Zakres obowiązków pełnomocnika z urzędu

Mieczysław Piekarski

Zakres obowiązków pełnomocnika z

urzędu

Palestra 5/6(42), 30-32

MIECZYSŁAW PIEKARSKI

Zakres obowiqzków pełnomocnika z urzędu

Przytoczony stan faktyczny nasuw a pytanie, czy adw okat obowiąza­ ny był pojechać do więzienia, w k tórym pozwana odbywała karę, celem osobistego porozum ienia się z nią co do jej obrony, czy też sąd na żąda­ nie adw okata pow inien był umożliwić m u osobiste skontaktowanie się z pozwaną.

Na pytanie to, interesujące niew ątpliw ie adwokatów, znajdujem y od­ powiedź w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 1 lutego 1961 r. 4 CR 1951/60, które zapadło w spraw ie o w yżej streszczonym stanie faktycz­ nym.

Sąd Najwyższy uznał podniesiony przez adw okata zarzut nieważności postępowania za chybiony. Sąd Najwyższy dopatrzył się w niezapew - nieniu tem u adwokatowi możności osobistego porozumienia się z

pozwą-Ni* 6 (42) Z A K R E S O B O W IĄ Z K O W P E Ł N O M O C N IK A Z U R Z Ę D U

31

ną jedynie utrudnienia jej obrony. Pozwana nie została pozbawiona moż­ ności obrony swych praw , gdyż adw okat 'bronił ich zarówno w postę­ pow aniu przed Sądem Wojewódzkim, jak i w postępowaniu rew izyjnym przed Sądem Najwyższym. Obrona ta okazała się zresztą skuteczna, gdyż Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok, jako przedwczesny i w ydany z uchybieniem art. 218 § 1, 232 § 2 i 326 ik.p.c. Sąd N ajwyższy stw ier­ dził, że dla wszechstronnego w yjaśnienia spraw y „zachodziła potrzeba udostępnienia pełnomocnikowi procesowemu pozwanej odbycia z nią przed rozpraw ą rozmów koniecznych do obrony jej p raw ”. W arto tu przytoczyć dosłownie z w yroku Sądu Najwyższego, co następuje:

„Adwokat ustanow iony dla strony zwolnionej od kosztów sądo­ wych nie jest obowiązany na w łasny koszt odbywać podróży do od­ ległej miejscowości, w k tórej strona ta w brew swej woli musi prze­ bywać. Adwokat ten nie pobiera z góry w ynagrodzenia za swe czyn­ ności i nie istnieją podstawy, które by uspraw iedliw iały wymaganie, by odbywał tego rodzaju podróże na własny koszt. N ależyte spraw o­ w anie obrony w ym aga umożliwienia adwokatowi — jeśli uznaje on

to za niezbędne — osobistego skontaktow ania się ze stroną, której praw ma bronić w procesie. Gdy zatem pozwana przebyw ała w wię­ zieniu w Grudziądzu, odbywając tam karę pozbawienia wolnością a ustanowiony dla niej adw okat ma siedzibę w Gdańsku, Sąd Wo­ jewódzki obowiązany był spełnić żądanie tego adw okata i zarządzić przetransportow anie pozwanej do Gdańska w celu w yżej w skazanym. Sąd Wojewódzki bezpodstawnie odrzucił to ponowione żądanie adwo­ kata, przy czym swego stanow iska nie uzasadnił, przez co postawił adw okata w sytuacji zmuszającej go od obrony praw osoby, której, adw okat naw et nie widział i z którą nie mógł omówić okoliczności spraw y. Taką «obronę» uznać należy za iluzoryczną, na co pełnomoc­ nik pozwanej zwrócił uwagę Sądowi W ojewódzkiemu, a tego rodzaju postępowanie Sądu stanow i naruszenie gw arancyj w ykrycia praw dy, na której powinno być oparte rozstrzygnięcie spraw y w procesie socjalistycznym. Jeśli istniały uzasadnione przeszkody przetranspor­ towania pozwanej do G dańska celem osobistego porozumienia się z adwokatem ustanowionym dla niej, Sąd Wojewódzki obowiązany był zwrócić się do właściwej rady adwokackiej o wyznaczenie dla pozwanej adwokata mającego siedzibę w G rudziądzu (art. 115 § 1 pkt 2 k.p.c.), co pociągnęłoby za sobą zwolnienie poprzednio ustano­ wionego adwokata (mającego siedzibę w Gdańsku) od obowiązku ob­ rony praw pozwanej w skutek niemożności prow adzenia tej obrony z przyczyn wyżej w skazanych”.

32 M IE C Z Y S Ł A W P I E K A R S K I _{Nr- 6 (42)}

Pozostaje jeszcze do rozważenia, czy adw okat ustanowiony dla stro­ ny zwolnionej od kosztów sądowych obowiązany jest podejmować w jej obronie czynności poza siedzibą sądu orzekającego. Pytanie to aktuali­ zuje się głównie wówczas, gdy adw okat bronił praw strony zwolnionej od kosztów sądowych w sądzie, w którego okręgu m a swą siedzibę, a następnie wniósł rew izję podlegającą rozpoznaniu przez inny sąd.

Otóż w takich wypadkach adwokaci ustanow ieni dla strony zwolnio­ nej od kosztów sądowych zw racają się zazwyczaj do sądu rewizyjnego z wnioskiem o zwolnienie ich od obowiązku obrony praw tej strony przed sądem rew izyjnym . Takie wnioski w pływ ają często do Sądu N aj­

wyższego na parę dni przed rozpraw ą rew izyjną.

Trzeba stwierdzić, że tego rodzaju postępowanie adwokatów jest nie­ właściwe. U tarło się ono w praktyce i stało się „złym zwyczajem”, któ­ ry zdaje się polegać na nieznajomości treści art. VI § 3 przepisów w pro­ w adzających k.p.c. w brzm ieniu ustalonym przez ustaw ę z dnia 20 lip-

ca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w spraw ach cywilnych

(Dz. U. N r 33, poz. 349). Przepis ten stanowi, że „na wniosek adw okata stro ny zwolnionej od kosztów sądowych, m ającej podjąć czynność poza siedzibą sądu orzekającego, właściwa władza adwokacka (rada adwo­ kacka) wyznaczy w razie potrzeby innego adw okata w odpowiedniej miejscowości”.

W sytuacji więc w yżej w skazanej adw okat obowiązany jest zawcza­ su skierować wniosek o wyznaczenie innego adw okata do właściwej ra ­ dy adwokackiej. Spraw a ta podlega załatw ieniu bez koniecznego udziału sądu. N iepotrzebnie zatem adwokaci zw racają się do sądu o wyznacze­ nie w ich m iejsce innego adw okata w siedzibie sądu rewizyjnego, za­ m iast od razu załatwić tę spraw ę we właściwej radzie adwokackiej.

Je st zrozumiałe, że jeśli sąd otrzym a taki wniosek adwokata niemal w przeddzień rozpraw y rew izyjnej, pow oduje to niepotrzebnie odracza­ nie rozpraw y rew izyjnej i prowadzi do przew lekania postępowania.