Umowy międzynarodowe

(1)

Page 1

Umowy międzynarodowe

Jan Ludwik

Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego

Centrum Doskonałości im. Jeana Moneta przy Uniwersytecie Wrocławskim

(2)

Page 2

Rodzaje umów międzynarodowych

•Umowy ogólne i partykularne (kryterium: zakres przedmiotowy umowy)

•Umowy bilateralne i multilateralne (kryterium: liczba stron uczestniczących w zawarciu umowy)

•Umowy zawarte między państwami, państwami a organizacjami międzynarodowymi i między samymi organizacjami (kryterium: charakter stron umowy)

•Traktaty normotwórcze i kontrakty (kryterium: liczba strn umowy i typ norm w niej zawartych)

•Umowy zawarte w trybie złożonym i w trybie prostym (kryterium: procedura zawarcia umowy)

•Umowy zamknięte, otwarte bezwarunkowo i otwarte warunkowo (kryterium: możliwość przystąpienia do umowy)

Źródło: W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Wyd. 3, Warszawa 2014, s. 61-64

(3)

Page 3

Traktaty a umowy międzynarodowe

Umowa międzynarodowa (wspólne oświadczenia podmiotów

prawa międzynarodowego, które tworzy uprawnienia i obowiązki)

Traktat

(międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe,

niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie, czy w dwóch lub więcej dokumentach, i bez względu na ich

szczególną nazwę – art. 2 ust. 1 KWPT)

(4)

Page 4

Budowa umowy międzynarodowej

I. Tytuł umowy II. Wstęp

• Inwokacja

• Intytulacja

• Arenga

• Narracja III. Dyspozycja

• Postanowienia materialnoprawne

• Postanowienia formalnoprawne IV. Korroboracja

V. Miejsce i data zawarcia umowy VI. Podpisy i pieczęcie

Źródło: P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne, Wyd. 5, Warszawa 2014, s. 201

(5)

Page 5

Zawarcie umowy międzynarodowej

Tryb prosty Tryb złożony

Negocjacje

Przyjęcie tekstu poprzez głosowanie w przypadku umów wielostronnych albo równocześnie z umocowaniem w przypadku umów dwustronnych

Umocowanie tekstu (ustalenie autentyczności tekstu) poprzez podpisanie, wymianę dokumentów stanowiących traktat z zastrzeżeniem ratyfikacji, parafowanie, podpisanie ad referendum, itp.

Wyrażenie ostatecznej zgody na związanie się

umową poprzez podpisanie lub wymianę not Podpisanie

Ratyfikacja, zatwierdzenie, przyjęcie, przystąpienie

Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych (umowy dwustronne) lub złożenie tych dokumentów u depozytariusza (umowy wielostronne)

Dojście umowy do skutku* w drodze wyrażenia zgody na związanie się umową przez wszystkie państwa lub wymaganą minimalną liczbę pańśtw

Wejście umowy w życie w chwili podpisania, lub w określony czas później lub też w momencie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych lub złożenia ich u depozytariusza

(6)

Page 6

Pełnomocnictwa

Zwolnienie z obowiązku przedstawiania dokumentów upoważniających do działania

Pełna kompetencja traktatowa Ograniczona kompetencja

traktatowa

Szefowie misji dyplomatycznych odnośnie do przyjęcia tekstu

traktatu między państwem wysyłającym a przyjmującym

*Wyjątek dla osób, które są uważane za reprezentujące państwo dla danych celów, gdy wynika to z praktyki odnośnych państw

lub innych okoliczności

•Prezydent

•Premier

•Minister spraw zagranicznych

Przedstawiciele państwa akredytowani przy konferencji międzynarodowej lub

organizacji

międzynarodowej lub przy którymś z jej organów do przyjęcia tekstu

na konferencji lub w organizacji lub przez ten organ

(7)

