WIEJSKO JAKO RDZE PRODUKTU
TURYSTYCZNEGO – UYTECZNO PODEJ
GEOGRAFICZNEGO I EKONOMICZNEGO
Janusz Majewski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Streszczenie. De nicje turystyki wiejskiej byy formuowane gównie przez geografów
i ekonomistów. W obu przypadkach kluczowym do zrozumienia specy ki tej formy tu-rystyki okazywa si termin „wiejsko”. Geografowie zajmowali si stron podaow, a ekonomici czciej stron popytow. To ostatnie podejcie moe by wykorzystane przy budowaniu produktów turystycznych, poniewa ich podstaw s badania rynku. W wik-szoci z nich krajobraz wystpuje jako gówny element wiejskoci i motywacja wyboru wypoczynku na wsi przez klientów. Krajobraz dostarcza turystom wielu dozna , a przede wszystkim „ciszy i spokoju”, które s bardziej stanem umysu ni obiektywn wartoci. Dlatego dowiadczanie krajobrazu mieci si w rdzeniu produktu turystycznego. W arty-kule przedstawiono przegld kryteriów „ciszy i spokoju” oraz techniki tworzenia map tych obszarów, które je speniaj (na podstawie osigni brytyjskich).
Sowa kluczowe: turystyka wiejska, wiejsko, krajobraz, „cisza i spokój”, produkt
tury-styczny, doznania turystów
WSTP
Podejcie produktowe w turystyce polskiej ma ju swoj kilkunastoletni histori w wymiarze praktycznym (budowania konkretnych produktów) oraz badawczym. Pierw-sze profesjonalnie tworzone produkty turystyki wiejskiej powstay w ramach programu PHARE TOURIN w latach 1997–1999. Ów profesjonalizm wyraa si m.in. tym, e punktem wyjcia byy ogólnopolskie badania potencjalnych i rzeczywistych klientów korzystajcych z tzw. wiejskiej bazy noclegowej [Rószkiewicz 1997, Strzembicki 1997]. Badania te dostarczyy danych o oczekiwaniach oraz motywacjach nabywców i dopie-ro na tej podstawie podejmowano decyzje o budowie pdopie-roduktów. Póniejsze, czstko-we badania nie byy prowadzone w skali kraju, niemniej potwierdziy jedn, wspóln, Adres do korespondencji – Corresponding author: Janusz Majewski, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydzia Hodowli i Biologii Zwierzt, Zakad Agroturystyki, ul. W. Witosa 45, 61-693 Pozna , e-mail: janusz.majewski@up.poznan.pl
ogóln tez, która brzmi: gówn motywacj klientów wybierajcych wypoczynek na wsi (turystyk wiejsk) jest „wiejsko”. W artykule poddano analizie de nicje wiejsko-ci, zwaszcza w odniesieniu do przestrzeni turystycznej i rekreacyjnej, a take w relacji do produktu turystycznego. Zasadnicza teza artykuu sprowadza si do stwierdzenia, e podejcie geogra czne jest niewystarczajce do budowania produktów turystycznych, jest bowiem podejciem gównie podaowym. Potrzebne jest podejcie popytowe, które uwzgldnia doznania turystów, to one bowiem stanowi istot rdzenia produktu turystycz-nego. Celem pracy jest analiza obydwu podej oraz przedstawienie motywu doznania „ciszy i spokoju” jako punktu wyjcia do budowy wiejskiego produktu turystycznego.
WIEJSKO W DEFINICJACH TURYSTYKI WIEJSKIEJ
De niujc pojcie turystyki wiejskiej, jako gównego wyrónika wielu badaczy uy-wa terminu „wiejsko”. Jednak istnieje dua rónorodno opinii, gdy rozpatrujemy bardziej konkretne elementy, które maj „wiejsko” opisa. Wród nich znajdujemy np. atrakcje „zwizane z yciem wsi, jej zjonomi, zasobami kulturowymi, wydarze-niami wanymi dla lokalnej wspólnoty”, a take rodowisko rolnicze [Wojciechowska 2009, s. 24], albo „formy wypoczynku zwizane z przyrod, krajobrazem, dziedzictwem kulturowym, zabudow…” [ agowska, Michaowski 2005, s. 7]. Te dwa stanowiska s reprezentatywne dla de niowania turystyki wiejskiej. W pewnym uproszczeniu mona uzna, e najistotniejsze cechy wiejskoci s zwizane albo z krajobrazem wsi (obszarów wiejskich), albo ze specy czn dla niej kultur i stylem ycia.
