http://ago.helion.pl ISSN 1733-4381, Vol. 11 (2009), Issue 1, p-63-72
Recykling odpadów przemysłu koksowniczego
Alwaeli M.,
Katedra Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów, Politechnika Śląska w Gliwicach
ul. Konarskiego 18, 44-100 Gliwice,
tel. (+48 32 264 21 15), fax (+48 32) 237 11 67, e-mail: mohamed.alwaeli@.polsl.pl
Streszczenie
Wśród odpadów wytworzonych na terenie Polski w latach 2000 – 2006 dominują odpady przemysłowe. Choć ilość odpadów przemysłowych w tym okresie zmalała, to nadal znacznie przewyższa ilość odpadów komunalnych. Z przedstawionych danych wynika, że ilość odpadów poddanych recyklingowi z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla w latach 2000 – 2006 wynosiła odpowiednio: 29,44%; 17,86%; 22,52%; 35,48%; 60,84%; 47,76%; 43,92. Istotnym czynnikiem, mającym wpływ na zmniejszenie ilości odpadów jest ich poddawanie odzyskowi, ponieważ opracowywane są coraz lepsze technologie odzyskowe. Dodatkowym bodźcem do osiągania lepszych poziomów recyklingu było dostosowanie się Polski do wymogów Unii Europejskiej, ponieważ Polska musiała i nadal musi spełniać rygorystycznie wymogi związane z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń do atmosfery jak i z ilością produkowanych odpadów w zakładach przemysłowych w tym i w koksowniach. W pracy przedstawiono bilans odpadów z przemysłu koksowniczego oraz poziomy recyklingu w latach 2000 – 2006. Abstract
Recycling of coke engineering waste
According to the statistical data, from 2000 to 2006, industrial waste contributed to more than 91% of the total waste in Poland. The data shows that in period 2000-2006, recycling level of coke engineering waste (CEW) was: 29,44%; 17,86%; 22,52%; 35,48%; 60,84%; 47,76%; 43,92 respectively. Whereas, landfilling is still the cheapest method of CEW treatment in Poland. The essential factor, having the influence on decrease of the waste quantity is their recover subjecting because the more and more better develop method of waste recover be worked out. Additional incentive of improvement the efficiency of cokery as well as achieving the better levels of recycling of coke engineering waste (CEW) was adaptation EU requirements. Poland had fulfil requirements connected with limiting air pollution and the quantities of waste generated by industrial plants.
1. Wstęp
Przemysł koksowniczy jest ściśle powiązany z górnictwem węgla kamiennego oraz hutnictwem stali i żelaza. Polskie koksownictwo jest zgrupowane w 7 przedsiębiorstwach, w których działa 9 koksowni, mających w sumie 29 baterii koksowniczych. Siedem zakładów funkcjonuje w trzech samodzielnych przedsiębiorstwach państwowych, cztery pozostałe są zintegrowane z hutami. Podstawowym surowcem do produkcji koksu jest węgiel wsadowy, który stanowi około 20% krajowego wydobycia węgla kamiennego. Zdolności produkcyjne krajowego koksownictwa wynoszą obecnie około 10,3mln Mg koksu wysokotemperaturowego.[1] Około 45% krajowej produkcji koksu zużywane jest w sektorze przemysłowym, w tym 38% w hutnictwie. Około 30% koksu jest zużywane jako paliwo bezdymne do celów grzewczych, a reszta jest eksportowana[2].
Koksownictwo odgrywa ważną rolę w przetwórstwie węgla oraz pośrednią w kształtowaniu gospodarki paliwowo-energetycznej Polski. Koks oraz powstałe podczas jego produkcji produkty węglopochodne znajdują wiele zastosowań, ale głównym celem w jakim jest wykorzystywany koks jest hutnictwo wielkopiecowe gdzie jest on paliwem oraz reduktorem w procesie wytapiania surówki[1].
