Mirosław Woroniecki
Konferencja prawników i
ekonomistów poświęcona nowej
regulacji prawnej o komercjalizacji i
prywatyzacji przedsiębiorstw
państwowych
Palestra 41/5-6(473-474), 166-169
SPRAWOZDANIA.
■ Konferencja prawników i ekonomistów
poświęcona nowej regulacji prawnej
o komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych
W dniach 10-11 marca 1997 r. w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica w W arszawie odbywała się konferencja poświęcona nowej ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zor ganizowana przez Dom W ydawniczy ABC Sp. z o.o. oraz dr. Ryszarda Harę i adw. M irosława W oronieckiego przy współpracy Fundacji Promocji Prawa Europejskiego.
Ustawa o kom ercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwo wych z 30 sierpnia 1996 r. wchodzi w życie 8 kwietnia br., po dwukrotnym jej nowelizowaniu, budząc wiele kontrowersji w środowi sku praktyków-ekonomistów i prawników. Celem konferencji było zapoznanie uczestników z m ożliwościami i ograniczeniami nowych rozwiązań prawnych, a także wymiana poglądów w gronie osób zajmujących się praktycznym stosowaniem ustawy.
Pierwszy dzień konferencji poświęcony był zagadnieniom ogólnym dotyczącym prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych na tle prze kształceń własnościowych w Polsce i w innych krajach postsocjalis- tycznych, natomiast drugiego dnia konferencji omawiane były zagad nienia szczegółowe dotyczące aspektów cywilnoprawnych poszczegól nych rozwiązań ustawowych w praktycznym realizowaniu procesów prywatyzacyjnych.
Wśród referentów znaleźli się wybitni adwokaci, praktycy, profesoro wie, radcy prawni - przy czym na uwagę zasługuje fakt, że rekrutowali się oni z grona długoletnich praktyków, którzy rozpoczęli realizację procesów prywatyzacji w Polsce, jak np. adw. prof. dr hab. Andrzej Wierciński, czy też współtwórca pierwszej ustawy o prywatyzacji przed siębiorstw państwowych, prof. dr hab. W ojciech Góralczyk obecnie Dyrektor Departamentu Prawnego Banku Handlowego w Warszawie S.A. oraz Sędzia Sądu Najwyższego Gerard Bieniek, referent wielu spraw dotyczących prywatyzacji, jakie trafiały do Sądu Najwyższego.
W wystąpieniu otwierającym pierwszy dzień obrad prof. dr hab. Leszek Balcerowicz wprowadził zebranych w główne zagadnienia związane z transform acją gospodarki. Prywatyzację określił jako naj ważniejszą zmianę ustrojową zarówno w gospodarce jak i polityce.
K onferencja praw ników i ekonom istów pośw ięcona nowej regulacji prawnej o kom ercjalizacji...
Podkreślił przy tym, że mówi się o tym zjawisku zbyt wąsko np. skupiając się jedynie na przekształceniach przedsiębiorstw państwo wych. Samą prywatyzację w aspekcie ilościowym - jak dodał - zdefi niował jako zwiększanie udziału sektora prywatnego w gospodarce. Do jej głównych elementów zaliczył spontaniczny rozwój sektora prywat nego, a także zmiany w odziedziczonym sektorze publicznym. Efek tywne prowadzenie prywatyzacji powinno - jego zdaniem - przebiegać dwutorowo zarówno przez prywatyzację aktywów (czyli cząstek m ająt ku) oraz prywatyzację transform acyjną (przekształcanie przedsię biorstw państwowych w niepaństwowe) czyli prywatyzację kapitałową ub bezpośrednią.
Porównując prywatyzację w krajach postsocjalistycznych jako ca łość, do prywatyzacji w krajach zachodnich, prof. Balcerowicz stwier dził, że specyfika tej pierwszej wynika z warunków odziedziczonych na starcie, do których zaliczył: bardzo duży udział sektora państwowego w gospodarce, brak rynku kapitałowego-giełdy, towarzystw inwes tycyjnych oraz słabo rozwiniętą infrastrukturę prawną dotyczącą pry watnego prawa własności. Doprowadziło to w konsekwencji do tego, że nie można było szybko przeprowadzić prywatyzacji przy zastosowaniu konwencjonalnych metod, jak np. giełda.
Rozważając planowanie optymalnej strategii prywatyzacji dla kra jów postsocjalistycznych prof. Balcerowicz wskazał na główne jej kryterium, którym powinno być długofalowe tempo rozwoju. Za najważniejszą z dróg prywatyzacji uznał spontaniczny rozwój sektora prywatnego, ale podkreślił, że równie ważne jest prywatyzowanie sektora państwowego, istnieje bowiem zależność między tymi sek torami. Im gorzej zachodzą zmiany w sektorze państwowym, tym wolniej rozwija się sektor prywatny. W ynika to między innymi z faktu, że sektor państwowy jest podatny na upolitycznienie, które chociaż w pierwszej fazie prywatyzacji zanika, to w kolejnej wraca i oddziałuje na pozostałe drogi prywatyzacji.
Na pytanie jak ocenia aktualną sytuację w Polsce na tle innych krajów przeżywających okres transformacji, potwierdził opinię, że tempo prywatyzacji w Polsce spadło. W yjaśnił, że wynika to z niedo skonałej legislacji, z interesów politycznych, a także przeprowadzanej komercjalizacji przedsiębiorstw. Stanowczo podkreślił natomiast, że Polska byłaby obecnie w lepszej kondycji, gdyby program Narodowych Funduszy Inwestycyjnych nie musiał czekać, z przyczyn politycznych, aż trzech lat.
Pierwszego dnia konferencji wykłady związane z ogólnymi zagad nieniami nowej ustawy wygłaszali prawnicy praktycy z warszawskiej firmy prawniczej „W ardyński i W spólnicy s.c.”, adw. prof. dr hab. Andrzej W ierciński oraz radca prawny dr Tom asz Kwieciński, którzy
przedstawili zagadnienia prywatyzacji kapitałowej oraz prywatyzacji bezpośredniej zwracając szczególną uwagę na szanse i zagrożenia, jakie niesie ze sobą nowa regulacja.
Dyskusja panelowa prowadzona przez adw. M irosława W oroniec- kiego, w której udział wzięli prof. A. W ierciński i dr T. Kwieciński koncentrowała się na próbie wskazania i opisania zagrożeń powodują cych wstrzymanie i spowolnienie prywatyzacji. Adw. M. W oroniecki stwierdził - rozpoczynając dyskusję - że uchwalenie w sierpniu 1996 roku ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwo wych pozornie mogło sugerować przyspieszenie prywatyzacji, tym bardziej że w związku z reform ą centralnych organów administracji państwowej organami założycielskimi dla ogromnej liczby przedsię biorstw stawali się wojewodowie. Rzeczywistość przekreśliła jednakże te oczekiwania. W szczęte procesy prywatyzacyjne uległy zahamowaniu lub spowolnieniu natomiast liczba nowych wniosków - szczególnie w odniesieniu do prywatyzacji bezpośredniej - spada.
Uczestnicy dyskusji wskazywali głównie na pozaustawowe powody takiej sytuacji dostrzegając także daleko idące braki samych rozwiązań prawnych zawartych w ustawie, odnoszące się m.in. do ochrony wierzycieli czy też pozycji biorącego przedsiębiorstwo do korzystania na podstawie umowy z organem założycielskim.
W ostatnim referacie pierwszego dnia konferencji prof. W ojciech Góralczyk omówił znaczenie i rolę banków w procesie prywatyzacji wskazując na możliwe rozwiązania w tym zakresie.
Drugi dzień konferencji, tj. 11 marca 1997 roku, otworzył poseł Janusz Piechociński - W iceprzewodniczący Klubu Parlamentarnego PSL, przedstawiając w pierwszej części wystąpienia analizę sytuacji społecznej w kraju na podstawie badań opinii publicznej, z której wynika wyraźna niechęć do prywatyzacji znacznej części społeczeń stwa polskiego stanowiącej ponad 50%.
Kolejnym wystąpieniem drugiego dnia konferencji był referat adw. dr. Zbigniewa Banaszczyka i adw. Ksawerego Łukawskiego z Kancelarii Adwokackiej „Banaszczyk, Łukawski i Plisecki s.c.” . Referenci skoncentrowali się na problematyce wierzytelności i zobo wiązań prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Omawiając rozdział po święcony konwersji wierzytelności na udziały w spółce powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa, zwrócili oni uwagę na ograniczenie praw wierzycieli, którzy nie mogą praktycznie wstrzymać rozpoczętej procedury ani w niej uczestniczyć inaczej, jak tylko poprzez wypowie dzenie się co do wyrażenia lub odm ówienia zgody na komercjalizację. Mecenas Ksawery Łukawski szczegółowo przedstawił zakres od powiedzialności kupca przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa i niepowstałe przy prowadzeniu
K onferencja praw ników i ekonom istów pośw ięcona nowej regulacji prawnej o kom ercjalizacji...
przedsiębiorstwa - wykazując różnice jakie zachodzą pomiędzy usta wą, a uregulowaniem art. 526 k.c.
Obaj referenci poza wyczerpującym wykładem odpowiadali na szczegółowe pytania uczestników konferencji, dotyczące m.in. znacze nia prawnego zobowiązań ujawnionych w bilansie zamknięcia p rzed siębiorstwa państwowego i bilansie otwarcia spółki oraz odpowiedzial ność nabywcy przedsiębiorstwa, a także biorącego do korzystania.
Techniki prywatyzacji oraz związaną z nimi dokumentację, nie wyłączając projektów rozporządzeń wykonawczych do nowej Ustawy 0 komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, przed stawił dr Andrzej Chróścicki z Polsko-Am erykańskiego Instytutu Za rządzania.
W ykład końcowy, sędziego Sądu Najwyższego Gerarda Bieńka, dotyczący zagadnień prywatyzacji w orzecznictwie Sądu Najwyższego obejmował ponadto szerszą problematykę dotykającą nawet filozofii prawa, jego stosowania i egzekwowania. M ówca podawał liczne przykłady nieprawidłowego rozumienia i stosowania przepisów ustawy z 1990 roku oraz pokazał zgromadzonym słuchaczom wpływ, jaki miało orzecznictwo Sądu Najwyższego na nowe rozwiązania przyjęte w ustawie.
Materiały konferencyjne po ich opracowaniu zostaną wydane przez Dom Wydawniczy ABC Spółka z o.o. pod redakcją dr. Ryszarda Hary 1 adw. M irosława W oronieckiego, którzy przygotowali zakres tem a tyczny konferencji, układ referatów oraz prowadzili obrady toczące się przez dwa dni konferencji.
