Wiśniewska Halina

1

SPIS Z A W A R T O Ś C I, . . 0 ^ n .

T E C Z K I 5 9$ * M&l

& ; ...

...

I./1. Relacja &/v •■' ^

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora 3 .3 I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora ji/y^ 3 II.-Materiały uzupełniające relację --

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora — -

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) - III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ——

III./5. Inne ... f c v 5 , IV. Korespondencja

A ) . ... k . , . ... . C K . .. . w

V. Nazwiskowe karty informacyjne M

VI. Fotografie

2

3

________ _-__1\1A 87-100 TORUtf

Ż y c i o r y s

4

Ja- Halina Politowska-/ primo voto Tucholska /-urodziła/m się w Lipnie 1 1j kwietnia 1922 j.oku jako córka Józefa Wiśniewskiego z- matisi Marii z domu Gis* Wiadomo mi, że mój ojciec Józef Wiś­

niewski w 1918 roku wstąpił na ochotnika do wojska p^olskiego w Lipnie. Brał udział w wojnie światowej i był dwa razy ranny.

w 1 922 roku został przeniesiony do Łomży i p^rzydzielony do 33 Pułku Piechoty. Został sierżantem i p/racował w wojsku zawodo­

wo, W 193& roku przeszedł na emeryturę i wraz z rodzinąosiedlił si* w Jastrzębiu pow. Lipno ►Tutaj prowadził POW "Strzelca">oraz ą la e

pracował w. Gimnazjum im. Romualda Traugutta .

C

Vvl Lipnie zastała nas wojna 1339 roku0 Z członków "Strzelca " ojcie zorganizował "Kompanię Obrony Warszawy". Śnią 4 września p o p r o w a ­ dził Kompanię przez Włocławek w stronę Warszawy zabierając ze sobą starszego brata Tadeusza. Po matkę, mnie i miadszego brata Włodka^

przysłano podwodę konn% Uciekaliśmy pod Warszawę i byliśmy w najwi§

szym boju.

4 5 września wróciliśmy do Jastrzębia. Pod koniec września wrócił ojciec. Musiał sit ukrywać, ponieważ miejscowi Kiemcy poszukiwali go, znając jego przedwojenną działalność.

Ojciec zrobił w pokoju pod podłogą kryjówkę, któ^ra służyła do słuchania londyńskiego Radia. Tu też pisano ulotki i rozkazy, bo w listopadzie 1939 roku ojciec zorganizował organizację POZ. "'Żnałc!' przemianowaną potem na "Związek Walki Zbrojnej" i"Jtrmię Krajową"- przyjmując pseudonim "Szczerba".

Ja słuchając londyńskich wiadomości - spisywałam je w skrócie i ucząc się, na pamięć chodziłam po znajomych, przekazywałam wiado­

mości.

W styczniu 1940 roku wyszłam za mąż za Franciszka Tucholskiego*

Zamieszkałam w Lipnie przy ul.Mickiewicza 46.

Na dużym pomieszczeniu strychowyir(ojciec mój- Józef Wiśniewski—

został komendantem. Saczęły się masowe zaprzysiężenia członków do organizacji. «3a zostałam zaprzysiężona 6 stycznia 1940 roku i przy­

jęłam pseudonim "Helena". Brat mój starszy przyjął pseudonim

"Mały" i otrzymał misję kontaktowania się z Bolkiem Chojnickim —

p s e u d o n i m " O d w a ż n y " , k t ó r y b y ł s z e f e m s z t a b U o

4

l

Następcą Józefa Wiśniewskiego - pseudonim "Szczerba"- został Józef Sadi^wski-pseudonim "Zagończyk"-i był komendantem rejonu Lipno. Ja zostałam łączniczką i wszelkie rozkazy oraz ulotki przekazywałam Bolkowi Chojnickiemu* Pamiętam, że Boibek Choj­

nicki przekazywał mi pocztę od Lubińskiego pseudonim "Stańczyk”, którą ja oddawałam'bratu "Małemu" lub bratu młodszemu,a ci dostać czali pocztę "Szczerbie".