Zatem kryterium przestrzenne (obszar wiejski w odrónieniu od miejskiego) dla tury-styki wiejskiej jest o tyle wane, o ile wi si z nim pewne cechy i zjawiska wpywajce na decyzje klientów. Nie zawsze s one jednak jednoznacznie zwizane z tym, co admi-nistracyjnie uwaa si za wie. Na przykad wie podmiejska nie dysponuje zazwyczaj cechami uznanymi za niezbdne dla turystyki wiejskiej. Czyli samo kryterium admini-stracyjne nie jest tu przydatne, poniewa podzia na gminy miejskie i wiejskie nie zawsze sprawdza si w odniesieniu do turystyki. Wicej, gmina administracyjnie miejska moe by niekiedy bardziej wiejska charakterem ni administracyjnie wiejska. Dlatego nie dzi-wi fakt, e w literaturze wystpuj opinie (gównie praktyków), wczajce do turystyki wiejskiej take przestrzenie tych maych miast, które w duej czci zachoway wiejski charakter [Wojciechowska 2009].
WIEJSKA PRZESTRZE REKREACYJNA
Kolejny krok przybliajcy do dokadniejszego rozumienia terminu „wiejsko”, a take do moliwoci badania tego zjawiska, to okrelenie jego mierzalnych wskaników. Dotychczasowe próby operacjonalizacji pojcia „wiejskoci” maj gównie wymiar geo-gra czny i sprowadzaj si do statystycznych danych, które mówi o rónych aspektach przestrzeni. Najbardziej kompleksow wydaje si koncepcja „wiejskiej przestrzeni rekre-acyjnej” wprowadzona przez M. Drzewieckiego [1995], który zrealizowa badania obej-mujce gminy wiejskie w Polsce pod ktem ich przydatnoci dla turystyki wiejskiej [1995,
2009]. Kierujc si dostpnoci okrelonych danych statystycznych, autor przyj siedem kryteriów delimitacji, uchwytnych w przekroju gminnym [Drzewiecki 1995, s. 70]:
„gsto zaludnienia na 1 km2 uytków rolnych gminy,
udzia gospodarstw rednio obszarowych w powierzchni uytków rolnych gminy, udzia k i pastwisk w powierzchni uytków rolnych gminy,
udzia lasów w powierzchni cakowitej gminy, udzia wód w powierzchni cakowitej gminy,
udzia osadnictwa skupionego w strukturze osadnictwa wiejskiego gminy, udzia osób utrzymujcych si ze róde pozarolniczych”.
Zamiarem autora bya ilustracja trudno uchwytnych walorów rekreacyjnych w spo-sób statystyczny, przy zastosowaniu nieskomplikowanej procedury badawczej. Pomija-jc kwesti trafnoci powyszych kryteriów, a take wielkoci wskaników decyduPomija-jcych o tym, czy przestrze rekreacyjna jest lub nie jest wiejska, omawiana koncepcja stanowia istotny wkad w rozumienie wiejskoci i przydatnoci okrelonych terenów dla turystyki wiejskiej. Gówny nacisk zosta pooony na niski poziom urbanizacji i uprzemysowie-nia wsi oraz warunki do rekreacji na jej terenach otwartych. Jednak we wnioskach z ana-liz mowa jest take o tych elementach, które nie wystpuj bezporednio w kryteriach, ale wynikaj z nich konsekwencje wane dla turystyki i rekreacji, jak np. niski poziom zanieczyszcze i haasu.
KRYTERIA EKONOMICZNE
Do celów budowania wiejskiego produktu turystycznego podejcie geogra czne jest przydatne tylko do pewnego stopnia, bo ma charakter podaowy i koncentruje si walorach turystycznych. Z kolei podejcie popytowe do produktu turystycznego, któ-re znajdujemy w analizach ekonomistów, czy sfer walorów turystycznych obszarów wiejskich z oczekiwaniami rynku. Wprawdzie w literaturze z zakresu turystyki wiejskiej nie znajdujemy wielu kompleksowych analiz motywacji klientów, mona jednak poda kilka przykadów mylenia o „wiejskoci” w kategoriach popytowych. wiadcz o nich nastpujce wypowiedzi:
Turystyka wiejska „uprawiana jest przez turystów poszukujcych wiejskiego spo-koju. Zaangaowani w ni odwiedzajcy spragnieni s wartociowej i autentycznej interakcji ze rodowiskiem wiejskim i lokaln spoecznoci” [MacNulty 2003, s. 6]. Potrzeba „przeycia sielanki wiejskiej zwizanej z atmosfer wiejskoci, cisz, odgo-sami czy nawet zapachami wsi i gospodarstwa” [Sznajder, Przezbórska 2006, s. 18], „Turyci poszukuj wiejskich klimatów, przestrzeni oferujcych ucieczk od nowocze-snoci; wszelkie dziaania w zakresie turystyki wiejskiej powinny wic zachowywa lub wzmacnia poczucie tak rozumianej wiejskoci” [Pender, Sharpley 2008, s. 37]. W takim rozumieniu turystyka wiejska jest form eskapizmu, czyli ucieczki od miast, a „wiejsko”, czyli specy czne wartoci zwizane z miejscem i moliwociami rekre-acji, przyciga turystów sw odmiennoci. Powysze stwierdzenia s ju blisze myle-niu w kategoriach produktu turystycznego, bo pokazuj, e turysta nie kupuje „gstoci zaludnienia” czy „procentu produkcji rolnej” na terenie wiejskim, ale doznania, które s moliwe dziki spenieniu tych kryteriów. Na przykad: niska gsto zaludnienia moe 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
–
–
–
oznacza bardziej otwarty krajobraz i niszy poziom haasu, czyli moliwo dowiadcza-nia ciszy. Jest to istotne dla przedsibiorców, którzy musz tak zorientowa swój biznes, by maksymalnie wykorzysta w marketingu moliwoci, jakie stwarza obraz wsi. Musz take wiedzie i zrozumie, jak postrzegany jest przez klientów „wiejski charakter”, aby ich dziaania nie podwayy podanego wizerunku wsi. Dlatego zrozumienie, jak rynek okrela to, co wiejskie, jest spraw zasadnicz. Dla budowania produktów turystycznych najwaniejsza jest konfrontacja geogra cznych wartoci wiejskiego charakteru obszarów z oczekiwaniami rynku w tej kwestii. Eksperci mog prezentowa róne wyniki analiz, natomiast rynek akceptuje co lub odrzuca ze wszystkimi znaczcymi nastpstwami eko-nomicznymi.
Prób powizania koncepcji geogra cznej z rynkiem znajdujemy w pracy Majew-skiego i Lane’a [2003], którzy proponuj poczy de nicje rozumienia wiejskoci stwo-rzone przez geografów z elementami marketingowymi. Twierdz oni, e spraw zasadni-cz jest uznanie, e rynkowa de nicja optymalnego obszaru turystyki wiejskiej powinna stanowi punkt wyjcia przy budowaniu produktu turystycznego. Dlatego tak wane s badania wizerunku oczekiwanych wakacji na wsi, bo do tego wizerunku przyrównuje si faktyczne moliwoci oferowane przez wakacje. Wizerunek ten moe by co prawda form mitu, ale to nie stanowi problemu, poniewa wikszo wizerunków produktów turystycznych funkcjonujcych na rynku nie jest cakowicie obiektywna.
PODEJCIE PRODUKTOWE
Podejmujc tematyk wizerunku turystycznego obszarów wiejskich, wkraczamy w sfer mylenia o „wiejskoci” w kategoriach rynku, co prowadzi do koncepcji pro-duktu turystycznego. Punktem wyjcia w tym podejciu jest pytanie: co turysta kupuje? Wpywa na to wizerunek wsi, jaki wyksztaci si w jego umyle. Ten wizerunek moe by czci kcyjnej idylli, czyli w analizowanym przypadku romantycznym ideaem wiejskoci. Mity „ideau wiejskoci” s wane dla zrozumienia specy ki turystyki wiej-skiej, bo s elementem odróniajcym i pozycjonujcym, a ponadto przemawiaj do wyobrani klientów i staj si przycigajce w kategoriach psychogra cznych [Roberts, Hall 2001].
Potwierdzaj to badania cech psychogra cznych klienta turystyki wiejskiej przepro-wadzone w Portugalii. Ponisze segmenty zostay okrelone poprzez analiz znaczenia rang, jakie respondenci przyznawali na licie stwierdze dotyczcych potencjalnych ko-rzyci z turystyki i rekreacji na portugalskiej wsi [Power 2005]:
romantycy – ceni kultur i tradycj, interesuje ich atmosfera wsi i aktywnoci, które oferuje tylko rodowisko wiejskie (30% próby);
zainteresowani szerokim zakresem aktywnoci i moliwoci, jakie oferuje wiejskie rodowisko; waniejsze jest dla nich to, co bd robi na wsi anieli specy cznie wiejska atmosfera, dlatego cisza i spokój nie jest najwyej klasy kowana w rankin-gach (25% próby);
niezaleni – podróuj indywidualnie, doceniaj moliwo wyciszenia i czyste ro-dowisko, interesuj ich spacery, wdrówki, kuchnia i odkrywanie regionu na wasn rk, w mniejszym zakresie kultura i tradycje (24% próby);
–
–
aktywni – najmniejszy segment, cenicy rekreacj na wieym powietrzu; jazd kon-n, rowery itp. (21% próby).
Segmentacja zostaa dokonana na podstawie gównej korzyci z turystyki wiejskiej postrzeganej przez turystów. Przewaga „romantyków” i „niezalenych” (54%) potwier-dza si wizerunku wiejskiej idylli, a w szczególnoci „ciszy i spokoju”.
KRAJOBRAZ WSI JAKO ISTOTA RDZENIA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO Przedstawione powyej preferencje podejmowania decyzji klientów turystyki wiej-skiej i oczekiwane doznania pokazuj, e wartoci, w której mieszcz si prawdopo-dobnie wszystkie najwaniejsze skadniki postrzegania wsi przez rynek, jest dominujcy w niej krajobraz. Jest to jednoczenie kryterium w miar mierzalne i poddajce si ope-racjonalizacji za pomoc ju niektórych zrealizowanych bada . Trzeba zatem postawi pytanie: jak ma wyglda krajobraz, jak jest postrzegany i przeywany przez turystów? „Krajobraz to wygld okrelonego miejsca wraz ze wszystkimi elementami wzajemnie na siebie oddziaujcymi, jak rzeba terenu, zbiorniki wodne, rolinno, zwierzta oraz wytwory dziaalnoci ludzkiej” [Jdrysiak 2010, s. 34 ].
Knowd [2001] lokalizuje jednoznacznie wiejski krajobraz w obrbie rdzenia produktu turystycznego, wykazujc w ten sposób istotne zalenoci midzy krajobrazem a sfer zainteresowa i dozna turysty. Krajobraz wsi, dostarczajc turystom wielu korzyci i do-zna , jest tu postrzegany w kontekcie subiektywnych odczu, co jest to bliskie nurtowi okrelanemu mianem „ekonomii dozna ” [Pine, Gilmore 1998].
Wkraczamy w sfer dozna , emocji i zmysów, a w przypadku krajobrazu najwa-niejszymi s doznania wizualne i suchowe, czego dowodem s wypowiedzi badanych na temat dowiadczania i odbierania krajobrazu. Znaczna ich cz czya krajobraz ze syszeniem, widzeniem i/lub dowiadczaniem, doznawaniem rónych aspektów postrze-ganej przyrody. W przypadku dozna wizualnych respondenci skupiali si na ogólnych cechach wizualnych, sugerujc „pikn sceneri” i „dzikie krajobrazy”. Inni skupili si na elementach „koyszcego si krajobrazu” (pola, polany, wrzosowiska), „pikna ory i fauny”, „zieleni”, „barwach natury”. Ciekawe s te wypowiedzi o doznaniach sucho-wych, w których respondenci zanotowali pikno „dwików dzikiej przyrody” lub „sze-leszczcych od wiatru lici”. Dwiki wody, rzek i wydm byy najwyej w rankingach, a morze byo czsto wspominane jako dajce si sysze i widzie w zacisznym miejscu [Mc Parland i in. 2004].
TWORZENIE MAP OCS
W badaniach Campaign to Protect Rural England [Powe, Shaw 2003] doznania „ci-szy i spokoju” jako motyw wyjazdu turystycznego na wie wymieniane byy przez 58% respondentów, nieco dalej znalazy si: sceneria (46%), otwarta przestrze (40%), wiee powietrze (40%), rolinno i dzikie ycie (36%). Wszystkie te okrelenia uznawane byy za relatywnie nieuchwytne, niewyrane, nieokrelone, czyli w pewnym stopniu nienau-kowe i pewnie dlatego przez dugi czas unikano ich w literaturze naunienau-kowej. Jednak
zuj one róne aspekty atrakcyjnoci obszarów wiejskich, które w jzyku angielskim okrela si sowem tranquillity.
„Cisza i spokój” jako motywy wyjazdów turystycznych pojawiaj si na tyle wyrazicie i silnie, e naley si przyjrze warunkom umoliwiajcym ich realizacj. Warto wic na „cisz i spokój” spojrze z perspektywy promocji produktu i miejsca, bo wtedy staj si czym wartociowym, co trudno jest znale poza obszarami wiejskimi. „Cisza i spokój” s wane z powodów osobistych dla turystów wyjedajcych na wie, a jako motywacja wy-jazdu maj charakter subiektywny. Klienci turystyki wiejskiej oczekuj zatem wskazówek, uatwiajcych im wybór miejsc, które umoliwiaj wewntrzne wyciszenie.
Powstaje wic pytanie: czy jest moliwe takie zobiektywizowanie (i operacjonaliza-cja) subiektywnego odczucia „ciszy i spokoju”, by stworzy mapy obszarów podobne do map „wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej”? Okazuje si, e tak, czego dowodem s tzw. mapy tranquillity areas (obszarów ciszy i spokoju – OCS) wykonywane w Wielkiej Bry-tanii. Jakie kryteria zatem powinny spenia OCS i na jakiej podstawie je okrela? Na pocztku lat 90. przyjto stosunkowo proste, ale obiektywne i mierzalne kryteria OCS, takie jak: wystarczajce odlegoci od dróg, miast, portów lotniczych i obiektów przemy-sowych, jako róde haasu i wizualnych ingerencji w krajobraz.
Przyjmujc, e „cisza i spokój” to stan umysu, którego mona dozna dziki pew-nym walorom rodowiska, to konsekwencj takiego zaoenia powinna by technika ba-dania. Akceptujc fakt, e ocena krajobrazu jest w ostatecznym rachunku subiektywna, odrzucono kryteria eksperckie na rzecz techniki PA (Participatory Appraisal), czyli in-dywidualnych ocen uczestników dokonywanych w drodze konsultacji [Olivier 2007]. Dziki temu wiadomo jest, co OCS oznacza dla ludzi korzystajcych z przestrzeni, czyli mieszka ców i turystów, dlaczego s one dla nich wane i gdzie je mona znale. Tech-nika ta – stosowana po 2000 roku – pozwolia dotrze do rozumienia ludzkich przekona i wartoci dotyczcych „ciszy i spokoju”.
