Województwo zachodniopomorskie w ogólnopolskim systemie współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży w latach 1999-2003

(1)

NR 424 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005

JERZY GOCLIK

WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE W OGÓLNOPOLSKIM SYSTEMIE

WSPÓŁZAWODNICTWA SPORTOWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W LATACH 1999–2003

1. Wstęp

Od połowy lat dziewięćdziesiątych (1995) funkcjonuje w Polsce System Sportu Młodzieżowego. Jednym z jego elementów jest ogólnopolskie współza- wodnictwo sportowe dzieci i młodzieży, prowadzone w czterech kategoriach wieku: młodzików, juniorów młodszych, juniorów i młodzieżowców. Klasyfi- kacja obejmuje punkty zdobywane w ciągu roku w Międzywojewódzkich Mi- strzostwach Młodzików, Mistrzostwach Polski Juniorów Młodszych (Ogólno- polskiej Olimpiadzie Młodzieży), Mistrzostwach Polski Juniorów i Młodzieżo- wych Mistrzostwach Polski. Największa z tych imprez, a zwłaszcza Ogólnopol- ska Olimpiada Młodzieży, rozgrywana jest w czterech blokach sportowych:

– sporty zimowe: biathlon, łyżwiarstwo figurowe i szybkie, short track, nar- ciarstwo klasyczne i alpejskie, saneczkarstwo, snowbord i hokej na lodzie;

– biegi przełajowe;

– sporty halowe: akrobatyka, badminton, boks, brydż, gimnastyka artystyczna i sportowa, judo, karate (od 2003 r.), kręglarstwo, podnoszenie ciężarów, szachy, szermierka, taekwondo ITF i WTF, tenis stołowy, zapasy, koszy- kówka, siatkówka i piłka ręczna;

(2)

– sporty letnie: biathlon letni, biegi na orientację, jeździectwo, kajakarstwo klasyczne i górskie, kolarstwo szosowe i torowe, lekka atletyka, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, pływanie, skoki do wody, strzelectwo, tenis, triathlon, wioślarstwo i żeglarstwo, hokej na trawie, piłka nożna, siatkówka pla- żowa, piłka wodna i rugby.

Hokej na lodzie, piłka wodna i rugby rozgrywane są tylko w kategorii mę- skiej, w pozostałych dyscyplinach startują chłopcy i dziewczęta.

Każdego roku prowadzi się klasyfikację województw, powiatów, gmin i klubów w punktacji ogólnej oraz klasyfikację województw i klubów w po- szczególnych dyscyplinach sportu.

System ten oceniała i doskonaliła Komisja Sportu Dzieci i Młodzieży po- wołana przez Urząd Kultury Fizycznej i Sportu. Współzawodnictwo nadzoro- wał Departament Sportu Dzieci i Młodzieży w UKFiS. Z dniem 30 czerwca 2002 roku przestał funkcjonować UKFiS. Zadania organizacji, koordynacji i nadzoru nad współzawodnictwem sportowym dzieci i młodzieży powierzone zostały Departamentowi Strategii Rozwoju Sportu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu. Współpracuje on w tym zakresie z polskimi związkami sportowymi i samorządami wojewódzkimi, z wojewódzkimi interdyscyplinar- nymi stowarzyszeniami kultury fizycznej i sportu oraz nowo powołaną przez nie Polską Federacją Sportu Młodzieżowego.

2. Cel badań, metoda i materiał badań

Celem badań jest przedstawienie pozycji województwa zachodniopomorskiego w ogólnopolskim systemie współzawodnictwa sportowego dzieci i mło- dzieży w latach 1999–2003 oraz wskazanie najsilniejszych klubów sportowych województwa w tym współzawodnictwie i dyscyplin sportowych wnoszących największy wkład do jego dorobku punktowego.

Metodę badawczą stanowiła analiza publikacji Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, a także materiałów posiadanych przez Zachodniopomorską Federację Sportu i Departament Kultu- ry, Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego.