W Polsce węgiel kamienny jest głównym surowcem energetycznym. Polska dysponuje dużymi udokumentowanymi zasobami węgla kamiennego (66 mld Mg). Wydobycie węgla niegdyś bardzo wysokie wynoszące w np. 1980 roku 193,15 mln Mg, spadło do 112,5 mln Mg w roku 1999. Węgiel w większości jest zużywany jest w kraju. W 1999 roku krajowe zużycie węgla wynosiło 88,4 mln Mg przy czym 62,9 mln Mg przetworzono na inne nośniki energii (w tym koks), a 25,4 mln wykorzystano bezpośrednio[3]. Według założeń Polityki Energetycznej Polski do 2020 wydobycie węgla kamiennego spadnie do około 80 mln Mg.[4]. Produkcję koksu zalicza się do najbardziej zanieczyszczających środowisko procesów technologicznych. Odpady, które powstają podczas procesów przemysłowych stanowią zagrożenie dla wszystkich składników środowiska: gleby, hydrosfery, biosfery oraz atmosfery. Dąży się do tego by zagospodarować powstające odpady w sposób najbardziej racjonalny – projektować nowoczesne składowiska odpadów, opracowywać oraz udoskonalać istniejące techniki unieszkodliwiające odpady oraz używać odpadów jako surowce wtórne w różnych procesach technologicznych. Taki trend panuje nie tylko w państwach wysoko rozwiniętych technologicznie, ale także w wielu innych, m.in. w Polsce. Ważnym etapem na drodze do całkowitego uporządkowania problemu racjonalnego zarządzania oraz gospodarowania odpadami jest przyjęta ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001 r.)[2].
2. Rodzaje odpadów koksowniczych oraz źródło ich pochodzenia
Procesy technologiczne związane z koksowaniem węgla wsadowego są jednymi z najbardziej uciążliwych procesów dla środowiska. W procesie technologicznym w koksowni powstaje szereg odpadów niebezpiecznych oraz zanieczyszczeń. Najwięcej odpadów powstaje w piecowni. Piece koksownicze emitują do środowiska szereg niebezpiecznych związków chemicznych. Kolejne odpady powstają podczas gaszenia koksu (woda chłodnicza), oraz w procesach oczyszczania gazu koksowniczego.
Odpady koksownicze powstają podczas całego procesu technologicznego uzyskiwania koksu – od dostarczania węgla (pył węglowy) aż do momentu gaszenia i składowania koksu. Koksownia jest źródłem emisji niezorganizowanej zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych. Biorąc pod uwagę toksyczność oraz ilość wyróżnia się 17 substancji, którymi są: pył całkowity, ditlenek siarki, ditlenek azotu, tlenek węgla, siarkowodór, fenol,
amoniak, cyjanowodór, disiarczek węgla, chlor, benzen, ksylen, toluen, węglowodory alifatyczne i aromatyczne, w tym benzo(a)pirenoraz pirydyna. Poniższa tabela przedstawia przykładową emisję zanieczyszczeń powstałych podczas procesu koksowania węgla i obejmuje ona wszystkie najważniejsze substancje zanieczyszczające, które emitowane są z głównych węzłów technologicznych – od momentu przygotowania wsadu do momentu ekspedycji koksu. Dane pobrane z nieistniejącej już koksowni Makoszowy. Emisja wyrażona jest przez wskaźnik emisji w g/Mgkoksu suchego i przeliczoną na wskaźnik emisji
równoważnej w gSO2/Mgkoksu suchego.
Tabela 1. Wskaźnik emisji z koksowni Makoszowy[2]
Wskaźnik emisji Substancja zanieczyszczająca
g/Mgkoksu suchego gSO2/Mgkoksu suchego
Pył całkowity 292,78 155,17 Substancje smołowe 19,67 78,68 Benzen 4,07 65,12 Ksylen 0,43 1,72 Toluen 0,28 1,12 Tlenek węgla 1363,72 27,27 Benzo(a)piren 0,028 1120 Węglowodory alifatyczne 12,64 5,06 Ditlenek siarki 933,27 933,27 Disiarczek węgla 0,56 2,24 Siarkowodór 0,98 7,84
Ditlenek azotu (jako N2O5) 217,48 217,48
Amoniak 11,80 9,44
Cyjanowodór 0,84 13,44
Fenol 1,27 20,16
Pirydyna 0,98 15,68
ŁĄCZNIE 2673,69
Podczas koksowania węgla baterie koksownicze emitują największe pokłady zanieczyszczeń, bo stanowią one mniej więcej 75-95% całkowitej emisji pyłowo gazowej. Największy wpływ na atmosferę mają procesy opalania baterii koksowniczych bo stanowią one około 45% emisji ogółem, natomiast koksowanie wsadu węglowego to około 20% ogólnej emisji. Poprzez mokre chłodzenie koksu do atmosfery dostaje się około 15% emisji ogółem. Powietrze atmosferyczne w głównej mierze jest zanieczyszczane przez: pył, ditlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla oraz węglowodory alifatyczne. Podczas różnych procesów technologicznych w koksowni powstają wody pogazowe oraz wody pochłodnicze, które zawierają duże ilości takich substancji chemicznych jak fenole, sole
amonowe, cyjanki, związki siarkopochodne, oleje i substancje smołowe oraz zawiesiny i osady[2].
Odpady powstają również podczas prac remontowych zabudowań koksowni i są nimi surowce wtórne takie jak złom, gruz. Do odpadów zaliczamy również zużyte ubrania robocze.
Innymi produktami ubocznymi otrzymywanymi w koksowniach są: smoła (ważna dla przemysłu chemicznego), benzol, woda amoniakalna oraz gaz koksowniczy, z czego 50% tego gazu zużywa się w koksowniach, reszta zaś po oczyszczeniu jest wykorzystywana jako gaz miejski. W niektórych koksowniach też oczyszcza i przerabia się smołę i benzol. 2. 1. Wyszczególnienie powstających odpadów, produktów ubocznych w koksowni
oraz ich właściwości
• pył węglowy - są to drobne kawałki węgla o średnicy dochodzącej do 1mm; jest to produkt uboczny wydobycia, obróbki i przechowywania węgla kamiennego; dłuższy kontakt człowieka z pyłem bez żadnego zabezpieczenia, powoduje chorobę układu oddechowego zwaną pylicą płuc; pył węglowy wymieszany z powietrzem stanowi mieszankę wybuchową; by zapobiec jego eksplozji polewa się go wodą oraz miesza z niepalnym pyłem kamiennym[5].
• tlenek węgla - inaczej nazywany czadem, bezbarwny, bezwonny, łatwo palny, bardzo toksyczny gaz, słabo rozpuszczalny w wodzie, z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową, z chlorem tworzy fosgen, z metalami – karbonylki; wdychanie powoduje śmierć; tworzy się w wyniku niecałkowitego spalania węgla lub redukcji CO2[6].
• ditlenek siarki - zwany również dwutlenkiem siarki oraz bezwodnik siarkawy; bezbarwny gaz o ostrym zapachu, temperatura skraplania -10°C, rozpuszczalny w wodzie (częściowo tworzy kwas siarkowy) i w wielu rozpuszczalnikach organicznych; ciekły SO2 jest rozpuszczalnikiem wielu substancji; można go zredukować w
odpowiednich warunkach do siarki lub siarkowodoru lub utlenić do trójtlenku siarki; stanowi produkt przejściowy w produkcji kwasu siarkowego; ma właściwości bakteriobójcze[5,6].
• ditlenek azotu - zwany również tlenkiem kwasowym; trujący, czerwonobrunatny gaz o duszącym zapachu; posiada silne własności utleniające; mieszanina tlenku azotu (IV) i jego dimeru tworzy w reakcji z wodą kwas azotowy(V) i kwas azotowy(III)[5,7]. • siarkowodór - jest to nieorganiczny związek chemiczny; w warunkach normalnych jest
to bezbarwny, palny gaz o silnym, charakterystycznym zapachu zgniłych jaj; dość dobrze rozpuszcza się w cieczach i w substancjach organicznych; zapach siarkowodoru można wyczuć nawet przy bardzo niskich stężeniach; jest to substancja silnie trująca, w niewielkiej dawce już może spowodować zgon człowieka[5,6].
• fenol - jest to najprostszy związek z grupy fenoli; hydroksylowa pochodna benzenu; ma wygląd bezbarwnych kryształów; silnie żrący – może spowodować oparzenia skóry, toksyczny; rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych, słabiej w wodzie;
występuje w smole węglowej; jest to jeden z najważniejszych surowców w syntezie organicznej; stosowany również jako środek odkażający[5,7].
