R
O
Z
P
R
A
W
Y*
ST E FA N Č IA R A Uniwersytet Warszawski Instytut Historyczny
Codzienne i niecodzienne sprawy lwowskich historyków
w dobie II Rzeczypospolitej
Pragnąłbym w tym m iejscu przedstaw ić (nie p re te n d u ją c oczywiście do w yczerpania te m a tu ) na p a ru przykładach różne aspekty codziennego i niecodziennego życia lwow skiego O ddziału Polskiego Towarzystwa H istorycznego w latach 1925-1939. Podstaw ą źródłow ą niniejszego zarysu są ak ta P T H w A rchiw um Polskiej A kadem ii N auk w W ar szawie, fragm enty tegoż zespołu w C entralnym Państwowym A rchiw um U krainy (B er nardyńskim ) we Lwowie i w B ibliotece U niw ersytetu Lwowskiego im. Iw ana Franki, spuścizna K arola B adeckiego w Z akładzie N arodow ym im. O ssolińskich we W rocławiu o raz publikow ane pam iętniki, zwłaszcza Stefana I n g l o t a , L udw ika K o l a n k o w - s k i e g o i M arian a T y r o w i с z a.
Lwowski O ddział P T H , je d e n z 15 składających się na Towarzystwo, istniał od 16 sty cznia 1925. Tego dnia, o godzinie 18.30 odbyło się „K onstytuujące W alne Z g ro m ad zen ie, na którym w ybrano Z arząd O ddziału na rok 1925 w następującym składzie: p rezes W ł a dysław] A braham , w iceprezes E fugeniusz] Barwiński, sek retarz Stfanisław] Z ajączkow ski, skarbnik T [adeusz] U rbański, członkowie: Ł[ucja] C harew iczow a, M[ieczysław] G ębarow icz, Czfesław] N anke, W [ładysław] Podlacha, K[azim ierz] Sochaniew icz i Z[dzi-sław] S tro ń sk i.--- N astęp n ie prof. A b ra h am wygłosił odczyt p. t. »Rozwój form y ślubu przedkościelnego w Polsce«, ja k o wyjątek z drukującej się obecnie rozpraw y o »Z aw arciu m ałżeństw a w praw ie polskim «. W dyskusji zabierali głos: prof. Bujak, prof. Z akrzew ski i p re le g e n t” 1.
* Działy „Rozprawy” i „P rezentacje” w niniejszym num erze „Przeglądu Historycznego” zawierają m ateria ły z konferencji naukowej poświęconej sto dwudziestej rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Historyczne go i setnej — Towarzystwa Miłośników Historii. Konferencja odbyła się 15 wrzes'nia 2006w Pułtusku (przyp. red.).
1 APAN, zespól PTH , I-З (dalej cyt.: APAN, PTH ), nr 153, k. 25: pismo nr L.326/25. Vide też: S. I n g 1 o t,
Wspomnienia o lwowskich historykach i Oddziale PTH we Lwowie, [w:] Polskie Towarzystwo Historyczne 1886- -1986. Zbiór studiów i materiałów, red. S. K. K u c z y ń s k i , W rocław 1990 (dalej cyt.: PTH 1886-1986),
s. 213-214. W tymże tom ie znajdujemy też inne interesujące leopolitana: M. T y r o w i с z a, Urywki wspomnień
o Polskim Towarzystwie Historycznym we Lwowie, s. 207-211, i L. K o l a n k o w s k i e g o , Wspomnienie o D om u Towarzystwa we Lwowie (wyd. przez jego syna Zygm unta), s. 221-223. G odna uwagi jest też świeżo wydana Zlota księga historiografii lwowskiej X I X i X X w ieku, red. J. M a t e r n i c k i , przy współpracy L. Z a s z k i l n i a k a ,
506
ST EFA N Č IA R AW ym ienieni powyżej ojcowie założyciele byli też w następnych latach najaktyw niej szymi działaczam i O ddziału, kierow anego przez kolejnych, po A b r a h a m i e , z n a k o mitych lwowskich historyków — prezesów : E ugeniusza B a r w i ń s k i e g o , Stanisław a Z a k r z e w s k i e g o i Stanisław a Ł e m p i c k i e g о 2.
Lwów był znacznym skupiskiem ludzi parających się historią ja k o siedziba U niw ersy te tu (m im o że po odzyskaniu niepodległości część kadry p rzeniosła się do now o tw orzo nych ośrodków akadem ickich), a także archiw ów i b ib lio tek naukow ych, licznych szkół oraz redakcji czasopism . Spośród tych ostatnich, poza „K w artalnikiem H istorycznym ”, w ydaw ano tutaj m .in. „R oczniki D ziejów Społecznych i G ospodarczych”, „M iesięcz nik H eraldyczny” i „Z iem ię C zerw ieńską”. Tradycje Lwowa ja k o kolebki Towarzystwa H i storycznego oraz liczebność tutejszego środow iska historycznego pow odow ały, ja k to udow odnił Tadeusz K o n d r a c k i3, nieproporcjonalnie wysoki udział jego przedstawicie li w ogólnopolskich władzach Towarzystwa. Toteż O ddział P T H w m ieście nad Pełtw ią li czący w szczytowym okresie, u schyłku II R zeczypospolitej, p o n ad 200 członków (na
1300 osób należących do Towarzystwa) zajm ow ał drugie m iejsce po w arszaw skim . L iczeb ność Towarzystwa pom nażały też ro zm aite ciała zbiorow e oraz instytucje, nie tylko n auko we i kulturalne. Exempli gratia wymieńmy A kadem ickie Kółko Historii Politycznej, Koło Odczytowe im. Piotra Skargi przy S em inarium D uchow nym O b rząd k u Łacińskiego, Towa rzystwo B ad an ia H istorii O brony Lwowa, biblioteki: U niw ersytecką, Baw orow skich, Po- turzycką, O ssolińskich (choć sam jej dyrektor, Ludw ik B ernacki, też należał do P T H ). Z ap ew n e swoisty genius loci tego m iasta spraw iał, że na liście członków O d d ziału P T H były naw et D ow ództw o O kręg u K orpusu nr V I, K orpus K adetów n r 1 i Z rzeszen ie P ra cow ników B anku R olnego. W składzie P T H w ym ieniane są też n a tu ra ln ie sem in aria historyczne U niw ersytetu Ja n a K azim ierza — H istorii G ospodarczej, H istorii K u ltu ry, H istorii Polski, H istorii Średniow iecznej i Now ożytnej o raz H istorii Praw a4. D o lwow skiego O ddziału Towarzystwa należały też liczne szkoły m ieszczące się poza Lwowem: K onw ent O O . Jezuitów w Chyrow ie i gim nazja — od Jarosław ia, K rosna, Lubaczow a i Ł ań cu ta po C zortków , Jazłow iec i Kołom yję (n b . w tym o statn im m ieście — G im nazjum Państw ow e R u sk ie)5.
Podstaw ę dochodów O ddziału stanow iły składki członków Towarzystwa, nazyw ane wówczas „w kładkam i”. Ich ściąganie pow ierzano w oźnem u P T H , reko m p en su jąc jego tru d sk ro m n ą prow izją. N a mocy p o ro zu m ien ia z Z a rząd em G łównym O ddział przekazy wał Z arządow i 75% zebranych skladek, zatrzym ując u siebie resztę, pod w arunkiem zg ro
Rzeszów 2007. Już po dodaniu niniejszego tekstu do druku ukazał się kolejny, piąty już tom serii Wielo
kulturowe środowisko historyczne Lwowa w X I X i X X w., red. J . M a t e r n i c k i i L. Z a s z к i 1 n i а к (dalej cyt.: Wielokulturowe t. V), zawierający cenny artykuł Joanny P i s u 1 i ń s k i e j, Historycy i historia w lwowskich towa rzystwach naukowych okresu międzywojennego, poświęcony po części także lwowskiemu Oddziałowi PTH
(s. 370-373).
2 Inform acja podana przez E. B r o d а с к ą - A d a m o w i с z, Stanisław Łem picki (1886-1947) — człowiek
i historyk, T oruń 2002, s. 40, jakoby Łempicki byt tylko wiceprezesem O ddziału jest nieścisła, poniew aż akta PTH
określają go jako prezesa, vide Biblioteka U niwersytetu Lwowskiego im. I. Franki (dalej cyt.: BUL), rkps nr 2448/IV, nlb: protokół posiedzenia Z arządu Głównego PTH z 7 grudnia 1937.
3 Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1918-1939, T oruń 2006, zwłaszcza s. 124 i 148-149.
4 APAN, PTH, nr 156, k. 44-47, 61, 66-69: wykazy członków Oddziału.
C O D Z IE N N E i N IE C O D Z IE N N E SPRA W Y LW O W SK IC H H IST O R Y K Ó W
507
m adzenia co najm niej 3 tys. zł rocznie (istotnie tak ą sum ę udaw ało się corocznie zbierać). G w arantow ało to O ddziałow i sam odzielnos'c finansow ą6.
Z przejrzanych spraw ozdań finansow ych7 w ynika, że lwowscy historycy dość su m ie n nie wywiązywali się z obow iązku opłacania składek, choć kw ota 20 zł rocznie bywała n ie raz, zwłaszcza w latach w ielkiego kryzysu, pow ażnym obciążeniem dla ich bu d żetó w 8.
Po stro n ie dochodów O d d ziału znajdujem y też reg u larn e, chociaż o zm iennej wyso kości dochody kapitałow e z odsetek, d o tacje lwowskich w ładz m iejskich, subw encje b a n kowe. Przykładow o G alicyjska i M iejska K o m u n aln a K asa O szczędności wpłaciła w roku finansow ym 1934/1935 znaczną kw otę 1000 zł4. M im o dość wysokiej ściągalności składek zab rak ło pieniędzy na w ydaw anie pożytecznego, lecz deficytow ego rocznika „Z iem ia C zerw ieńska”, któ reg o dalszej edycji m usiano zan iech ać w 1938 r . 10
Nakreśliwszy ogólne ram y organizacyjne lwowskiego O ddziału P T H , przejdę do k ró tkiego om ów ienia różnych form codziennego i niecodziennego życia m iejscow ego śro d o wiska historycznego. Podstaw ow ą fo rm ą aktywności były z eb ran ia pośw ięcone spraw om organizacyjnym , ale przed e wszystkim naukow ym . Odbywały się o ne, p o d o b n ie ja k i w ładz naczelnych całego P T H , na te ren ie U niw ersytetu, najczęściej w sali Sem inarium H istorii Polski. W drugiej połow ie lat trzydziestych w zniesiona została w bardzo szybkim te m pie siedziba dla Towarzystwa u zbiegu ulic św. Zofii i D w ernickiego (obecnie Franki i Swencyckiego, w pobliżu siedziby konsulatu R zeczypospolitej Polskiej). P ełne o d d an ie teg o dom u do użytku P T H , połączone z planow anym we Lwowie Pow szechnym Z jazdem H istoryków Polskich, zam ierzo n e w jubileuszow ym dla Rusi H alickiej roku 1940, z oczy wistych pow odów nie m ogło dojść do sk u tk u 11.
Liczba posiedzeń naukow ych system atycznie rosła — z 6 w roku 1928/1929 do 15 w ro k u 1934/1935, na podobnym poziom ie utrzym ując się także w następnych la ta c h 12. Frekw encja na tych z eb ran iach zm ieniała się, najwyższy poziom osiągając w 1934/1935 r. — średnio 40 osób obecnych na posiedzeniu, gdy jeszcze rok w cześniej była niższa o 10 o só b 13. W następnych latach nastąpiło zm niejszenie frekw encji, co w znacznej m ierze m ogło być p o ch o d n ą ogólnego sp ad k u liczby członków O ddziału (z pow odu śm ierci, wy stąp ien ia z Towarzystwa, zm iany m iejsca zam ieszkania). W spraw ozdaniach zw racano je d n a k uwagę, że m niejsza liczba obecnych wykazywała w iększe zaangażow anie w p rz e bieg zebrań, objaw iające się bardziej niż w po p rzed n ich latach ożywioną dyskusją. Bywały oczywiście i w tych „gorszych” latach p o siedzenia przyciągające liczniejszą publiczność. Z e b ra n ie dnia 18 listopada 1936, ja k pisano w spraw ozdaniu, „wywołało duże
zaintereso-6 Ibidem , k. 39: Sprawozdanie z działalności O ddziału Lwowskiego PTH za czas od 13 V 1932 do dn. 8 IV 1933; P. S i e r ż ę g a , „Ziem ia Czerwieńska" (1935-1938), [w:] Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa
w X I X і X X w. t. II, red. J. M a t e r n i c k i, L. Z a s z k і 1 k n і а к, Rzeszów 2004, s. 389.
7 A PA N , PTH, nr 156, k. 6, 7,37: spraw ozdania finansowe z lat 1931-1936.
8 Zdarzały się oczywiście problemy z punktualnym opłacaniem składek, zwłaszcza zjazdowych; APAN, PTH, n r 156, k. 79: w liście Z arządu do Wacława Sobieskiego z 23 listopada 1930 (przed warszawskim Powsze chnym Zjazdem Historyków Polskich) czytamy: „Pan Profesor dotąd nie wpłacił wkładki zjazdowej, jak zresztą blisko połowa autorów referatów ”.
9 A PA N , PTH, nr 156, k. 7: Z am knięcie rachunków za rok budżetowy 1934/35. 10 P. S i e r ż ę g a, op. cit., s. 389-390.
11 L. K o 1 a n к o w s к i, op. cit., passim.
12 A PA N , PTH, nr 156, k. 3-5, 9-11, 13-24, 27-28, 31-35, 39-43 — sprawozdania z lat 1928/29-1934/35. 13 Ibidem , k. 3, 11.
508
STEFA N Č IA R Aw anie lwowskich historyków i w ykazało frekw encję p o n ad 70 o só b ” 14. Były dw a pow o dy po tem u: po pierw sze — jubileuszow y c h a ra k te r po sied zen ia odbytego w pięć dziesiątą rocznicę pierw szego zeb ran ia Towarzystwa, po d rugie — interesujący re fe ra t „K siądz P io tr Skarga na Z iem i C zerw ieńskiej”, autorstw a Stanisław a Ł em pickiego. P o dobnie liczne grono słuchaczy i dyskutantów zebrały referaty wygłaszane w sezonie 1932/1933 na posiedzeniach Sekcji D ydaktycznej przez Czesław a N a n k e g o („Szkol ny atlas historyczny”) oraz Franciszka B u j a k a („R efo rm a studiów historycznych na uniw ersytetach”) 15.
W ygłaszane na posiedzeniach O ddziału referaty tyczyły głów nie dziejów Polski. O p a rte były je d n a k często n a gruntow nych kw erendach archiw alnych, prow adzonych np. w W iedniu czy Królew cu. R eferenci om aw iali najnow sze publikacje krajow e i zag ra niczne pośw ięcone określonej tem atyce w ynikającej z ich kom petencji badaw czych, skła dali relacje z krajow ych i zagranicznych konferencji i kongresów historycznych (np. w O slo w 1928 r. i w W ilnie w 1935 r .) 16.
Z n aczące m iejsce w tem atyce referató w zajm ow ała p ro b lem aty k a regionalna. W je d nym tylko roku 1933 Teofil M o d e 1 s к i analizow ał znaczenie term inów : R uś B iała, C zer w ona i W ielka, K arol B a d e с к i p rezen to w ał A rchiw um m iasta Lwowa, krytycznie oceniając jeg o stan uporządkow ania, a raczej n ieuporządkow ania, zaw iniony przez j e go ów czesnego przełożonego w tym A rchiw um , A lek san d ra Czołow skiego, Tadeusz L u t m a n przedstaw ił rozkwit handlu w B rodach w latach n ap oleońskiej blokady konty nen taln ej, a O lgierd G ó r k a postulow ał gru n to w n ą rewizję dotychczasow ych poglądów na genezę i przebieg pow stania C hm ielnickiego, opartych głów nie na pracach Ludw ika K u b a 1 i17.
Odbywały się też p o siedzenia nadzw yczajne, żałobne — dla uczczenia pam ięci człon ka honorow ego Towarzystwa, zm arłego w 1936 r. Stanisław a Zakrzew skiego. Towa rzyszyły tym sm utnym obchodom także m sze św ięte odpraw ian e w intencji zm arłych. G odny uwagi je st przypis do spraw ozdania za rok 1935/1936: „Z am iast w ieńca na tru m n ę ś.p. Z akrzew skiego Z a rz ą d przekazał Komisji Senackiej dla spraw m łodzieży akladem ic- kiej] kw otę 100 zł” 18.