Page 7

Zastrzeżenia

I. Dopuszczalność składania zastrzeżeń przewidziana w umowie (możliwe warianty uregulowania):

• Swoboda składania wszelkich zastrzeżeń

• Określenie, do których postanowień i jakie typy zastrzeżeń można składać

• Zakaz składania zastrzeżeń

• Dopuszczalność zastrzeżeń, pod warunkiem zaakceptowania przez inne państwa II. Dopuszczalność składania zastrzeżeń nieprzewidziana w umowie:

• Możliwa, jeśli nie jest sprzeczna z przedmiotem i celem umowy oraz:

 Gdy z ograniczonej liczby państw rokującychi z przedmiotu oraz celu traktatu wynika, że stosowanie traktatu jako całści między wszystkimi stronami stanowi istotny warunek zgody każdej z nich na to, by wiązać się traktatem, zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez wszystkie strony.

 Gdy traktat stanowi statut organizacji międzynarodowej, zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez kompetentny organ tej organizacji, chyba że traktat postanawia inaczej

III. Zastrzeżenie uchyla lub modyfikuje postanowienia umowy na rzecz państwa, które je zgłosiło (A) oraz na rzecz pozostałych stron (między A i B oraz A i C) w ich

stosunkach z państwem zgłaszającym zastrzeżenie, ale nie w stosunkach wzajemnych (między B i C)!!!

IV. Sprzeciwy wobec zastrzeżeń:

• Zwykłe – postanowienia, co do których zgłoszono zastrzeżenie, nie mają

zastosowania między państwem zgłszającym zastrzeżenia a zgłaszającym sprzeciw do tego zastrzeżenia

• Kwalifikowane – umowa nie wchodzi w życie między państwami

Źródło: W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Wyd. 16, Warszawa 2015, s. 89

(8)

Page 8

Interpretacja umowy

Interpretacja umowy w zgodzie z KWPT

Ogólna reguła interpretacji Pomocnicze środki interpretacji

1) Należy interpretować umowę w dobrej wierze 2) Użyte w traktacie wyrazy i zwroty powinny być Rozumiane tak, jak wynika to z ich normalnego

Znaczenia, chyba że co innego było objęte zamiarem stron 3) Znaczenie poszczególnych wyrazów i zwrotów należy Przyjmować w świetle przedmiotu i celu umowy.

Należy brać pod uwagę kontekst i późniejsze porozumienia między stronami

dotyczące interpretacji

Jeśli ogólna reguła interpretacji prowadzi do dwuznaczności lub niejasności postanowień umowy albo do wyniku oczywiście absurdalnego lub nieracjonalnego,

można sięgnąć do prac przygotowawczych oraz okoliczności zawarcia umowy.

(9)

Page 9

Nieważność umowy międzynarodowej

Przyczyny nieważności

Względne (muszą być powołane przez państwo

pokrzywdzone, a umowa może być konwalidowana)

Bezwzględne (każda strona umowy może się na nie powołać, a umowa nie może

być konwalidowana)

Zgoda na związanie się umową została wyrażona z oczywistym pogwałceniem

normy prawa wewnętrznego

o zasadniczym znaczeniu

Istotny błąd Podstęp Przekupstwo

Przymus wobec przedstawiciela państwa

lub wobec państwa

Uprzednia sprzeczność z normą

ius cogens

(10)

Page 10

Wygaśnięcie umowy międzynarodowej

I. Upływ czasu, na jaki umowa została zawarta II. Spełnienie się warunku rozwiązującego

III. Wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami (nie można wypowiedzieć traktatów pokojowych i granicznych)

IV. Uchylenie umowy zgodną wolą stron

V. Utrata podmiotowości przez jedną ze stron VI. Jednostronne wycofanie się z umowy:

• Istotne pogwałcenie umowy przez jednego z kontrahentów

• Całkowita i trwała niemożność wykonania umowy (zgodnie z zasadą dobrej wiary strona nie mogła sama doprowadzić do sytuacji niemożności wykonania umowy)

• Clausula rebus sic standibus (zasadnicza zmiana okoliczności)

(11)