Kazimierz M. Czarnecki, Piotr
Kowolik, Bogusław Pietrulewicz
Profesjolog - charakterystyka zawodu
: (opracowanie do merytorycznej
dyskusji i akceptacji)
Problemy Profesjologii nr 2, 67-70
U N IW ER SY TET Z 1 E L 0 N 0 G 0 R S K 1 »________ POLSK IE TO W A R Z Y STW O PRO FESJO LO G ICZN E P ro b le m y P ro fesjo lo g ii 2/2008
Kazim ierz M. Czarnecki Piotr Kowalik
Bogusław Pietrulewicz
PROFESJOLOG - CHARAKTERYSTYKA ZAWODU
(O pracow anie do merytorycznej dyskusji i akceptacji)
Definicja
Term in profesjolog (ang. profesidogist; niem. Profesiologe; ros. npocfieccMOJior) po chodzi od łac. „ p ro fesio " i oznacza stałe zatrudnienie, zaw ód, fach, fachowiec dobrze znający swój zawód.
Zawód profesjologa dopiero powstaje, w zw iązku z narodzinam i nowej dyscypliny wiedzy o zaw odowym rozw oju człow ieka - profesjologią. Zawód ten w ykonuje (m a w yko nywać) osoba, która zajm uje się rozwojem zaw odow ym człow ieka, w tym rozwojem proza- wodowym dzieci i m łodzieży, zaw odowym dorosłych; oraz pozawodowym em erytów i renci stów; w arunkam i, procesam i, w ynikam i i praw idłow ościam i zaw odowego rozwoju.
Profesjolog to specjalista, wykształcony w uczelni wyższej, posiadający szeroką i głę boką wiedzę i um iejętności zaw odoznaw cze; kw alifikacje i kom petencje dotyczące tw ierdzeń sprawdzonych i w ysoce praw dopodobnych w zakresie zanikania „starych” zaw odów , istnie nia zawodów aktualnie w ykonyw anych oraz pow staw ania zawodów nowych, w ogólnym (społecznym ) podziale pracy ludzkiej. Profesjolog posiada w ielostronną w iedzę (strukturę w iedzy) z wielu podstaw ow ych dziedzin, ja k np. psychologia pracy, pedagogika pracy, so cjologia pracy, fizjologia pracy, ergonom ia, rynek pracy i zatrudnienia, psychologia rozw oju człowieka, psychologia społeczna, m oralność pracy i m orale zawodowe; tw órczość zaw odo wa.
Predyspozycje
W zaw odzie profesjologa kluczowym i są predyspozycje interpersonalne i społeczne ponieważ nie m a dobrych profesjologów bez um iejętności naw iązyw ania kontaktu, bez otw artości na problem y innych (um iejętność kom unikow ania się, słuchania innych, w rażli wość na ich problem y); konieczna je st też interdyscyplinarna w iedza z różnych nauk o życiu, rozw oju i skutecznym działaniu człowieka.
68 Kazim ierz Czarnecki, Piotr Kow olik, Bogusław Pietrulew icz
Zadania i czynności profesjologa
W ykonywanie zaw odu profesjologa polega na:
• prow adzeniu badań diagnostycznych dotyczących w arunków, procesu, w yników i m echani zm ów zaw odowego rozw oju ludzi;
• prognozow aniu zaw odow ego rozw oju dzieci, młodzieży, dorosłych zgodnie z ich osobi
stymi m ożliwościam i fizycznym i, psychicznym i i społecznym i oraz potrzebam i społecz no-gospodarczym i i kulturow ym i kraju;
• opracowaniu i stosow aniu m etod, technik i narzędzi poznaw ania w arunków, procesu, wy ników i prawidłowości zaw odow ego rozw oju dzieci, młodzieży i dorosłych;
• zaspokajaniu potrzeb intelektualnych społeczeństw a dotyczących je g o zaw odowego roz
woju w różnych dziedzinach i warunkach oraz podstaw owych praw idłow ościach tego rozwoju;
• kształtow aniu w łaściw ego stosunku do jednostkow ych (osobistych) możliwości oraz per
spektyw zaw odowego rozw oju każdego człowieka;
• kształtow aniu i utrw alaniu racjonalnej postaw y jednostek i grup społecznych w obec sam e go siebie i społecznego otoczenia w aspekcie zaw odow ego rozw oju i osobistego udziału w zaw odowym życiu społeczeństw a;
• dostarczaniu w iedzy rodzicom , nauczycielom i organizatorom system u edukacji dzieci,
młodzieży, dorosłych o w arunkach, procesie, wynikach i praw idłow ościach rozw oju za wodow ego człowieka;
• wskazyw aniu m ożliw ości rozw oju zaw odow ego jednostek norm alnych i niepełnospraw
nych w zakresie w yboru zaw odu i pracy;
• grom adzeniu, opracow yw aniu i aktualizow aniu informacji o zaw odach, drogach do uzy
skiw ania kw alifikacji i potrzebach rynku pracy;
udzielaniu indyw idualnych i grupowych informacji o potrzebnych zawodach, m ożliw o
ściach kształcenia się zaw odow ego i potrzebach rynku pracy;
• prow adzeniu zajęć z m łodzieżą dotyczących planowania kariery zawodowej i poszukiw ania pracy;
• dokonywaniu badań diagnostycznych zw iązanych z przydatnością do zawodu; zm ianą za wodu i pracy;
• udzielaniu indyw idualnych porad w w yniku przeprow adzonych rozm ów , badań i diagnoz
lekarskich;
• w spółpracy z profesjologam i pracującym i w różnych instytucjach; • prow adzeniu starannej i kom pletnej dokum entacji profesjologicznej;
• popularyzow aniu w iedzy profesjologicznej wśród młodzieży, ich rodziców, nauczycieli i pracodaw ców w celu podnoszenia na w yższy poziom ich św iadom ości prozawodowej, zawodowej i postzaw odow ej;
• prow adzeniu w łasnych badań i interpretow aniu w yników innych badań oraz literatury fa chowej um ożliwiającej dalsze doskonalenie zawodowe;
• służeniu za w zór w stosunkach zaw odowych i życiu zaw odowym pracowników;
• obserwowaniu, rozum ieniu i interpretow aniu zachowań i postaw prozawodow ych, zaw o
Profesjolog - charakterystyka zawodu 6 9
• planow aniu i przeprow adzeniu w yw iadów z osobami znajdującym i się w różnych sytu acjach prozaw odow ych, zaw odow ych i pozawodowych;
• uzyskiwaniu najnow szych inform acji o kierunkach i tendencjach zawodowych na rynku
pracy;
• prow adzeniu w spółpracy z profesjo logami (doradcam i zawodowym i) z innych krajów Europy.