Z a rz ą d O ddziału w yrażał swoje op in ie w spraw ach szczególnie interesujących lwow skie środow isko historyczne. Prow adziło to niekiedy do licznych kontrow ersji. Tak było chociażby w połow ie lat trzydziestych, po zaw arciu, po długich i burzliwych negocjacjach,
14 Ibidem, k. 23: Sprawozdanie z działalności O ddziału Lwowskiego PT H za czas od dnia 25 IV 1936 do dnia 14 V 1937.
b Ibidem, k. 40. W tym ostatnim referacie vide szerzej H. W ójcik-Ł agan, Franciszek Bujak ja ko dydaktyk hi
storii, [w:] Wielokulturowe t. V, s. 500-510.
16 Ibidem , k. 27: Sprawozdanie z działalności O ddziału Lwowskiego PT H za czas od i 1 maja 1928 do 16 m a ja 1929 r. oraz s. 16: Sprawozdanie z działalności Z arządu O ddziału Lwowskiego PTH za czas od 29/4 1935 do 24/4 1936.
17 Ibidem , k. 3-4: Sprawozdanie z działalności O ddziału Lwowskiego PTH za czas od 8 IV 1933 do 31 XII 1933. Na tem at nieładu panującego w Archiwum A kt Dawnych m. Lwowa vide S. C i a r a, Archiwa u uniwersy
tety w Krakowie i Lwowie w latach 1877/78-1918, Warszawa 2002, s. 133.
18 APAN, PTH , nr 156, k. 16: Sprawozdanie z działalności Z arządu O ddziału Lwowskiego PTH za czas od 29/4 do 24/4 1936. Cf. też datow ane 17 m arca 1936 zaproszenie dla K arola Badeckiego na uroczyste posiedzenie żałobne ku czci S. Zakrzewskiego: Dział Rękopisów Zakładu N arodow ego im. Ossolińskich, rkps 13994/11, s. 257.
C O D Z IE N N E I N IE C O D Z IE N N E SPRA W Y LW O W SK IC H H IST O R Y K Ó W
509
um owy archiw alnej z A ustrią, przew idującej rew indykację z W iednia archiw aliów doty czących byłej Galicji, w tym zespołu M inisterstw a ds. G alicji o raz fragm entów zespołów m inisteriów Przedlitaw ii tyczących tego kraju k o ro n n e g o 19. Z d a n iem zarząd u lwowskiego O ddziału P T H akta te pow inny trafić do Lwowa, a nie do w arszaw skiego A rchiw um A kt Nowych. Z a takim rozw iązaniem przem aw iał zwłaszcza fakt, że rew indykow ane akta sta nowiły uzupełnienie i kontynuację d o kum entacji zgrom adzonej w lwowskim A rchiw um Państwowym (daw niej A rchiw um N am iestnictw a, bo wlas'nie zespoły galicyjskiego G u bern iu m i N am iestnictw a były podstaw ą zasobu tej instytucji)20. Z arazem podk reślan o też: „Z góry uprzedzam y, żeby nam nie zarzucano im perializm u, że rozum iem y doskonale fakt, iż o d e b ra n e d o kum enty z A rchiw um K o ronnego pow inny się znaleźć w A rchiw um G łów nym ”21.