Wród elementów pozytywnych OCS znalazy si: otwarta przestrze krajobrazu, moliwo dostrzeenia naturalnoci krajobrazu, widzialno rzek i morza w krajobrazie oraz niski poziom haasu. Wród elementów negatywnych wymieniano: obecno innych ludzi, widzialno dróg i innych objawów dziaalnoci czowieka, gównie inwestycji miejskich, haas (zwaszcza komunikacyjny) oraz zanieczyszczenie wiatem w nocy. Na tej podstawie zostay wyodrbnione trzy kategorie elementów zwizanych z „cisz i spokojem”, które posuyy do stworzenia map przy zastosowaniu GIS (Geographic Information System). Byy nimi: krajobraz, ludzie i haas [Powe, Shaw 2003].
PODSUMOWANIE – WNIOSKI DLA PODNIESIENIA KONKURENCYJNOCI PRODUKTÓW TURYSTYKI WIEJSKIEJ W POLSCE
Polska z racji niszego (od redniej europejskiej) stopnia urbanizacji i uprzemyso-wienia dysponuje OCS o wartoci unikatowej w skali europejskiej. Nie ograniczaj si one wycznie do o cjalnie wyznaczonych, przyrodniczo cennych, obszarów chronio-nych (parki narodowe, krajobrazowe, Natura 2000). Wymienione wczeniej kryteria „ci-szy i spokoju” spenia wiele terenów wiejskich, nie tylko ze znanej ze swych walorów Polski wschodniej czy pónocnej. Problem w tym, e klienci potrzebuj przekonujcych,
wiarygodnych informacji, swoistych marketingowych wskazówek, które uatwi im wy-bór takich miejsc w kraju.
Waciciele wiejskich obiektów noclegowych maj wiadomo znaczenia „ciszy i spokoju” dla swoich goci, czego wyrazem s informacje zawarte w opisach ich ofert, zawierajcych okrelenia mówice o tym wprost lub porednio [www.agroturystyka.pl]. Równie w promocji turystyki na szczeblu lokalnym wystpuje termin „cisza i spokój”. Jednak czytelnik musi uwierzy w prawdziwo opisu, nie jest on bowiem potwierdzony adnym o cjalnym certy katem. Mapy OCS w Wielkiej Brytanii pierwotnie nie byy przeznaczone dla turystów, miay wskazywa róne aspekty jakoci ycia mieszka ców. Dopiero póniej okazao si, e mog uatwia turystom wybór miejsc, które speni ich oczekiwania, i zaczy by upowszechniane w materiaach promujcych turystyk wiejsk. Z kolei mapy „wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej” [Drzewiecki 1992, 2009] nie przekroczyy progu gabinetów naukowców czy sal wykadowych. Nie jest znany cho-by jeden przykad powoania si na wyniki bada „wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej” w promocji turystycznej gminy.
Czy jest w takim razie sens tworzenia map OCS w Polsce? Przed udzieleniem odpo-wiedzi na to pytanie trzeba okreli, czy polska turystyka wiejska ma za granic wizeru-nek wyodrbniajcy j na tle innych krajów. Jaki to powinien by wizeruwizeru-nek? Czy warto konkurowa OCS czy szuka innych wyróników dla obszarów wiejskich? Jeli chcemy sprosta konkurencji, to nie mamy wyboru; musimy by wyczuleni na rynkowe trendy, a te wyranie wskazuj na „cisz i spokój” jako jeden z najwaniejszych motywów wybo-ru wsi na wypoczynek. Z dwybo-rugiej strony grzechem zaniechania byoby niewykorzystanie tak wartociowego potencjau.
Naley zatem spróbowa zastosowa istniejce metody opracowania map OCS lub wypracowa wasne. Trzeba mie jednak wiadomo, e kryterium „ciszy i spokoju” nie wystpuje jako niezalene, ale w powizaniu z wieloma innymi aspektami krajo-brazu. Ponadto nie wolno ucieka od trudnych bada subiektywnych aspektów dozna i przey, take w sposób jakociowy. Istnieje jednak niebezpiecze stwo, e wyniki ta-kich bada podziel los mapy „wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej”, której aplikacyjne wartoci nie zostay spoytkowane. Aby tak si nie stao, ich inicjatorem powinna by za-interesowana nimi brana, a konkretnie organizacja na szczeblu ogólnokrajowym, czyli Polska Federacja Turystyki Wiejskiej (wspólnie z Polsk Organizacj Turystyczn), która s nansuje i waciwie spoytkuje ich efekty.
