentarzach i chowaniu zmarłych

Właściwe władze kościelne decydują o założeniu lub rozszerzeniu cmentarza wyznaniowego, które może nastąpić

- na terenie przeznaczonym na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,

- po uzyskaniu zgody właściwego inspektora sanitarnego.

O zamknięciu cmentarza wyznaniowego decyduje właściwa władza kościelna, po zasięgnięciu opinii właściwego inspektora sanitarnego.

(art. 1 ust. 3, 5 UC)

(46)

Związki wyznaniowe – działalność

Cmentarze wyznaniowe

Utrzymanie cmentarzy wyznaniowych i zarządzanie nimi należy do związków wyznaniowych.

(art. 2 ust. 2 UC)

W miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd cmentarza wyznaniowego jest obowiązany umożliwić

pochowanie na tym cmentarzu, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, osób zmarłych innego wyznania lub niewierzących.

Zarząd cmentarza wyznaniowego nie może odmówić pochowania zwłok osób, które posiadają nabyte prawo do pochówku w

określonym miejscu tego cmentarza.

(art. 8 ust. 2- 3 UC)

(47)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność charytatywna

Działalność służąca celom humanitarnym, charytatywno-opiekuńczym, naukowym i

oświatowo-wychowawczym, podejmowana przez osoby prawne kościołów i innych związków

wyznaniowych, jest zrównana pod względem prawnym z działalnością służącą analogicznym celom i prowadzoną przez instytucje państwowe.

(art. 21a UG)

(48)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność charytatywna

W celu realizacji działalności charytatywno-opiekuńczej kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo

zakładać i prowadzić, na zasadach określonych w ustawach, odpowiednie

- instytucje, w tym zakłady dla osób potrzebujących opieki, szpitale i inne przedsiębiorstwa podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, żłobki i schroniska dla dzieci.

(art. 24 ust. 1 UG)

(49)

Związki wyznaniowe – działalność

Działalność charytatywna

Działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła obejmuje w szczególności:

1) prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki;

2) prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek;

3) organizowanie pomocy w zakresie ochrony macierzyństwa;

4) organizowanie pomocy sierotom, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i epidemiami,

ofiarom wojennym, znajdującym się w trudnym położeniu materialnym lub zdrowotnym rodzinom i osobom, w tym pozbawionym wolności;

5) prowadzenie żłobków, ochronek, burs i schronisk;

6) udzielanie pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży znajdującym się w potrzebie;

7) krzewienie idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających;

8) przekazywanie za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom znajdującym się w szczególnej potrzebie.

(art. 39 SPK)

(50)