W stanow isku O ddziału lwowskiego w tej kwestii było niem ało racji. T rudno je d n a k nie dostrzec w przytoczonej argum entacji pew nego odcienia zawiści w obec Warszawy, k tó ra — grom adząc w swych archiw ach rew indykow ane galicjana — przyczyniała się do swoistej degradacji Lwowa, ćwierć w ieku wcześniej niekw estionow anej stolicy „polskiego P ie m o n tu ”. S praw a ta nasuw a te ż n ie u ch ro n n ą uw agę z zakresu historii alternatyw nej, czyli kontrfaktycznej — gdyby zespół M inisterstw a ds. G alicji spoczął we Lwowie, un ik nąłby zagłady, ja k a d o tk n ęła ogro m n ą w iększość w arszawskich archiw aliów w 1944 r.22
D użą aktyw ność przejaw iała Sekcja D ydaktyczna, pow ołana na początku lat trzydzie stych i kierow ana m.in. przez Ewę M a l e c z y ń s k ą i K azim ierza T y s z k o w s k i e g o . C złonkow ie Sekcji opiniow ali d odatkow e lektury historyczne przeznaczone dla bibliotek szkolnych, w ypowiadali się w spraw ie zaw odow ej form acji przyszłych nauczycieli historii w gim nazjach i liceach, organizow ali w tychże szkołach w zorcow e lekcje23.
Tę bieżącą działalność Sekcji urozm aicały w ydarzenia niecodzienne, nadzwyczajne. W łaśnie w gronie jej członków szczególny rozm ach n ad an o przygotow aniom do ju b ile u szu sześćsetlecia w ydarzenia ró żn ie nazyw anego — przyłączenia, pow rotu, odzyskania Z iem i C zerw ieńskiej. A pogeum obchodów m iało przypaść na czas w spom nianego już, planow anego na 1940 r. we Lwowie, Pow szechnego Z jazdu H istoryków Polskich. D la uczczenia zbliżającej się okrągłej rocznicy w ydano w 1938 r., pod egidą Sekcji D ydaktycz nej i redakcją Ewy M aleczyńskiej, tom „Lwów i Z iem ia C zerw ieńska”, przeznaczony dla szerokiego grona czytelników 24. N a ro k szkolny 1939/1940 p ro jek to w an o liczne p rzed się wzięcia prop ag u jące w szkołach znaczenie tego jubileuszu p oprzez wykłady, konkursy fo tograficzne, grom adzenie m ateriałów do historii w łasnej miejscowości i inne formy
19 Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł histoiycznych t. II, Warszawa 1956, s. 237.
20 APAN, PTH, nr 156, k. 109-111: M em oriał Oddziału PTH we Lwowie w sprawach archiwów austriackich; ibidem, k. 95-106: korespondencja Naczelnego D yrektora Archiwów Państwowych z Kazimierzem Tyszkow- skim i Bronisława Dem bińskiego ze Stanisławem Zakrzewskim z 1935 r., tycząca tych kwestii.
21 Ibidem, k. 113 v: Pro m em oria w sprawie rewindykacji austriackiej do użytku Pana Prezesa Zakrzew skie go, punkt VII; ibidem k. 114-115 v rçkopis'mienna, niedatow ana wersja na arkuszach z nadrukiem VI Powsze chnego Zjazdu Historyków Polskich.
22 Straty t. II, s. 251.
23 O dzialalnos'ci Sekcji informują jej sprawozdania: w APAN, PTH, nr 157, passim, a także M. T y r o w i с z,
Wspomnienia o życiu kulturalnym i obyczajowym Lwowa 1918-1939, Wrocław 1991, s. 133-136.
510
ST EFA N Č IA R Adydaktyczne pobud zające sam odzielną aktyw ność uczniów 25. N ie o graniczano się tylko do popularyzacji: M ieczysław G ę b a r o w i c z zap ro p o n o w ał uśw ietnienie tej rocznicy „jakąś m o n u m en taln ą publikacją, np. kodeksem dyplom atycznym ziem czerw ieńskich (X IV w.). Jak o ew entualnych wydawców w skazuje d ra Polaczków nę i d ra H e jn o sza”26.
N a tu raln ie historycy zrzeszeni w O ddziale lwowskim nie stronili też od rozry w ek i życia tow arzyskiego. M arian Tyrowicz, pisząc w swych „U ryw kach w sp o m n ień ” m.in. o żywych związkach P T H z Z ak ła d em N arodow ym im. O ssolińskich, z dużym senty m en tem przypom ina „wesołe pogw arki o now ościach historycznych przy szklance piwa i sm acznej zagryzce”27.
