WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ
NAD ZAWARTOŚCIĄ FOSFORU I POTASU ORAZ pH GLEBY W ZALEŻNOŚCI OD TERMINU POBIERANIA PRÓBY
S ta cja C h em iczn o-R oln icza W rocław
Podjęte w 1962 r. przez Stację badania m iały na celu wykazanie za kresu zmian w ilości przyswajalnego fosforu i potasu oraz pH gleby w okresie w egetacyjnym na tym samym polu. Podstawą do oceny tych zmian były próbki gleby pobierane w odstępach m iesięcznych przez cały okres w egetacyjny. Równocześnie, aby ustalić, jaki w pływ na dokonane oznaczenia ma przechowywanie próbek, zbadano zachodzące w nich zmiany w okresie 7-miesięcznego przechowywania.
Inicjatorem badań był prof. dr K. Boratyński. Opracowanie tego tematu posiada doniosłe znaczenie dla stacji chemiczno-rolniczych. Próby gleby pobierane są bowiem od wiosny do późnej jesieni, a przechowuje się je
do m omentu analiz: od 2 tygodni do 6— 8 m iesięcy.
Badania prowadzono w 22 gospodarstwach państwowych i spółdziel czych w 11 powiatach na 176 poletkach arowych, obsianych różnymi kulturami, a mianowicie: 16 burakami, 19 ziemniakami, 20 pszenicą, 10 owsem, 18 jęczm ieniem , 28 m otylkowym i drobnoziarnistymi, 33 in nymi roślinami; 32 poletka znajdowały się na użytkach zielonych.
W każdym z wytypow anych gospodarstw wyznaczono dla wybranej kultury 2 poletka na normalnym, przeciętnym łanie. Wybrane do do świadczeń rośliny są reprezentatywne dla aktualnej struktury zasiewów w woj. wrocławskim, normalnie uprawiane i nawożone.
Z poletek wyznaczonych na łanach produkcyjnych pobierano w każ dym 15 lub 16 dniu miesiąca próby gleby, rozpoczynając w kw ietniu i kończąc w październiku (7 miesięcy). Bezpośrednio po pobraniu próby gleby przekazywano do Stacji, gdzie po 20 dniach suszenia próby były analizowane.
Przy wszystkich pracach polowych i laboratoryjnych starano się zachować przeciętne warunki pracy. Do opracowania wstępnych w nios
ków przyjęto wyniki ponad 6000 oznaczeń w około 1100 próbkach gleby. Prace przeprowadzane są w dalszym ciągu i niniejszy komunikat ma charakter wstępnej informacji.
Z M IA N Y W ILO ŚC I PR Z Y SW A JA LN E G O F O SF O R U I P O T A S U ORAZ W pH G LEBY WT OK RESIE W E G ETA C Y JN Y M
Przy ocenie materiałów liczbowych uzyskanych w badaniach labora toryjnych za wielkości w yjściow e przyjęto wyniki obrazujące zawartość fosforu, potasu oraz pH gleby w kwietniu. Odchylenia od stanu w yjścio wego, rozbite na grupy w~g wielkości odchyleń, przedstawiono w pro centach ogólnej ilości pobranych prób.
Jako granicę m iędzy glebami o niższej i wyższej zawartości fosforu przyjęto 7 mg, a w przypadku potasu 15 mg. Wahania w zawartości fosforu i potasu w glebach wykazujących wyższą zawartość tych skład ników od przyjętych przedziałów nie w pływ ają decydująco przy zalicze niu gleb do odpowiedniej grupy zasobności.
T a b l i c a i
O dchylenia z a w a rto śc i fo s f o r u w g le b ie w p o szczeg ó ln y ch m ie sią c a c h od w a r to śc i w yjściowych [ 'c w i e c i e ń 6 2 ). Ogólna lic z b a prób w m ie sią c u - 100%
M iesią c P rocent prób mających o d ch y len ia W tym: próby o w yjściow ej i l o ś c i 0 - 7 mg P20^ próby o w yjściow ej i l o ś c i pow .7 mg P20^ ag P20^ na 100 g g le b y 0 -2 2-4 4 -6 > 6 0 -2 2-4 4 -6 > 6 0 -2 2-4 4 -6 > 6 Y 62 16 12 10 65 19 11 5 61 14 13 12 VI 54 21 10 15 60 2à 4 12 49 18 15 18 VII 57 22 7 14 80 9 4 7 37 33 10 20. VIII 55 24 10 11 68 23 9 0 39 29.. 12 20 IX 51 24 12 13 66 27 7 0 33 20 18 29 X 53 20 13 14 68 12 9 11 34 30 18 18
Jak widać z tabl. 1 i 2, w ystępujące odchylenia w zawartości fosforu i potasu w glebie są znacznie m niejsze przy niskiej zawartości fosforu
( ^ 7 mg) i potasu 15 mg) niż przy większej zasobności gleb w fosfor
( > 7 mg) i potas ( > 1 5 mg). Dokładne rozpatrywanie zebranych ma teriałów wykazało ponadto, że wielkość odchyleń w zawartości fosforu i potasu stwierdzona w poszczególnych miesiącach w stosunku do w yjściow ej ilości tych składników' pozostaje w ścisłym związku z ilością fosforu lub potasu przyswajalnego w glebie; większe odchylenia w ystę
pują przy lepszej zasobności gleb. Zdarzają się ponadto odchylenia spe cjalne, spowodowane np. pobieraniem próby w krótkim czasie po w y sianiu nawozów m ineralnych itp.
T a b l i c a 2
O dchylenia z a w a r to śc i p o ta su w g l e b i e w p o szczeg ó ln y ch m ie sią c a ch dd w a r to śc i w yjściow ych (k w iec ie ń 1962)
„Ogólna lic z b a prób w m ie s ią c u - 100%;
U ie s ią c P rocent prób mających o d c h y le n ia W tym: próby 0 w yjściow ej i l o ś c i 0 - 15 mg X2 0 próby 0 w y jściow ej i l o ś c i pow. 15 mg K2 0 mg K ^ 0 na 100 g g le b y 0-3 3 -6 6-9 > 9 0-3 3 -6 6 -9 ^ 9 О.З З. 6 6 -9 ^ 9 V 42 26 17 15 57 26 10 7 29 25 23 23 VI 40 23 17 20 56 21 12 11 26 24 21 29 VII 41 20 9 30 67 19 7 7 18 22 12 48 V III 37 26 16 21 43 33 12 12 32 19 19 30 IX 38 25 6 31 46 23 8 23 31 27 4 38 X 40 20 13 27 45 21 13 21 34v 20 14 32
Zebrane w tabl. 1 i 2 m ateriały wykazują, że odchylenia w zawartości fosforu w glebie są przeważnie znacznie m niejsze niż w zawartości po tasu. W normalnych warunkach uprawy polowej prawdopodobieństwo pobrania analogicznej próby z tej samej powierzchni wynosi przy niskiej zawartości fosforu w glebie (do 7 mg) 60— 80% przy odchyleniu do
2 mg P2O5 na 100 g gleby i 80— 93% przy m ożliwości odchylenia do
4 mg P 2 O 5 . Analogiczne wskaźniki obliczone dla wszystkich analizowa
nych prób bez podziału na gleby o wyższej i niższej zawartości fosforu wynoszą: 51— 62% w przedziale do 2 mg i 73— 79% w przedziale do 4 mg P2O5 (tabl. 1).
Prawdopodobieństwo pobrania w ciągu okresu w egetacyjnego analo gicznej próby gleby pod względem zawartości potasu w glebach o niskiej zawartości tego składnika do 15 mg wynosi 43— 67%, przy m ożliwości
odchylenia 0— 3 mg K205 i 66— 86% przy odchyleniu 0— 6 mg K20 .
Dla wszystkich badanych prób gleby wskaźniki te wynoszą dla potasu 37— 42% i 60— 68% (tabl. 2).
Odchylenia w pH gleby (oznaczone w ln KC1), stwierdzone w po szczególnych miesiącach w stosunku do pH w m iesiącu wyjściow ym , zestawiono w tabl. 3. Z podanych liczb wynika, że ilość odchyleń w przy jętych przedziałach pH jest zbliżona w całym okresie w egetacyjnym . 15 Roczniki Gleboznawcze
T a b l i c e 3 Odchylenie. pH g l e b y w cif\gu o k r e s u w e g e t a c y j n e g o л s t : s u n r iu dc pH w y j ś c i o w e g o l^ies iii с I l o ś ć p r J c 7ł fi w ramach p r z e d z ia łu pH 0 0 с. 0 ,4 - 0 ,8 0 ,8 V 74 23 3 VI 71 24 5 VII 71 24 5 V III 7C 15 15 IX DO 23 11 1 67 20 13
Podkreślić należy, że odchylenia w zawartości fosforu i potasu oraz w pH gleby w ystępow ały z jednakową częstotliwością w kierunku do datnim i ujemnym.
Z M IA N Y W ILO ŚC I P 20 5 I K 20 O R A Z W ipH G LE BY W O K RESIE PR Z E C H O W Y W A N IA PR Ó B
Próby gleby pobierane w ciągu okresu w egetacyjnego zbadano jesie- nią 1962 r. jeszcze raz i uzyskane wyniki analizy po 1— 7 miesiącach przechowywania gleby porównano z wynikam i analiz uzyskanym i w okresie od w iosny do jesieni. Stwierdzone zmiany w ilości fosforu, potasu i pH gleby zestawiono w tabl. 4— 6.
T a b l i c a 4
u s i a n y w i l o ś c i f20^ w g l e o i e w o k r e s i e 7 m i e s i ę c y przech owy wa nia p rób
M i e s i ą c Okres c r z e c bo»y_ O d ch yl e ni a w% i l o ś c i prób p rć b Ti SD IŁ 0 - 2 ag 2 - 4 mg 4 - 6 Dg > 6 rag IV 7 s i e s . 93 5 ] 1 V 6 a i e s . 91 8 1 0 VI Э a i e s . 52 6 : 1 VII 4 a i e s . 5b 3 1 1 V II I j a i e s . 92 4 4 0 IX 2 a i э 3 . 73 15 4 2 X J 1 c i e s . 3C 8 2 0
T a b l i c a * Zmiany w i l o ś c i K20 w g le b i e w o k r e sie 7 m ie s ię c y
przechowywania prób M iesią c pobrania prób Okres przechowy wania O dchylenia w % i l o ś c i prób 0 -2 mg 2 -4 mg 4 -6 mg > 6 mg IV 7 m ie s. 90 7 3 0 V 6 m ies. 89 11 0 0 VI 5 m ioc. 82 15 3 0 VII 4 m ie s. 87 13 0 0 V III 3 m ie s. 79 18 0 3 IX 2 m ies. 80 20 0 0 X 1 m ie s. 91 9 0 0 T a b l i c a 6 Zmiany pH g le b y w c z a s ie przechowywania prób U ic s ią c pobrania prób Okres przechowy wania I l o ś ć prób w % w ramach p r z e d z ia łu pH 0 ,0 - 0 ,2 0 ,2 - 0 ,4 ^ 0 ,4 IV 7 m ie s. 82 14 4 V 6 m ie s. 72 19 9 VI 5 m ie s. 79 16 5 VII 4 m ie s. 72 25 3 V III 3 m ies. 77 18 5 IX 2 m ie s. 75 21 4 X 1 m ies. 84 13 3
Odchylenia w zawartości fosforu i potasu w próbach gleby przecho
w yw anych w ciągu 1— 7 m iesięcy świadczą o braku istotnych zmian
ilościowych w zawartości tych składników w glebie. W przypadku fosforu
79—950/0 prób nie w ykazuje odchyleń przekraczających 2 mg P2O5,
a 94—99% odchyleń większych od 4 mg P2O5 (tabl. 4). Analogiczne
liczby w przypadku potasu w tych samych przedziałach odchyleń (2 mg
i 4 mg K20 ) wynoszą 79— 91% i 97— 100% (tabl. 5).
Badania nad zmianami pH gleby w okresie przechowywania prób w y kazały, że zachodzące zmiany w pH nie są istotne dla w yników badań w stacjach chemiczno-rolniczych, gdyż odchylenia w pH gleby stw
dzone podczas przechowywania prób w okresie 1— 7 m iesięcy w 72— 84%
nie przekraczają 0,2 pH, a w 91—97°/o nie przekraczają 0,4 pH (tabl. 6).
Należy jednak podkreślić, że stwierdzone w czasie przechowywania odchylenia w zawartości fosforu, potasu oraz pH gleby są przeważnie dodatnie (70— 75°/o).
Zestawione m ateriały są wstępnym opracowaniem podstawowego te matu dla stacji chemiczno-rolniczych. Przytoczone wyniki nie są oparte na tak obfitym materiale, aby je ekstrapolować na warunki pracy wszystkich stacji chemiczno-rolniczych, dlatego niezbędne jest dalsze prowadzenie badań nad metodyką pobierania i przechowywania prób gleby. Р . Ч У Б А . 3 . В Л О Д А Р Ч Ы К П РЕ Д В А Р И Т Е Л Ь Н Ы Е Р Е ЗУ Л Ь Т А Т Ы И С С Л ЕД О ВАН И Й ПО С О Д Е РЖ А Н И Ю Ф О СФ ОРА . К А Л И Я А Т А К Ж Е pH ПО ЧВЫ В ЗА ВИ С И М О С Т И ОТ С РО К А В ЗЯ Т И Я О Б Р А ЗЦ О В В р о ц л а в с к а я А г р о х и м и ч е с к а я С т а н ц и я Р е з ю м е В об р а зц а х почв под различны м и культурны м и растениям и и ссл едовал и еж ем еся ч н о в п ери од вегетации со д ер ж а н и е п одв и ж н ого Р2О5, К 20 и и зм ен е ние pH. О п ределен и я бы ли повторены после 7-м есячного хр ан ен и я образцов. Н е об н а р у ж ен о отчетливы х разн и ц в количестве Р0О5 и К 20 и в и зм ер ен и я х pH почвы ни в зависим ости от срока взятия обр азц а ни от врем ени его хр ан ен и я . У становлено, что о бн ар уж ен н ы е различи я не имеют сущ ественн ого влияния на п рак ти ческ и е у к а за н и я даваем ы е зем ледельц ам . R . C Z U B A . Z . W Ł O D A R C Z Y K P R E L IM IN A R Y F IN D IN G S OF IN V E ST IG A T IO N S ON P H O SPH O R U S A N D P O T A SSIU M C O N TEN T A N D pH OF SO IL S IN R EL A TIO N TO TIM E OF S A M P L E T A K IN G A g r o c h e m i c a l S t a d i o n W r o c l a w S u m m a r y
O b ject of th e in v e stig a tio n s w a s to find out ch an ges o ccu rrin g p o ssib ly in so il sa m p les ta k en d uring th e v e g e ta tiv e period e v e r y m onth from v a rio u s cu ltu re fie ld s, and also ch an ges in soil sam p les stored d u rin g 7 m on th s. C on ten ts of r ea d ily a v a ila b le P2O.5 and KoO w e r e tested , also ch an ges in pH.
N o d iffe r e n c e s in P205 and K 20 am ounts or so il pH d istin c tly rela ted to sam p lin g term or storage tim e w e r e found. T h ose d iffe r e n c e s w h ich w e r e o b serv ed h a v e no sig n ific a n t im p ortan ce for p ractical fa rm in g .
