1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI
/I. Relacja
. 5
c V e |llw. \$d
...
1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora '
1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora -
II. Materiały uzupełniające relację k . A 5
-A
lll/'l - Materiały dotyczące rodziny relatora ---
111/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. -— -
111/3 ^ Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1039-1945)
* IJI/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. — III/G - inne... —L-J-
IV. Korespondencja
VI, Fotografie
jvI)
j4
aajQ ^ .
2
3
S c n e f f l e r 1 o n r a ć J ó z e f / l 9 o 6 - 1 9 ' f 3 / , k s . , k a p e l a n TOW " C r ^ f P o m o r s k i " .
Urodzony 1?' IJI 1 ? o 6 r . w Czersku / p c w . Chojnice/ w rodzinie właściciela młyna i małego g o s p o d a r s t w a Leona i Anastazji z d.
Flemp. T’c zył się w ! : zkole ./ydziałowe j w Czersku i w gimnazjum w Chojnicach,gdzie w 1925 r. złożył egzamin dojrzałości. Po stu - ciach teologicznych w Seminarium duchownym w Pelplinie otrzymał 21 X I I 1 C29 r. święcenia kapłańskie.
W d u s z p a s t e r s t w i e p r a c o w a ł n a t e r e n i e d i e c e z j i c h e ł m i ń s k i e j . Fył w i k a r i u s z e m w L u b i e w i e , p r e f e k * t e m w p r o g i m n a z j u m w T.ubawie / 1 ° 71 / , k u r a t u s e m w K r ę g u / i9 3 1 - 3 3 / o r a z a d m i n i s t r a t o r e m w W a ł d o - w i e / 1 9 3 3 - 39/ . I O w y kr oc ze niu J iem cć w do P o l s K i z o s t a ł a r e s z t o w a n y j a k o n i e b e z p i e c z n y d l a p a ń s t w a n i e m i e c k i e g o 2 IX 1 9 3 9 r . i w i ę z i o n y w W y s o k i e j ,L i p c e K r a j e ń s k i e j , ! i l e , s k ą d z w o l n i o n o go 6 XII 193 9 I r z e b y w a ł n a s t ę p n i e bez z a j ę c i a w domu r o d z i n n y m w C z e r s k u . W c z a s i e od 1o XI ' !C^1 r . do 3 V 1 9 4 3 r . p r a c o w a ł j a k o w i k a r i u s z w p a r a f i i TTa jśw. S e r c a T an a J e z u s a w C d y n i . 4 V 1 9 4 3 r . z o s t a ł a r e s z t o wany pod zarzutem przynależności do organizacji konspiracyjnej
t
"Gryf Pomorski ł,.Py3 więziony w Cdsńsku i w obozach koncentracyj
nych: od 1 XIi 194 3 r. v/ Stutthof ie, od 17 XII 194-3 r. w Mauthau
sen, od 1 XII 1944 r. v/ Dachau /nr obozowy 134393/ z wyrokiem na dożywotni pobyt w obozie. Wyzwolony został 29 IV 1943 _ . przez wojska amerykańskie. Po oswobodzeniu pracował od 1 VII 1943 r. do
3o VI 1946 r. w JNiemczech jako kapelan podobozów wojskowych i cy
wilnych obozów Polaków /DP/ wywiezionych na roboty przymusowe,w Heidwinkel i Helmstedt k. I - agdeburge.
Po powrocie do kraju został 3o VII 1946 r. duszpasterzem para- rii Eyszewo k.T'oronowa. Wiele serca włożył w ożywienie Sanktuar
ium PyszewsKiego doprowadzając w 1966 r. do uroczystej koronacji obrazu T atki 1 o ze j. Tył duchownym o wybitnej osobowo rei kr.rłań - skiej. Pp Kazimierz Józef owalski mianował go kanonikiem honoro-
4
-
z
-wym Kapituły Kolegiackiej w Chełmży /1969/. Zmarł w szpitalu w Fydgoszczy H 71 19F3 r .,pochowany na cmentarzu w Pyszewie.
A rchiv .um D i e c e z j a l n e w P e l p l i n i e : -Akta p e r s o n a l n e k s . S c h . ; J s c e w i c z : , o ś J . , ! ' n r t y r o l o g i u m p o l s k i e g o d u c h o w i e ń s t w a r z y m s k o k a t o l i c k i e g o p o d o k u p a c j ą h i t l e r o w s k ą w l a t a c h 1 9 3 5 - 1 9 4 5 . Z e s z y t I I Y/arszawa 1977 s . 1 o 4 - 1 o 5 j S z i l i n g J . , P o l i t y k a o k u p a h t a h i t l e r o w e -
s k i e g o wobec K o ś c i o ł a k a t o l i c k i e g o .1939-194-5. P o z n a ń 1 9 7 o s.269,*
' " e i l e r E . , P i e G e i s t l i c h e n i n D a c h a u . I 0 d l i n g 1971 s . 5 £ 1 j "Słow o P o w s z e c h n e ” 19£o n r 1 8 , 19 £4 n r 6 7 .
-
s.Henryk Ł- r o s s
V
\5
6
Scheffler K o n ra d Jó zef (1906-1983), ksiądz, ka
pelan TOW „G ryf Pomorski”.
Urodzony 18 III 1906 r. w Czersku pow. Chojni
ce; syn właściciela młyna i małego gospodarstwa, Leona i Anastazji z d. Klemp. Uczył się w Szkole Wydziałowej w Czersku i w gimnazjum w Chojni
cach, gdzie w 1925 r. złożył egzamin dojrzałości.
Po studiach teologicznych w Seminarium Duchow
nym w Pelplinie otrzymał 21 XII 1929 r. święcenia kapłańskie.
W duszpasterstwie pracował na terenie diecezji chełmińskiej. Był wikariuszem w Lubiewie, prefek
tem w progimnazjum w Lubawie (1931), kuratusem w Kręgu (1931-33) oraz administratorem w W ałdo- wie (1933-39). Po wkroczeniu Niem ców do Polski został aresztowany jako niebezpieczny dla państwa niemieckiego 2 IX 1939 r. i w ięzio
ny w Wysokiej, Lipce Krajeńskiej i Pile, skąd zwolniono go 6 XII 1939 r. Przebywał następnie bez zajęcia w domu rodzinnym w Czersku. W czasie od 10 X I 1941 r. do 3 V 1943 r. pracow ał jako wikariusz w parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w Gdyni. Jedno
cześnie był kapelanem TOW „G ryf Pomorski” . W dniu 4 V 1943 r. został aresztowany pod zarzutem przynależności do organizacji konspiracyjnej „G ryf Pom orski”. Był w ię
ziony w Gdańsku i w obozach koncentracyjnych: od 1 XII 1943 r. w Stutthofie, od 17 XII 1943 r. w M authausen, od 1 XII 1944 r. w Dachau (nr obozowy 134395) z wyro
kiem na dożywotni pobyt w obozie. Wyzwolony został 29 IV 1945 r. przez w ojska amerykańskie. Po oswobodzeniu pracował jako kapelan podobozów wojskowych i cywil
nych obozów Polaków (DP) wywiezionych na roboty przymusowe, w Heidwinkel i Helmstedt k. Magdeburga.
Po powrocie do kraju został 30 V I I 1946 r. duszpasterzem parafii Byszewo k. Koro
nowa. Wiele serca włożył w ożywienie Sanktuarium Byszewskiego doprowadzając w 1966 r. do uroczystej koronacji obrazu Matki Bożej. Był duchownym o wybitnej oso- 130
został kanonikiem honorowy™ Kapituły Kolegiackiej w Chełmży. Zmarł w szpitalu w Bydgoszczy 11 XI 1983 r., pochowany na cmentarzu w Byszewie.
A D iec. w P elplinie, akta personalne ks. Schefflera; J a c e w i c z W., W o ś J., M artyrolo
gium p o lsk ieg o duchow ieństw a rzym sko-katolickiego p o d okupacją h itlerow ską w latach 1939-1945, Z eszyt II, Warszawa 1977, s. 104-105; S z i 1 i n g i., p o lityk a okupanta hitle
row skiego w obec K o ścio ła katolickiego. 1939-1945, Poznań 1970, s. 269; W e i l e r E., Die G eistlich en in D achau , M ódling 1971, s. 581; S łow o P ow szechn e 1980 nr 18, 1984 nr 67.
H e n r y k M r o s s