• amoniak - znany również jako azan, trihydrydoazot, wodorek azotu(III); jest to nieorganiczny związek chemiczny; gaz o przenikliwym zapachu; bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie; roztwór wodny, tzw. woda amoniakalna, ma odczyn słabo zasadowy; jest on m.in. produktem ubocznym odgazowania węgla kamiennego; stosowany do otrzymywania kwasu azotowego, soli amonowych, mocznika lub cyjanowodoru; silnie żrący, toksyczny oraz groźny dla środowiska[5,7].
• cyjanowodór - znany również pod nazwą kwasu pruskiego; lotna bezbarwna ciecz o zapachu gorzkich migdałów; silnie toksyczny nieorganiczny związek chemiczny – silna trucizna, mała dawka powoduje zgon; skrajnie łatwopalny; z wodą tworzy słaby kwas cyjanowodorowy, którego sole noszą nazwę cyjanków; stosowany do: zwalczania szkodników jako pestycyd, w reakcjach organicznych, jako bojowy środek trujący[5,7].
• disiarczek węgla - jest to bezbarwna ciecz o dosyć przyjemnym zapachu; prawie nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w alkoholu i eterze; łatwopalny, jego pary tworzą z powietrzem (i tlenem) mieszaninę wybuchową; jego pary są silnie toksyczne; disiarczek węgla wykazuje też działanie rakotwórcze i mutagenne; jest dobrym rozpuszczalnikiem m.in. tłuszczów, wosków, żywic, kauczuku[5,6].
• chlor - symbol Cl; pierwiastek chemiczny, niemetal o liczbie atomowej 17, fluorowiec; czysty chlor występuje w postaci dwuatomowych cząsteczek Cl2; żółtozielony gaz o
drażniącej woni; rozpuszczalny w wodzie (tzw. woda chlorowa); trujący – powoduje zahamowanie czynności oddechowych; stosowany m.in. do dezynfekcji wody, do produkcji kwasu solnego i innych związków[5,7].
• benzen - jest to organiczny związek chemiczny z grupy arenów, najprostszy węglowodór aromatyczny; bezbarwna toksyczna ciecz o charakterystycznej woni; nierozpuszczalny w wodzie, dobrze miesza się z wieloma substancjami organicznymi; jest to związek trwały chemicznie, nie wykazujący łatwości do reakcji przyłączania; jeden z najważniejszych surowców w przemyśle organicznym; stosowany m.in. do otrzymywania fenolu, aniliny, bezwodnika maleinowego; jest stosowany również jako rozpuszczalnik[5,7].
• ksylen - jest to organiczny związek chemiczny; stosowany głównie jako wysokowrzący rozpuszczalnik organiczny; ma właściwości rakotwórcze; łatwopalna ciecz nierozpuszczalna w wodzie; stosowany do otrzymywania bezwodnika ftalowego; izomery ksylenu są głównie otrzymywane z lekkich frakcji smoły węglowej[2,8]. • toluen - zwany również metylobenzenem; jest to organiczny związek chemiczny z
grupy węglowodorów aromatycznych, stosowany często jako rozpuszczalnik organiczny; bezbarwna palna ciecz, nierozpuszczalna w wodzie, charakterystyczny przyjemny zapach; toksyczny; właściwości chemiczne zbliżone do benzenu; otrzymywany przez frakcyjną destylację smoły węglowej; stosowany w syntezie organicznej oraz jako rozpuszczalnik; składnik paliw lotniczych[5,6].
• węglowodory alifatyczne i aromatyczne - są to węglowodory pozyskiwane z ropy naftowej i stanowią podstawową grupę surowców do otrzymywania bardziej złożonych związków chemicznych; grupa związków organicznych, w których atomy węgla są ze sobą powiązane tworząc łańcuch węglowy[7,9].
• benzo(a)pireny (benzopireny) - jest to grupa organicznych związków chemicznych - policykliczne węglowodory aromatyczne o pięciu skondensowanych pierścieniach benzenowych, stanowiące 1,5% smoły pogazowej; są to substancje silnie rakotwórcze[5].
• pirydyna - jest to organiczny związek heterocykliczny, jedna z amin aromatycznych; bezbarwna palna ciecz o charakterystycznym zapachu, trująca, łatwopalna, rozpuszczalna w wodzie, alkoholu, eterze i innych rozpuszczalnikach organicznych; ma właściwości aromatyczne; stosowana jako doskonały rozpuszczalnik oraz w syntezie chemicznej[5,8].
• wody pogazowe - jest to uboczny produkt otrzymywany podczas koksowania węgla (suchej destylacji węgla); woda pogazowa zawiera wodę oraz amoniak i sole amonowe – głównie jest to węglan amonu, oraz inne związki w mniejszych ilościach[5].
• sole amonowe - są to związki nieorganiczne występujące w postaci soli kationów amonowych NH4
+
i anionów reszt kwasowych[5].
• cyjanki – sole kwasu cyjanowodorowego HCN, zawierają anion cyjankowy (CN-); bardzo trujące - działają silnie drażniąco na błony śluzowe i skórę; są one silnymi ligandami tworzącymi trwałe związki kompleksowe z metalami przejściowymi; stosowane są m.in. do syntezy wielu związków chemicznych[5,7].
• smoła węglowa - ciemnobrunatna lub czarna mazista ciecz o charakterystycznym zapachu - jeden z produktów odgazowania węgla kamiennego; skład chemiczny zależy od sposobu prowadzenia odgazowywania. W procesach koksowniczych i gazowniczych powstaje tzw. smoła wysokotemperaturowa; do najważniejszych składników tej smoły należą: naftalen, antracen, benzen, fenole oraz zasady pirydynowe; rakotwórcza[5,6].
• benzol - mieszanina zawierająca głównie benzen, toluen i ksylen oraz, w mniejszych ilościach, tiofen, pirydynę i fenol; ciecz o ostrym zapachu, łatwopalna, toksyczna o kolorze słomkowozielonym lub brunatnym; produkt otrzymywany w gazowniach i koksowniach[5,7].
• gaz koksowniczy - jest to paliwo, które powstaje podczas odgazowywania węgla kamiennego w piecu koksowniczym bez dostępu tlenu; surowy gaz koksowniczy zawiera gazy amonowe oraz siarkowodór, z których gaz koksowniczy jest oczyszczany; zawartość składników w gazie zależy od składu mieszanki węglowej – przybliżony skład przedstawia się następująco: około 50% wodoru, 30% metanu. Pozostałe składniki to: tlenki węgla, azot, mniejsze ilości cięższych węglowodorów, ditlenku węgla oraz tlenu; gaz koksowniczy jest wydajniejszy od gazu ziemnego[5].
3. Recykling odpadów przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla
Wśród odpadów wytworzonych na terenie Polski w latach 2000 – 2006 dominują odpady przemysłowe. Choć ilość odpadów przemysłowych w tym okresie zmalała, to nadal znacznie przewyższa ilość odpadów komunalnych. [10]. Z bilansu wynika, że w/w latach poziom recyklingu odpadów koksowniczych wynosił odpowiednio: 29,44%; 17,86%; 22,52%; 35,48%; 60,84%; 47,76%; 43,92. Natomiast do najczęściej stosowanych metod unieszkodliwiania tych odpadów należy niestety ich składowanie. Z danych wynika, że na składowiskach trafiło odpowiednio: 21,57%; 48,95%; 45,71%; 73,79%; 78,13%; 67.98%. W odniesieniu do danych statystycznych, w 2000 roku wyprodukowano 41,1 tys. Mg odpadów z wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla. Ilość odpadów koksowniczych, które poddano odzyskowi i recyklingowi wynosi 12,1 tys. Mg, co stanowi 29,44%. Ogólna ilość odpadów koksowniczych, które zostały poddane unieszkodliwieniu wyniosła 29 tys. Mg (70,56%).Większa część unieszkodliwionych odpadów tj. 58,28% trafiła na składowiska[11].
Z bilansu odpadów [12] wynika, że w 2001 roku w przemyśle wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla powstało 72,8 tys. Mg. Na podstawie danych GUSu, w 2001 roku odzyskano i poddano recyklingowi 13 tys. Mg (17,86%), unieszkodliwiono 59,8 tys. Mg (82,14%). Większą część unieszkodliwionych odpadów w ilości 12,9 tys. Mg, czyli 21,57% składowano.
W 2002 roku, w przemyśle wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla powstało 37,3 tys. Mg odpadów. Z bilansu wynika, że w 2002 roku unieszkodliwiano 28,6 tys. Mg, co stanowi 76,68%. Z ogólnej ilości unieszkodliwianych odpadów, na składowiska trafiło 48,95%. Z danych wynika ,iż w tym roku recyklingowi poddano 8,4 tys. Mg, co stanowi 55,87% ogólnej ilości wytworzonych odpadów z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla[13].
Z danych statycznych wynika, że w 2003 roku w przemyśle wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla powstało 49,6 tys. Mg. Z danych wynika, że sumaryczna ilość odpadów unieszkodliwionych wyniosła 31,5 tysiące Mg, co stanowi 63,51%. W 2003 roku, Z ogólnej ilości odpadów pochodzących z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla recyklingowi poddano 17,6 tys. Mg, czyli 55,87%. Natomiast 14,4 tys. Mg odpadów, co stanowi (45,71%) skierowano na składowiska[14]. Według danych GUS, w roku 2004 wyprodukowano 52,6 tysiące Mg odpadów z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla. Suma odpadów, które zostały poddane odzyskowi oraz recyklingowi wynosiła 32 tysiące Mg (60,84%). Z bilansu wynika, iż łączna ilość odpadów unieszkodliwionych wyniosła 20,6 tysiące Mg (39,16%), z czego 15,2 tys. Mg, co stanowi 73,79% zostało unieszkodliwione poprzez składowanie[15]. W 2005 roku, w przemyśle wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla powstało 49 tys. Mg odpadów. Ogólna ilość odpadów unieszkodliwionych w tym roku wyniosła 25,6 tys. Mg, co stanowi 52,24%. Opierając się na danych statystycznych, w roku 2005, recyklingowi poddano 23,4 tysiące Mg, co stanowi 47,76%, 20 tys. Mg , co stanowi 78,13% unieszkodliwiono poprzez składowania[16].
GUS podaje, że w 2006 roku wytworzono 36,2 tysiące Mg odpadów z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla. Z bilansu wynika, że ilość unieszkodliwianych odpadów wyniosła 17,8 tysiące Mg (49,17%), w tym 12,1 tys. Mg (64,36%) unieszkodliwiono poprzez składowanie. Natomiast ilość odpadów, którą poddano recyklingowi wynosiła 15,9 tys. Mg, co stanowi 43,92% ogólnej ilości wytworzonych odpadów[17].
4. Podsumowanie
Procesy technologiczne związane z koksowaniem węgla wsadowego są jednymi z najbardziej uciążliwych procesów dla środowiska. W procesie technologicznym w koksowni powstaje szereg odpadów niebezpiecznych oraz zanieczyszczeń. Najwięcej odpadów powstaje w piecowni. Piece koksownicze emitują do środowiska szereg niebezpiecznych związków chemicznych. Kolejne odpady powstają podczas gaszenia koksu (woda chłodnicza), oraz w procesach oczyszczania gazu koksowniczego.
Ilości wytworzonych odpadów z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla w latach 2000 – 2006 przedstawiono w tab. 2. natomiast udział recyklingu oraz składowanych odpadów w gospodarce wyżej wymienionych odpadów zostały zaprezentowane w tab. 2 oraz na rys. 1.
Tabela 2. Bilans, procentowy udziału recyklingu oraz składowania w gospodarce odpadami z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla w latach 2000 - 2006 [w tys. Mg].
