Solidarność Pracy. R. 2, nr 8 (1927)

CENA

30

10

SOLIDADNOSC

P R A C Y

D W U T Y G O D N I K P O Ś W IĘ C O N Y SPRA WIE UN IE ZALEŻNIE N IA I ZJE DNOCZENIA RUCHU Z A W O D O W E G O W POLSCE ROK II

20

Nr. 8

ORGANIZACJA PRODUKCJI A ZWIĄZKI ZAWODOWE

pODNOSILIŚMY już kilkakrotnie na ła­

mach „Solidarności Pracy" sprawę czyn­

nego udziału robotniczych organizacyj za­

wodowych w życiu gospodarczem pań­

stwa. Zwracaliśmy uwagę, że związki za­

wodowe nie mogą poprzestać jedynie na walce o poziom płac i warunki pracy; mu­

szą one' jednocześnie świadomie oddzia­

ływać na całokształt życia gospodarczego, bowiem byt robotnika jest silnie związa­

ny z należytem tego życia funkcjonowa­

niem. Klasa robotnicza tem lepiej jest sy­

tuowaną, tem większe posiada możliwości w uzyskiwaniu lepszych zarobków — im wyższy jest w kraju poziom produkcji i im bardziej normalnie rozwija się życie gospodarcze.

Niezależnie od interesu przemysłow­

ców, zmierzających w dzisiejszym ustroju kapitalistycznym do osiągnięcia z danego warsztatu przemysłowego maximum zy­

sku, istnieje pewien interes produkcji, ja­

ko takiej, który jest zarazem interesem ogólnospołecznym. Ten ogólnospołeczny interes wytwórczości krajowej znajduje swą ochronę w działalności państwa, o ile

potrafi się ono wznieść ponad interesy kla­

sy posiadającej. Zwykle jednak państwo nie jest w stanie i nie jest powołane do poddawania całokształtu życia gospodar­

czego drobiazgowej reglamentacji i dlate­

go czynnikiem, stojącym na straży intere­

su produkcji winny się stać organizacje społeczne, a w pierwszym rzędzie orga­

nizacje zawodowe robotnicze. Dlatego też, związki zawodowe, w zrozumieniu, że do­

brobyt robotnika, czy pracownika, zależy od dobrobytu powszechnego, muszą szcze­

gólnie zainteresować się zagadnieniami wytwórczości i jej należytej organizacji.

Sprawa ta nabiera tem większego zna­

czenia, skoro uświadomimy sobie, że sy­

stem dotychczasowej gospodarki kapitali­

stycznej bankrutuje coraz wyraźniej, oraz, że obecnf przemysłowcy-kapitaliści, na­

stawieni wyłącznie na chęć ciągnięcia z warsztatów jaknajwiększych zysków, nie są w stanie zrozumieć społecznego zna­

czenia wytwórczości.

Należy jednak stwierdzić, że robotni­

cze organizacje zawodowe wykazują u nas

słabe zainteresowanie się, zarówno zagad­

nieniami produkcji, jak i wszystkiemi no- wemi próbami, zmierzającemi do wybrnię­

cia z kryzysu gospodarczego, jaki nawie­

dził po wielkiej wojnie całą Europę. Nę­

dza, w jakiej znalazły się po wojnie sze­

rokie rzesze robotników fizycznych i umy­

słowych, kazały związkom zawodowym wysunąć na pierwszy plan postulat podnie­

sienia zarobków. Aczkolwiek postulat ten posiada nietylko znaczenie socjalne, ale i ogromne znaczenie gospodarcze, bowiem większe zarobki potęgują wydatnie siłę nabywczą szerokich rzesz ludności, to jednak należy stwierdzić, że wysunięty on został raczej ze względów życiowych, ani­

żeli rozumowo-gospodarczych. Postulat ten nie wyczerpuje jednakże i wyczerpać nie może całokształtu programu gospo­

darczego warstw pracujących, który ogar­

nąć musi zagadnienia gospodarcze jaknaj- szerzej.

i* *

*

Polityka gospodarcza obecnych państw obraca się głównie dookoła dwóch cen­

tralnych zagadnień: są to zagadnienia pod­

niesienia produkcji i zapewnienia jej ryn­

ków zbytu. Rozwiązanie tych zagadnień i doprowadzenie do harmonji między wy­

twórczością i spożyciem odbywać się musi na różnych wycinkach życia gospodarcze­

go, przy czynnym współudziale warstw pracujących.

Nie sposób w ramach niniejszego arty­

kułu omówić te wszystkie próby i kon­

cepcje, wobec których winne ustosunko­

wać się organizacje zawodowe. Koncep­

cje te wysuwane są dzisiaj z różnych stron;

poczynają one wybiegać poza granice po­

szczególnych państw, stawiając problem podniesienia produkcji i rozszerzenia ryn­

ków zbytu w płaszczyźnie międzynarodo­

wej. Pragniemy tu jedynie — mówiąc o stosunku związków zawodowych do wytwórczości — zwrócić uwagę na za­

gadnienie racjonalizacji produkcji, wysu­

nięte stosunkowo niedawno, jako jedna z prób rozwiązania powyższego zagadnie­

nia centralnego. Racjonalizacja produkcji polega na takiem zreorganizowaniu prze­

mysłu, które umożliwiłoby powiększenie produkcji i jej potanienie, w drodze wy­

zyskania maximum użyteczności surow­

ców i kapitałów, oraz w drodze osiągnię­

cia jaknajwiększej celowości pracy ludz­

kiej. Reorganizacja ta dotyczyć może za­

równo strony technicznej działalności przedsiębiorstw przemysłowych, a więc sprawy oparcia wytwórczości na zdoby­

czach naukowej organizacji pracy, ich zre­

formowania pod względem administracyj­

nym i technicznym, jak i przeprowadze­

nia organizacji wewnątrz danej gałęzi przemysłowej.

Zracjonalizowanie produkcji zostało przeprowadzone z dużym powodzeniem w wielu przedsiębiorstwach zagranicz­

nych, które w tej drodze, nie tylko, że obniżyły znacznie swe koszta i powięk­

szyły produkcję, ale również podwyższyć mogły płace robotnicze.

U nas sprawa racjonalizacji produkcji leży jeszcze odłogiem. Nasze sfery lewia- tańskie wykazują albo zupełne niezrozu­

mienie jej doniosłości, albo zabierają się do racjonalizacji w sposób zupełnie nie­

właściwy, przeprowadzając ją wyłącznie kosztem robotników i społeczeństwa, a nie w interesie samej wytwórczości.

Świeżo jeszcze pamiętamy „reorganizację ', jaką przeprowadzać zaczęły w końcu ro­

ku ubiegłego zakłady żyrardowskie, wy­

wołując zorganizowany opór ogółu robot­

ników. Kartelizację produkcji nasze „sfe­

ry gospodarcze" rozumiały jako tworzenie organizacyj, które za swe posłannictwo uważały narzucanie swej woli państwu i społeczeństwu, zmierzając do podbijania cen, zamikst stać się czynnikiem obniża­

jącym ceny i podnoszącym produkcją, bo

tylko w tym drugim wypadku kartele mo­

b u d zi św iadom ość m as p racujących

gą być społecznie d gospodarczo pożytecz­

ne i oddawać państwu ogromne usługi za­

równo na rynku wewnętrznym jak i zagra­

nicznym.

Podczas, gdy przemysł zagraniczny, a zwłaszcza amerykański, począł świado­

mie normować wytwórczość i spożycie w drodze racjonalizacji produkcji i podno­

szenia płac robotniczych — nasz prze­

mysł lewiatański błąka się w labiryncie trudności, któremi sam się spętał, i przy­

czyn drożyzny produkcji szuka nie we własnej organizacji, ale w „ciężarach so­

cjalnych", atakując ustawicznie ubezpie­

czenia i ustawodawstwo robotnicze.

* **

.

Stwierdziliśmy na początku, że związ­

ki zawodowe winne czuwać nad interesem produkcji, bowiem należyta organizacja wytwórczości kraju umożliwi również kla­

sie robotniczej urzeczywistnienie jej palą­

cych postulatów. Stwierdzamy przeto dalej, że związki zawodowe, zarówno pra­

cowników fizycznych, jak i umysłowych—

muszą bliżej zainteresować się zagadnie­

niem zracjonalizowania produkcji i że sprawę tą winny sią starać ująć we włas­

ne ręce, nie pozostawiając jej przemy­

słowcom, którzy przeprowadzają reorgani­

zację z punktu widzenia własnych intere­

sów kapitalistycznych, a nie interesów społecznych.

Istnienie jednej, silnej organizacji zawo­

dowej, jasno uświadamiającej sobie swe za­

dania i obowiązki, na miejscu rozbitych obecnie przez partje szeregów robotni­

czych — niewątpliwie umożliwiłoby prze­

prowadzenie zarówno tego postulatu, jak i innych doniosłych postulatów robotni­

czej polityki socjalnej i gospodarczej.

JANUSZ RAKOWSKI

ROZPORZĄDZENIE O UMOWIE O PRACĘ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH

^^PRA C O W A N Y przez Ministerstwo Pra­

cy i Opieki Społecznej projekt rozpo­

rządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o umowie o pracę pracowników umysło­

wych wszedł w tych dniach pod obra­

dy Komisji Opinjodawczej Pracy.

Sądzić należy, że wreszcie zbliżamy się do ostatnich etapów walki o wprowadze­

nie jednolitych przepisów prawnych dla pracowników umysłowych, przepisów, któ­

re w zasadzie zrealizować mają postulaty związków pracowniczych w zakresie umo­

wy o pracę. Walkę tę organizacje pracow­

nicze prowadziły długo i wytrwale.

Jak się przedstawia w obecnej postaci projekt rozporządzenia i jakie jeszcze zmiany należałoby w nim poczynić, aby odpowiadał on potrzebom licznych rzesz pracowników umysłowych?

Omawiane rozporządzenie zawierać będzie postanowienia stanowcze. Wszel­

kie umowy, regulujące warunki pracy pracownika umysłowego w sposób mniej korzystny, aniżeli czyni to dekret, z mocy samego prawa zastąpione będą przez po­

stanowienia ustawowe.

Przepis taki bezwzględnie ma doniosłe znaczenie, gdyż uniemożliwi pracodaw­

com wywieranie presji na pracowników, aby zrzekali się dobrodziejstw ustawy, w poszczególnych umowach.

Rozporządzenie obejmować będzie swojemi przepisami ogromne rzesze praco­

wników umysłowych, niezależnie zupeł­

nie od gałęzi przemysłu, w których pracę swą pełnić będą.

Projekt rozróżnia następujące rodzaje

umów o pracę: umowę na okres próbny,

umowę na okres wykonania określonej ro­

boty, umowę na czas określony, umowę na czas nieokreślony.

Według rozporządzenia okre9 próbny nie może przekraczać 3-ch miesięcy. Or­

ganizacje pracowników umysłowych do­

magały się, aby okres ten wynosił tylko jeden miesiąc. Żądanie to należy uważać za słuszne, jeżeli uwzględnimy, że w okre­

sie próbnym obowiązuje strony jedynie dwutygodniowe wypowiedzenie.

Umowa o pracę zawarta na czas nie­

określony ustaje po upływie 3-ch miesię­

cy od dnia wypowiedzenia umowy przez jedną ze stron.

Wypowiedzenie umowy na trzy mie­

siące naprzód przez pracodawcę prze­

strzegane jest w b. Kongresówce na mocy prawa zwyczajowego. W b. dzielnicy au­

striackiej pracownicy umysłowi zatru­

dnieni w górnictwie posiadali wyraźnie zagwarantowane prawo do trzymiesięcz­

nego wypowiedzenia na mocy austrjackiej ustawy górniczej z r. 1884.

Żądanie natomiast również i od praco­

wnika, aby wypowiedział pracodawcy umowę na trzy miesiące naprzód, nie jest niczem uzasadnione. Pierwotny tekst pro­

jektu, który przewidywał uątanie umowy o pracę po upływie miesiąca od dnia wy­

powiedzenia umowy, jeżeli stroną wypo­

wiadającą był pracownik, należy, jako o wiele bardziej racjonalny, i nadal utrzy­

mać.

Nie można bowiem stawiać na jednym poziomie pracodawcy i pracownika. Trze­

ba pamiętać, że pracodawca zawsze prę­

dzej znajdzie pracownika, niż pracownik pracę i że o wiele rzadsze są wypadki po­

rzucenia warsztatu pracy przez pracow­

nika, niż wypowiadanie pracy pracowni­

kom przez przedsiębiorcę.

Projekt zupełnie słusznie postanawia, że zawarcie z pracownikiem trzech nastę­

pujących po sobie umów o pracę na cza9 określony, wynoszący 3 miesiące, po

uprzedniem wypowiedzeniu umowy na czas nieokreślony — uważa się za zawar­

cie z pracownikiem nowej umowy na czas nieokreślony.

Pracodawca bowiem często wypowia­

da pracownikowi umowę na czas nieokre­

ślony, później zaś zawiera z nim szereg umów na czas określony dla obejścia przepisów o wypowiedzeniu. Stan zaś ta­

ki, który trzyma pracownika w stałej nie­

pewności jest dlań wysoce niepożądany.

Doniosłe znaczenie posiadają przepi­

sy, dotyczące wypłaty pracownikowi od­

prawy w wypadku rozwiązania z nim umowy, jeżeli pracownik nie podlega przepisom ustawy o ubezpieczeniu emery- talnem.

Za każdy rok pracy nieprzerwanej w przedsiębiorstwie, a w gospodarstwach rolnych i leśnych za każde dwa lata, wi­

nien pracownik otrzymać odprawę w wy­

sokości jednomiesięcznego wynagrodze­

nia. W sumie jednak odprawa nie może przekraczać trzymiesięcznego wynagro­

dzenia.

W razie śmierci pracownika odprawa winna być wypłacona jego rodzinie.

Sprawę odpraw — jak widzimy — pro­

jekt rozporządzenia potraktował po ma­

coszemu. Odprawa winna być pomyślaną jako ekwiwalent za sterane lata pracy u danego pracodawcy. Dziwnem musi się wydać ograniczenie odprawy do trzymie­

sięcznego wynagrodzenia, nawet, jeżeli praca w danem przedsiębiorstwie trwała lat 15, co przecież jest zjawiskiem po- wszechnem.

Omawiany projekt reguluje również sprawę regulaminów pracy dla pracowni­

ków umysłowych w tych zakładach, gdzie pracownicy tacy są zatrudnieni. Niestety przepisy w tej sprawie zapewniają zbyt mały udział przedstawicielstwa pracow­

ników w układaniu tego regulaminu.

Jako dodatnią stronę projektu musimy

również uznać to, że obok kar pienięż-

%

reprezentuje n ie z a le żn ą o p in ję mat pracujących

tiych przewiduje on również kary aresztu na łamiących przepisy ustawy pracodaw­

ców. Sankcje karne ustawy będą mogły jednak tylko wtedy mieć praktyczne zna­

czenie, gdy zostaną utworzone odrębne sądy pracy.

Do rażących wad projektu należy art.

16. Przewidziane w niem wypadki zer­

wania umowy o pracę przez pracodawcę, wskutek winy pracownika, w których to wypadkach nie obowiązuje przedsiębior­

cę trzymiesięczne wymówienie, są tak liczne i przy kazuistycznem wyliczeniu tak mało sprecyzowane, że gorliwy przedsię­

biorca zawsze taką „winę" pracownika znaleźć potrafi. Artykuł 16 w obecnym swym ujęciu niweczy samą zasadę trzy­

miesięcznego wymówienia. Dziś już or­

ganizacje kapitalistów interpretują powyż­

szy artykuł w ten sposób, że najlżejszy

przejaw „niesubordynacji" będzie dosta­

tecznym powodem zerwania umowy.

Otwarcie należy powiedzieć, że ustawa o najmie z powyższym artykułem nie bę­

dzie żadnem dobrodziejstwem dla pracow­

ników —• przeciwnie, dzisiejsze prawo zwyczajowe gwarantuje w tej dziedzinie pracownikom lepszą ochronę.

Całokształt projektu —< po koniecznem wprowadzeniu wyżej omówionych po­

prawek — przedstawia pewien postęp w stosunku do poszczególnych ustaw dzielnicowych. Należy się domagać, aby projekt ten przebrnął wreszcie wszystkie instancje, przez które od tak dawna wę­

druje i uzyskał moc obowiązującą w ta­

kiej jednak postaci, któraby zapewniała pracownikom umysłowym należyte zabez­

pieczenie ich praw.

M. K. E.

RZĄD ANGIELSKI W WALCE Z RUCHEM ZAWODOWYM

^^N IE SIO N Y do parlamentu angielskiego przez rząd konserwatywny Baldwina projekt o zmianie prawa o związkach za-%

wodowych dąży do znacznego uszczuple­

nia roli związków, ograniczając w pierw­

szym rzędzie ich prawo do proklamowania strajków.

Projekt uznaje za nielegalny wszelki strajk, którego cel jest inny niż obrona ro­

botników tej gałęzi pracy, którą dany związek obejmuje. Zakazanym jest strajk obliczony na wywarcie presji na rząd lub zmierzający do „zastraszenia" większości społeczeństwa.

Jak widzimy, projekt zmierza nie tylko do uznania za nielegalny strajk powszech­

ny. Na zasadzie bowiem tak rozciągłe sfor­

mułowanego przepisu rząd może rozpocząć

■walkę z każdym strajkiem ekonomicznym -w zakładach użyteczności publicznej, jak również karać drakońskdemi karami, prze­

widzianemu w projekcie, każdy strajk, wywołany sympatją dla robotników wal­

czących o poprawę bytu w innej gałęzi produkcji.

Strajk jest ostateczną bronią robotni­

ków w pokojowej walce z kapitałem. Aby nie stępić tej broni należy nią posługiwać się oględnie. Uznanie jednak & priori każ­

dego strajku powszechnego oraz każdego strajku sympatyzującego za sprzeczne z prawem, uznać należy za zamach na pra­

wa zorganizowanej klasy robotniczej.

Projekt nie przewiduje żadnego etapu pośredniego, żadnego postępowania polu­

bownego, które winno poprzedzić wybuch strajku, a które strajk mogłoby uczynić zbędnym,

Powiedziane jest tylko, że ogłasza się strajk za nielegalny i na tej zasadzie moż­

na karać za jego proklamowanie więzie­

niem do dwóch lat.

Nielegalnych jednak lokautów projekt nie przewiduje.

Artykuł drugi projektu zabrania wy­

dalania ze związku tych robotników, któ­

rzy nie solidaryzują się z zakazanym przez prawo strajkiem.

Artykuł trzeci ma na widoku prze­

ciwdziałanie „zastraszaniu1" robotników chcących pracować. Nie wolno będzie ustawiać posterunków robotniczych bli­

sko miejsca pracy, któreby swoją blisko­

ścią lub sposobem zachowania się mogły wzniecać trwogę wśród robotników pra­

cujących, lub hamowałyby dostęp do miej­

sca pracy czy też naruszały „spokój pu­

bliczny”. Ustawianie posterunków strajku­

jących koło mieszkania robotnika jest ka­

rane grzywną do 20 funtów, lub więzie- , niem do 3-ch miesięcy.

Nie jesteśmy zwolennikami terroru strajkowego, ale takie sformułowanie tego przepisu może dać podstawę władzom do stosowania represji w stosunku do każde­

go zgrupowania się kilku robotników strajkujących w pobliżu miejsca pracy.

Projekt dąży również do znacznego osłabienia ruchu zawodowego przez oder­

wanie od niego urzędników państwowych.

Urzędnikom wolno będzie zrzeszać się je­

dynie w związki czysto urzędnicze, nieza­

leżne od ogólnej organizacji Trade-Unio- nów. Urzędnik, który świadomie prze­

kroczy ten zakaz, będzie zwolniony ze służby państwowej.

Jeżeli zważymy, że dotychczas około 150.000 członków Trade-Unionów rekru­

towało się z pośród urzędników państwo­

wych, to musimy dojść do wniosku, że wej­

ście w życie tej klauzuli pozbawi związki zawodowe całej armji uświadomionych pracowników.

Przepis ten posiada pozatem charakter ściśle partyjno - polityczny. Chodzi o poz­

bawienie Labour Party wpływu na urzęd­

ników państwowych.

Wyraźny charakter polityczny posiada

również przepis zakazujący władzom sa­

morządowym stawianie za warunek przy­

jęcia do pracy należenie do związku za­

wodowego. Chodzi tu o uniemożliwienie przyjmowania do pracy przez samorządy o większości robotniczej tylko tych praco­

wników, którzy są związani z Labour- Party.

Na baczną uwagę zasługują przepisy zwalczające zmuszanie robotników nale­

żących do Trade-Unionów, aby finanso­

wały partję polityczną. Tylko od tych ro­

botników mogą być zbierane składki na cele polityczne, którzy złożą wyraźną de­

klarację na piśmie, że zobowiązują się wnosić opłaty na fundusz polityczny. Fun­

dusz polityczny związków może składać się tylko z takich opłat. Żadne inne fun­

dusze związkowe nie mogą być zużytko­

wane na walkę polityczną.

Cały projekt obok tendencji ograni­

czenia praw związków zawodowych prze­

siąknięty jest dążnością osłabienia Trade- Unionów w tym celu, aby osłabić Labour- Party.

Na przykładzie tego projektu jeszcze raz widzimy do czego prowadzi ścisły związek ruchu zawodowego z partją poli- 'Y tyczną,

Partją rządzącą w walce ze swym prze­

ciwnikiem politycznym zwraca swój oręż przeciwko związkom robotniczym. Chcąc osłabić swego konkurenta przy wyborach, projektuje się wydanie prawa, które spa­

raliżuje cały ruch zawodowy.

Na konferencji Trade - Unionów, na której było reprezentowanych 4 miljony robotników przyjęto rezolucję wypowia­

dającą bezwzględną walkę projektowi rzą­

dowemu. Wobec negatywnego ustosunko­

wania się również partji liberalnej do po­

mysłów antirobotniczych rządu oraz pew­

nego rozdwojenia w samej partji konser­

watywnej sądzić należy, że w obecnej

swej postaci projekt rządowy nie stanie

się ustawą obowiązującą. Es.

zn a tylko interes P aństw a i Pracy

CO SIĘ DZIEJE W ZWIĄZKACH

ZWIĄZEK PRACOW NIKÓW POCZT, TELEGRA­

FÓ W I TELEFONÓW RZPLITEJ POLSKIEJ.

Niniejszy dział „Solidarności Pra­

cy" poświęcamy charakterystyce posz­

czególnych organizacyj zawodowych, pragnąc w tej drodze dać obraz ca­

łości ruchu zawodowego w Polsce.

Poniżej podajemy kilka danych, doty­

czących Zw. Prac. Poczt, Telegraf, i Telef., udzielonych nam przez obyw:

Pawia Szczurka, prezesa Zarządu Gl.

Związku, jednego z wybitnych przy­

wódców ruchu zawodowego prac. pań­

stwowych.

JAK przedstawia się obecny stan związku I Jaki iest Jego charakter? — zapytujemy naszego rozmówcę.

—< Związek Prac. Poczt, Telegrafów i Telef.

Rzeczypospolitej Polskiej istnieje od 1919 r.; 16 stycznia tego roku odbył się pierwszy jego kon­

gres. Związek Jest organizacją ściśle bezpartyjną I apolityczną, poświeconą obronie Interesów go­

spodarczych i zawodowych członków, zrzeszającą personel wszystkich grup I kategoryj, a więc urzędników administracji, niższych funkcjonarju- szów, personel techniczny i t. p. Związek Uczy obecnie około 20 tys. członków w 9 okręgach (łącznie z Gdańskiem) I 136 kołach miejscowych.

Charakter naszej organizacji i jej prace znajdują swój wyraz w naszym organie P- t. „Poczta", ukazującym się dwa razy w miesiącu.

— Jakie są wytyczne obecnych prac Związku?

— Stoją przed nami cztery główne zadania, którym musimy podołać. Są to: 1) unormowanie spraw stosunku służbowego, 2) poprawa bytu pocztowców, 3) kwestja reorganizacji poczt, te- legr. i telef., 4) konsolidacja personelu pocztowe­

go na wewnątrz.

Postaram się w krótkości podkreślić najbar­

dziej charakterystyczne momenty z tych czterech głównych kierunków prac naszej organizacji. — A więc kwestja unormowania spraw stosunku służbowego: Pracownicy pocztowi dążą do po­

siadania odrębnej pragmatyki służbowej. Wycho­

dzimy z założenia, że prawa pracowników muszą być w równowadze do ich obowiązków. Nie zada­

walają nas prawa ogólne, bowiem obowiązki pocztowców są inne od obowiązków innych kate­

goryj pracowników ii funkcjonarjuszów państwo­

wych. Wśród szeregu wimmków, odróżniających naszą pracę, zwrócę tu uwagę na specjalne łacho- we wykształcenie pocztowców, bez którego służ­

ba w tem ważnem przedsiębiorstwie państwowem byłaby nie do pomyślenia. Chodzi tu o znajomość geografji komunikacyjnej, ekonomji politycznej, kasowości, specjalnych umiejętności w służbie technicznej i t. p. Zaznaczam jeszcze, że pracujemy również w niedziele i święta.

Z podobnych względów i kolejarze domagają się dla siebie odrębnej pragmatyki.

— Jaki jest stosunek Rządu do tego po­

stulatu?

— Rządy w 1920 i 1921 r. były przeciwne na­

szej koncepcji posiadania odrębnej pragmatyki.

Dopiero p. min. Stesłowicz uznał tę koncepcję za słuszną. Wtedy to uzgodniliśmy z ministerstwem projekt ustawy o państwowej służbie cywilnej funkcjonarjuszów pocztowych, który to projekt został w 1925 r. wydany drukiem, nakładem zarz.

gł. Związku.

Obecnie p. min. Mledzlńskl również uznał słu­

szność tego naszego postulatu. Mamy przeto nas- dzieję, że do jesieni r. b. zostanie nowa pragma­

tyka wydaną w formie dekretu Prezydenta Rze­

czypospolitej.

— A teraz parę danych w sprawie naszego bytu. Jesteśmy objęci ustawą o uposażeniu pra­

cowników państwowych i wojska, ale zarazem jesteśmy grupą pracowników najbardziej upośle­

dzonych. Upośledzenie nasze jest przedewszyst- klem wynikiem niekorzystnego zaszeregowania pocztowców do grup uposażenia. Sprawę tę przed­

stawiliśmy rządowi w memoriale z dn. 9 września 1926 r., w którym na podstawie szeregu zestal- wień cyfrowych wykazaliśmy, że najwięcej pocz­

towców zaszeregowanych Jest w grupach najniż­

szych, gdzie liczba ich przekracza znacznie liczby preliminowane. Natomiast w grupach uposażenio­

wych wyższego stopnia, lepiej płatnych — cyfry faktycznie zaszeregowanych nie dosięgały cyfr preliminowanych.

Jeżeli cyfra 200 zł. stanowi minimum egzy­

stencji, to stwierdzić musimy, że około 23 tys.

funkcjonarjuszów pocztowych na ogólną liczbę 26 tysięcy, zaszeregowanych do XI stopnia i poniżej, nie ma zapewnionego minimum egzystencji I żyje w skrajne] nędzy. Największe liczby zaszeregowa­

nych widzimy w XI grupie (z grup urzędniczych), dającej zarobek ód 141 do 176 zl. i w XV (z grup.

funkcjon. niższych), w której uposażenie wynosi 90 do 106 zł.

Ten fatalny stan uposażenia pogarszają je­

szcze warunki wewnętrznego urzędowania, powo­

dujące kolosalne przeciążenie pracą. Pocztowcy w ruchu zamiast 8 godzin pracują z reguły 12 —<

16 godzin bez specjalnego wynagrodzenia. Wsku­

tek nadmiernej oszczędności w wydatkach rze­

czowych (lokale, urządzenia, przybory jak wagi, odważniki, i t. p.) personel pracuje w warunkach nieodpowiednich, przez co często zdarzają się róż­

nego rodzaju usterki. (85% usterek ma miejsce z przyczyn powyższych). Za usterki te pracow­

nicy pociągani są w drodze administracyjne]

do odpowiedzialności materialnej, co potęguje jeszcze bardzie] rozdrażnienie. Normy urlopowe nie wszędzie są równe i przestrzegane. Np. pra­

cownicy pocztowi w Pińsku od początku istnienia państwa nie otrzymują urlopów, lub otrzymują je

w normach zmniejszonych.

— Co związek robi celem poprawienia tych okropnych warunków pracy I płacy?

— Przedkładamy ciągle rządowi, tak, jak i re­

szta pracowników państwowych nasze postulaty i wskazujemy na niebezpieczeństwo dłuższego podtrzymywania tego rodzaju stanu rzeczy. Na­

prawa państwa nie może odbywać sle kosztem je­

go funkcjonarjuszów. Domagamy się przede- wszystkiem uruchomienia mnożne) i podniesienia jej do realne] wartości złotego. Spadek naszej wa­

luty odbił się niesłychanie dotkliwie na naszych płacach. Za przykład niech posłuży Gdańsk, gdzie mnożną ustalą się w walucie guldenowej. Otóż w Gdańsku mnożna dla pracowników pocztowych jest^o trzydzieści kilka punktów wyższą niż w kraju, co stanowi, że pocztowiec polski w Gdańsku zarabia o 44% więcpj, niż na obsza­

rze Rzeczypospolitej. Jest to jaskrawy dowód ogromnego obniżenia się plac pracowniczych wskutek spadku waluty. Wysuwamy dalej po­

stulat wypłacenia pocztowcom jednomiesięczne]

bezzwrotnej zapomogi i uruchomienia dodatków mieszkaniowych. Tembardziej mamy prawo moc­

nego domagania się zrealizowania powyższych postulatów, jeżeli weźmiemy pod uwagę dodatnie wyniki bilansu pocztowego. Za rok 1926 i I-szy kwartał r. 1927, poczta przyniosła o 16 miljonów zł. więcej dochodu niż preliminowano.

Ministerstwo życzliwie potraktowało nasze postulaty i czekamy na ich zrealizowanie, nie ustając w pracy nad przyśpieszeniem załatwienia tej sprawy. Zwracamy ciągle uwagę rządu na to,

te jest źle, że ogół pracowników prze do strajku, który niewątpliwie może wybuchnąć jeżeli nie nastąpi poprawa.

— Wspomniał ob. prezes o konieczności kon­

solidacji personelu pocztowego. Czy moglibyśmy 'uosić o oświetlenie spr»wv odłączenia się od ogólnej organizacji niższych funkc. pocztowych i utworzenia związku własnego?

—i Genezą secesji było istotnie kilka błędów, popełnionych ze strony Związku w stosunku do niższych funkcjonarjuszów. W żadnym razie nie uprawniały one jednak przywódców obecnego Zw.

niższ. prac. poczt, do wywołania secesji, bowiem rozłam szkodzi ogółowi pracowników. Błędy te zostały w chwili obecnej usunięte i związek nasz jednakowo troszczy się o interesy niższych fun- cjonarjuszów, jak i o interesy urzędników. We władzach Związku znajdują się przedstawiciele funkcjonarjuszów niższych. Uważam istniejący obecnie rozłam za szkodliwy i dlatego wysunęli­

ś m y postulat konsolidacji personelu pocztowego.

Zresztą — mimo secesji — w naszym Związ­

ku pozostaje około 8000 niższych funkcjonarju- szów pocztowych, podczas gdy secesja zdołała skupić zaledwie około 3000 niż. funkcj.

— Z punktu widzenia haseł „Solidarności Pracy", zmierzające] do zjednoczenia ruchu zawo­

dowego, uważamy również taką konsolidację za niezmiernie pożądaną i konieczną. Czy nie można- by znaleźć jakiegoś wyjścia, celem wspólnego działania i zlikwidowania obecnego antagonizmu między obydwoma związkami, jeżeli już połączenie jest niemożliwe w najbliższym czasie?

-w Co do nas — stwierdza nasz rozmówca — 0 współdziałaniu nie może być mowy; dążymy do tego, aby personel pocztowy należał do jednego związku, a uważając rozbicie za szkodliwe, nie możemy pogodzić się z Istnieniem zw. funkcj. niż­

szych. Dziś jest już w naszym związku inaczej, 1 nie widzimy przeszkód, aby ci, którzy od nas od­

dzielili się, nie mieli powrócić".

Podziękowaliśmy naszemu rozmówcy za rze­

czowe i wyczerpujące oświetlenie sytuacji praco­

wników pocztowych i działalności Związku, roz­

stając się w tern przeświadczeniu, że, istotnie, konsolidacja personelu pocztowego jest rzeczą ko­

nieczną w celu wywalczenia wspólnem ramieniem szeregu palących postulatów pracowniczych I usu­

nięcia tak dotkliwych bolączek w zakresie warun­

ków pracy I płacy.

Ogół pracowników pocztowych z obu Związ­

ków zapraszamy do nadesłania nam swych uwag na ten temat. Chcemy wierzyć, że doczekamy się w niedługiej przyszłości faktu zjednoczenia się praoowników pocztowych w jedną organizację za­

wodową.

J. R.

— J e ś li chcesz okazać sy m p a tją dla p ism a ^— opłać prenum eratą i zjed n a j mu czyteln ik ó w .

do m ag a się k o n tro li ro b o tn icze j n ad p ro d u k c ją

WALNE ZEBRANIE ZWIĄZKU ZAW O DO W EGO PRACOW NIKOW SANITARNYCH KAS

CHORYCH

Q N IA 10 kwietnia r. b. odbyło się Walne zebranie członków Związku Zaw. Pracowników Sani­

tarnych, zatrudnionych w Warszawskiej Kasie Chorych w celu założenia Warszawskiego oddzia­

łu Związku.

W imieniu ustępującego, Tymczasowego Za­

rządu, ob. Warczuk złożył szczegółowe sprawoz­

danie. Ze sprawozdania widać, iż Tymczasowy Zarząd w przeciągu krótkiego czasu zdołał zje­

dnać Związkowi większą ilość członków, zalegali­

zował statut, nawiązał kontakt z pokrewnemi or­

ganizacjami zawodowemi, przystępując do Cen­

tralnej Organizacji Zw. Zaw. Pracown. Umysło­

wych, opracował ankietę w sprawie polepszenia warunków pracy swych członków, oraz szereg wewnętrznych spraw. Pomimo dużych wydatków związanych z organizacją Związku i pomimo mini­

malnej składki członkowskiej (przeważnie 1 zł.) ustępujący zarząd pozostawił około 300 zł. oszczę­

dności.

Sprawozdanie zostało zakończone wysunię­

ciem programu działalności Związku na przyszłość z którego warto podkreślić niektóre momenty, świadczące o zrozumieniu zadań Związku, jako czynnika twórczego w społeczeństwie.

....,Nie mniej ważną sprawą jest współpraca Związku z Zarządem Kasy w kierunku polepsze­

nia lecznictwa w Kasie Chorych, przynajmniej w tym zakresie, gdzie ma miejsce praca personelu pomocniczego. Należy raz Już uświadomić sobie, że rola Związku Zawodowego ma szersze zna­

czenie, aniżeli tylko obrona interesów material­

nych swych członków, a to właśnie w kierunku współudziału w organizacji i produkcji danego przedsiębiorstwa. Wymagania te -tern bardziej obowiązują nasz Związek, z-c względu na charak-

O C H L E B

D r o ż y z n a .

Wskaźnik ogólnych kosztów utrzymania w Warszawie wzrósł w miesiącu kwietniu pro­

centowo o 1,3 (nominalny) i 1,5 (złoty). Najwięk­

szemu wzrostowi uległy znowu koszty żywności oraz koszty mieszkania, ze względu na początek nowego kwartału. Wskaźnik złoty kosztów żyw­

ności, który wynosił w marcu r. b. 140,5 wzrósł w miesiącu kwietniu na 142,4, zaś wskaźnik miesz­

kaniowy (złoty) z 53,0 na 56,6.

ter społeczny Kasy Chorych, oraz członków Związku, którzy jednocześnie są członkami Kasy Chorych. Stykając się bezpośrednio z pacjentami, personel sanitarny częstokroć wykrywa niedo­

kładności, nie zawsze widoczne dla Zarządu Kasy Chorych. Formą przeto współpracy byłoby wy­

pracowanie na podstawie własnych obserwacyj, odpowiednich wniosków dla Naczelnego Lekarza, i członków Rady Kasy“.

Jednocześnie Związek zwraca uwagę na po­

trzebę dokształcenia personelu sanitarnego w związku z nowemi zdobyczami w dziedzinie lecznictwa, zwłaszcza fizykalnego i coraz szer­

szego zastosowania go w Kasie Chorych.

Po wysłuchaniu sprawozdania uchwalono za­

łożenie Oddziału Warszawskiego Zw. Zaw. Pr.

Sanit. K. Chor. R. P. d upoważniono nowo obrany Zarząd Oddziału do pełnienia funkcji tymczaso­

wego Zarządu Głównego. Związku.

Z pozostałych uchwał walnego zebrania za­

sługują na uwagę następujące:

a) w sprawie utworzenia komisji kwalifika­

cyjno-dyscyplinarnej dla personelu sanitarnego przy Naczelnym Lekarzu Kasy Chorych, w skład której weszliby przedstawiciele Związku. Po­

trzeba takiej odrębnej komisji podyktowaną jest specyficznemi warunkami pracy personelu sani­

tarnego, oraz jego specjalnemi kwalifikacjami.

b) w sprawie założenia przy Związku biura pośrednictwa pracy dla pracowników sanitarnych z poza Kasy Chorych, w celu ułatwienia miesz­

kańcom Warszawy angażowania doraźnej pomo­

cy pielęgniarskiej,

c) w sprawie funduszu zapomogowego, z któ­

rego pozwolono Zarządowi udzielać doraźnych, zwrotnych zapomóg dla członków Związku.

Do nowego Zarządu Związku weszli ob. ob.:

Szerszenowicz, Klauze, Sękowska, Niwińska, Kurtzówna, Snymskl, Stefański, Kurc i Warczuk.

PRACOW NIK SANITARNY

I P R A C Ę

Z powodu poddania rewizji podstaw oblicza*

nia kosztów mieszkaniowych, komisja do badania zmian kosztów utrzymania przy GI. Urz. Statyst.

nie podała jeszcze obliczeń za miesiąc kwiecień dla Warszawy. W innych miastach, w porówna­

niu z marcem, koszty utrzymania uległy następu­

jącej zmianie (w m. kwietniu):

Częstochowa +1,0, Kielce +0,5, Kraków +2,5, Lublin —0,1, Łódź +1,1, Poznań +0,8, Radom + 1,6, Bydgoszcz +1,7, Katowice +3,4. Zwraoa uwagę znowu największy wzrost kosztów utrzy­

mania w okręgach południowo-zachodnich, a mia­

nowicie w województwach Śląskiem i krakow- skiem.

Mówiąc o wzroście drożyzny, należy zau­

ważyć, że największy wzrost cen obserwujemy w grupie artykułów rolniczych. Artykuły prze­

mysłowe nie wykazują albo wcale zwyżki, albo zwyżkę bardzo niewielką. Odbija się to oczy­

wiście najbardziej na mieszkańcach miast, a więc przedewszystkiem na warstwach pracujących, które swe nędzne zarobki zużytkowują na utrzy­

manie i zakup żywności. Trzeba stwierdzić, że polityka gospodarcza rządu, polegająca na fawo­

ryzowaniu sfer rolniczych, nie przyniosła dotych­

czas rezultatów dla mieszkańców miast, którzy za artykuły żywnościowe płacą coraz więcej. Czyż do tego polityka ta ma się sprowadzać?!

B e z r o b o c i e .

^ ^ E D Ł U G danych państwowych urzędów po­

średnictwa pracy w okresie od 23 do 30 kwie­

tnia byto w całym kraju 189.998 zarejestrowanych bezrobotnych. W ogólnej tej liczbie było 143,734 pozbawionych pracy mężczyzn t 46.264 bezrobo­

tnych kobiet. Ogólna liczba bezrobotnych zmniej­

szyła się w porównaniu z okresem poprzednim o 5.365 osób.

Ilość bezrobotnych w poszczególnych miej­

scowościach w tym okresie czasu uległa następu­

jącym zmianom:

Częstochowa —i 1275, Poznań — 557, Sosno­

wiec — 484, Bydgoszcz — 469, Łódź — 395, Lu­

blin — 385, Radom — 336, Białystok — 240, Ży­

rardów — 226, Siedlce — 224, Kielce — 216, W ej­

herowo —i 180, Brześć — 166, W oj. Śląskie + 507, Oświęcim + 158.

Zapowiedziane przez nas rozporządzenie Mi­

nistra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie udzie­

lania pożyczek samorządom instytucjom społecz­

nym, i przedsiębiorstwom prywatnym na zatru­

dnianie bezrobotnych już się ukazało.

Uzyskane pożyczki mogą być użyte jedynie na wypłatę zarobków pracownikom, którzy zo­

staną przyjęci do pracy naskutek otrzymania po­

życzki przez przedsiębiorstwo. Robotnicy ci mo­

gą być jedynie przyjmowani z pośród skierowa­

nych przez urzędy pośrednictwa pracy bezrobo­

tnych, pobierających zasiłki państwowe.

Racjonalne wprowadzenie w życie tego roz­

porządzenia przy czujnej kontroli władz, aby po­

życzki udzielane nie szły na inne cele, niż prze­

widziane w 'rozporządzeniu, winno się przyczynić do zmniejszenia bezrobocia przy jednoczesnem podniesieniu produkcji w poszczególnych gałę­

ziach przemysłu.

Z WARSZAWSKIEJ KASY CHORYCH

ABY ŻYĆ...

|Sj A jednem z posiedzeń nowoobranej Rady Ka­

sy Chorych zapadła uchwała o wydawaniu własnego pisma, poświęconego życiu Warszaw­

skiej Kasy Chorych, oraz zagadnieniom ubezpie­

czeniowym. Prawie jednocześnie Zarząd Kasy Chorych, jakby uprzedzając uchwałę Rady, przy­

stąpił do wydania własnego pisma pod tytułem

„Wiadomości Kasy Chorych m. Warszawy", w którem żadnych artykułów treści poważniej­

szej niema. Tak, naprzykład, „czołowy" artykuł pierwszego numeru „Wiadomości" poświęcony był dytyrambom i zachwytom nad urządzeniem ambulatorium przy ul. Mai-jańskiej, napisany po­

dobno przez kierownika biura tegoż ambulato­

rium. Drugi numer podaje już rzecz bardziej cie­

kawą: sprawozdanie z działalności gabinetu sztu­

cznej odmy u gruźlików płucnych. Reszta treści składa się znowu z okólników i informacyj

z działalności innych Kas Chorych.

W każdym razie, lepszy rydz, ndż nic, gdyż a „Wiadomości" możemy się coś irieooś do­

wiedzieć o działalności „ojców" Kasy.

Tyle co do pisma, a teraz przejdziemy do

„kwiatków" z działalności Zairządu, zamieszczo­

nych w drugim numerze „Wiadomości".

Z uchwalonego na posiedzeniu Zarządu Kasy w dn. 11.11. r. b. preliminarza budżetowego wi­

dzimy przedewszystkiem, iż dygnitarze miejscy, zasiadający w Zarządzie Kasy, przynieśli z sobą metody lekkiego traktowania grosza publicznego przez chaotyczną i drogo kosztującą administra­

cję. Poza zarządem Kasy, z jego komisjami, oraz naczelnym lekarzem 1 dyrekcją, składającą się z dyrektora i dwóch wice - dyrektorów — wi­

dzimy jeszcze w Kasie „Teorganizatora" ^{(?) Ka­}

sy, kontrolera głównego ze sztabem urzędników, inspekcję dzielnic I t. d. C óż wobec tego pozo­

staje do roboty dyrekcji i zarządowi? Dopóki mai trwać „reorganizacja"? Wreszcie kto kogo kon­

troluje d co ma w związku z tem do roboty ko­

misja rewizyjna? Należy zaznaczyć, iż działal­

ność „reorganizatora" nie zawsze wychodzi na korzyść Kasy, bo przecież nie jest on osobą uni­

wersalną.

W systemie administracji widzimy mnóstwo

zw alcza k a p ita lizm i w szelki w yzysk społeczay

różnego rodzaju podobnych do siebie samodziel­

nych wydziałów, jak naprz. oprócz wydziału obra­

chunkowego, mamy jeszcze wydziały kontroli wpłat, służby domowej, kontroli firm i jakąś taje­

mniczą „Adremę" (?). Napewno niektóre z tych wydziałów mogłyby być z powodzeniem tylko re­

feratami, gdyby nie wchodziła tu w grę potrzeba stworzenia posad dla „swoich" ludzi z poborami podług V kategorii płac urzędników państwo­

wych. Czy jest również potrzebnem wyodrębnie­

nie referatu personalnego od kancelarji głównej w wydział samodzielny, z „naczelnikiem" na cze­

le i z poborami też według V klasy! Przecież ro­

la tego „wydziału" sprowadza się wyłącznie do prowadzenia ewidencyj, ponieważ sprawy przyj­

mowania i wydalania personelu referują poszcze­

gólni wice-dyrektorowie i naczelny lekarz na po­

siedzeniach komisji personalnej Zarządu, a obli­

czanie pensji odbywa się znowu w Innym wy­

dziale. Do tego trzeba dodać, iż panowie „naczel­

nicy" nawet nie grzeszą odpowiedniem wykształ­

ceniem, co chociaż w małym stopniu mogłoby usprawiedliwiać ich wysokie pobory.

Wszystko to nie przeszkadza pisać bomba- stycznych okólników z powodu zatwierdzenia bu­

dżetu, gdzie się mówi... „iż wobec nieustabilizo­

wanych warunków ekonomicznych w kraju — dalsze stosowanie najdaic] Idących oszczędności winno być zasadą w gospodarce Kasy Chorych w roku bieżącym..." (?!). Napewno, kosztem sza­

rej masy pracowników, bo znowu w innym okól­

niku czytamy (Nr. 480), że zastępców płatnych na czas urlopowy nie będzie, lecz... kolejność urlo­

pów winna być tak ułożona, aby sprawność urzę­

dowania w niczeni nie została naruszona.... Co to ma znaczyć? Albo jest obecnie zadużo zbytecz­

nych pracowników, że nleobeoność podczas urlo­

pów kilkudziesięciu pracowników, „sprawności urzędowania nie naruszy", alboi, że „sprawność"

ta będzie osiągnięta przepracowaniem pozostałe­

go personelu, oo nie wyjdzie na dobro, ani dla ubezpieczonych, ani dla pracowników Kasy.

Wogóle, co do personalnej polityki na terenie Kasy, to trudno już oczekiwać gorszego zamętu od tego, jaki istnieje obecnie wskutek podziału pracowników na etatowych, półetatowych, cza­

sowych, dniówkowych, akordowych i t. d. Zresz­

tą, trzeba podkreślić niczeni niewytłumaczony brak aż dotychczas pragmatyki służbowej i zabez­

pieczenia emerytalnego, co rozdrażnia ustawicz­

nie sytuację pracowniczą. Jak na Instytucję spo­

łeczną i ubezpieczeniową, w zarządzie której za­

siadają rzekomo „przedstawiciele" klasy pracują­

cej, takie postępowanie ze sweml pracownikami jest więcej niż lekceważące.

Natomiast, „przedstawiciele" ci w Zarządzie Kasy sami siebie nie krzywdzą, bo wstawili do budżetu na odszkodowania dla siebie zł. 35.000 i nawet fundusz reprezentacyjny w wysokości zł. 15.400, pomijając fundusze na podróże i djety, oraz poważną ilość samochodów osobistych na koszt Kasy. Możnaby jeszcze więcej wynaleźć podobnych faktów lekkomyślnej gospodarki w Ka­

sie, lecz niestety nie da się zmieścić tego w ra­

mach niniejszego artykułu, tembardziej, iż mamy do omówienia tu jeszcze jeden z „kwiatków"*

a mianowicie stosunek obecnego Zarządu Kasy do nowoobranej Rady.

Jak wiadomo, Rada Kasy, na posiedzeniu swym w dn. 24 stycznia r. b. uchwaliła votum nieufności dotychczasowemu Zarządowi, który nie poczuwał się do obowiązku złożenia mandatu na ręce nowej Rady. Zdawałoby się, iż zarząd Kasy, w którego składzie są przedstawiciele de­

mokracji, natychmiast złoży swój mandat wobec wyrażonego votum nieufności. Niestety jednak

„żtobek" kasowy mocno przyciąga do siebie członków Zarządu, skoro na posiedzeniu sweni, udając naiwnych uchwalili zwrócić się do Okrę­

gowego! Urzędu Ubezpieczeń o ingerencję, który to urząd w innych wypadkach tak mocno zwal­

czali, wysuwając skromne zapytania treści na­

stępującej:

a) czy uchwała Rady z dnia 24 stycznia b. r.

wzywająca Zarząd do złożenia mandatów i roz­

pisania nowych wyborów winna być wykonana przez Zarząd,

b) czy Zarząd upoważniony jest do powzię­

cia uchwały o rozwiązaniu się i czy uchwala ta obowiązuje poszczególnych członków Zarządu.

c) czy uchwały powzięte przez Zarząd, dzia­

łający pomimo uchwały Rady w dn. 24 stycznia roku bież. posiadają moc prawną.

Komentarze są tu zbyteczne.

Trzeba

w

szość partyjna w Zarządzie jest w mniejszości na terenie nowej Rady Kasy. Słowem, mamy do czynienia z niesłychanym wypadkiem, ażeby gru­

pa ludzi rządziła instytucją wbrew wyraźnej nie­

ufności ze strony przedstawicieli członków tejże instytucji, którzy opłacają ją ciężko zapracowa­

nym groszem.

Zaiste, dziwną mogłaby się wydawać solidar­

ność pod tym względem członków Zarządu, od komunistów do pracodawców, Jeżeliby nie były powszechnie znane zakulisowe gry partyjne. Po­

dobno, grupa członków Rady Kasy, składająca się z przedstawicieli listy Nr. 13 (pracowników umysłowych) wniosła do Trybunału Admdnistra-

cyjnego protest przeciwko orzeczeniu Okręgowe­

go Urzędu w tej sprawie.

Podkreślając nasz przychylny stosunek do tak pożytecznej dla pracownika instytucji, jaką jest Kasa Chorych, uważamy jednak za swój obowią­

zek poddawanie krytyce wszelkich poczynań władz Kasy, które nie odpowiadają zarówno inte­

resom samej instytucji jak t interesom świata pra­

cowniczego.

OBSERW ATOR

POŻYTECZNE WYDAWNICTWO

BU DOW N ICTW O MIESZKAŃ ROBOTNICZYCH.

Praca zbiorowa pod redakcją St. Jaskułowskiego, T. Toeplitza I St. Tołwińskiego. Wydawnictwo

„Robotniczego Przeglądu Gospodarczego", W ar­

szawa, 1927.

Jnicjatywa tego pożytecznego wydawnictwa, poświęconego palącej dzisiaj w Polsce sprawie budownictwa mieszkań robotniczych, należy do Warszawskiej Spóldzilelnl Mieszkaniowej* która podjęta się zebrania i opracowania materjału in­

formacyjnego na robotniczą konferencję mieszka­

niową, zwołaną przez Komisję Centralną Związ­

ków Zawodowych w dniu 20 marca 1927 r.

W pracy tej omówione zostały szczegółowo dzisiejsze warunki mieszkaniowe warstw pracu­

jących, dotychczasowe formy rozwoju budownic­

twa mieszkaniowego zagranicą i w Polsce, pod­

stawy prawne rozwoju budownictwa mieszkanio­

wego u nas, ze specjalnem uwzględnieniem bu­

downictwa spółdzielczego, wreszcie zagadnienie wzorowego i jednocześnie taniego mieszkania ro­

botniczego, odpowiadającego minimalnym warun­

kom higjeny i wygody, przyjętym na Zachodzie,

oraz skromnym możliwościom finansowym roz­

woju ruchu budowlanego w Polsce.

Materjał, oświetlający dzisiejszy stan rzeczy w Polsce zebrany został starannie ze źródeł bez­

pośrednich, uzupełnionych ponadto specjalną an­

kietą Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Z biegiem zasadniczych myśli d wniosków, za­

wartych w cennej tej pracy, uważamy za wska­

zane zapoznać naszych czytelników.

Przedewszystkiem, na podstawie danych cy­

frowych o mieszkaniach robotniczych w najważ­

niejszych ośrodkach w Polsce, skonstatować na­

leży niesłychane pogorszenie si« u nas warunków mieszkaniowych po wojnie.

Zastój bowiem w iruchu budowlanym jest w Polsce od lat 13 zjawiskiem powszechnem.

Dawne mieszkania niszczeją, a przyrost ludności wysuwa ooraz to nowe potrzeby. To, co w prze­

ciągu ostatnich kilku lat zdołano wybudować w niektórych miastach, jest kroplą w morzu.

Oto krótki przegląd dotychczasowych wyni­

ków akcji budowlanej w Polsce, oparty na ankie­

cie głównego Urzędu Statystycznego, w której udział brały magistraty miast, liczących ponad 25 tysięcy mieszkańców:

Ruch budow lany w okresie 1923 — 1926 r.

M I A S T A

Rozpoczęte budynki mieszkalne

Wykończone budynki mieszkalne

Liczba budynków Liczba izb mieszkalnych 1923 1924 1925 19261) 1923 1924 1925 19261) 1923 1924 1925 1926

434*) 417 597*) 402 148 310 343 214 15014) 2928’) 3513 2302*)

260 558 137 ^____ 681 1408 247 ^-

202 145 255 163 52 93 113 48 651 1483 1946 793

108 123 159 104 55 103 82 79 400 622 492 568

20 9 48 27 4 15 31 27 ^— 59 245 393

57 45 59 25 14 41 ^— 5 110 323 131 42

47 49 46 23 27 49 43 340 441 699 506

46 76 37 — 31 53 12

_

_

76 109 195 109 53 102 62 36

_ _

2 9 9 5 2 3 4 ^— 7 14 62 ^—

21 30 39 12 6 ^— 5 ^— 20

_

2 4 5 — 10 2 1 ^— 83 18 36

20 47 83 55 11 18 34 26 49 112 107 105

48 18 17 27 — — 7 3 — — — 3

Ogółem 6 m iast licz.

powyżej 100.COO mieszk.

O gółe m 29 m iast licz.

25— 100 tys. m ieszk.

Warszawa . . . . Ł ó d ź ...

Poznań . . . . . Lwów . . . . K r a k ó w ...

W i l n o ...

Białystok . . . . Bydgoszcz . . . . Częstochowa . . . Królewska Huta . L u b lin ...

Sosnowiec . . . .

') Rok 1928 dotyczy danych z 1-go półrocza. *) Bez W ilna. •) Bez Lwowa. *) B az P oznania.

toruje drogę ' syndykalizm ow i

Dane powyższe nie zawierają tak ważnej ru­

bryki, jak liczba wybudowanych mieszkań, jako też nie obejmują budownictwa państwowego.

Rząd bezpośrednio budował tylko mieszkania dla

■rzędnlków państwowych. Największe objekty wybudowane za pieniądze, które szły przez Bartk Budowlany — to kolonja oficerska na Żoli­

borzu, kolonja im. Lubeckiego na Ochocie i ko- lonja im Staszica na Mokotowie, składające się

z kilkuset mieszkań 4, 5 i 6-0 izbowych (łącznie z kuchnią). Ścisłej statystyki w tej mierze nie posiadamy.

Z powyżej podanej tablicy wynika, że w 6 największych miastach Polski, liczących razem przeszło 2 miliony mieszkańców, które zawierają rocznie przeszło 20 tysięcy małżeństw, przybyło w ciągu 3 i pół lat (I. 1923 — VII. 1926) 10 ty­

sięcy nowych izb mieszkalnych, czyli zaledwie kilka tysięcy mieszkań. Należy zważyć, że za­

sadniczy obraz nie ulegnie zmianie nawet przy uwzględnieniu budownictwa państwowego.

Bardziej szczegółową statystykę posiadamy tylko dla Warszawy.

Ruch budowlany w stolicy w świetle tej staty­

styki przedstawia się jak następuje:

R OK .cu

« 5 * M 2 s ja _{N •> —} 1- v -1*0-

JS 0 > >.

c i⁼

m je ”

■ctSo-o u

= J> E Liczba nowych mieszkań Liczba nowych izb

•** >* — * — "o e s ? 5-3 = i" " 3 CL C „

■=2 . I z

• Ś la i; i ■ J N E

1919/20 1584 298 622 1814 18988 30562

1922 649 71 197 537 7436 10387

1923 877 189 626 2263 9385 10438

1924 878 197 744 2751 6485 8137

1925 608 231 1010 3103 8749 8435

1926 400 136 638 1732 7148 7815

Razem 4996 1122 3837 12200 58191 75810 Cyfry te mówią nam aż nazbyt wyraźnie, że po okresie zupełnego zastoju, tempo ruchu budo­

wlanego dalekim jest leszcze od zaspokojenia po­

trzeb, wynikających ze zwiększenia się ludności stolicy.

Fundusze przeznaczone na budownictwo mie­

szkaniowe były dotychczas bardzo skromne. Ogó­

łem otrzymał Bank Gospodarstwa Krajowego w 1926 r. na pożyczki budowlane:

Z państwowego funduszu gospodarcz. 18,9 milj. zł.

Z pożyczki P. K. O. 3,5 „ „ Z fund. rozb. miast na obn. proc. 5,1 „ „ Razem 27,5 milj. zł.

W styczniu i lutym r. b. otrzymał B. G. Kr.

3 miljony złotych z państwowego funduszu gospo­

darczego i 1,5 milion, zł. z P. K. O.

Miasta nasze również nie stanęły na wysokości zadania. Suma kredytów budowlanych, zużytko­

wanych przez gminy, jest znikomo mała.

Spółdzielnie, korzystające z kredytów, są to prawie wyłącznie spółdzielnie budowlane, budu­

jące mieszkania na własność dla swych członków, rekrutujących się ze sfer urzędniczych, wolnych zawodów i zamożniejszego mieszczaństwa. Spół­

dzielnie natomiast robotnicze są pod tym wzglę­

dem upośledzone.

A jak sprawa budownictwa mieszkaniowego przedstawia się zagranicą?

Krótki i ciekawy przegląd rozwoju budownic­

twa mieczkaniowego we wszystkich niemal pań­

stwach europejskich przekonywuje nas, że budo­

wa mieszkań robotniczych odbywa się przez państwo, gminę, instytucje użyteczności publicz­

nej, lub też z pomocą państwa i gminy.

Wszędzie istnieje mniej lub więcej wyrażn©

uspołecznienie budowy małych mieszkań. W wie­

lu krajach glównem źródłem podatków, obraca­

nych na ten cel, jest przedwojenna własność nie­

ruchoma jak np.: w Austrii, a zwłaszcza w Wied­

niu, gdzie w ciągu ostatnich kilku lat zbudowane zostało przeszło 25 tysięcy mieszkań robotni czych.

Co zaś dotyczy Stanów Zjednoczonych Ame­

ryki Północnej, to ruch budowlany, wstrzymany w czasie wojny, rozwija się tam i rośnie z ame­

rykańską iście szybkością.

Stąd nasuwa się autorowi pracy wniosek je­

den: należy zupełnie zmienić dotychczasową poli­

tykę budowlaną, wkroczyć zdecydowanie na je­

dynie słuszną, jak stwierdziło doświadczenie wszystkich niemal krajów świata, drogę całkowi­

tego uspołecznienia budownictwa mieszkaniowego.

Całe budownictwo powinno być skoncentro­

wane w rękach niewielu Instytucyj, a przede- wszystkiem gmin 1 spółdzielni mieszkaniowych,, a budowane powinne być wyłącznie małe o uje­

dnostajnionym typie mieszkania dla robotników 1 pracowników. Koncentracja i koordynacja bu­

dowy niezawodnie przyczynić się może do zmniej­

szenia kosztów materjałów 1 kosztów robocizny.

W dalszym ciągu naszkicowane zostały pod­

stawy rozwoju spółdzielczego budownictwa miesz­

kaniowego w Polsce, pozostającego w ścisłem związku z ustawą o rozbudowie miast.

Uzasadnionym wydaje nam się wyrażony w pracy pogląd, że w pierwszem stadjum roz­

woju mieszkaniowego ruchu spółdzielczego w Pol­

sce należy zwrócić uwagę przedewszystkiem na powstanie sieci mieszkaniowych spółdzielni w ta­

kich ośrodkach robotniczych, jak Łódź, Sosnowiec, Borysław, Kraków, Lwów, Dąbrowa Górnicza I inne.

Pracę uzupełniają sprawozdania z częściowej realizacji projektów Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, opracowane przez arch. Br. Zbo­

rowskiego (dołączone zostały fotografie i rysunki) oraz szczegółowo opracowany przez inż. arch.

R. Millera projekt dużej kolonji mieszkalnej na Pelcowiźnde (2000 mieszkań), Związku Zawodo­

wego Pracowników kolejowych Rzeczypospolitej Polskiej wraz z rysunkami. Wreszcie w końcu książki znajdujemy szereg bardzo cennych wska­

zówek dla działaczy na polu spółdzielczości miesz­

kaniowej, dotyczących organizacji robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej z podaniem wzorów:

statutu, regulaminów i t. p.

W naszych warunkach, gdy brak niemal wszel­

kich danych statystycznych, dotyczących budow­

nictwa mieszkaniowego, gdyż ani Główny Urząd Statystyczny, ani Bank Gospodarstwa Krajowego,

ani W ydział Budowlany Ministerstwa Skarbu oto się nie zatroszczyły, należy podnieść, iż w cennej pracy powyższej zgromadzony został po raz pierwszy bardzo bogaty i pouczający moterjał statystyczny w tej dziedzinie.

Godząc się z szeregiem postulatów, wysunię­

tych przez autorów powyższego wydawnictwa a dotyczących uspołecznienia budownictwa mie­

szkaniowego, pragniemy zauważyć, że sfinalizo­

wanie pożyczki zagranicznej w znacznej mierze przyśpieszyć może realizację w szerszym zakre­

sie spółdzielczości budowlanej.

Wreszcie podkreślić należy, iż konsolidacja ruchu zowodowego z wyeliminowaniem czynni­

ków natury partyjnej przyczynić się może ni. i.

do znacznego posunięcia naprzód sprawy budow­

nictwa mieszkań robotniczych w Polsce.

M. G.

MIĘDZYNARODOWY RUCH ROBOTNICZY

X-TA MIĘDZYNARODOW A KONFERENCJA PRACY.

O K - G O MAJA rozpoczęły się w Genewie obra­

dy X-ej Międzynarodowej Konferencji Pra­

cy. Na porządku dziennym tej konferencji znaj­

dują się poza zwykłemi sprawami administracyj­

nemu wśród których na szczególną uwagę za­

sługuje dyskusja nad dorocznem sprawozdaniem z działalności Międzynarodowego Biura Pracy, przedłożonem przez jego dyrektora, p. Thomasa, trzy sprawy mające dla świata pracowniczego kapitalne znaczenie:

1. Sprawa zasad ubezpieczenia od choroby.

2. Sprawa wolności koalicyjne], oraz

3. Sprawa metod ustanowienia t. zw. plac minimalnych.

Korzystając z doświadczeń nabytych podczas dawniejszych konferencyj, Międzynarodowe Biu­

ro Pracy przygotować zdołało obrady nad po- wyższemi zagadnieniami z wyjątkowo wielką sta­

rannością i dokładnością. Sprawozdania technicz­

ne opracowane przez Biuro, jak rówież zestawie­

nia odpowiedzi nadesłanych przez poszczególne państwa na kwestjonarjusze rozesłane przez Biu­

ro — zawierają pierwszorzędny materjał informa­

cyjny. Biuro poczyniło starania, aby odnośne ma­

teriały uprzystępnić najszerszym kołom publicz- ości w drodze specjalnie na ten cel przeznaczo­

nych wydawnictw.

RATYFIKACJA KONW ENCJI O 8-GODZINNYM DNIU PRACY PRZEZ ANGLJĘ.

^ N G IE L S K A Izba Gmin stała się w początkach kwietnia ponownie terenem dyskusji nad ra­

tyfikacją Waszyngtońskiej Konferencji Pracy 0 długości dnia roboczego w przemyśle. W dy­

skusji te] wzięto udzlat około 30 mówców repre­

zentujących wszystkie stronnictwa, wśród któ­

rych niemal wszyscy wypowiedzieli się w zasa­

dzie za ratyfikacją, przyczem jednak część wysu­

nęła zastrzeżenie co do jej terminu i warunków.

W toku dyskusji p. Betterton, sekretarz parlamen­

tarny w Ministerstwie Pracy oświadczył, że rząd powołał do życia komisję międzyministerialną dla opracowania ostatecznych wniosków w tej spra­

wie; komisja ta ma się w szczególności zastano­

w ić nad możnością i celowością przeprowadzenia t. zw. „ratyfikacji warunkowej", obowiązującej od chwili, gdy inne, w ustawie wymienione, pań­

stwa również ratyfikacji dokonają.

ROBOTY PUBLICZNE W NIEMCZECH.

□ BY zmniejszyć klęskę bezrobocia opracowały Niemcy szeroko zakreślony plan robót publi­

cznych, dzięki któremu osiągnięto w ciągu osta­

tnich miesięcy rezultaty nadzwyczaj zadawalnia- jące. Według sprawozdania przedłożonego przez rząd parlamentowi, a’ streszczonego w „Informa- tions soolales", tygodniku wydawanym przez Mię­

dzynarodowe Biuro Pracy, największa ilość robót wykonana została na zlecenie administracji kole­

jowej i pocztowej; pozatem osiągnięto poważne rezultaty w dziedzinie uspławnienia rzek oraz ro­

zwoju budownictwa wiejskiego. Aby zatrudnić możliwie wielką Ilość bezrobotnych zakazano za­

sadniczo pracę podczas godzin nadliczbowych 1 pozwolono angażować pracowników do robót publicznych wyłącznie za pomocą publicznych