SZYBKA SETKA BIOLCHEMICZNA
ZWIERZĘTA I ICH FIZJOLOGIA Zadanie 1
Na rysunku przedstawiono budowę zewnętrzną żaby.
a) Podaj dwie – widoczne na rysunku – cechy budowy zewnętrznej żaby, które powstały u płazów jako przystosowania do życia na lądzie. Uzasadnij odpowiedź.
b) Opisz, jakie zachowanie żaby chroni ją jednocześnie przed przegrzaniem oraz odwodnieniem.
c) Zaznacz w tabeli znakiem X prawidłowy kierunek przenikania przez skórę żaby obu wymienionych substancji (1 i 2) w stosunku do ciała żaby, która zanurzona jest w stawie.
Zadanie 2
Na rysunkach A i B przedstawiono w uproszczeniu zasadę funkcjonowania układu wydalniczego zwierząt należących do dwóch gromad kręgowców lądowych.
a) Podaj, na którym rysunku – A czy B – przedstawiono funkcjonowanie układu wydalniczego gadów.
Odpowiedź uzasadnij.
b) Określ, na czym polega proces zachodzący w nefronie w miejscu oznaczonym na rysunku literą X.
c) Uzasadnij na podstawie powyższych informacji, że oba kręgowce są przystosowane do lądowego trybu życia.
Zadanie 3
Myśliczki to drapieżne chrząszcze należące do rodziny kusaków. Mają półkoliste, olbrzymie,
zbudowane z tysiąca ommatidiów oczy, które są wrażliwe na zmiany w otoczeniu i pozwalają szybko reagować na ruch. Ich aparat gębowy zbudowany jest z wargi górnej, żuwaczek, szczęk oraz wargi dolnej, przekształconej w długi lepki język, błyskawicznie wyrzucany w kierunku ofiary, która przykleja się do lepkiej wydzieliny i trafia między silne żuwaczki. Gruczoły umiejscowione w głowie myśliczka produkują substancje tłuszczowe i białka wchodzące w skład wydzieliny, dzięki czemu język przylepia się do każdej powierzchni – hydrofilowej i hydrofobowej. Język kameleona to narząd mięśniowy położony w jamie gębowej. Jest bardzo długi, na końcu szeroki, pokryty lepkim śluzem.
Kameleon strzela w ofiarę językiem dwa razy dłuższym od siebie samego, co pozwala pochwycić pokarm w ułamku sekundy z dużej odległości. Na podstawie: P. Jałoszyński, Odrzutowy kameleon,
„Wiedza i Życie”, 2014 nr 9, s. 30.
a) Na podstawie analizy tekstu wymień trzy cechy budowy myśliczka przystosowujące go do drapieżnictwa.
b) Określ, który składnik lepkiej wydzieliny gruczołów myśliczka ułatwia przylepienie się języka do powierzchni hydrofobowej.
c) Określ, czy oczy myśliczka są proste, czy złożone i podaj jedną ich cechę, która o tym świadczy.
Zadanie 4
Na rysunku przedstawiono zwierzęta należące do pajęczaków – jednej z gromad stawonogów.
Podaj jedną, widoczną na rysunku, cechę budowy morfologicznej przedstawionych zwierząt, świadczącą o tym, że należą one do pajęczaków, a nie – do innej grupy stawonogów.
Zadanie 5 Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (nowy)
Na rysunku przedstawiono gatunki należące do różnych grup stawonogów (skorupiaków, owadów i pajęczaków). Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt.
a.) Wypisz z rysunku oznaczenia literowe wszystkich gatunków stawonogów należących do owadów.
b.) Określ, który z gatunków stawonogów (A–F) przedstawionych na rysunku jest pajęczakiem.
Uzasadnij wybór, podając jedną charakterystyczną cechę budowy pajęczaków widoczną na rysunku.
Pajęczakiem jest gatunek , ponieważ
Zadanie 6 Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (stary)
Oskórek stawonogów, zwłaszcza owadów i pajęczaków, jest zbudowany z dwóch warstw: cienkiej warstwy zewnętrznej i znacznie grubszej warstwy wewnętrznej. W warstwie zewnętrznej występują woski, lipoproteiny i polifenole, a w warstwie wewnętrznej – głównie chityna i sklerotyna, która jest białkiem utwardzającym tę warstwę.
Określ, odwołując się do substancji budujących oskórek i ich właściwości, w jaki sposób chroni on owady przed
wysychaniem:
urazami mechanicznymi:
Zadanie 7 Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (stary)
U głowonogów wykształciły się oczy, które mają podobną budowę i funkcjonują podobnie jak oczy ryb. Oczy głowonogów powstają jako uwypuklenie naskórka głowy, a oczy kręgowców – jako uwypuklenie śródmózgowia.
Na podstawie tekstu określ, czy oczy głowonogów i oczy ryb są narządami analogicznymi, czy – homologicznymi. Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 8 Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (nowy)
Fauna Australii różni się zasadniczo od fauny innych rejonów świata: 87% gatunków ssaków, 93%
gatunków gadów i 94% gatunków płazów żyjących w Australii jest endemitami, czyli gatunkami występującymi wyłącznie na tym kontynencie. Dziobak (Ornithorhynchus anatinus) to endemiczny ssak australijski z rzędu stekowców. Organizmy przypominające współczesne dziobaki występowały już ponad 110 mln lat temu. Dziobak ma wiele cech, które nie występują u ssaków łożyskowych, a są obecne u gadów. Na podstawie: A.D. Chapman, Numbers of Living Species in Australia and the Word, Canberra 2009.
Zadanie 9 Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (stary)
Stawonogi i większość mięczaków to bezkręgowce wytwarzające szkielet zewnętrzny.
Wyjaśnij, odwołując się do budowy szkieletu, dlaczego u stawonogów występuje wzrost skokowy, a mięczaki rosną w sposób ciągły aż do osiągnięcia stadium dojrzałości.
Zadanie 10 Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (stary)
Wybierz i zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Cechą odróżniającą wszystkie ssaki od innych kręgowców jest A. stałocieplność.
B. obecność gruczołów mlekowych.
C. żyworodność.
D. wykształcenie łożyska.
Zadanie 11 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (stary)
Płyny ustrojowe ryb kostnoszkieletowych żyjących w morzach są hipoosmotyczne w stosunku do otaczającej je wody, natomiast płyny ustrojowe ryb kostnoszkieletowych żyjących w wodach słodkich są hiperosmotyczne w stosunku do otaczającej je wody.
Na podstawie tekstu uzasadnij konieczność uzupełniania
wody przez ryby morskie:
elektrolitów (jonów) przez ryby słodkowodne:
Zadanie 12 Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (stary)
Na rysunkach przedstawiono przedstawicieli różnych gromad kręgowców. Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt.
Wpisz poniżej wszystkie numery, którymi na rysunkach oznaczono kręgowce a) należące do owodniowców:
b) stałocieplne:
