Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Podczas obserwacji żywej eugleny zielonej Euglena viridis zauważyć można ruch organizmu, zmieniający się kształt komórki, długą wić, zielone chloroplasty, czerwoną plamkę oczną

(1)

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „JEDNOKOMÓRKOWCE” BIOLOGIA, III ETAP EDUKACYJNY

Temat: Jednokomórkowce.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (3.5) [uczeń] przedstawia podstawowe czynności życiowe organizmu jednokomórkowego na przykładzie wybranego protista samożywnego (np. eugleny) i cudzożywnego (np. pantofelka).

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ: Charakteryzuje organizmy jednokomórkowe Odróżnia organizmy samożywne i cudzożywne

Określa warunki życia pantofelka Paramecium caudatum i eugleny zielonej

Euglena viridis Potrafi korzystać z

mikroskopu Prezentuje postawę szacunku wobec istot

żywych

Wyjaśnia różnice między samożywnością i

cudzożywnością

Wymienia elementy budowy komórki pantofelka Paramecium caudatum i

(2)

eugleny zielonej Euglena viridis

Wymienia funkcje życiowe jednokomórkowców

Nabywane umiejętności

UCZEŃ:

Doskonali umiejętności pracy w grupie Potrafi wykonać schematyczny rysunek

zaobserwowanego organizmu

Rozwija umiejętności właściwej organizacji pracy

Wskazuje i nazywa przedstawicieli organizmów

jednokomórkowych Zna budowę pantofelka Paramecium caudatum i eugleny zielonej Euglena

viridis

Zna pojęcia: samożywność, cudzożywność

Kompetencje kluczowe

 Kompetencje informatyczne

 Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

 Porozumiewanie się w języku ojczystym

 Umiejętność uczenia się

Etapy lekcji

(3)

1) Faza przygotowawcza:

W celu wykonania obserwacji mikroskopowej eugleny zielonej i pantofelka należy kilkanaście dni wcześniej założyć hodowle jednokomórkowców.

2) Wstęp:

Zapoznanie uczniów z tematem.

Krótka pogadanka na temat różnorodności form życia, podział na wielokomórkowce i jednokomórkowce.

3) Przebieg zajęć

Uczniowie dokonują obserwacji.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Podczas obserwacji żywej eugleny zielonej Euglena viridis zauważyć można ruch organizmu, zmieniający się kształt komórki, długą wić, zielone chloroplasty, czerwoną plamkę oczną. Podczas obserwacji

pantofelka Paramecium caudatum zauważyć można kształt i ruch organizmu, rzęski na powierzchni

komórki.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest dostrzeżenie przez mikroskop

organizmów jednokomórkowych.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w klasie.

Uczniowie mają do dyspozycji mikroskop

stereoskopowy, szalki Petriego, pipety, hodowle jednokomórkowców.

(4)

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie

pracują indywidualnie. Pobierają pipetami materiał do obserwacji z hodowli do szalek. Uczniowie

umieszczają szalki na stoliku, nastawiają oświetlenie i regulują ostrość obrazu. Obserwują żywe organizmy, ich morfologię i ruch.

5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie notują zaobserwowane cechy organizmów, wykonują schematyczne rysunki.

Podczas dyskusji uczniowie analizują swoje obserwacje, wymieniają zaobserwowane cechy jednokomórkowców oglądanych pod mikroskopem.

Nauczyciel prezentuje schematy przedstawiające budowę pantofelka i eugleny. Podkreśla, że euglena zielona jest zmiennożywna, gdyż w ciemności przestawia się na odżywianie cudzożywne (jest to przykład miksotrofizmu).

Uczniowie wskazują na schematach elementy zaobserwowane pod mikroskopem.

Nauczyciel omawia budowę pantofelka i eugleny.

Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Korzystając z dostępnych źródeł informacji (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) dokonują charakterystyki eugleny i pantofelka. Uczniowie łączą cechy budowy organizmów z ich funkcjami życiowymi i trybem życia. Uczniowie pracują metodą mapy mentalnej, wykorzystując duże arkusze papieru i kolorowe pisaki.

Liderzy zespołów przedstawiają wyniki pracy swoich grup.

Podczas dyskusji uczniowie wraz z nauczycielem określają na czym polega autotroficzność eugleny i heterotroficzność pantofelka.

4) Podsumowanie:

Nauczyciel odtwarza ilustrację interaktywną „Euglena zielona” i „Pantofelek”. Uczniowie odtwarzają ilustracje

(5)

interaktywne na swoich komputerach, porównują oba organizmy.

Środki dydaktyczne

 Materiały multimedialne: ilustracja interaktywna „Euglena zielona”

 Materiały multimedialne: ilustracja interaktywna

„Pantofelek”

 Mikroskop stereoskopowy / binokular

 Szalki Petriego / szkiełka podstawowe

 Pipety

 Hodowle jednokomórkowców

 Schematy budowy eugleny zielonej i pantofelka

 Encyklopedia, podręcznik

 Komputery połączone z Internetem

 Notatnik, ołówek

 Duże arkusze papieru, kolorowe pisaki Metody nauczania

 Dyskusja

 Metoda aktywizująca – mapa mentalna

 Obserwacja

 Pogadanka

 Praca z tekstem Formy pracy

 Grupowa

 Indywidualna

 Zbiorowa Praca domowa

Istnieje ogromna różnorodność organizmów jednokomórkowych.

Wybierz jeden z gatunków i przygotuj prezentację na jego temat.

(6)

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II i IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody i biologii.

Lista załączników multimedialnych Ilustracja interaktywna „Euglena zielona”

Ilustracja interaktywna „Pantofelek”