(3)

3. Wyniki badań

Rok 1999 był pierwszym rokiem współzawodnictwa w ramach nowego podziału administracyjnego kraju. Wśród 16 nowych województw na czele znalazły się: dolnośląskie, śląskie, mazowieckie i wielkopolskie, które swoim potencjałem biologicznym i ekonomicznym zdecydowanie przewyższają inne województwa. Będą one odtąd corocznie plasować się na czterech pierwszych miejscach w kraju.

Województwo zachodniopomorskie sklasyfikowano na 11. miejscu z do- robkiem 4501,90 pkt (tabela 1).

Był to też ostatni rok działalności makroregionów. Makroregion północno- -zachodni (Wielkopolska i Zachodniopomorskie) zajął drugie miejsce wśród ośmiu makroregionów z ilością 14 480,93 pkt. Od następnego roku działalność makroregionów w szkoleniu utalentowanych sportowo dzieci i młodzieży miały decyzją prezesa UKFiS przejąć województwa samorządowe.

Realizację tego zadania marszałkowie województw zlecili interdyscypli- narnym stowarzyszeniom kultury fizycznej działającym na obszarze całego województwa. W województwie zachodniopomorskim jest nim Zachodniopo- morska Federacja Sportu powstała w wyniku porozumienia między Wojewódz- ką Federacją Sportu w Koszalinie i Szczecińskim Stowarzyszeniem Sportowym przy daleko idącej mediacji Urzędu Marszałkowskiego.

Warto zwrócić uwagę na poważny wkład wniesiony do osiągnięć nowego województwa przez kluby sportowe byłego województwa koszalińskiego (tabela 2). Wśród 10 najlepszych jest ich 5, przy czym zajmują miejsca od 2. do 6.

za Stalą Stocznia Szczecin. W całym kraju sklasyfikowano 2209 klubów, wśród nich 102 kluby województwa zachodniopomorskiego, w tym 15 Uczniowskich Klubów Sportowych spośród 350 w kraju.

W roku 2000 województwo zachodniopomorskie, choć zdobyło o prawie 250 pkt więcej niż przed rokiem (4744,83), spadło na miejsce 12., wyprzedzone także przez warmińsko-mazurskie (tabela 3).

Z listy najlepszych klubów województwa zniknęła Stal Stocznia Szczecin ze swoją silną sekcją pływacką. Jej miejsce zajął Miejski Klub Pływacki. Choć znalazł się na pierwszym miejscu, jego dorobek punktowy był o prawie 200 pkt mniejszy, podobnie jak całego pływania jako dyscypliny. Był to rok wielu

(4)

zmian w działalności kilku czołowych klubów. W miejsce Budowlanych Szcze- cin powstał Miejski Klub Lekkoatletyczny (MKL), judo dziewcząt przeniosło się z Gwardii Koszalin do Samuraja, z czołowej dwudziestki zniknęła sekcja pływacka Neptuna Stargard (tabela 4). Do pierwszej dziesiątki awansował Sztorm Szczecin (boks).

Wśród 2065 klubów sklasyfikowanych w Polsce znalazły się 132 kluby województwa, w tym 30 UKS-ów spośród 415 w kraju.

Wyraźny postęp zrobiło województwo zachodniopomorskie w roku 2001.

Choć ponownie nie udało się wyprzedzić warmińsko-mazurskiego, 5542,05 pkt pozwoliło na zajęcie 10. miejsca. Za zachodniopomorskim znalazły się tym razem wyprzedzające je w poprzednich latach lubelskie i lubuskie (tabela 5).

Wśród klubów liderem jest nadal MKP, który wyraźnie poprawił swój dorobek. Na drugie miejsce awansowała Ziemia Darłowska (kolarstwo kobiet), na trzecie Szczecinecki Klub Sportów Walki (taekwondo WTF). Spory dorobek wniosły też nowe kluby kolarskie: BO-GO Szczecin i Baszta Golczewo (tabela 6).

W całym kraju sklasyfikowano 2233 kluby, wśród nich 142 kluby zachodniopomorskie. Wśród 512 UKS-ów były 32 z województwa zachodniopomorskiego.

Kolejny postęp odnotowało zachodniopomorskie w roku 2002. Zgroma- dziło 5931,20 pkt, co pozwoliło o ponad 100 pkt wyprzedzić warmińsko-mazurskie i uplasować się na 9. miejscu w kraju (tabela 7).

Wśród czołowych klubów województwa zmiany były niewielkie. Na drugą pozycję przesunął się SKSW Szczecinek, obniżyła natomiast loty Ziemia Dar- łowska (tabela 8).

W Polsce sklasyfikowano 2390 klubów, wśród nich 138 zachodniopomor- skich. UKS-ów było 638 w kraju, w województwie 42.

Rok 2003 przyniósł umocnienie województwa zachodniopomorskiego na dziewiątej pozycji w kraju. Był to wyjątkowo udany rok dla województwa, jego dorobek punktowy wzrósł o ponad 800 pkt, znacznie zmniejszyła się różnica dzieląca je w poprzednich latach od uplasowanych wyżej województw kujawsko-pomorskiego i łódzkiego. W roku 1999 od kujawsko-pomorskiego dzieliło je ponad 2000 pkt, w roku 2003 już tylko niecałe 500 pkt, od łódzkiego odpo- wiednio 1500 pkt i obecnie 800 pkt (tabela 9).

(5)

Na dorobek województwa w tym roku złożył się udział największej dotąd liczby klubów, bo aż 152 wśród 2599 sklasyfikowanych w kraju. UKS-ów było 38 wśród 846 sklasyfikowanych w ogólnopolskim współzawodnictwie.

W rankingu najlepszych klubów województwa nie odnotowano zbyt wielu istotnych zmian. Pomnożył swój udział Międzyszkolny Klub Sportowy KUSY Szczecin awansując z 355 pkt na trzecie miejsce, bardzo dobry sezon mieli młodzi koszykarze Spójni Stargard (aż 161 pkt), judocy Gwardii Koszalin do- równali po raz pierwszy od kilku lat judoczkom Samuraja, do pierwszej dwudziestki województwa dołączyli też piłkarze wodni Arkonii, zdobywając prawie 100 pkt (tabela 10).

Udział poszczególnych dyscyplin sportowych w punktowym dorobku wo- jewództwa zachodniopomorskiego (tabela 10) wskazuje wyraźnie na pływanie i lekką atletykę jako dyscypliny wiodące. Z uwagi na dużą ilość konkurencji w tych dyscyplinach istnieje możliwość uzyskania dużej liczby punktów, pod warunkiem posiadania zawodników należących do czołówki krajowej w swoich kategoriach wieku.

O ile w pływaniu województwo zachodniopomorskie klasyfikowane jest wśród województw najlepszych (4. miejsce w 1999 r., 6. w 2003), o tyle w lekkiej atletyce należy do najsłabszych (13–14 miejsce).

Zdecydowany postęp zanotowało kolarstwo, corocznie zwiększając swój punktowy dorobek i poprawiając pozycję w kraju. W roku 2003 awansowano na drugą pozycję w kraju. Zawdzięczamy to głównie kolarzom torowym.

Pięciokrotnie w ciągu pięciu lat pomnożyły swój dorobek kluby taekwondo WTF (ze 105 pkt w 1999 r. do 515 pkt w 2003 r.), głównie za sprawą Szczecineckiego Klubu Sportów Walki.

Bardzo wysoką pozycję w kraju zajmują triathlon (2.–3. miejsce), zapasy mężczyzn w stylu wolnym (1.–4. miejsca) oraz wioślarstwo (4.–5. miejsca) i żeglarstwo (5. miejsce).

W grach zespołowych największych udział ma koszykówka mężczyzn.

W roku 2003 zdobyła aż 284 pkt za sprawą Spójni Stargard, MKS Kusego Szczecin i Szczecińskiego Klubu Koszykówki. Bardzo wysoką pozycję zajmuje piłka plażowa kobiet, wprowadzona do współzawodnictwa w roku 2000. Re- prezentantki województwa trzykrotnie były najlepsze, a w 2003 roku zajęły

(6)

trzecią lokatę. Postępy poczynili waterpoliści, sklasyfikowani w 2003 roku na pierwszym miejscu. Województwo zachodniopomorskie nie uczestniczy w roz- grywkach hokeja na trawie i rugby. Nie zdobywa też punktów w dyscyplinach sportów zimowych, gdyż nie są one tutaj uprawnione w sposób zorganizowany.

W indywidualnych dyscyplinach halowych i letnich z tych samych powodów nie uczestniczy w biathlonie, pływaniu synchronicznym, kręglarstwie, skokach do wody, pięcioboju nowoczesnym. Po raz pierwszy w roku 2003 w zawodach ogólnopolskich wzięli udział zawodnicy biegów na orientację (UKS Sprint Peł- czyce) oraz brydżyści (WZBS Szczecin).

Dyscypliny sportowe zajmujące wysokie pozycje w kraju: boks (6. miejsce.), gimnastyka artystyczna (3.), judo kobiet (6.), kolarstwo (2.), pływanie (6.), podnoszenie ciężarów (6.), taekwondo (4.), triathlon (2.), wioślarstwo (4.), żeglarstwo (5.), koszykówka mężczyzn (3.), piłka ręczna kobiet (3.), siatkówka plażowa kobiet (3.) i piłka wodna (1.) – lokaty uzyskane w roku 2003.

Dyscypliny zajmujące odległe miejsca w kraju wśród 16 województw:

badminton (12. miejsce), bieg na orientację (14.), biegi przełajowe (11.), judo mężczyzn (12.), kajakarstwo (12.), lekka atletyka (13.), łucznictwo (12.), szermierka (11.), tenis stołowy (12.), zapasy styl klasyczny (14.), koszykówka kobiet (14.).

Kluby sportowe zajmujące w 2003 roku miejsca w pierwszej dziesiątce w kraju w poszczególnych dyscyplinach sportu:

– Arkonia Szczecin (piłka wodna), SKSW Szczecinek (taekwondo WTF), MKS Kusy Szczecin (piłka ręczna kobiet), AKS Białogard (zapasy męż- czyzn styl wolny);

– Sztorm Szczecin (boks), Spójnia Stargard (koszykówka mężczyzn), UKS – 18 Szczecin (siatkówka plażowa kobiet);

– MKS Kusy Szczecin (gimnastyka sportowa), Samuraj Koszalin (judo kobiet), MKP Szczecin (pływanie), Morze Szczecin (piłka siatkowa męż- czyzn);

– Czarni Szczecin (triathlon);

– KK Ziemia Darłowska (kolarstwo), AKS Myślibórz (podnoszenie ciężarów);

– ZKS Megawolt Koszalin (zapasy mężczyzn, styl wolny), AZS Szczecin (wioślarstwo), KK Bodaikan Szczecin (karate WKF);

(7)

– Hetman Koszalin (szachy), UKS Tornado Szczecin (triathlon), UKS Liliput Wałcz (siatkówka plażowa mężczyzn);

– Baszta Golczewo (kolarstwo), Triathlon Szczecin (triathlon), Victoria Sia- nów (piłka nożna kobiet), Gwardia Koszalin (piłka ręczna mężczyzn), Łącz- nościowiec Szczecin (piłka ręczna kobiet);

– Ironman Szczecin (triathlon), BO-GO Szczecin (kolarstwo);

– MKS Kusy Szczecin (gimnastyka sportowa).

4. Wnioski

1. Ogólnopolskie współzawodnictwo w sporcie młodzieżowym przyczynia się do aktywnej rywalizacji klubów i województw, pozwala w dużym stopniu porównywać między sobą poszczególne kluby i jednostki samorządowe:

gminy, powiaty i województwa.

2. Województwo zachodniopomorskie systematycznie każdego roku zwiększa swój dorobek punktowy, co świadczy o prawidłowej pracy szkoleniowej z utalentowanymi sportowo dziećmi i młodzieżą prowadzonej poprzez po- woływane corocznie kadry wojewódzkie.

3. Miejsce województwa odpowiada jego możliwościom określonym przez ilość młodzieży uprawiających sport oraz liczbę uprawianych dyscyplin.

4. Dalsza ewentualna poprawa lokaty jest możliwa głównie poprzez poprawę pozycji województwa w lekkiej atletyce i kajakarstwie – sportach mających na Pomorzu Zachodnim duże tradycje.

5. W województwie zachodniopomorskim brak silnych, wielosekcyjnych klu- bów sportowych, jak np. Śląsk Wrocław, Legia Warszawa, Posnania, Olim- pia Poznań czy Zawisza Bydgoszcz. Najlepszy klub województwa, jedno- sekcyjny MKP Szczecin, zajmuje odległe 39. miejsce w kraju.

6. Cieszy wzrost udziału Uczniowskich Klubów Sportowych w dorobku woje- wództwa (z 15 do 42), ale powinny one stanowić zaplecze dla silnych, pro- fesjonalnie zorganizowanych klubów, nie mogą zaś ich zastąpić.

7. Mimo oddania do użytku w ciągu ostatnich pięciu lat sześciu nowych pły- walni krytych na żadnej z nich nie powstała sekcja pływacka. Zaledwie trzy

(8)

sekcje pływackie w województwie ograniczają możliwości rozwoju tej dyscypliny.

8. Dalszy postęp województwa zależy także od planowanego przygotowania kadry trenersko-instruktorskiej, poprawy bazy sportowej, zwłaszcza w Szczecinie i Koszalinie, oraz zwiększenia nakładów na sport młodzieżowy w budżetach samorządów województwa, powiatów i gmin.

(9)

Tabela 1 Punktacja województw w roku 1999

Lp. Województwo Punkty

1 dolnośląskie 10 806,50

2 mazowieckie 10 785,83

3 wielkopolskie 9979,03

4 śląskie 9883,15

5 małopolskie 8647,09

6 pomorskie 8313,82

7 kujawsko-pomorskie 6595,02

8 łódzkie 5959,47

9 lubuskie 4886,60

10 lubelskie 4857,41

11 zachodniopomorskie 4501,90 12 warmińsko-mazurskie 4095,61

13 podkarpackie 2871,40

14 podlaskie 2606,67

15 opolskie 1750,50

16 świętokrzyskie 1715,67

(10)

Tabela 2 Najlepsze kluby województwa zachodniopomorskiego w roku 1999

Lp. Miejsce

w Polsce Klub Punkty Dyscyplina

1 27. Stal Stocznia 455,25 pływanie

piłka nożna

2 72. AKS Białogard 231,00 zapasy

3 103. Gwardia Koszalin 188,10 judo

4 137. ZKS Koszalin 156,00 zapasy

5 142. Sztorm Kołobrzeg 154,50 l.a.

6 156. Orzeł Wałcz 143,75 kajakarstwo

wioślarstwo

7 163. AZS Szczecin 136,00 wioślarstwo

8 166. Kusy Szczecin 135,00 piłka ręczna

gimnastyka szermierka 9 169. Łącznościowiec Szczecin 134,00 piłka ręczna

10 175. Budowlani Szczecin 132,00 l.a.

11 187. Neptun Stargard 122,00 pływanie

12 220. Gryf Szczecin 110,33 kolarstwo

13 221. Ziemia Darłowska 110,00 kolarstwo

14 234. Pogoń Szczecin 105,00 piłka nożna

15 236. Darzbór Szczecinek 104,00 akrobatyka

16 249. Spartakus Pyrzyce 101,00 zapasy

17 269. SKSW Szczecinek 93,00 taekwondo

18 293. SKTKD Szczecin 85,87 taekwondo

19 299. Morze Szczecin 84,00 siatkówka

20 317. Pomorze Stargard 80,00 l.a.

(11)

3 wielkopolskie 11 392,95

4 śląskie 10 229,19

5 pomorskie 8773,38

8 łódzkie 6103,96

9 lubelskie 5520,16

10 lubuskie 5001,13

11 warmińsko-mazurskie 4870,93

12 zachodniopomorskie 4744,83

15 opolskie 2152,09

(12)

Lp. Miejsce

1 56. MKP Szczecin 288,50 pływanie

wioślarstwo

gimnastyka szermierka

9 184. Sztorm Szczecin MKL Szczecin

130,00 130,00

boks l.a.

