Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, język polski
Temat: To już wiem i umiem – rozbioru zdań dokonuję
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
3. Świadomość językowa. Uczeń:
5) rozpoznaje w zdaniach i równoważnikach zdań różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników oraz przydawek – rozumie ich funkcje.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Rozróżnia rodzaje wypowiedzeń,
● Wskazuje, jaką rolę w zdaniu pełnią poszczególne części mowy,
● Rozróżnia i wskazuje części zdania,
● Rozumie polecenia i wykonuje je zgodnie z instrukcją,
● Doskonali umiejętność pracy samodzielnej i w grupie.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Zna części zdania i ich rodzaje,
● Odróżnia zdanie od równoważnika zdania,
● Poprawnie redaguje różne wypowiedzenia,
● Wyraża się w sposób precyzyjny i zwięzły,
● Komunikuje się i współpracuje w zespole.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
● Zasób multimedialny: film „Części zdania”,
● Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),
● Kartki zielone i czerwone.
Metody nauczania:
● Podająca: wyjaśnienie,
● Eksponująca: film,
1
● Praktyczna: ćwiczenia praktyczne.
Formy pracy:
● Zbiorowa,
● Grupowa jednolita,
● Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów; przeprowadza czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, zapisanie tematu lekcji na tablicy oraz zapoznanie uczniów z celami zajęć.
By przypomnieć im wiadomości o wypowiedzeniu, nauczyciel proponuje uczniom zabawę typu prawda/fałsz. Rozdaje im kartki zielone i czerwone. Informuje ich, że będzie czytał różne określenia, a uczniowie mają za zadanie podnieść zieloną kartę na znak zgody i czerwoną jako zaprzeczenie.
Przykładowe określenia:
● Zdanie to wypowiedzenie, które zawiera orzeczenie (TAK).
● Równoważnik zdania to wypowiedzenie zawierające dwa orzeczenia (NIE).
● Zdanie złożone ma jedno orzeczenie i dwa podmioty (NIE).
● Wypowiedzeniem jest zarówno zdanie jak i równoważnik zdania (TAK).
Etap realizacji
Nauczyciel informuje uczniów, że zaraz obejrzą film z zasobu multimedialnego. Prosi, by zwrócili uwagę na przykłady pojawiających się w nim wypowiedzeń i zapisali je w zeszytach.
Po emisji materiału pyta np., jakie przydawki pojawiły się w zdaniach omawianych w filmie, jakie okoliczniki. Może też powtórzyć rozbiór tych zdań (uczniowie zaznaczają w zeszytach odpowiednie części zdania), przypominając rodzaje okoliczników i przydawek.
Następnie nauczyciel zapisuje na tablicy kolejne zdanie:
„Kasia jedzie szybko na żółtym rowerze”.
Rysuje tabelę (nie wypełnia części zdania, będzie to zadaniem uczniów):
Część mowy Zdanie Część zdania (jaka funkcja
w zdaniu)
rzeczownik Kasia podmiot
czasownik jedzie orzeczenie
przysłówek szybko okolicznik
wyrażenie przyimkowe (przyimek + rzeczownik)
na rowerze dopełnienie
przymiotnik żółtym przydawka
2
Uczniowie nazywają części mowy, jakie wchodzą w skład tego zdania i uzupełniają w tabeli funkcje, jakie pełnią one w zdaniu.
W kolejnym etapie zajęć zespół klasowy zostaje podzielony na pięć grup (grupa podmiotu, grupa orzeczenia, grupa dopełnienia, grupa okolicznika, grupa przydawki). Każda z nich otrzymuje po trzy zdania i polecenie podkreślenia oraz nazwania wskazanej (nazwą grupy) części zdania. Proponowane zdania:
● Siostra koleżanki w przyszłości zostanie znaną pianistką.
● Kasia i Basia jeżdżą szybko na swoich pięknych rolkach.
● Jutro pójdziemy do klubu młodzieżowego.
Po zakończeniu pracy nauczyciel prosi liderów poszczególnych grup o przedstawienie wyników. Reszta klasy przepisuje zdania do zeszytu wraz z określeniami ich części.
Etap końcowy
Uczniowie pracują w parach. Piszą na kartkach po jednym zdaniu rozwiniętym, następnie wymieniają się kartkami i nazywają części zdania. Podpisują i oddają nauczycielowi do sprawdzenia.
Praca domowa:
Przygotuj rebusy, krzyżówkę lub wykreślankę (do wyboru) związane z nazwami części zdania (wykorzystaj nazwy wszystkich pięciu podstawowych części zdania).
Dodatkowo:
Jest to lekcja podsumowująca wiadomości o częściach zdania, rodzajach wypowiedzeń.
3
