opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.
WarszaWa 2019
CO TO ZNACZY MNOŻYĆ?
W CZYM MNOŻENIE POMAGA STRAŻAKOM?
SCENARIUSZ LEKCJI
Program edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej
RENATA
PASYMOWSKA
Redakcja merytoryczna – Agnieszka Karczewska-Gzik Recenzja merytoryczna – mgr Maria Ferenc
mgr Jadwiga Iwanowska
Agnieszka Ratajczak-Mucharska mgr Urszula Borowska
Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Czas trwania zajęć:
2 godz. lekcyjne.
Temat:
Co to znaczy mnożyć? W czym mnożenie pomaga strażakom?
Cele główne:
uświadomienie uczniom istoty mnożenia jako wielokrotnego dodawania jednakowych składników,
wdrażanie uczniów do rozumienia zapisu formuły mnożenia,
przedstawianie działań na konkretach,
rozwijanie wizualizacji,
doprowadzenie do sprawnego obliczania wielokrotności,
udzielanie pomocy w celu wyrównania braków edukacyjnych.
Cele operacyjne – uczeń:
dodaje jednakowe składniki, zamienia działanie na dodawanie w formułę
mnożenia, wizualizuje sobie czynności, używa języka matematycznego, przedstawia istotę mnożenia za pomocą liczmanów, tworzy własne liczydełka do mnożenia, poprawnie czyta działanie i zapisuje jego nazwę, panuje nad emocjami, korzysta z pomocy nauczyciela i rówieśników.
Metody:
wizualizacja, praktycznego działania, symulacja, scenka sytuacyjna.
Formy pracy:
zbiorowa, grupowa, w parach, indywidualna.
Środki dydaktyczne:
różnorodne liczmany, zabawki, klocki, koraliki, sznurówki, osie, maskotka Żarusia.
Przebieg zajęć:
1. Zapoznanie z tematem i celami zajęć, określenie NaCoBeZU – skrócony zapis wielokrotnego dodawania jednakowych składników, poprawne czytanie działań na mnożenie, ilustrowanie działań, współdziałanie z partnerem.
2. Kształtowanie rozumienia pojęcia mnogości. Uczniowie wchodzą do klasy i ich oczom ukazuje się bałagan na dywanie. Nauczyciel wcześniej celowo wysypał jednakowe zbiory zabawek i je wymieszał, a na szczycie umieścił napis „mnogość”.
Głośno razem z dziećmi dywaguje na temat przyczyny takiego stanu rzeczy.
3. Pojawienie się Żarusia. Kiedy dzieci próbują pomóc nauczycielowi, nagle spod sterty rzeczy wyskakuje Żaruś, mówiąc: „Och, przepraszam was, wczoraj trenowałem
4
segregowanie i przeliczanie przed kolejną akcją strażacką i… zasnąłem. Pomóżcie mi, proszę, bo tu jest tego mnogość”. Wspólne segregowanie rzeczy i wyznaczenie tylu grup, ile jest zbiorów.
4. Pomysł na szybkie przeliczanie. Żaruś podpowiada dzieciom, że strażacy liczą po ileś, aby było szybko; np. kalosze po 2, Dzieci swoje zbiory także przeliczają, przesuwając po dwa elementy, by podać ich ilość. Nauczyciel zapisuje dodawanie: 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =, a dzieci przemieszczają się w kręgu, zatrzymując się przy kolejnym zbiorze. Żaruś poleca, by teraz liczyły po trzy, jak strażacy sprawdzają stan siekierek, znowu zapisuje 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =… . W ten sposób zabawa odbywa się tak długo, na ile pozwoli wytrzymałość uczniów.
5. Wprowadzenie mnożenia jako skróconego dodawania jednakowych składników. Żaruś prezentuje zapis działań nauczyciela jw. Razem z dziećmi łapie się za głowę, mówiąc, że tak się nie da i w ten sposób łatwo o pomyłkę, a strażak nie może się mylić. Proponuje inny zapis: 11 razy po 2 i pyta dzieci, co one na to.
W ten sposób zmieniają wszystkie długie zapisy. Żaruś dalej ciągnie opowieść:
„W związku z tym, że na okrągło dodajemy jednakowe składniki, skrócimy zapis do 11 2, czytając tak samo, czyli 11 razy po 2. Kropka będzie znakiem wielokrotnego dodawania i wtedy ilość się pomnaża. To działanie Królowa Matematyka nazywa mnożeniem i ja w tej nazwie zamieszkam, ponieważ mam taką samą kropkę, a mnożeniem zajmuję się ciągle na dyżurze w straży”.
6. Zamiana działań na dodawanie w formułę mnożenia. Praca w parach. Jeden z uczniów zapisuje sumy, a drugi iloczyny, potem następuje zmiana.
7. Czytanie działań na mnożenie przygotowanych przez Żarusia i układanie liczmanów zgodnie z zapisem. Praca w parach. Żaruś sprawdza poprawność.
8. Wykonanie kilku liczydełek do trenowania mnożenia. Uczniowie nawlekają koraliki na sznurówkę po 2, po 3 i po 4.
9. Liczenie na liczydełkach. Strażak Żaruś podaje działanie, a dzieci przesuwają korale, przeliczają i podają wynik.
10. Praca w zeszytach. Pisanie formuły mnożenia jako skróconego dodawania.
Nauczyciel kontroluje poprawność.
11. Podsumowanie zajęć. Nauczyciel sprawdza, czego uczniowie się nauczyli, i poleca, by trenowali szybkie liczenie tak jak Żaruś, bo kto wie, może któryś z nich też będzie strażakiem.
12. Ocena zaangażowania uczniów. Nauczyciel bierze pod uwagę ich możliwości i ograniczenia.
Komentarz metodyczny
Dzieci ze SPE potrzebują „zakotwiczenia” wiedzy w otaczającej rzeczywistości, stąd pomysł ze strażakiem Żarusiem. Mamy tu do czynienia z dwiema
korzyściami: zrozumieniem istoty nowego działania i poprawnym zapisem.