W 1941 roku za staraniem organizacji ojciec mój dostał osobiste dokumenty na nazwisko Szmyt i zameldował się w gminie,Kikół pow*

Lipno. Z matką i braćmi moimi zamieszkał w Suminie w plebanii.

Podjął pracę- przy melioracji w Suminie, zatrudniając ludżi z organi zacji. U komendanta "Szczerby" zapoznałam Franciszkę Marcinkowską^, pseudonim "Obca", pracującą jako tłumaczka języka angielskiego- i jej męża Maksymiliana Marcinkowskiego — pseudonim "Szary", zamiesz kałych w Trzebiegoszczu pow.Lipno* Przyciiodaił także Józef

kowskirpseudonim "Bojan"-zamieszkały w Lipnie*

W 1942 roku ojca aresztowano i przewieziono do Grudziądza, skąd staraniem organizacji ojciec uciekł . "Szczerba" przedostał się do Warszawy zabierając ze sobą żonę i dwóch synów* Mnie przy­

dzielono pod rozkazy Józefa Sadowskiego -pseudonim "Zagończyk"- którego w 1943 roku w maju Niemcy aresztowali. Winie przydzielono pod komendę Leszczyńskiego-pseudonim "Wąż", który zamieszkiwał w Li pnie w koszarach. Zaczęły się aresztowania, które nie miały nic wspólnego z aresztowaniem Wiśniewskiego*-

Miejscowi Niemcy coraz więcej zagrażali Polakomaa* Ja stale musie łam zmieniać miejsce zamieszkania. Moimi trzema córkami opieko/wałe się moja ciotka- siostra ojca.

Po aresztowaniu Stanisława Leszczyńskiego przesłano mnie pod komendę Kilanowskiego -pseudonim "Okoń"-zamieszkałeg© w Lipnie*

I tak w ciągłym strachu i niebezpieczeństwie dotrwałam do końca wojny*

Lipno zostało wyzwolone 22 stycznia 1945 roku przez wojska poi * skie*

Toruń, dnia 23 marca 1992

5

6

Warszawa dnia 22 XII 1986 r.

Szanowna Pani Politowska.

Otrzymałem Pani list w sobotę i.zaraz Pani odpisuję.Wydaje mi się, że zbyt późno sie Pani zwróciła o należenie do ZBo7/iDu ponieważ obecnie są duże trudności w przyjęciu do tego związku.Nie wiem czy Pani ma drugiego świadka.Wyda.ie mi sie,że chyba ma Pani kogoś znajo­

mego w Lipnie,który lub która należała do organizacji.

Zapewne chodzi Pani o uzyskanie uprawnień kombatanckich,co daje o pieć lat wcześniejsze pójście na emeryturę i jej podwyższenie o 20 $> oraz różne ulgi za komorne .gaz,radio, telefon itp ,

By uzyskać uprawnienia kombatanckie nie musi Pani należeć do ZBo- WiDu.Lecz należenie do tego związku też ułatwia pewne przywileje.

Prłsze mi napisać jak Pani załatwiła swoje sprawy.CZy żyje mama i babcia.Go sie dzieje z młodym człowiekiem,który był u Państwa ?.

c

Życzę dla Państwa Zdrowych iśzzęśliwych Świąt Bożego Narodzenia oraz dobrego Nowego 1987 Roku.Proszę o telefan brata Włodka w War­

szawie.

PS śk/TUji

c U

7

8

y^^óz-ę^^adowski jest. zweryf ikowąnym cczłonkiem ZBoWiD posiada Ir .' tymac^f^ofiDatanta Nr.0455124 wydaną przez Zarząd Wojewódzki ZBoWiD w szawie. Zweryfikowany z tytułu udziału w Ruchu'Oporu od stycznia 1940 <:

maja 1943 oraz z tytułu pobytu w obozach koncentracyjnych od czerwca 19^*!

do maja 19^5 ^{r. ' ' ■}

,i Józef Sadowski od 1940 roku był Komendantem Rejonu POZ B"S Lipne 0d1942 r. był Zastępcą Komendanta PZP,AK Obwodu Lipno zaś od roku 1>-'!

TTomendantem Obwodu AK Lipno. W maju 194J roku został aresztowany i po' Janiach wysłany do obozu koncentracyjnego Mauthausen, r,

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

I

GODZINY URZĘDOWANIA.

Zarząd Koła

Skarbnik w I i III czwartek Komisja weryfikacyjna w czwartki Komisja socjalna w czwartki Komisja porad prawnych czwartki Komisja historyczna w czwartki

w czwartki 10,00-14.OC

10.30-11,30

12.00-14,00 10.SG -12.00 1 0.⁰⁰-^{1 1 .0 0} 1 1^.00^-13.00

25

nr ² G i ł U D z i E U i y y 3 ZARZĄD KOŁA ŚWIAT OWEGO ZWIĄZKU ZOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ W TORUNIU SKŁADA PANl/PANU SERDECZNE ŻYCZENIA ZDROWYCH I POGODNYCH Ś W I Ą T B O Ż E G O N A R O D Z E N I A

ORAZ POMYŚLNOŚCI W NOWYM ROKU l * 2 4

%

Z a r z ą d K o ł a oZZAK w T o r u n i u u p r z e j m i e i n f o r m u j e , ż e k a ż d y c z ł o n e k n a s z e g o & o ł a d l a o s t a t e c z n e g o u p o r z ą d k o w a n i a s p r a w y o d ­ z n a c z e ń K r z y ż e m AK i M e d a le m W o js k a ., o r a z u a k t u a l n i e n i a s t o p n i w o j s k o w y c h , z o b o w i ą z a n y j e s t d o s t a r c z y ć d o d n i a 28 s t y c z n i a 1 9 9 ^ t j c z w a r t e k n a s t ę p u j ą c e d a n e :

1 . K s e r o k o p i ę w 1 - e e z l e g i t y m a c j i n a d a n i a m u K r z y ż a AK p r z e z L o n d y n " , a l b o ^ r e z y d e n t * -ttP* w z g l ę d n i e o ś w i a d c z e n i e , ż e t a k i e g o n i e p o s i a d a .

2 . k s e r o k o p i ę w 1 - e g z d o w o d u o s t a t n i o n a d a n e g c s t o p n i a w o js k o w e g o w K r a j u , n a e m i g r a c j i , l u b k o n s p i r a c j i .

3 . O ś w i a d c z e n i e n a p i ś m i e , ż e n i e p o s i a d a ż a d ­ n e g o s t o p n i a m im o , ż e s ł u ż y ł w w0 j s k u d o l ­ s k i m w K r a j u , l u b p o z a g r a n i c a m i .

4 . W yk az p o s i a d a n y c h o d z n a c z e ń n a d a n y c h p r z e z w ł a d z e P R L i K P . W s k a z a n e s ą k s e r o k o p i e l e g i t y m a c j i .

5 . Z w i ę z ł a _ i n f o r m a c j ą n a p i ś m i e o s w o j e j d z i a ­ ł a l n o ś c i w A K . N a l e ż y p o d a ć t e r e n d z i a ł a n i a o k r e s , o r a z n a z w ę j e d n o s t k i n p p l a c ó w k a , o b w ó d , o k r ę g , g r u p a p a r t y z a n c k a .

v e r t e

26

27

C Z E R W I E C

PROGRAM OBCHODOW 50 -LEGIA AKCJI "BURZA" ORAZ POWSTANIA. WARSZAWSKIEGO W TORUNIU

22.06 . ^ - odbyła się w s ali Mieszczańskiej ratu sza staromiejskiego prelekcja profesc ra ^acława °dyńca ps J^ur na temat

operacji ^ a t r a ^rama w ®ilnie.

17.07.y4 ^{-o godz} 12*00 odbędzie się uroczyste nabożeństwo w kościele garnitonowym pod przewodnictwem ks bp A,SUS]i^ eg0#

poczem przemarsz uczestników pod pom­

nik Anaii krajowej, apel poległych., składanie kwiatów* oraz salut honoro­

wy kampanii . koleżanki i kolegów prosimy o liczny udział w uroczystd-

ściach, oraz Yprstąpienie z opaskami AK - o godz 1P.00 hędzie spotkanie zapro­

szonych kombatantów z wojewodą toruń.

>0#07,i>4 - wyjazd naszej delegacji do % rgzawy na pogrzeb prochów generałów x ,°ora J^omorowskiego i 1 Pełczyńskiego, oraz udział w uroczystościach centralnych.

^lacu Rapackiego, Godzina ta zostanie

O rz e ł B ia ły XVIII w.

£

3

28

uczczona biciem dzwonów kościelnych, odgłosami syren, oraz złożeniem kwiatów#

nastąpi otwarcie wystawy w bibliotece Głóisnej poświęć ona * o wstaniu "arszaw- skiemUe^ystiawa trwad b«dtie od 1 września do 11 .list opada br.

2*10.9^ — o godz 12l°0 odprawione będzie uroczyste nabożeństwo żałobne w kościele garnizono­

wym za poległych żołnierzy Powstania Warszawskiego•

5 #l0#94 - refleksje o ^ o wstaniu Warszawskim wy­

głosi w S ali Mieszczańskiej rątusza staro­

miejskiego o godz l'*00 prof «tanisław

»almonowicZf kpt cc Elżbieta *awacka *oo i kpt cc Stanisław Jankowski ns, '^gaton ,- -po prelekcji wystąpi chór "^opernikus"

1U11.J* - udział kombatantów & w wojewódzkich obchodach »wi$ta Niepodległości w Gru­

dziądzu.

29

UTjte5

: .f.rCŚ

•■v>. 1.

Zarząd Kisła SZŹ-AK w Toruniu zaprasza Kol. na Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze, które odbędzie się w dniu 9 grudnia egodz 10. f© w sali wykładowej Biblioteki Głównej U.M;K. w Toruniu parzy ul Gagarina 13

Jednocześnie zawiadamiamy Kol.Kol po­

siadających uprawnienia kombatanckie#że moż­

na złożyć w Kole zamówienie na odznakę pamiąt­

kową ” Weterana Walk o Niepedległóść H wpła­

cając 2.50 zł.

W dniu 11 listopada* w Święto Niepodleg­

łości uczestniczymy we Mezy Świętej,która sprawewams będzie w Keściele Garni*©i«.«wy*

o godzinie 10.00. Eroainy o udział z ępas- kami AK na rękawaeh.

Ą?zypominamy o statutowym obowiązku regulowania akładek członkowakich.

Toruń dnia 2.11.95

B R P 7 _{E S}

Z A R Z Ą D U K O L A Śwlitega Ż:in!.rz; Araii ^ajswej

I , /yr Toruoiu

W/SlA j 'jL 'W Ą

m gr Stejan. M u s z c z :k^{— ^}

30

i Pgggądek Zebrania Spcr.-Wyborcę ago 1. Zagajeni©

?» Wybór prsewodniezącegtt Zebrania 3. Wybór sekretarza -pretokólanta

4. Wybór keaisji wyborczej ,uehwał i wniosków 5. Sprawozdanie Zarządu Koła

6. Sprawozdanie Koaisji Rewizyjnej 2 Dyskusja nad sprawozdaniami

♦ Udzielenie absolutorium ustępującemu Zarządowi 9* Wybór członków Zarządu

10> wybór delegatów na Zjazd . . .

11. Wolne wnioski i przyjęcie uchwył i wniosków

31

Zrasząś. Keła S.Z.Ż.A.I. w Teramia

zs>prs*za £«1.K®1 aa zebrani* Sprawozdaw­

cze I«łt , które odbędzie się w dnia x

^ grudaia b.r. ( sobota ) • godz. 10.00 w tali wykładowej G-łónej Biblieteki UMK w- T»rtuaia przy ul Gagarina: 13.

Jednocześnie sawiadasiaay, że w dniu 22 gradnla b.r. e gedis9.ee odprawiona

zostanie w Kościele Garnizenewya w Teraniu Masa Sto. w rocznicę śaierei gem Okulickiege Niedźwiadka. Serdecznie presiay e liezay udział.

32

Swlcłowy *Zwiq zali kołnierzy Armii

Kolo W

?aruń,iaia ^ ■tyaaaia 1997

ii. 9 Pa* /i(?

OłeOu-uet

Upraaaa aię a abawiąglcewa praybyala w dmim 29 at;

ya**im *» g a O #fO#aa ta JLaay*qGf-Wajakawaga pray Wyż

■eej Sakala Ofiaarakia^ Wajak Rakiet*wj«h 1 Artyle­

rii i*. &M,,J»6na w Taruaia prey al. Prądayiiakimga, gdaia aaataala Parna - 1 wręt**my pierwaay awaaa paiafiaaraki ma atapiaó kapral* W,P0,*ada*y praaa Hajakawaga Eaaaataata Uaapełaimm w łaraala,

M. •< ' '■?’ •• i ^

W praypmtka paaladaai® praaa Paaa-ą kaiążaaaki w*jskawej,aalaży Ją a.mbrać aa aabą aala* wpiaaaia aa? aldjaaai *• ala.l taga miwa«aaa,-

P R E Z E S Z A R Z Ą D U K O L A

33

34

F U N D A C «J A 4

A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-1 00 TORUŃ • UL. WIELKIE GARB ARY 2 • T E L. / F A X (0-56) 65-22-1 86 KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY II ODDZIAŁ W TORUNIU NR 10901506 -4675-128-00-0

Toruń, dnia-19 V 1999r.

Ldz.:

Pani Halina Politowska Tomń, ul. Parkowa 20

Fundacja „Archiwum Pomorskie AK” na prośbę p.Haliny Politowskiej, wypożycza zainteresowanej ze zbiorów Archiwum album z fotografiami rodzinnymi, który w 1998r.

złożyła w depozycie Archiwum.

Halina Politowska Katarzyna Minczykowska

Dokumentalistka

Fundacji „Archiwum Pomorskie AK”

35

Toruń dnia 18 III 2002 ^

Zarząd Fundacji

Szanowna Pani Prezes

mgr Dorota Zawacka -Wakarecy

Dnia 14- marca 2002 r Sz. Pani Halina Połitowska w czasie pobytu w naszej Fundacji prosiła o przyznanie

jej oraz jej ojcu i bratu następujących odznaczeń : - Krzyża Armii Krajowej

- Medalu Zwycięstwa i Wolności - Krzyża Partyzanckiego

- Medalu Wojska.

Dotyczy to osób ?

- Haliny Politowskiej «K

- Józefa Wiśniewskiego AK /ojciec Haliny/

- Tadeusza Wiśniewskiego AK /brat hałiny/

W załączeniu notatka Sz. P. Haliny Politowskiej »

36

f u n d a c j a

Archiwum P o ma - t k i * Armii Krajowe' I . W . G a r b a r y 2 , Te ! . 6 5 - 2 2 - 1 f f

87-1 CO TORUŃ

888 POI 2002 ™ Uń d0ia 19 111 2002

Szanowna Pani

Halina Politowska u l • Parkowa 20 87- 100 Toruń

Szanowna Pani

.7 załączeniu zwrccany album zdjęć rodzinnych wypożyozony w celu zrobienia kserokopii •

Dziękuję ze udostępnienie nam tego zbioru zdjęć

2 2fBv/aianioa

Dokumentalista mgr l.Iiohał Ojczyk

Niniejszym kwituję odbiór albumu ze zd j ęo iami dn i a 2 ł t ? & A .

C U

Halina Politowska

h JL^{. g i k ż} fifb & A W p /[j

37

38

39

40

41

42

43

44