Lata
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Ilość wytworzonych odpadów
[tys. Mg]
41,1 72,8 37,3 49,6 52,6 49,0 36,2 Procentowy udział recyklingu
[%]
29,44 17,86 22,52 55,87 60,84 47,76 43,92 Procentowy udział składowanych
odpadów [%]
58,28 21,57 48,95 45,71 73,79 78,13 64,36 Z przedstawionych danych wynika, że: Branża koksownicza z roku na rok produkuje coraz mniejsze ilości odpadów koksowniczych, na co wpływ ma modernizacja zakładów – remontuje się stare piece koksownicze dostosowując je do współczesnych standardów, przestarzałe baterie są wyburzane, a na ich miejsce stawiane są nowe o wiele wydajniejsze oraz emitujące mniejszą ilość szkodliwych związków chemiczne do atmosfery. Równocześnie wdrażane są technologie przyjazne środowisku w wszystkich oddziałach koksowni. Istotnym czynnikiem, mającym wpływ na zmniejszenie ilości powstałych odpadów jest ich poddawanie odzyskowi, ponieważ opracowywane są coraz lepsze technologie odzyskowe. Ilość odpadów poddanych recyklingowi z przemysłu wytwarzania i przetwarzania produktów koksowania węgla w latach 2000 – 2006 wynosiła odpowiednio: 29,44%; 17,86%; 22,52%; 35,48%; 60,84%; 47,76%; 43,92. Istotnym motorem działań poprawiających sprawność koksowni oraz osiągania lepszych poziomów recyklingu odpadów z przemysłu przetwarzania i wytwarzania produktów koksowania węgla było dostosowanie się Polski do wymogów Unii Europejskiej, ponieważ Polska musi spełniać
rygorystycznie wymogi związane z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń do atmosfery jak i z ilością produkowanych odpadów w zakładach przemysłowych w tym i w koksowniach.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Procentowy udział recyklingu [%] Procentowy udział składowanych odpadów [%] Rys. 1 Procentowy udział recyklingu oraz składowania odpadów z przemysłu przetwarzania i wytwarzania produktów koksowania węgla w latach 2000 - 2006
Dane przedstawione w tab. 2 oraz z rys. 1 pokazują, iż w dalszym ciągu najczęściej stosowaną techniką unieszkodliwiania niezagospodarowanych odpadów jest ich składowanie. Udział odpadów skierowanych na składowiska wynosił odpowiednio: 21,57%; 48,95%; 45,71%; 73,79%; 78,13%; 67,98% ogólnej ilości wytworzonych odpadów. Rola odpadów jako surowców wtórnych będzie rosnąć. Dlatego też coraz wyższy odzysk na całym świecie, w tym również w Polsce będzie nieodzowny. W obecnej sytuacji gospodarczej, w okresie realizacji programów oszczędnościowego i anty inflacyjnego oraz ze względu na kurczące się zasoby przez coraz intensywniejsza ich eksploatację, wykorzystanie odpadów jako surowce wtórne staje się nakazem chwili.
Literatura
[1]. Sobolewski A. i inni: Najlepsze dostępne techniki (BAT). Wytyczne dla branży koksowniczej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2005.
[2]. Malina A., Konieczyński J. Ocena ekologiczna wybranych procesów produkcyjnych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2004.
[3]. Skalmowski K. i inni: „Poradnik Gospodarki Odpadami” Wydawnictwo Verlag Dashofer, Warszawa, 2004.
[4]. Mutwil M. Gospodarka odpadami koksowniczymi. Praca niepublikowana pod kierownictwem Alwaeli M.. Gliwice, 2008.
[6]. Encyklopedia Powszechna PWN tom IV. Praca zbiorowa pod redakcją Kuklińskiego B. PWN, Warszawa, 1987.
[7]. Encyklopedia Powszechna PWN tom I. Praca zbiorowa pod redakcją Kuklińskiego B., PWN, Warszawa, 1983.
[8]. Encyklopedia Powszechna PWN tom III. Praca zbiorowa pod redakcją Kuklińskiego B. PWN, Warszawa, 1984.
[9]. Chemia w tabletkach, www.mlyniec.gda.pl/~chemia/organiczna/weglowodory.htm. [10]. Alwaeli M., Metallurgy and iron production waste recycling in Poland between
2000 –2005., Theoretical and practical problems of management of metallurgical and industrial wastes, s. 59-64 ISBN 978-83-920877-9-3, Wyd. Fundacja metale nieżelazne – tradycja i rozwój, AGH, Wydział metali nieżelaznych w Krakowie, 2008.
[11]. GUS, Zeszyty statystyczne 2001. [12]. GUS, Zeszyty statystyczne 2002. [13]. GUS, Zeszyty statystyczne 2003. [14]. GUS, Zeszyty statystyczne 2004. [15]. GUS, Zeszyty statystyczne 2005. [16]. GUS, Zeszyty statystyczne 2006. [17]. GUS, Zeszyty statystyczne 2007.