Bywały też sp o tk an ia tow arzyskie organizow ane przez sam O ddział. Z a przykład niech posłuży stylizow ane na staro p o lsk i pozew sądowy zap ro szen ie na kolację, na w ie czór 6 czerw ca 1939, jak ie otrzym ał w spom inany już wyżej K arol B adecki, d y rek to r A rch i wum A kt D aw nych i M uzeum M iasta Lwowa, badacz dziejów swego ro dzinnego m iasta oraz historii polskiej literatury, zwłaszcza m ieszczańskiej. K olacja m iała się odbyć w re stauracji będącej w łasnością R udka, daw niej Szkow rona, przy ul. K o p ern ik a 3, w iodącej od pl. M ickiewicza w stro n ę „gm achu pod k o p u łą”, czyli O ssolineum :
C I T A T I O
N os m an d am u s tibi, q u atin u s in te rm in o feria te rtia quod vulgo w to rek (6. V I.) n u n c u p a tu r p e rso n a lite r com pa- reas in ta b e rn a hodie R u d ek olim Szkow ron (K o p ern ik a 3) dicta, ho ra vicesim a alias о godzynye osm ey, u t nobiscum alias s nam ij zyadłes kollacyią su m p tu tu o vulgo za vvllasne pyenyądze.
N on obstante tu a absentia ad prefatam cenam ex officio no stro procedem us.
L eopoli, K alendis Juniis M D C C C C X X X IX .
Sectio L eopoliensis Societatis H isto rico ru m P o lo n o ru m 28
L okal, do którego zapraszano w tej form ie B adeckiego, nie był tak renom ow any, jak restau racja A tlasa w Rynku G łów nym , B olesław a K ozioła przy ul. D om inikańskiej, cukiernia Zalew skiego przy ul. A kadem ickiej 22 (obecnie p ro sp ek t Szew czenki), m iejsce spo tk ań czołowych przedstaw icieli lwowskiej hum anistyki, czy też dla odm iany — kaw iar nia „Szkocka”, słynna z w ielogodzinnych dysput lum inarzy lwowskiej szkoły m atem atycz nej, ze S tefan em B anachem na czele. R estau racja przy ul. K o p ern ik a była zapew ne po
25 APAN, PTH, nr 157, k. 76-78: Propozycje projektów na organizowanie w ciągu roku 1939/1940 uroczysto ści w 600-letnią rocznicę odzyskania Ziem i Czerwieńskiej.
26 BUL, rkps 2448/1V, nlb: protokół posiedzenia Z G PTH z 10 września 1937. 27 M. T у r o w i с z, Urywki wspomnieli, s. 210.
C O D Z IE N N E I N IE C O D Z IE N N E SPRA W Y LW O W SK IC H H IST O R Y K Ó W
511
p ro stu nieco tańsza. M arian T y ro w iczw sp o m in ałjąjak o m iejsce, gdzie odbywały się „ u ro cze kolacyjki bibliofilów ”24.
N iestety, nie wiemy niczego bliższego o przebiegu i uczestnikach tej kolacji.
O d beztroskiej zapew ne kolacji „u R u d k a ” m inęło 100 dni i dram atyczne w ydarzenia wczesnej i pogodnej jesieni 1939 r. postawiły poło żo n e u stóp kopca U nii L ubelskiej m iasto, jeg o m ieszkańców , w tym i lwowskich historyków , w krańcow o innej sytuacji. A le to już zu pełnie inna h is to ria ...
The Official Activities and Social Life o f the Members of the Lwów Branch o f the Polish H istorical S o ciety D uring the Interw ar Period
The article concerns the activities of the Lwów Branch of the Polish Historical Society from its foundation (16 January 1925) until the outbreak of World War II. Stefan Ciara presents the organizational structure of the group, its managing officers, its financial basis, the subjects of the held sessions, conference attendance, publications, and the social life of its members. The Lwów historical Community was relatively num erous during the inter war period because the city boasted many institutions active in researching the past (the University, archives, museums). Hence, with respect to membership, the Lwów Branch of the Polish Historical Society was second only to Warsaw: shortly before the second world war it num bered 200 persons (while all the branches of the Society together encompassed c. 1300 members). A part from discussing the official activities Ciara also points to the im portance of informal meetings held at the restaurant „U R udka”. Many an im portant exchange of ideas took place during the m em bers’ gatherings there, which while not recorded in the official archival materials of the Society, received specific attention in the memoirs of their participants.