11 190. Samuraj Koszalin 126,50 judo kobiet

16 221. Komfort Stargard 115,00 koszykówka

17 243. Łącznościowiec Szczecin 105,71 piłka ręczna

18 282. PKK Szczecin 94,91 koszykówka

20 332. Znicz Koszalin 81,50 pływanie

(13)

4 śląskie 11 653,46

5 pomorskie 8628,39

8 łódzkie 6356,73

9 warmińsko-mazurskie 5601,17 10 zachodniopomorskie 5542,05

12 lubuskie 5223,13

16 opolskie 1863,00

(14)

Lp. Miejsce

4 84. BO-GO Szczecin 223,50 kolarstwo

6 111. Sztorm Szczecin 184,00 boks

wioślarstwo

gimnastyka szermierka 9 193. Łącznościowiec Szczecin 136,25 piłka ręczna

12 213. Baszta Golczewo 125,33 kolarstwo

18 294. MKL Szczecin 100,00 l.a.

19 305. Morze Szczecin 97,67 siatkówka

20 340. SKT Szczecin 84,50 tenis

(15)

4 śląskie 11 253,04

6 pomorskie 8447,04

7 łódzkie 7420,19

12 lubuskie 5577,18

16 opolskie 1861,34

(16)

Lp. Miejsce

gimnastyka szermierka

wioślarstwo

11 203. Piast Szczecin 130,86 siatkówka kobiet

16 300. Hermes Gryfino 97,00 l.a.

gimnastyka

17 317. Żak Wałcz 91,00 akrobatyka

l.a.

18 323. Spójnia Stargard 89,00 koszykówka

19 343. Regalica Gryfino 84,00 strzelanie

(17)

Tabela 9 Punktacja województw zachodniopomorskiego w roku 2003

4 śląskie 12 048,62

6 pomorskie 9073,77

7 łódzkie 7589,63

10 lubuskie 6125,41

15 opolskie 2696,09

(18)

Lp. Miejsce

3 49. Kusy Szczecin 355,00 piłka ręczna,

gimnastyka, szermierka

wioślarstwo

11 150. Spójnia Stargard 161,00 koszykówka

14 220. Gwardia Koszalin 128,67 judo

15 221. Samuraj Koszalin 128,50 judo

16 243.

Żak Wałcz 120,25 l.a.

akrobatyka

17 284. AKS Myślibórz 107,00 podnoszenie

ciężarów

18 303.

303.

Spartakus Pyrzyce Gryf Szczecin

101,00 101,00

zapasy kolarstwo

20 314. Arkonia Szczecin 99,86 piłka wodna

(19)

BIBLIOGRAFIA

Choziak J. (2003): Aktualny stan i kierunki rozwoju sportu w województwie zachodnio- pomorskim. W: Prezentacja stanu i dorobku sportowego stowarzyszeń sporto- wych. Urząd Marszałkowski. Szczecin.

Olsztyński S. (2003): Województwo zachodniopomorskie w sporcie młodzieżowym w latach 2000–2002. ZFS, Szczecin (maszynopis).

System sportu młodzieżowego (1898): UKFiS, Warszawa.

System sportu młodzieżowego (2002): MENiS, Warszawa.

System sportu młodzieżowego (2003): MENiS, Warszawa.

WEST POMERANIAN PROVINCE IN ALL-POLAND SYSTEM OF SPORTS COMPETITION OF CHILDREN AND YOUNG PEOPLE IN YEARS 1999–2003

Summary

The purpose of this research is to present the West Pomeranian province’s position in all-Poland system of sports competition between children and young people in years 1999–2003 and to show the best clubs that make the most significant contribution to the West Pomeranian sport achievements.

Research was carried out by analyzing publications prepared by the Office of Physical Culture and Sport, the Ministry of National Education and Sport as well as materials owned by the West Pomeranian Sport Federation and the Department of Culture, Education and Sport at the Governor’s Office.

Conclusions

The West Pomeranian province regularly increases its sports achievements.

It indicates the proper training work carried out by trainers with talented children and young people that represent the province during different sports events. The province’s position corresponds with its potential defined by number of young people practicing sport and number of sports disciplines. An increase in number of Students’ Sports Clubs

(20)

(from 15 to 42) is very satisfying but they should be a base for professionally organized strong sports clubs and not to be considered their substitute. Further development of our province depends also on properly prepared trainers and instructors, improvement of sports infrastructure especially in Szczecin and Koszalin as well as on increasing the expenditure on young people sport in budgets of local governments, districts and commune

Translated by Jerzy Goclik