Zespoły instrumentalne - orkiestra symfoniczna
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pojęciem orkiestra symfoniczna. Przedstawienie składu orkiestry oraz różnych rodzajów orkiestr. Wskazanie elementów brzmieniowych charakterystycznych dla poszczególnych grup instrumentów oraz poszczególnych zespołów instrumentalnych. Omówienie historii powstania orkiestry i rozlokowania orkiestry na scenie. Wysłuchanie i percepcja części finałowej IX Symfonii Beethovena i omówienie uczuć i emocji wywołanych przez ten utwór.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pojęcie orkiestra symfoniczna.
2. Omówić historię powstania orkiestry.
3. Wskazać grupy instrumentów znajdujące się w orkiestrze.
4. Przedstawić rozlokowanie orkiestry na scenie.
5. Wyjaśnić pojęcia: dyrygent, partytura, symfonia, filharmonia.
6. Przedstawić elementy brzmieniowe charakterystyczne dla poszczególnych grup muzycznych.
2. Metoda pracy
Metoda opisowa z elementami pogadanki. Percepcja muzyki.
3. Środki dydaktyczne
1. Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4 – 6.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Płyta z nagraniem.
a) Ludwik van Beethoven – IX Symfonia d-moll.
4. Karta pracy ucznia.
5. Nagranie na dvd dzieła Ludwika van Beethovena.
6. Plansze z rozrysowanym układem grup instrumentów na scenie w orkiestrze symfonicznej.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe. Sprawdzenie obecności.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie, zaśpiewanie wspólnie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
1. Metodą pogadanki, zapoznanie uczniów z pojęciem orkiestra symfoniczna. Na podstawie doświadczeń i posiadanej przez uczniów wiedzy, wskazanie cech charakterystycznych orkiestry symfonicznej. Przedstawienie składu orkiestry oraz instytucji, w których można orkiestrę spotkać. Wyjaśnienie pojęcia filharmonia.
2. Wysłuchanie i percepcja IX Symfonii Ludwika van Beethovena. Metodą pogadanki, omówienie elementów brzmieniowych charakterystycznych dla orkiestry symfonicznej.
3. Metodą opisu przedstawienie historii orkiestry symfonicznej oraz wskazanie najważniejszych elementów orkiestry. Wyjaśnienie takich pojęć jak dyrygent i partytura.
4. Metodą pogadanki z elementami opisu, przedstawienie grup instrumentów występujących w orkiestrze symfonicznej. Na podstawie ilustracji i plansz omówienie rozlokowania poszczególnych instrumentów na scenie.
5. Na podstawie plansz rozrysowanie w zeszycie układu orkiestry symfonicznej na scenie.
6. Wspólne obejrzenie na dvd fragmentu IX Symfonii Ludwika van Beethovena. Omówienie układu rozmieszczenia orkiestry na scenie i przedstawienie własnych wrażeń po wysłuchaniu utworu.
(25 min)
c. Faza podsumowująca Zapisanie notatki do zeszytu:
1. Orkiestra – zespół instrumentalny w zwielokrotnionej obsadzie. Zespół instrumentalny liczący najmniej kilkunastu wykonawców.
2. Orkiestra symfoniczna – koncertuje regularnie w filharmonii lub też utrzymywana jest przez radiofonię. Składa się z grupy:
a) Instrumentów smyczkowych (kwintet smyczkowy – skrzypce, altówki, wiolonczele, kontrabasy).
b) Dętych drewnianych (flety, oboje, klarnety, fagoty).
c) Dętych blaszanych (rogi, trąbki, puzony, tuba).
d) Harf
e) Perkusji (kotły, wielki i mały bęben, talerze, triangel, dzwony, gongi, tam – tam, ksylofon, czelesta, dzwonki).
Z orkiestrą symfoniczną mogą występować także instrumenty solowe takie jak:, na przykład fortepian.
3. Dyrygent – osoba prowadząca orkiestrę symfoniczną, dyrygująca nią. Prowadzący orkiestrę ruchami batuty lub rąk.
4. Partytura – komplet materiałów nutowych dla dyrygenta i poszczególnych członków orkiestry.
5. Symfonia – utwór na orkiestrę o poważnym nastroju i dużych rozmiarach. Najczęściej czteroczęściowa.
(10 min)
4. Bibliografia
a. Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4 – 6.
b. Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.
5. Załączniki
d. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Zespoły instrumentalne – orkiestra symfoniczna.
e. Zadanie domowe
Wymień znane ci utwory (tytuły) związane z muzyką rozrywkową lub filmową, w których wykorzystuje się brzmienie orkiestry symfonicznej.