Jak zostać profesjologiem ?
Profesjolog charakteryzuje się odpowiednim zasobem wiedzy (teoretycznej i m eto dycznej) będącej podstaw ą profesjonalnego działania; określonym i um iejętnościam i zdoby tymi podczas kształcenia w uczelni wyższej i czynnościam i zaw odowym i, zasadam i, m eto dami i formami ich w ypełniania; osobistym i kwalifikacjam i uwzględniającym i w łaściw e po stawy ii charakter; normam i moralnym i opartym i na życzliwości, em patii, honorze i etyce zawodu profesjologa oraz przyjęcie i uznanie statusu zaw odowego.
Zaw ód profesjologa je st to działalność oparta na wiedzy specjalistycznej (teoretycz nej) zdobytej podczas toku studiów i system atycznie doskonalonej w procesie praktycznego kształcenia. D ziałalność zaw odow a profesjologa odznacza się uznaniem i wysokim autoryte tem społecznym, w ypływ ającym ze zdobytych kompetencji.
Profesjolog to zaw ód posiadający w łasne norm y m oralne, uznający odpow iednie hie rarchie w artości, swój kodeks etyczny i kulturę profesjonalną.
Do podjęcia pracy w zaw odzie profesjologa niezbędne je s t posiadanie w yższego wy kształcenia profesjologicznego z tytułem m agistra profesjologii. Dopuszcza się m ożliw ość uzyskania zawodu profesjologa na podstaw ie ukończenia studiów pedagogicznych lub psy chologicznych ze specjalnością -profesjologia dzieci, m łodzieży, dorosłych. Zaw ód profesjo loga m ogłyby uzyskać osoby, posiadające w yższe studia pedagogiczne lub psychologiczne i praktykę zaw odow ą w poradnictw ie i doradztw ie zaw odowym , po ukończeniu 2-letnich stu diów podyplom ow ych o charakterze teoretycznym .
Skąd czerpać inform acje o zawodzie?
W ykonyw anie zawodu profesjologa je st ściśle zw iązane z w iedzą na jego temat. W ie dza pełni funkcje (instrum entalną, tw órczą, poznaw czą i m otywacyjną). N ajbardziej użytecz na pozostaje w iedza praktyczna, potrzebna do życia codziennego, zw iązana z um iejętnościa mi adaptacyjnym i, uniw ersalnym i oraz specjalistycznym i.
Informacje o zaw odzie - profesjologa m ożna uzyskać poprzez: • teczki o zawodach,
• filmy zawodoznaw cze, • przewodnik po zaw odach,
• czasopism a, np. „Praca a Kariera” , „Perspektyw y” , „D laczego” ., „C ogito” , „Problem y Pro fesjologii” ,
7 0 K azim ierz C zarnecki, Piotr Kow olik, Bogusław Pietrulew icz W w yborze zaw odu - profesjologa m ogą pomóc: Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne, Biura Karier, C entra Inform acji i Planow ania Kariery Zawodowej oraz sżkoły w yższe kształcące przyszłych adeptów profesjologii - profesjologów
Literatura
Pozycje zwarte:
Bańka A., Zaw odoznaw stw o, doradztw o zaw odowe, pośrednictw o pracy, W arszawa 2003. Czarnecki K.M ., Karaś S., P rofesjologia w zarysie, Radom 1996.
Czarnecki K.M ., K ow olik P., Profesjologia - hasło encyklopedyczne, [w:] Encyklopedia pe dagogiczna XXI w ieku, red. T. Pilch, t. V (P), W arszawa 2005, s. 935-940.
Czarnecki K.M . (red.), Podstaw ow e pojęcia zawodoznawstwa, Sosnowiec 2008. Janiga J., Pietrulew icz B., Podstaw y zaw odoznaw stw a, Zielona G óra 2004. N ow acki T.W ., Zaw odoznaw stw o, Radom 1999.
Czasopismo:
„Problem y Profesjologii. Półrocznik pośw ięcony problem om rozwoju zaw odowego człow ie ka” (roczniki 2005-2007)
Podstawy prawne:
