R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E , T . X X X I , N R 3/4, W A R S Z A W A 1980
C Z E S Ł A W Ś W IĘ C IC K I, E W A M O J Z E S O W IC Z
W P Ł Y W E M ISJI S 02 N A N IE K T Ó R E E L E M E N T Y E K O S Y S T E M U R O LN IC Z E G O
Instytut G leboznaw stw a S G G W -A R w W arszaw ie
Siarka dostaje się do atm osfery głównie w wyniku spalania w ęgla kamiennego i brunatnego w zakładach energetycznych, komunalnych, w transporcie i przemyśle {7, 8, 11]. W atmosferze siarka zostaje częścio wo utleniona na S 0 3, a przy odpowiedniej wilgotności powstają kwasy: siarkowy i siarkawy. Oprócz kwasów powstają również w atmosferze siarczany, których ilość i jakość zależą od składu pyłów i wiatrów. Osa dzają się one nieco dalej od emitorów, ponieważ proces powstawania siarczanów jest p ow olniejszy niż inne form y siarki. Znajdująca się w atm osferze siarka dostaje się wraz z opadami deszczu, śniegu i pyłu do ekosystemów, gdzie częściowo osiada na powierzchni roślin, gleb i wód. Zasorbowana przez glebę ziarka [2, 6, 9, 1 2, 13] jest pobierana przez rośliny oraz przemieszczana w głąb profilów . Pobierana w nad miarze jest szkodliwa dla roślin [14] i przyczynia się do zakwaszenia gleb. Z a w arty w powietrzu S 02 i inne form y siarki porażają organy asym ilacyjne roślin i niszczą kom órki [6]. Obecnie na terenie niektórych krajów są prowadzone prace nad zwiększeniem odporności roślin na S 02 [5].
O B IE K T B A D A Ń I M E T O D Y K A
Badania wykonano na terenach użytkowanych przez rolnictwo i w sadach, w promieniu 2 km od fab ryk i włókien sztucznych. Przeanalizo wano próbki powietrza, drzew, krzew ów i gleb. Próbki b yły pobiera ne w różnych kierunkach w odległości 0,5, 1,0, 1,5 i 2,0 km od emitora. A n a lizy składu granulometrycznego gleb wykonano metodą Bouyou- cosa w m odyfikacji Casagrande’a i M. Prószyńskiego. Ogólną zawartość siarki w glebach i roślinach oznaczano metodą nefelom etryczną [1], pH — potencjom etrycznie, siarkę wymienną ekstrahowano za pomocą 1-procentowego NaCl. Siarkę z powietrza sorbowano około 30-procento- w ym NaCl w ciągu 20 minut i oznaczano nefelom etrycznie zgodnie z przepisami Sanepidu. Zawartość azotu określano metodą K jeldahla, fo
290 С. Święcicki, E. Mojzesowicz
sfor — w spopielanych w 450°C roślinach. W spółczynniki korelacji obli czano według wzoru:
gdzie:
N
— ilość par porównywanych do elementówx
iy
obu rozkładów, §x i 8 у— odchylenie standardowe dla obu populacji, które obliczonoze wzoru:
6D! albo obliczano gVx= 1 ~ N ( № - 1 ) gdzie:
D — suma kwadratów różnic kolejności, N — liczba par układów.
O M Ó W IE N IE W Y N IK Ó W
W badanym terenie na wysokości 2 m nad powierzchnią gleby za wartość S 0 2 i S 0 3 w powietrzu znacznie przekracza dopuszczalne normy. W raz z odległością od emitera zawartość tych gazów m aleje, w przeci w ieństwie do CS2, którego ilość do 2 km w raz z odległością wzrasta (rys. 1).
Zalegają tu niecałkowite g le b y płowe i brunatne w ytw orzone na glin ie zw ałow ej z utw orów pyłow ych oraz z piasków gliniastych, jak również gleby rdzawe w ytw orzone z piasków słabo gliniastych. pHKCi tych gleb waha się w poziomach ornych
A p
od 3,5 do 7,0, natomiast w poziomach głębszych — od 3,9 do 5,8. Najniższe pHKci występuje w odległości ponad 1 km, a najwyższe do 1 km.Zawartość S 0 42- wym iennego waha się w poziomach wierzchnich
A p
od 0,0 mg w glebach w ytw orzonych z piasków i z glin y zw ałow ej pyla- stej (w odległości ponad 1 km od emitora) do 47 mg w glebie w y tw o rzonej z piasku gliniastego (w odległości 0,5 km), natomiast w głęb szych poziomach — od 12 do 40 mg/100 g( tab. 1). Ogólna zawartość siarki waha się w poziomach ornychA p
od 24 do 1800 mg, a w głęb szych poziomach — od 96,0 do 2088 mg S 0 4 na 100 g gleby. Często naj większe ilości siarki występują w poziomachВ
lub С profilu glebowego. Ilość siarki wym iennej w stosunku do ogólnej zawartości waha się od 0 do 2,38% w poziomachA p
i od 0,59 do 45,8% w głębszych poziomach podakumulacyjnych. N ie stwierdzono istotnej korelacji m iędzy pH a za wartością badanych form siarki w glebach.Chemia gleby 291
Zaw artość S 0 3, S 0 2 i CS2 w pow ietrzu zależnie od oddalenia od em itora (fab ryk i w łókien sztucznych)
l — ś re d n ia p r ó b e k , 2 — o d c h y le n ie s ta n d a r d o w e d la p o p u la c ji g e n e r a ln e j
S 0 3, C 0 2 and CS2 content in air depending on the distance o f the em itor (synthetic fib re fa cto ry )
1 — m ea n fo r sam ples, 2 — sta n d a rd d e v ia tio n fr o m g e n e r a l p o p u la tio n
Najw iększe ilości zarówno azotu (840 ppm w poziomie
A p ),
jak i siar ki (2413 ppm w poziomie C) występują w glebach położonych ponad 2 km od emitora (tab. 2). Stosunek m olow y N : S waha się w poziomach akumulacyjnych od 0,89 w glebach rdzawych do 12,37 w glebach bru natnych w ytw orzonych z utworów pyłowych. W głębszych poziotnach stosunek ten waha się od 0,13 w glebach rdzawych do 14,71 w glebach brunatnych w ytw orzonych z utworów pyłowych. Ogólne zawartości siarki i azotu wykazują korelację ujemną w profilach glebowych (Q^y— ~0>49) dla a = 0,05, co wskazywałoby na istniejący antagonizm jon ow y (tab .3).Pobieranie azotu zależy od gatunków roślin i od odległości od emi tora i waha się od 2,00% w liściach jabłoni do 3,92% w liściach dębu. Zawartość P 20 5 we wszystkich badanych roślinach wynosi około 500 ppm. Natomiast ogólna zawartość siarki ulega znacznym zmianom: najmniejsza (400 ppm) w ystępuje w odległości 0,5 km od emitora w liściach jabłoni, a największa (4950 ppm) w odległości 2 km w liściach wierzby.
pH oraz zaw arto ść S ogółem i S wymiennej w badanych glebach Value o f pH and con ten t o f t o t a l and exchangeable S in the s o i l s under study
T a b e l a 1 Nr p ró b k i Sample No. P r o f i l P r o f i l e Poziom genetyczny Genetic h oriz o n Głębokość Depth cm O dlo gło ść od em itora D istance from em itor km S k ład mechaniczny M echanical com position
pH Z aw artość - content mg/100 g S0^7100% so4 H20 KC1 SOJ wymienne exchangeable so*-S04 ogółem t o t a l SO^ 1 2 4 5 é 7 Ś Ś 10 6 Ар ‘> 1 0 0 ,5 ß lp - l i g h t s i l t y loam 7 ,3 7 ,0 17,0 n .o . n .o . 7 Ар 5-10 0 ,5 P ß l - l i g h t loamy sand 6 ,9 6 ,5 47,0 n . o . n . o . 10 Ар 5-10 0 ,5 p lp - s i l t y 1оозе sand 6 e5 6 ,0 37,0 n . o . n .o . 16 Ар 5-10 0 ,5 p ł - e i l t 6 ,7 6 ,5 40,0 n . o . n . o . 3 Ар 5-10 1,0 p ł - s i l t 5 .2 5,1 0 ,0 n . o . n .o . 4 Ар 5-10 1,0 P g l - l i g h t loamy sand 6 ,4 6 ,3 12,0 n .o . n .o . 14 Ар 5-10 1,0 p ł - s i l t 4.5 3,9 10,0 n . o . n . o . 15 Ар 5-10 1,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 5,0 4 .2 12,0 n .o . n . o . p r o f i l 4 Ар 10-20 1,0 p ł - s i l t n .o . u . o . n .o . n .o . n . o . p r o f i l e Аэ 35-45 1.0 p g l - l i g h t lo ^ ay sand 5,0 4,1 22,0 48,0 45,83 В 55-65 1,0 p ł - s i l t 6,0 4 ,9 12,0 204,0 0,59
D 90-100 1.0 pgm - heavy loamy sand n . o . n .o * 24,0 96,0 25,0
D .120-130 1,0 e i - l i g h t lorjB 6 ,9 5,8 22,0 n . o . n .o . p r o f i l 5 АР 10 -2 0 1,0 p ł - e i l t 6,1 5 .7 n . o . 24,0 n . o . p r o f i l e А з 35-45 1.0 pł. - s i l t 5,1 4.0 20,0 228,0 8,7 7 В 55-70 1.0 psgp - l i g h t s i l t y loamy sand 5 ,5 5,1 22,0 264,0 8,33 D 00-90 1.0 pgp - s i l t y loamy sand 6.2 5,0 17,0 60,0 28,33 D 130-140 1,0 g l - l i g h t loam 6.9 5 ,8 22,0 n .o . n . o . p r o f i l 6 Ар 5-15 1.5 p g l ~ l i g h t loamy sand 4,7 3 ,7 n . o . 1800,0 n . o . p r o f i l e 35-45 1.5 p g lp - l i g h t s i l t y loamy sand 5,4 4 ,3 n .o * 864,0 n . o .
75-85 1.5 peg - s l i g h t l y loamy Band 6,1 4,7 n . o . 780,0 n .o .
Ар 5-10 1.5 p g l - l i g h t loamy оand 4 ,7 4,3 0,0 n . o . 0 ,0
Ар 5-10 1.5 peg - s l i g h t l y loamy sand 6,4 5.6 0 ,0 n .o . 0 ,0
Ар 5-10 1.5 P g l - l i g h t loamy sand 5.0 4.9 17,0 n .o . n . o . Ар 5-10 1.5 p ł - s i l t 5 ,5 5.4 6,0 29 2 C . Ś w ię ci ck i, E . M o jz e s o w ic z
cd. tabeli 1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
p r o f i l 7 Ap 5-15 1.5 pgm - heavy loamy sand 4 ,3 3,5 n .o . 960 n . o .
p r o f i l e
/В/ 30-40 1.5 pgmp - heavy s i l t y loamy sand 4 ,6 3,9 n . o . 864 n .o .
С 80-90 1.5 g ś - medium loam 5 ,3 4,1 n . o . 2088 n .o .
Ap 5-10 2 .0 p g l - l i g h t loamy sand 4 ,5 4 ,3 26,0 n .o * ' n .o *
Ap 5-10 2 .0 peg - s l i g h t l y loamy sand 5 ,9 5 ,4 0 ,0 n .o * n .o *
Ap 5-10 2 .0 P ł - s i l t 6*3 6 ,2 22,0 n . o . n . o . Ap 5-10 2.0 p ł - s i l t 6 ,9 6 ,5 26,0 n . o . n . o . Ap 5-10 2 ,0 p ip • s i l t y lo o s e sand 7,1 6 ,9 16 ,0 n .o * n . o . p r o f i l 10 Ap 5-15 2.0 psg - s l i g h t l y loamy sand 4,9 3,8 n . o . 432 n . o . p r o f i l e В 30-40 2.0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6,1 5 ,4 n .o . 192 .n .O i D 100-110 2,0 P ł - s i l t 6 ,3 5,5 n . o . 264 n .o . p r o f i l 1 AP 10-15 2,0 g lp - l i g h t s i l t y loam 4 ,5 4 ,3 0 ,0 468 0 ,0 p r o f i l e /В/ 30-40 2 ,0 p ł - s i l t 4,2 3,8 22,0 324 76,79 D 55-65 2,0 g lp - l i g h t s i l t y loam 6 ,4 5 ,7 18,0 738 2,44 D 90-100 2 ,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6 ,7 5,2 11,0 n . o . n . o .
p r o f i l 2 10-20 2 ,0 peg - s l i g h t l y loamy sand 4,2 3,5 0 ,0 240,0 0 ,0
p r o f i l e 30-40 2,0 gś - medium loam 4,5 4,1 11,0 240,0 4,58 60-70 2,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6,1 4,6 26,0 204,0 12,74 110-120 2,0 P l - lo o s e sand 6 ,5 5 ,3 2 1,0 n . o « n . o . p r o f i l 3 5-15 2 ,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6 ,9 6 ,5 4 ,0 16 8 ,0 2,38 p r o f i l e 30-35 2,0 P g l - l i g h t loamy sand 4 ,7 4 ,4 40,0 96 41,67 60-70 2,0 p ł - s i l t 5,6 4 ,5 34,0 168 20,24 100-110 2 ,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6 ,7 4 ,9 29,0 n « o . n . o . p r o f i l 8 5-15 2,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 4 ,6 3,7 n .o . 1296 n .o . p r o f i l e 30-40 2,0 p g lp - l i g h t s i l t y loamy sand 6,1 5 ,3 n .o « 672 n . o . 65-70 2 ,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6 ,3 5,6 n .o * 1800 n *o * 90-100 2 ,0 psg - s l i g h t l y loamy sand 6 ,3 5,5 n .o * 864 n . o . n to , - undetermined C h em ia gl eb y 2 9 3
294 С. Święcicki, E. Mójzesowicz
Stosunki m olowe N : P wahają się od 369,4 w liściach jabłoni do 565,7 w liściach dębu. Natomiast stosunki m olowe N : S wahają się od 13,0 do 146,3, a S : P — 2,5 w jabłoni do 31,3 w wierzbie.
T a b e l a 2
Zaw artość azotu i s i a r k i w różnych typach g le b z a le ż n ie od o d le g ło ś c i od em itora N itro g e n and sulp hu r content in v a rio u s s o i l types
depending on the d ista n c e from em itor
Poziom gene - tyczny G enetic h o riz o n Głębokość Depth cm O d le g ło ś ć od em itora D istan ce from em itor* km L ic z b a próbek Number o f samples tv ppm ITsS m e N S X ÿ <5y G leb a płowa wytworzona z utworów pyłowych
S o i l l e s s i v e develo p ed from s i l t y form atio n s
Ар tO-20 1.0 2 - 80 n .o . _
Аз 35-45 1,0 2 210 60 460 300 1,05
В 55-65 1.0 2 190 40 780 100 0,56
С 80-100 1,0 2 130 30 260 60 1 .1 5
G leb a brunatna wytworzona z piask u g li n ia s t e g o na g l i n i e zw ałowej Brown s o i l developed from loamy sand on b o u ld er loam
Ар 5-15 1,5 1 760 n .o . 320 n . o . 5,43
/в/ 30-40 1,5 1 250 n .o . 288 n .o . 1,99
D 80-90 1.5 1 230 n . o . 696 n .o « 0,76
G leba brunatna wytworzona z utworu pyłowego na g l i n i e zw ałowej Brown s o i l develo ped from s i l t y fo rm atio n s on b o u ld e r loam
Ар 10-15 2 ,0 1 840 n . o . 156. n .o . 12,37
/в/ 30-40 2 .0 1 700 n . o . 108 n . o . 14,71
D 55-65 2 ,0 1 390 n . o . 246 n .o . 3,62
G leby rdzawe wytworzone z piasków s ła b o g l i n i a s t y c h R u s t-c o lo u r e d s o i l d evelo ped from s l i g h t l y loamy sands
Ар 10-20 2 ,0 3 690 8 1780 1501 0,89
ВС 30-40 2,0 4 610 33 1000 736 1,40
С 60-70 2,0 3 140 3 ,3 2413 2537 0 ,1 3
С 100-110 2 ,0 2 170 8 1880 1000 0,21
- standardowe o d ch y le n ia d la p o p u la c ji o b lic z o n o ze w zoru:
stan d ard d e v ia tio n f o r p o p u la tio n s was c a lc u la t e d from the fo rm u la:
n n
W wyniku zanieczyszczenia środowiska i pobierania składników z me zrównoważonych roztw orów glebow ych i z powietrza w ystępuje anta gonizm jon ow y P O43- i s c y - [3, 8, 9] w organach asym ilacyjnych drzew i krzewów. W glebie m iędzy N i S w ystępuje korelacja ujemna Qxy = = — 0,49 choć nieistotna przy a =0,05, natomiast w roślinach m iędzy N i S występuje korelacja dodatnia
rxy =
0,430, CO' tym bardziej przy czynia się do akumulacji siarki i azotu w roślinach.Chemia gleby 295
T a b e l a 3
Zaw artość N, P, S w organach asym ilacyjn ych drzew i krzewów P róbk i pobrano 8 , 13 i 29 czerw ca 1977 r .
The N, P, S content in a s s i m il a t i n g organ s o f t r e e s and shrubs Samples were taken on 8 , 13 and 29th June 1977
R o ś lin y l i ś c i e drzew i krzewów P la n ts - le a v e s o f t r e e s and shruba O d le gło ść od em itora D istan ce from em itor lfm N ogółem T o t a l N % P2o 5 ogółem T o t a l P2°5 ppm S ogółem T o t a l S ppm NiP N:S S*P
G rusza - Bear tre e 0 ,5 2,74 500 700 395,4 89,49 4,42
Klon - Maple 0 ,5 3,14 500 1800 453,1 39,87 11,36
Jabłoń - Apple tre e 0 ,5 2,56 500 400 369,4 146,29 2,52
Klon - Maple 1,0 3,40 500 2550 490,6 30,47 1 6 ,1 0
W iśn ia - Cherry tre e 1 ,0 3,40 500 1550 490,6 50,14 9,79
Czarna porzeczka
B lac k c u r r a n f 1 ,0 2,84 500 3100 409,8 20,94 19,57
Dąb - Oak 1,0 3,92 500 2200 565,7 40,73 13,89
S liw a - Plum tree 1.0 3,00 500 900 432,9 76,20 5,68
Bez - L i la c 1,0 2,82 500 900 406,9 7 1,63 5,68
Leszczyna - H azel 1.0 2,42 500 1750 349,2 31,61 11,05
W ierzba - W illo w 1,5 3,56 500 4550 513,7 17,88 28,72
ś l iw a - Plum tree 1,5 3,32 500 1500 479.1 50,59 9,47
J abłoń - Apple tre e 1,5 2,42 500 700 349.2 79,04 4,18
Jabłoń - Apple tre e 1,5 2,00 500 850 288,6 53,79 5,37
B rzoza - B irch 2 ,0 3.80 500 1550 548,3 56,03 9,79 W ierzba - W illo w 2 ,0 3.68 500 4550 531,0 18,49 28,72 W ierzba - W illo w 2 ,0 2,82 500 4950 406,9 13,02 31,25 Orzech - Walnut 2 ,0 3,10 500 1350 447,3 52,48 8,5 2
..
W N IO S K I1. Odczyn gleb uprawnych w strefie zadymienia w ykazuje znaczne wahania osiągając m iejscam i odczyn silnie kwaśny. Nie występuje jed nak istotna korelacja m iędzy pH i zawartością siarki w glebie.
2. Siarka zawarta w badanych glebach ulega w nieznacznym stopniu wym yciu.
3. Najw iększe ilości siarki wym iennej występują w bliższych od ległościach, natomiast siarki ogółem w dalszych odległościach od em i tora.
4. O rgany asym ilacyjne roślin pobierają w ięcej siarki niż fosforu w stosunku molowym .
L IT E R A T U R A
[1] B a r d s l e y C. E., L a n c a s t e r I. D.: Determ ination o f reserve sulfur and soluble sulfates in soil. S oil Sei. Soc. A m er. Proc. 24, I960, 1, 265-268. [2] D r o z d J., К o w a 1 i ń s к i S.: Zm iany zanieczyszczeń em itow anych przez
296 С. Święcicki, E. Mojzesowicz
{3] E n s m i n g e r L . E.: Some factors a ffectin g the adsorption o f sulphate by Alabam a soils. S oil Sei. Soc. A m er. Proc. 18, 1954, 259.
[4] G o d z i k S., G r e s z t a I.: W p ły w przem ysłow ych zanieczyszczeń p ow ie trza na drzewostany. Zakład Badań Nauk. G O P -P A N , Biul. 5, 1965.
[5] 1 1 к u n G. M., P a n k r a t i e w a W. W., T a r a s i e n k o S. A., M i r o n o- w a A, S., M i c h a j l e n k o L . A.: P u ti pow yszenija gazoustojcziw osti ra - stonij. Nauk. Duma — K ije w 1967.
[6] 1 1 к u n G. М.: Z agrażn ien ije atm osfiery na U krainie i je w o w lija n ije na rastienija. M a tieria ły I Ukr. K ongr.: Rastienija i prom yszlennaja srieda, K ije w 1968.
[7] J u d a J., B u d z i ń s k i K .: Zanieczyszczenie atm osfery. W yd. P A N , W a r szawa 1961.
•T8] K a m p r a t h E. J., N e l s o n W. L., F i t I s I. W.: The effect* o f pH o f sulphate and phosphate concentrations on the adsorption of sulphate by soils. Soil Sei. Soc. Am er. Proc. 20, 1956, 463.
[9] К o t e r M., P a n a k H., G r z e s i u k W., С h o d a ń J.: Badania nad sorpcją siarczanów przez niektóre substancje próchniczne za pomocą S-35. Rocz. glebozn. 5, 1965, 1, 37-51.
[10] R e j m a n-C z a j k o w s k a М.: Zaw artość i rozm ieszczenie siarki w g le bach w ytw orzon ych z glin y lekkiej. Rocz. glebozn. 24, 1973, 2, 203-229. [11] R o s n e r W.: Szkodliw ość dym ów z kotłow ni. E nergetyka Przem . z. 4, 1961. [12] S k a w i n a T.: Procesy zniekształcania gleb w okręgach górniczych i p rze
m ysłowych. Rocz. glebozn. 7, 1958.
[13] S k ł o d o w s k i P.: Rozm ieszczenie siarki w profilach glebow ych niektórych typ ów gleb Polski. Rocz. glebozn. 29, 1968, 1, 99-119.
[14] Ś w i ę c i c k i C.: W p ły w kadmu na pobieranie składników pokarm ow ych z gleby. Rocz. glebozn., w tym numerze s.
[15] T h o m a s M. D., H e n d r i c k s R. H., H i l l G. R.: E ffects o f air pollution on plants. A ir Pollu tion 1961, M onogr. nr 46 w H.O. (G enew a), 233-278.
Ч. С В Е Н Ц И Ц К И , E. М О Й З Е С О В И Ч В Л И Я Н И Е Э М И С С И И S 0 2 Н А Н Е К О Т О Р Ы Е Э Л Е М Е Н Т Ы С Е Л Ь С К О Х О З Я Й С Т В Е Н Н О Й Э К О Л О Г И Ч Е С К О Й С И С Т Е М Ы Институт почвоведения, Варшавская сельскохозяйственная академия Р е з ю м е И зучалось влияние эмиссии S 0 2 на содержание S 0 2 в воздухе, растениях и почвах, а такж е на усвоение серы, ф осфора и азота деревьями и кустарника ми из пахотны х почв окрестностей завода искусственного волокна в Сохачеве. Обнаружена значительная дифференциация pH исследованных почв: от нейтральной реакции по сильно кислую . В р езульта те удобрения и обработки зем ель реакция исследованных почв не вы являла достоверной корреляции с со держанием серы, которая подвергалась дислокации в глуби н у проф иля вы сту паю щ их там почв бурых, псевдоподзолисты х (лессивированных) и рж авы х. Наибольш ие количества обменной серы находились вблизи эмиттера, а общ ей серы — в больш ей отделённости от эмиттера. Древесные растения усваивали слиш ком мало фосфора, по сравнению с серой, что является результатом неуравновешенности боланса питательны х веществ.
Chemia gleby 297
с. Św i ę c i c k i, e. m o j z e s o w i c z
S 0 2 E M IS S IO N E F F E C T O N SO M E P L A N T S OF A G R IC U L T U R A L E C O S Y S T E M
Departm ent o f S oil Science W arsaw A gricu ltu ra l U n iversity
S u m m a r y
Th e S 0 2 emission effe c t on the S 0 2 content in air, plants and soils as w e lt as on the sulphur, phosphorus and nitrogen uptake by trees and shrubs fo r arable soils in the v icin ity o f the synthetic fib re fa ctory at Sochaczew was. investigated.
A significant differen tiation of pH o f the soils under study, ranging from, neutral to strong acid reaction, has been found. The fertiliza tion and tillage did not lead to any significant correlation of pH o f soils w ith the content o f sulphur,, which is displaced into depth o f profiles o f brow n soils, soils lessivés and rust- -coloured soils. The highest amounts o f exchangeable sulphur occur near the- em itor and those o f total sulphur — at greater distance from the em itor. A r b o rescent plants take up too little phosphorus in relation to sulphur due to an. unequilibrated balance of nutrients.
Prof. dr Czeslaw Święcicki I nstytut Glebozn aw stw a A R Warszawa, ul. Rakowiecka 26
