Orzecznictwo Sądu Najwyższego

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

Palestra 21/5(233), 121-123

OnZECZNICTWO SĄDU WAJWYŻSZEGO

1.

POSTANOWIENIE z dnia 3 czerwca 1976 r.

III CRN 64/76*

Strona, dla której ustanowiono adw o- 118 k.p.c. — w ypow iedzieć temu adwo­ kata z urzędu, może — stosownie do katowi pełnom ocnictwo procesowe, art. 94 § 1 k.p.c. w związku z art.

Z u z a s a d n i e n i a :

W yrokiem z d n ia 28.X.1974 r. S ąd W ojew ódzki zasąd ził od S k a rb u P a ń ­ stw a—U rzędu G m iny w K. kw otę 5.314,50 zł z odsetk am i, u m o rzy ł p o ­ stęp o w an ie co do k w o ty 2.000 zł, a w pozostałej części oddalił pow ództw o; poza tym o rzekł o k osztach sądow ych.

Pow ód w piśm ie procesow ym , k tó re w płynęło do S ą d u W ojew ódzkiego w d n iu 5.XI.1974 r., w niósł o doręczenie m u w y ro k u z u za sa d n ien ie m w celu w n iesien ia rew iz ji, w n astęp n y m zaś piśm ie z d n ia 18.XII.1974 r., k tó re w płynęło do S ąd u W ojew ódzkiego w d n iu 23.XII.1974 r., ponow ił te n w n io ­ sek dodając, że zrezygnow ał z za stę p o ­ w an ia go przez w yznaczonego z u rz ę ­ du a d w o k a ta Z. L. P ostan o w ien iem z d n ia 26.V.1975 r. S ąd W ojew ódzki o d ­ m ów ił doręczen ia pow odow i w y ro k u z u zasad n ien iem , u z n a ją c w niosek za n ieu zasad n io n y dlatego, że odpis w y ro ­ k u z u z a sa d n ien ie m został doręczony pełnom ocnikow i pow oda adw okatow i Z. L., k tó ry nie w niósł rew iz ji, w obec czego w y ro k się upraw om ocnił.

Z ażalenie pow oda na to p o sta n o w ie­ nie S ąd N ajw yższy oddalił p o sta n o ­ w ieniem z dn ia 9.IX.1975 r. podnosząc w u za sa d n ien iu , że S ąd W ojew ódzki, zgodnie z dyspozycją a rt. 133 § 3 k.p.c., doręczył w y ro k z uzasad n ien iem pełnom ocnikow i procesow em u pow oda, nie m iał zaś obow iązku w y sła n ia od­

pisu tego w y ro k u z u zasad n ien iem p o ­ wodowi.

W ym ienione p o stan o w ien ie S ądu N ajw yższego z a sk a rż y ł P ierw szy P r e ­ zes S ąd u N ajw yższego rew iz ją n ad z w y ­ czajną, o p a rtą n a p o d sta w ie rażącego n a ru sz e n ia p rzepisów a rt. 394 § 1 i 367 k.p.c. w zw iązku z art. 133 § 1 k.p.c. i za w ie ra ją c ą w n io sek o u ch y le ­ nie w ym ienionych w yżej postanow ień sądów obu in sta n c ji i o uw zględnienie w niosku pow oda albo o przek azan ie sp raw y Sądow i W ojew ódzkiem u w ce­ lu ponow nego ro zp o z n an ia w niosku pow oda. R ew izja nad z w y cz ajn a w p ły ­ n ę ła do S ąd u N ajw yższego w d niu 15.I I I .1976 r.

S ąd N ajw yższy w sk ład zie siedm iu sędziów , po ro zp o z n an iu sp raw y w zak resie zask a rż en ia re w iz ją n ad z w y ­ czajną, zw ażył, co n a stę p u je :

W w y k o n an iu p o stan o w ien ia S ądu W ojew ódzkiego z d n ia 26.11.1973 r. o u sta n o w ien iu dla pow oda ad w o k a ta z u rzę d u R ada A dw o k ack a w P oznaniu pism em z d n ia 2.I I I .1973 r. zaw iadom iła ad w o k a ta Z. L. o w yznaczeniu go p e ł­ nom ocnikiem z u rzę d u w sp raw ie p o ­ w oda. W złożonym S ądow i W ojew ódz­ k ie m u piśm ie procesow ym z dnia 20.VI. 1973 r. ad w o k a t L. w niósł o zw ol­ n ienie go od dalszego zastęp o w an ia pow oda, dołączając pism o pow oda z dnia 6.YI.1973 r., sk iero w an e do Zes-* P o sta n o w ie n ie to zo sta ło op u b lik o w a n e w OSNCP z 1977 r. nr 1, poz. 14.

122 O r z e c z n i c t w o S ąd u N a j w y ż s z e g o N r 5 (233;

p olu A dw okackiego N r 13 w P. i z a ­ w ie ra ją c e ośw iadczenie pow oda, że rez y g n u je z przy zn an eg o m u ad w o k a ta z u rzędu. S ąd W ojew ódzki nie po d jął w zw iązk u z ty m i dw om a pism am i żadnych czynności i w dalszym ciągu d oręczał ko resp o n d en cję, w ty m także za w iad o m ien ia o ro zp raw ach , ad w o k a­ tow i L. N a ro zp raw ie w dniu 16.X.1974 r., w k tó re j ad w o k a t L. nie w ziął u d ziału , pow ód złożył o św ia d ­ czenie, że cofnął pełnom ocnictw o a d ­ w okatow i L. i w zw iązku z tym w nosi, aby w szelkie pism a procesow e były p rze sy łan e pod ad resem pow oda. P o m i­ mo tego o św iadczenia S ąd W ojew ódzki doręczył z u rzę d u (art. 331 § 1 k.p.c.) odpis w y ro k u z u z a sa d n ien ie m ad w o ­ k a to w i L.

Z po w o łan iem się n a przytoczone w yżej okoliczności oraz n a to, że po złożeniu przez ad w o k a ta L. jego pism a z d n ia 20.V I.1973 r. rep re z e n to w a ł on pow oda ty lk o n a jed n ej ro zpraw ie, i to za p o śred n ic tw em swego su b sty tu ta , został w y rażo n y w re w iz ji n a d z w y cz aj­ n ej pogląd, że w p ra w d zie R ada A dw o­ k a c k a nie zw olniła ad w o k a ta L. z fu n k c ji pełnom ocnika z u rzędu, wobec czego w ypow iedzenie m u przez pow oda p ełn o m o cn ictw a n ie mogło odnieść sk u tk u , je d n a k ż e w obec w yrażonej przez pow oda woli pro w ad zen ia s p r a ­ wy w e w łasn y m za k resie bez udziału p ełn o m o cn ik a z u rzędu — należało do­ ręczyć pow odow i odpis w y ro k u z u z a ­ sa d n ien iem zgodnie z jego w nioskiem . W k o n se k w e n cji rew iz ja nadzw yczajna z a jm u je stanow isko, że n ieuczynienie zadość w nioskow i pow oda je st ró w n o z­ n ac zn e z p o zbaw ieniem go m ożności o b ro n y sw ych p ra w w d ru g iej in s ta n ­ cji.

W sta n ie fak ty c zn y m nin iejszej sp ra w y w y m ag a przed e w szystkim rozw ażen ia, ja k ie znaczenie należy p rzy p isa ć ośw iadczeniu pow oda złożo­ n em u w przytoczonym w yżej piśm ie z d n ia 6.V I.1973 r., sk ie ro w a n y m do Z espołu A dw okackiego N r 13, oraz o św iadczeniu pow oda złożonem u na

ro zp raw ie w d niu 16.X.1974 r. G d y ­ by in te n c ją pow oda było jed y n ie żądanie zm iany osoby w yznaczonego m u a d w o k a ta z u rzędu, należało b y t a ­ kie żąd an ie tra k to w a ć ja k o w niosek podlegający ro zstrz y g n ięc iu przez ten organ sam o rząd u adw okackiego, k tó ry w yznaczył a d w o k a ta z u rzęd u , i to z tym sk u tk iem , że w raz ie odm ow nego z a ła tw ien ia w n io sk u w yznaczony a d ­ w o k at pozostałby n a d a l p ełn o m o cn i­ kiem pow oda. T akiego zn aczenia nie m ożna je d n a k p rzy p isać w spom nianym ośw iadczeniom pow oda, ich tre ść bo ­ w iem , p o tw ierd zo n a dalszym o św ia d ­ czeniem z a w a rty m w piśm ić z dnia 18.X II.1974 r., w sk a z u je w y ra ź n ie n a to, że pow ód zrezygnow ał z z a stę p o ­ w an ia go przez a d w o k a ta L., cofnął m u pełnom ocnictw o i w y ra ził wolę d ziała n ia w procesie osobiście. P o w s ta ­ je w zw iązku z ty m p y ta n ie , czy s t r o ­ na może cofnąć pełnom ocnictw o a d w o ­ k ato w i w yznaczonem u dla n iej z u rz ę ­ du. N a p y ta n ie to należy odpow iedzieć tw ierdząco.

U stanow ienie ad w o k a ta z u rzę d u s ta ­ now i u p rzy w ile jo w an ie stro n y k o rz y ­ sta ją c e j z ustaw ow ego lu b sądow ego zw olnienia od kosztów sądow ych, a nie ograniczenie jej p ra w w procesie, n ie w ą tp liw ie zaś ograniczeniem p raw procesow ych stro n y byłoby u za le żn ie­ nie jej rezy g n acji z w yznaczonego dla niej a d w o k a ta z u rzę d u od cofnięcia przez sąd u sta n o w ien ia ad w o k a ta. Za pow yższym stan o w isk iem p rze m aw ia treść ar,t. 118 k.p.c., w edług k tórego u sta n o w ien ie ad w o k a ta dla stro n y zw olnionej od kosztów sądow ych je st rów noznaczne z udzieleniem p ełnom oc­ n ic tw a procesow ego. K onsek w en cją u n o rm o w an ia za w arteg o w cytow anym a rt. 118 k.p.c. je s t stosow anie do s to ­ su n k u pełn o m o cn ictw a procesow ego pow stałego w sk u te k u sta n o w ie n ia dla stro n y a d w o k a ta z u rzę d u p rzepisów kodeksu p o stę p o w an ia cyw ilnego do­ tyczących pełno m o cn ictw a procesow e­ go, w szczególności p rze p isu a rt. 94 § 1 tego k o deksu w części d o ty c zą­

N r 5 (233) Orzecznlctuoo S ąd u N a j w y ż s z e g o ₁₂₃

cej w ypow iedzenia pełnom ocnictw a procesow ego przez m ocodaw cę. T ak w ięc stro n a, dla k tó re j ustanow iono ad w o k a ta z urzędu, może — stosow nie do a rt. 94 § 1 k.p.c. w zw iązku z art. 118 k.p.c. — w ypow iedzieć tem u ad w o ­ kato w i pełnom ocnictw o procesowe. Isto tn e ograniczenie istn ie je n ato m ia st po stro n ie ad w o k a ta w yznaczonego z urzędu, w św ietle bow iem a rt. 22 ust. 3 ustawmy z dnia 19 g ru d n ia 1963 r.

o u stro ju a d w o k a tu ry (Dz. U. N r 57, poz. 300 z późn. zm.) ad w o k a ta w y z ­ naczanego dla stro n y z u rzę d u zw ol­ nić może od u dzielenia stro n ie p o ­ m ocy p raw n ej ty lk o o rg an sam o rząd u adw okackiego, k tó ry go w yznaczył, a d ­ w o k at w ięc nie m oże się uchylić od obow iązku zastęp o w an ia stro n y w p r o ­ cesie przez w ypow iedzenie p ełnom oc­ n ic tw a procesow ego (...).

2

.

GLOSA

do postanow ienia S ądu N ajw yższego z dnia 4 listo p ad a 1975 r.

(II CZ 136/75)*

Teza głosow anego w y ro k u brzm i: Z głaszającym w złej w ierze w ro ­ zum ieniu art. 53 k.p.c. w niosek o w y ­ łączenie sędziego może być nie tylko stro n a lu b in te rw e n ie n t uboczny, lecz rów nież ich p rzedstaw iciele.

1. In s ty tu c ja w yłączenia sędziego czy to z mocy sam ej u sta w y (art. 48 k.p.c.), czy też n a żą d an ie sędziego lu b na w niosek stro n y (art. 49 k.p.c.) m a duże znaczenie w n aszym procesie cy ­ w ilnym . Służy ona bow iem za p e w n ie ­ n iu odpow iedniego sk ła d u sądu w k o n ­ k re tn e j sp raw ie przez z a g w aran to w a n ie bezstronności każdego z sędziów , a ta k ­ że ław n ik ó w (art. 54 k.p.c.). G w a ra n ­ tu je ona jednocześnie z a u fa n ie stro n i całego społeczeństw a do naszego w y ­ m ia ru sp raw iedliw ości i u m acn ia w ten sposób so cjalisty czn ą p ra w o rz ą d ­ ność. D latego też tra fn ie S ąd N ajw y ż­ szy w orzeczeniu z d n ia 14.11.1974 r. II CZ 68/74 1 stw ie rd z ił, że

przepis-art. 49 k.p.c. p ozostaje w ścisłym zw iązku z p rzepisam i a rt. 66 i 68 p r a ­ w a o u stro ju sądów pow szechnych (je ­ d n olity te k st: Dz. U. z 1964 r. N r 6, poz. 40), k tó re n a k ła d a ją na sędziego obow iązek p rze strz e g a n ia w in te re sie P R L zasady b ezstronności oraz u tr z y ­ m a n ia w każdej sy tu a c ji pow agi sądu i godności sę d zie g o .* 1 2 U zn a jąc za te m in sty tu c ję w yłączenia sędziego za je d ­ ną z g w a ra n c ji procesow ych, p rzy z n ać m usim y zarazem , że za p ew n ia o n a w znacznym sto p n iu re a liz a c ję n aczelnych zasad p o stępow ania cyw ilnego w w a ­ ru n k a c h p oszanow ania p ra w w sz y s t­ kich u czestników tego postępow ania.

2. M ożliwości w y łąc ze n ia sędziego na podstaw ie art. 49 k.p.c. są dość d a ­ leko idące, skoro w y sta rc z a je d y n ie upraw d o p o d o b n ien ie m ogących w y s tą ­ pić w ątpliw ości co do b ezstro n n o ści sę ­ dziego n a tle takiego czy innego s to ­ su n k u osobistego, ja k i zachodzi m iędzy sędzią a je d n ą ze stro n lu b jej p rz e d ­ staw icielem (aTt. 50 w zw iązk u z art. * P o sta n o w ie n ie to z o sta ło o p u b lik o w a n e w OSNCP 1976, nr 10, poz. 213.

1 B iu lety n In fo r m a c y jn y B iura O rzecznictw a SN 1974, z. 8, s. 4, poz. 133.

2 Por. w . B e r u t o w i c z : P o stęp o w a n ie c y w iln e w zarysie, W arszaw a 1974, s. 101—102. A u tor ten stw ierd za tam , że ,,do śro d k ó w za p ew n ia ją cy ch m o żliw ie n a jlep szą re a liz a c ję w y ­ m iaru sp r a w ie d liw o śc i w każd ej sp ra w ie n a leży ta k ż e in sty tu c ja w y łą c z e n ia sę d z ie g o ” .