PIMIENNICTWO
Drzewiecki M., 1995. Agroturystyka. Instytut Wydawniczy „ wiadectwo”, Warszawa. Drzewiecki M., 2009. Agroturystyka wspóczesna w Polsce. WSTiH, Gda sk. Jdrysiak T., 2010. Wiejska turystyka kulturowa. PWE, Warszawa.
Knowd I., 2001, Rural Tourism: Panacea and Paradox. Exploring the Phenomenon of Rural Tour-ism and TourTour-ism’s Interaction with Host Rural Communities. School of Environment and Agriculture, University of Western Sydney.
agowska B., Michaowski K., 2005. Aspekty rodzajowo-przestrzenne zagospodarowania turystycz-nego obszarów wiejskich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego, Szczecin.
MacFarlane R., Haggett C., Fuller D., Dunsford H. and Carlisle B., 2004. Tranquillity. Mapping: developing a robust methodology for planning support. Technical Report on Research in the Northumberland National Park and the West Durham Coal eld.
MacNulty P., 2003. Okrelenie zasad zrównowaonej turystyki wiejskiej. Materiay Seminarium wiatowej Organizacji Turystyki, Cedzyna.
Majewski J., Lane B., 2003. Turystyka wiejska i rozwój lokalny. Fundacja Edukacja dla Demokra-cji, Warszawa.
Oliver T., 2007. CPRE New Tranquillity Maps, Methods and Application. Campaign to Protect Rural England
Pender L., Sharpley R., (red.), 2008. Zarzdzanie turystyk. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Pine II and Gilmore J.H., 1998. Welcome to the Experience Economy. Harvard Business Review, July-August, 97–105.
Powe N., Shaw T., 2003. Lansdcape Assessment. Visitor Survey – Report to the Northumberland National Park Authority. University of Newcastle. Centre for Recreation, Environmental Appraisal and Management, School of Planning and Landscape.
Power J., 2005. Developing a Cohesive Position for Rural Tourism – The Role of Image Congru-ence. Tourism Research Conference, Faro.
Roberts L., Hall D., 2001. Rural Tourism and Recreation. Principle to Practice. Cabi Publishing, Wallingford.
Rószkiewicz M., 1997. Wyobraenia i oczekiwania gospodarstw domowych wzgldem usug agro-turystycznych. Fundacja Rozwoju Turystyki, Warszawa.
Strzembicki L., 1997, 2001, 2003. Charakterystyka usug wiadczonych przez gospodarstwa wiej-skie. Instytut Turystyki, Warszawa.
Sznajder M., Przezbórska L., 2006. Agroturystyka. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Wojciechowska J., 2009. Procesy i uwarunkowania rozwoju turystyki wiejskiej w Polsce, Wyd.
Uniwersytetu ódzkiego, ód.
RURALITY AS THE CORE OF TOURISM PRODUCT – USEFULNESS OF GEOGRAPHIC AND ECONOMIC APPROACHES
Abstract. Rural tourism can be de ned in geographical and economic terms. In both
ap-proaches the de nition of “rurality” is fundamental for understanding speci city of rural tourism. Geographers represent supply-side and economists demand-side approach. The latter can be used for building rural tourism product because of market research as the base. The main conclusion from market research is that landscape has become the main reason of choosing rural tourism by clients. Landscape can give tourists many experiences like tra-nquillity which is rather state of mind than objective value. Thus, experiencing tratra-nquillity is the core of rural tourism product. The article reviews criteria of tranquillity and mapping based on British achievements.
Key words: rural tourism, rurality, landscape, tranquillity, tourism product, tourist
expe-rience
