Alicja Dusza, 2016-05-10 22:09
Jak lekarze POZ mogą walczyć z epidemią cukrzycy?
Fot. Thinkstock/Getty Images
Jak powinna wyglądać profilaktyka cukrzycy w podstawowej opiece zdrowotnej? Na ten temat z Aleksandrą Cichocką z Instytutu Żywności i Żywienia rozmawia Alicja Dusza.
Jaką rolę w profilaktyce cukrzycy typu 2 może odegrać lekarz POZ?
Przede wszystkim należy podkreślić, że na cukrzycę choruje w Polsce już prawie 3 mln osób, z czego aż 1 mln osób o tym nie wie. Właśnie to lekarze POZ mogą odegrać kluczową rolę w rozpoznaniu choroby.
Zapobieganie cukrzycy typu 2 i jak najwcześniejsze jej wykrycie jest bardzo ważne. Choroba, zwłaszcza, jeśli jest późno wykryta lub nieskutecznie leczona, powoduje rozwój wielu schorzeń i powikłań takich jak między innymi: choroby rozwijające się na tle miażdżycy (choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu, miażdżyca kończyn dolnych), cukrzycowa choroba nerek, utrata wzroku, stopa cukrzycowa, która może prowadzić nawet do amputacji kończyny. Niepokojącym zjawiskiem jest 5 mln osób w Polsce, u których występuje stan przedcukrzycowy. Te osoby najczęściej w przyszłości zachorują na cukrzycę typu 2.
Lekarze POZ powinni ich edukować, żeby uchronić ich przed rozwojem cukrzycy. W prewencji cukrzycy typu 2 najważniejsze znaczenie mają następujące czynniki:
sposób żywienia zgodny z Zasadami Zdrowego Żywienia oraz Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, opracowanymi w Instytucie Żywności i Żywienia (www.izz.waw.pl;
www.zachowajrownowage.pl), w tym dostosowanie wartości energetycznej diety do indywidualnego zapotrzebowania na energię,
regularna aktywność fizyczna,
utrzymywanie prawidłowej masy ciała, unikanie nadwagi i otyłości, niepalenie tytoniu.
https://www.medexpress.pl/jak-lekarze-poz-moga-walczyc-z-epidemia-cukrzycy/63937
Zdrowy styl życia (w tym żywienia) ważny jest w każdym wieku, a więc już u kobiet w ciąży, u dzieci, młodzieży i dorosłych. Najsilniejszym (obok podatności genetycznej) czynnikiem ryzyka jest otyłość. Należy podkreślić, że około 95 proc. osób z cukrzycą choruje na cukrzycę typu 2 oraz że 90-95 proc. osób z
cukrzycą typu 2 ma nadwagę lub otyłość. Dlatego w walce z chorobą, a także profilaktyce kluczową rolę edukacyjną mogą odegrać lekarze POZ.
Jak powinna wyglądać wizyta osoby potencjalnie zagrożonej chorobą, czyli osoby otyłej? Czy np. lekarz profilaktycznie powinien zważyć pacjenta?
Eksperci Instytutu Żywności i Żywienia ostrzegają, że jeśli nie zahamujemy rozwoju epidemii otyłości, to systematycznie będzie przybywać chorych na cukrzycę typu 2. Ważne jest to, żeby zaszczepić w
społeczeństwie zdrowy tryb życia, tylko w ten sposób unikniemy nadwagi i otyłości. Jest tu duża rola lekarzy POZ. Ważne jest, aby lekarze POZ uświadamiali pacjentowi, że dodatkowe kilogramy są głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Istnieje prosty i tani sposób walki z cukrzycą typu 2 w POZ. Sposobem tym jest dodanie przez lekarzy POZ do standardowego badania prostych i szybkich w wykonaniu pomiarów antropometrycznych, czyli zważenie pacjenta, określenie wzrostu i wyliczenie wskaźnika masy ciała BMI (ang. Body Mass Index, BMI), który wskaże, czy ma on prawidłową masę ciała, czy nie. Do obliczenia wskaźnika masy ciała (BMI), używa się następującego wzoru:
BMI (kg / m2) = masa ciała (kg): [wzrost (m)]2
Obliczanie BMI: Jeśli pacjent ma na przykład 170 cm wzrostu i waży na przykład 105 kg, to po wprowadzeniu tych danych do wzoru, lekarz dowiaduje się, że BMI tego pacjenta wynosi ~ 36, czyli występuje u niego otyłość II°:
BMI = 105: (1,7)2 [czyli: 1,7 x 1,7] = 105 : 2,89 = 36,3
Przy obliczaniu BMI, zamiast podstawiania danych do wzoru, można także użyć specjalnego wykresu, który podaje wartość tego wskaźnika dla danego wzrostu i masy ciała pacjenta.
Interpretacja wyniku BMI:
Do badań antropometrycznych w gabinecie lekarza POZ warto również dodać wykonanie u pacjenta pomiaru obwodu brzucha (talii), który wskazuje pośrednio na ilość tkanki tłuszczowej nagromadzonej w jamie brzusznej, a tym samym pomaga ocenić, czy u pacjenta występuje otyłość brzuszna (tzw.
wisceralna). Jest to ważne, ponieważ ten typ otyłości wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań metabolicznych, w tym między innymi cukrzycy typu 2. Otyłość brzuszna występuje czasem również u pacjentów z prawidłowym BMI.
Pomiar obwodu brzucha przeprowadza się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber, a górnym brzegiem kości biodrowej. Poniższa tabela ułatwia lekarzowi interpretację wyniku:
Jakie są zalecenia żywieniowe w leczeniu cukrzycy typu 2?
Osobie z cukrzycą lekarz może przedstawić 7 głównych zaleceń żywieniowych zgodnych z najnowszymi zasadami zdrowego żywienia i Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opracowanymi w Instytucie Żywności i Żywienia (IŻŻ, 2016) (www.izz.waw.pl; www.zachowajrownowage.pl) oraz
rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2016) i Światowej Federacji Diabetologicznej (2015).
https://www.medexpress.pl/jak-lekarze-poz-moga-walczyc-z-epidemia-cukrzycy/63937
Zalecenia żywieniowe dla osób z cukrzycą typu 2:
Ustal kaloryczność diety z lekarzem lub dietetykiem.
1.
Ustal zawartość węglowodanów w diecie z lekarzem lub dietetykiem.
2.
Jedz często i regularnie (4-5 razy dziennie, w zależności od rodzaju leczenia).
3.
Jedz małe porcje, staraj się do większości posiłków dodawać warzywa.
4.
Pamiętaj o wartościowym śniadaniu.
5.
Unikaj cukru, słodyczy i słodkich napojów.
6.
Korzystaj z zalecanego przez IŻŻ wyboru produktów spożywczych 7.
W ramach danej grupy produktów z Piramidy pacjentowi zaleca się wybieranie produktów o indeksie glikemicznym (IG) < 55. Dla ułatwienia praktycznej realizacji diety, pacjentowi należy przedstawić, jak w poszczególnych grupach produktów może wyodrębnić produkty o niskim IG:
1) produkty zbożowe:
kasza gryczana, jęczmienna – nierozgotowane, płatki owsiane i inne – nierozgotowane,
ryż brązowy, dziki – nierozgotowane, makaron razowy – ugotowany al dente,
chleb żytni pełnoziarnisty, chleb oznaczony „niski IG”;
2) produkty mleczne:
