wdrożenie uczniów do systematycznej nauki, samokontroli i samooceny.

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 1 Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2018/2019

I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 I. Analiza dokumentów.

Program nauczania chemii dla trzeciego etapu edukacyjnego.

Program dopuszczony do użytku szkolnego przez MEN „Świat chemii” autor Anna Warchoł.

Wydawnictwa WSiP 2. Podręcznik

„Świat chemii” Anna Warchoł . Wydana przez WSiP.

II. Cele oceniania.

Celem oceniania jest:

 poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie;

 pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;

 motywowanie ucznia do dalszej pracy;

 dostarczanie rodzicom(prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach;

trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia;

 umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno- wychowawczej;

 wdrożenie uczniów do systematycznej nauki, samokontroli i samooceny.

Cele kształcenia i wychowania to:

 ukazanie znaczenia wiedzy chemicznej w życiu codziennym,

 powiązanie jej z innymi naukami,

 umożliwienie uczniom zdobycia wiadomości i umiejętności praktycznych oraz stanowiących podstawę do kształcenia w następnych etapach edukacji,

 kształtowanie właściwych postaw w zakresie dbałości o zdrowie i ochronę środowiska.

III. Prezentacja wymagań programowych.

Ocena osiągnięć ucznia.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

 posiada wiadomości i umiejętności objęte programem nauczania,

 potrafi stosować umiejętności w sytuacjach nietypowych (problemowych),

 umie formułować i dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk,

 proponuje rozwiązania nietypowe,

 osiąga sukcesy w konkursach i w olimpiadach chemicznych szczebla wyższego niż szkolny.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

 opanował w pełni zakres wiadomości i umiejętności określony programem,

 potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów i zadań w nowych sytuacjach,

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 2

 wykazuje dużą samodzielność i potrafi bez pomocy nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic, zestawień,

 potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzić eksperymenty chemiczne,

 potrafi biegle pisać i samodzielnie uzgadniać równania reakcji chemicznych.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

 opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem,

 poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań lub problemów,

 potrafi korzystać z układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic i innych źródeł wiedzy chemicznej,

 potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne,

 potrafi pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

 opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia,

 poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowych zadań lub problemów,

 potrafi korzystać, z pomocą nauczyciela z takich źródeł wiedzy, jak: układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice,

 z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne,

 potrafi, z pomocą nauczyciela, pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

 ma braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia,

 rozwiązuje, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności,

 z pomocą nauczyciel potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste eksperymenty chemiczne, pisać proste wzory chemiczne i proste równania chemiczne.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

 nie opanował typowych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne do dalszego kształcenia,

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 3

 nie potrafi rozwiązywać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela,

 nie zna symboliki chemicznej,

 nie potrafi napisać prostych wzorów chemicznych i najprostszych równań chemicznych nawet z pomocą nauczyciela,

 nie potrafi bezpieczne posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi.

IV. Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności.

1. obowiązuje cyfrowy system ocen w skali od 1 do 6.

1 – ocena niedostateczna (ndst.), 2 – ocena dopuszczająca (dop.), 3 – ocena dostateczna (dst.), 4 – ocena dobra (db.), 5 – ocena bardzo dobra (bdb.) 6 – ocena celująca (cel.)

2. W ocenianiu bieżącym dopuszcza się rozszerzenie skali ocen o stosowanie znaków „+”, „-

”

3. Ocena pełni przede wszystkim funkcję motywacyjną i ocenia umiejętności, wiadomości, aktywność, postawę ucznia za wkład i pracę przygotowującą do lekcji. Uczniowie oceniani są systematycznie.

4. Ocenianiu podlegać będą:

1. Wypowiedzi ustne (przynajmniej raz w semestrze, pod względem rzeczowości, stosowania języka przedmiotu, umiejętności formułowania dłuższych wypowiedzi).

Przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowych – z całego działu.

2. Sprawdziany pisemne – przeprowadzone po zakończeniu każdego działu, zapowiadane tydzień wcześniej. Sprawdziany mogą zawierać dodatkowe pytania (zadania) na ocenę celującą.

3. Kartkówki obejmujące materiał z trzech ostatnich lekcji, nie muszą być zapowiadane, trwające 5 –15 minut.

4. Prace domowe – w zależności od rozpiętości i trudności zadań, będą oceniane oceną lub znakiem graficznym „+” lub „- ”.

5. Aktywność na lekcji – znak graficzny „+” lub „-”.

6. Praca w grupie – osoba dominująca – ocena, członkowie grupy znak graficzny „+” lub

„-”.

7. Zeszyt przedmiotowy sprawdzany jeden raz w semestrze.

8. Prace dodatkowe: schematy, plansze, wykresy, rysunki, okazy wzbogacające zbiory i inne w skali dobry – bardzo dobry, oraz w postaci plusów.

5. Objaśnienia dotyczące znaków graficznych:

1. gdy uczeń zbierze:

 pięć „+”, to otrzymuje ocenę bardzo dobrą,

 pięć „-”, to otrzymuje ocenę niedostateczną, 1. jeden „-” można zlikwidować dwoma „+”.

6. W przypadku sprawdzianów pisemnych lub kartkówek przyjmuje się skalę punktową

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 4 przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów:

95% - 100% - ocena celująca 86% - 94% - ocena bardzo dobra 71% - 85% - ocena dobra 50%

- 70% - ocena dostateczna 26% - 49% - ocena dopuszczająca 0% - 25% - ocena niedostateczna

Nauczyciel oddaje sprawdzone prace pisemne w terminie dwóch tygodni.

W przypadku kartkówek 5 minutowych przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów: 91% - 100% - ocena bardzo dobra 75% - 90% - ocena dobra 51% - 74% - ocena dostateczna 31% - 50% - ocena dopuszczająca 0% - 30% - ocena niedostateczna 7. Wystawienie oceny semestralnej i na koniec roku szkolnego dokonujemy na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większą wagę mają oceny ze sprawdzianów, w drugiej

kolejności są odpowiedzi ustne i kartkówki. Tzw. średnia ważona z ocen Pozostałe oceny są wspomagające.

8. Przygotowanie ucznia do zajęć.

1. Uczeń przed lekcją może zgłosić nieprzygotowanie do zajęć, ale nie częściej niż dwa razy w ciągu semestru. W przypadku jednej godziny przedmiotu uczeń ma prawo do jednego nieprzygotowania. Nauczyciel odnotowuje nieprzygotowanie

2. Jeżeli uczeń jest nieobecny na sprawdzianie, to po przyjściu do szkoły zobowiązany jest go napisać w ciągu dwóch tygodni. Jeżeli nie wykaże chęci pisania pracy, nauczyciel wstawia mu ocenę niedostateczną za sprawdzian.

V . Sposoby usuwania niepowodzeń i podnoszenia osiągnięć uczniów.

1. Po otrzymaniu oceny niedostatecznej z odpowiedzi (rozwiązaniu zadania na tablicy),uczeń w ciągu tygodnia może ją poprawić, ale wcześniej powinien zgłosić chęć takiej poprawy nauczycielowi. Forma poprawy jest ustna.

2. Po otrzymaniu oceny niedostatecznej i dopuszczającej ze sprawdzianów uczeń ma prawo poprawić jeden raz w ciągu dwóch tygodni po oddaniu sprawdzianu. Dla wszystkich chętnych ustala się jeden termin poprawy. Do dziennika obok oceny uzyskanej poprzednio wpisuje się ocenę poprawioną .

3. W przypadku, gdy uczeń zgłosi chęć uzupełnienia braków z przedmiotu nauczyciel chętnie udzieli pomocy.

VI. Sposoby informowania ucznia i jego rodziców o ocenie.

1. Uczniowie o ocenach informowani są na bieżąco (po otrzymaniu oceny) – słownie.

2. Rodzice informowani są o ocenie pisemnie: - poprzez prośbę o podpisanie oceny za pracę klasową, - na zebraniach rodzicielskich (kartka z ocenami ucznia).

3. W czasie indywidualnych spotkań z rodzicami, udostępniając zestawienie ocen.

Uczeń ma obowiązek być przygotowany do każdej lekcji chemii. Uczeń ma obowiązek systematycznie utrwalać wiedzę i ćwiczyć umiejętności nabyte na lekcjach.

Ocena opiera się na pomiarze i obserwacji dokonanych w trzech płaszczyznach:

1.wiedza:

- pamiętanie faktów, pojęć, reguł, praw chemicznych - nazywanie zjawisk, przemian, procesów

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 5 - rozumienie informacji chemicznych oraz faktów zjawisk i procesów

- posługiwanie się notacją i terminologią chemiczną 2. umiejętności:

- klasyfikowanie i hierarchizowanie informacji chemicznych

- formułowanie przyczyn i konsekwencji procesów fizycznych i chemicznych w skali makro i mikroskopowej

- logiczne argumentowanie własnych wypowiedzi 3. aktywność:

- poszukiwanie, gromadzenie, wykorzystywanie informacji chemicznych z różnych źródeł

- działanie na rzecz środowiska przyrodniczego - rozwiązywanie zadań i aktywna praca na lekcjach

Nauczyciel i uczeń stosują następujące zasady 1. Wszystkie oceny, które uczeń otrzymuje są jawne.

2. Nauczyciel ma prawo do sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia na każdej lekcji.

3. Uczeń ma obowiązek opanować podstawowe zasady pisania symboli , wzorów oraz równań reakcji chemicznych (tzw. umiejętność trwała). Za brak powyższych umiejętności w klasach II i III, nauczyciel ma prawo na każdej lekcji wystawić ocenę niedostateczną (czarną).

3. Uczeń ma prawo zgłosić dwa razy w semestrze nieprzygotowanie do lekcji

(bez względu na przyczynę nieprzygotowania n p. choroba, przypadek losowy, lenistwo…).

4. Nieprzygotowanie do lekcji zgłasza się nauczycielowi przed rozpoczęciem lekcji (dyżurny podaje kartkę z nazwiskami osób nieprzygotowanych lub można zgłosić osobiście- ustnie).

5. Fakt nieprzygotowania nauczyciel odnotowuje w dzienniku.

6. Nieprzygotowania do lekcji nie można zgłosić w przypadku, gdy wcześniej była zapowiedziana kartkówka, sprawdzian lub powtórzenie. Wyjątek stanowią uczniowie, którzy przyszli do szkoły po dłuższej niż trzy tygodnie chorobie.

7. Uczeń, który się spóźnił nie może zgłosić nieprzygotowania.

8. Za zgłoszony brak pracy domowej uczeń otrzymuje „minusa” . Zebrane trzy minusy dają ocenę niedostateczną.

9. Uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną za niewykonanie pracy domowej w przypadku, kiedy jej braku nie zgłosił przed lekcją.

10. Uczeń, który samowolnie zmienił grupę w czasie pisania sprawdzianu lub kartkówki otrzymuje ocenę niedostateczną.

11. Prace pisemne sprawdzające obejmują wszystkich uczniów. Z powodów losowych praca może być napisana w innym terminie, uzgodnionym z nauczycielem. Niepoddanie się tej formie sprawdzianu osiągnięć jest równoznaczne z wystawieniem oceny niedostatecznej.

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 6 12. Uczeń ma prawo do jednokrotnej próby poprawy oceny ze sprawdzianu, kartkówki tylko

jeden raz. Może to uczynić w ciągu dwóch tygodni po oddaniu prac. Poprawiona ocena wpisywana jest do dziennika obok poprawianej, przy czym obie

są liczone przy wystawianiu oceny semestralnej lub końcoworocznej. Poprawa jest dobrowolna.

13. Nauczyciel nie ocenia ucznia obecnego na lekcji, lecz będącego okolicznościowo w trudnej sytuacji losowej.

14. Ocena semestralna i końcoworoczna jest wyliczana zgodnie z wzo (średnia ważona: oceny czerwone liczone potrójnie, zielone- podwójnie, czarne- pojedynczo, ocenę zaokrąglamy do całości w górę, co najmniej od 0,75).

15. W przypadku sprawdzianów i kartkówek przyjmuje się skalę punktową zgodną z wzo - 35%-40%- ocena 2

41%-50%- ocena 2+

51%-58%- ocena 3 59%-66%- ocena 3+

67%-74%- ocena 4 75%-84%- ocena 4+

85%-91%- ocena 5 92%-96%- ocena 5+

Powyżej 97%- celująca.

1. Uczeń może otrzymać również ocenę celującą. gdy uzyska co najmniej 85%

i rozwiąże zadanie dodatkowe lub jego praca ma szczególny walor.

2. Ocenę celującą roczną otrzymuje uczeń, który

– posiada wszystkie wiadomości i umiejętności objęte w podstawie programowej - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach problemowych

- rozwiązuje najtrudniejsze zadania z zakresu podstawy programowej oraz umie planować i wykonywać bezpiecznie doświadczenia chemiczne

- biegle pisać wzory i równania reakcji chemicznych - potrafi dokonywać analizy lub syntezy zjawisk i reakcji - proponuje rozwiązania nietypowe

- osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach szczebla wyższego niż szkolny.

DOSTOSOWANIE PSO Z PRZYRODY DO MOŻLIWOŚCI UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI WYMAGANIAMI EDUKACYJNYMI

1. Uczniowie posiadający opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się oraz uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego są oceniani z uwzględnieniem zaleceń poradni.

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 7 2. Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb

psychofizycznych i edukacyjnych ucznia posiadającego opinie poradni psychologiczno- pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się.

3. W stosunku do wszystkich uczniów posiadających dysfunkcję zastosowane zostaną zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów.

Rodzaje dysfunkcji:

 Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu - Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia. Uczeń ma, bowiem skłonność do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i przez to jej zapis jest błędny. Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia. Dostosowanie wymagań będzie, więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny wystawienie uczniowi oceny pozytywnej.

 Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pismo - Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Jeśli np. nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami lub na komputerze. Nie oceniamy

czytelności rysunków, estetyki wykonanych konstrukcji geometrycznych, a jedynie ich poprawność.

 Dysleksja, czyli trudności w czytaniu przekładające się niekiedy także na problemy ze zrozumieniem treści - Dostosowanie wymagań w zakresie formy - krótkie i proste polecenia, czytanie polecenia zadania na głos, objaśnianie dłuższych poleceń.

 Inne rodzaje dysfunkcji – ocenianie zgodnie ze wskazaniami poradni.

 Uczeń ze sprawnością intelektualną niższą od przeciętnej W przypadku tych dzieci konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań. Obniżeniu wymagań, które obejmują jednak wiadomości i umiejętności określone podstawą

programową. Poprawa prac klasowych odbywać się będzie przy pomocy nauczyciela.

Zastosowanie metod ułatwiających opanowanie materiału.

Wymagania co do formy mogą obejmować między innymi:

- omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności, - pozostawiania więcej czasu na jego utrwalenie,

- podawanie poleceń w prostszej formie,

- unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć, - częste odwoływanie się do konkretu, przykładu, - unikanie pytań problemowych, przekrojowych, - wolniejsze tempo pracy,

- szerokie stosowanie zasady poglądowości, - odrębne instruowanie dzieci,

- zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

Uczeń lub jego rodzice mogą wystąpić z wnioskiem do Dyrektora o uzyskanie wyższej niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych. Umotywowany wniosek, należy złożyć w nieprzekraczalnym terminie 3 dni po uzyskaniu informacji o przewidywanej rocznie ocenie klasyfikacyjnej. We wniosku należy wskazać o jaką ocenę ubiega się uczeń. Warunkiem ubiegania się o wyższą niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych jest:

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 8 1) 3-4 krotne skontaktowanie się rodziców z nauczycielem w trakcie roku szkolnego w celu

monitorowania postępów ucznia w nauce lub 3-4 krotna obecność na spotkaniach z rodzicami organizowanymi w Gimnazjum;

2) stawianie się rodziców na pisemne wezwanie nauczyciela;

3) co najmniej 75 % obecność ucznia na zajęciach edukacyjnych;

4) odrobienie przez ucznia wszystkich zadań domowych;

5) napisanie wszystkich sprawdzianów wiadomości i umiejętności w trakcie roku szkolnego.

Nauczyciel danych zajęć edukacyjnych przeprowadza egzamin według przygotowanego zestawu zadań odpowiadającego stopniem trudności ocenie o jaką ubiega się uczeń. Egzamin może mieć formę: ustną lub pisemną. O formie egzaminu decyduje nauczyciel

przeprowadzający egzamin.

Pozostałe zasady nie zapisane w powyższym przedmiotowym systemie oceniania zawarte są w wewnątrzszkolnych zasadach oceniania.

Głównym założeniem programu jest to, aby po jego realizacji

uczeń: • postrzegał otaczające go środowisko jako różne rodzaje materii zbudowanej z molekuł: atomów, cząsteczek i jonów, które ulegają nieustannie przemianom, tworząc atmosferę, hydrosferę, litosferę i biosferę;

• zdawał sobie sprawę z faktu, że chemia jest jednym z przedmiotów przyrodniczych

opisujących otaczające go środowisko, zajmujących się badaniem przemian substancji w inne, nowe substancje;

• zdawał sobie sprawę z wpływu, jaki człowiek wywiera lub może wywierać na procesy zachodzące w przyrodzie;

• zdobył fundamenty wiedzy chemicznej, niezbędne do kontynuowania nauki;

• miał wykształcone bardzo ważne w życiu dorosłym postawy związane z: – odpowiedzialnością za własne zdrowie i najbliższe mu środowisko,

– planowaniem własnej pracy,

– samooceną i refleksją dotyczącą osiąganych wyników, stopnia realizacji zaplanowanych celów.

Nauczyciel realizujący program nauczania jest zobowiązany do zwracania uwagi na treści omawiane wcześniej na lekcjach przyrody w szkole podstawowej oraz te, o których będzie mowa na lekcjach innych przedmiotów przyrodniczych. Nauczyciele przedmiotów

przyrodniczych uczący ten sam zespół uczniów powinni znaleźć czas na spotkanie, przedyskutowanie i ujednolicenie sposobu omawiania tych samych zagadnień na różnych przedmiotach. Dzięki temu uczeń będzie postrzegał lekcje przyrody w szkole podstawowej, chemii, fizyki, geografii i biologii w gimnazjum jako jedną, spójną całość.

Uczeń powinien wynieść ze szkoły przekonanie o tym, że:

• chemia i fizyka to nauki eksperymentalne poznawane za pomocą metod doświadczalnych, służące wyjaśnianiu zagadnień omawianych na biologii i geografii;

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 9 • człowiek coraz lepiej poznaje otaczającą go przyrodę, a proces poznania jest procesem

nieskończonym;

• rezultaty badań naukowych są stosowane w praktyce do tworzenia nowych i udoskonalania istniejących procesów technologicznych w różnych dziedzinach.

Aby podkreślić holistyczne podejście do przedmiotów przyrodniczych, oraz postrzeganie przez ucznia nauczania chemii jako zdobywania wiedzy na temat substancji chemicznych i ich przemian w otaczających go ekosferach: atmosferze, hydrosferze, litosferze i biosferze w programie nauczania zaplanowano treści wprowadzające do działów, które dotyczą: • materii: jej rodzajów, przemian, oddziaływań (dział Rodzaje i przemiany materii);

• roli atmosfery i procesów w niej zachodzących (dział Gazy);

• wody jako podstawowego składnika hydrosfery (dział Woda i roztwory wodne);

• węgla – pierwiastka wszechobecnego w biosferze (dział Między chemią a biologią).

Program opracowano w taki sposób, by podczas nauczania chemii:

• wygospodarować czas na eksperymentowanie, metody aktywizujące i realizowanie projektów edukacyjnych oraz wycieczki dydaktyczne;

• dać uczniowi szansę obserwowania, badania, dociekania, odkrywania praw i zależności, osiągania satysfakcji i radości z samodzielnego zdobywania wiedzy;

• w doświadczeniach wykorzystywać substancje z życia codziennego (np. esencję herbacianą, sok z czerwonej kapusty, ocet, mąkę, cukier),

• poprzez wprowadzenie elementów oceniania kształtującego, a w szczególności rzetelnej informacji zwrotnej, uczeń miał szansę na rzeczywisty osobisty rozwój.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Klasa 3

Dział 8. Węglowodory

Na początku tego działu warto omówić zagadnienie dotyczące występowania węgla w przyrodzie i zwrócić uwagę na to, że jest on pierwiastkiem wchodzącym w skład

wszystkich żyjących organizmów. Można przypomnieć uczniom poznane związki węgla oraz dokonać tradycyjnego podziału na związki organiczne i nieorganiczne. Zaprezentowanie grup związków organicznych, ich składu pierwiastkowego i wskazanie grup funkcyjnych powinno pomóc w dostrzeżeniu przez uczniów pewnych prostych prawidłowości w budowie związków należących do tej samej grupy oraz w sposobie ich nazywania. Wszystkie wymienione

powyżej zagadnienia nie są uwzględnione w podstawie programowej, mogą być pominięte z powodu braku czasu, ale ich omówienie może w istotny sposób poprawić efektywność nauczania. W trakcie realizacji działu poświęconego węglowodorom warto przypomnieć uczniom zagadnienia dotyczące budowy atomu, sposobu odczytywania informacji

o pierwiastkach chemicznych na podstawie ich położenia w układzie okresowym. Bardzo

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 10 skuteczne może być powtórzenie i utrwalenie wiadomości dotyczących wiązań

kowalencyjnych. Warto poświęcić czas na przypomnienie graficznej ilustracji tworzenia tego typu wiązań przy omawianiu kolejnych węglowodorów: metanu, etenu i etynu. Należy

przypomnieć również to, że wpływ na właściwości związków ma rodzaj wiązań chemicznych w nich występujących. W trakcie omawiania szeregów homologicznych należy prócz

rysowania wzorów strukturalnych i półstrukturalnych kolejnych homologów prowokować uczniów do wykonywania ich modeli. Do tego celu mogą służyć wykałaczki i plastelina. Na przykładzie węglowodorów można powtórzyć i utrwalić obliczenia chemiczne na podstawie wzorów sumarycznych: obliczenia masy cząsteczkowej, stosunku masowego oraz zawartości procentowej pierwiastków w związku. Najprostsze obliczenia oparte na równaniach reakcji wykorzystujące prawo zachowania masy można ćwiczyć na przykładzie reakcji addycji charakterystycznych dla węglowodorów nienasyconych.

TEMATY PROJEKTÓW

• Ignacy Łukasiewicz – wybitny Polak • Naturalne surowce energetyczne

• Węglowodory występujące w przyrodzie • Praktyczne znaczenie węglowodorów Dział 9. Pochodne węglowodorów

Realizację tego działu warto rozpocząć od przypomnienia węglowodorów zawierających trzy atomy węgla, ich nazwy, wzorów oraz modeli cząsteczek. Informacje te zebrane w postaci tabelarycznej pozwolą uczniowi dostrzec proste prawidłowości w tworzeniu nazw, wzorów pochodnych węglowodorów, dzięki temu omawiane zagadnienia będą łatwiejsze do

opanowania. Omawiając kolejne grupy węglowodorów, warto mówić nie tylko o budowie, nazewnictwie, właściwościach, ale również o ich występowaniu w przyrodzie, zastosowaniu, tak aby ukazać uczniowi ich praktyczne znaczenie oraz obecność w życiu codziennym.

Koniecznie należy wskazać na zmieniające się właściwości pochodnych wraz ze wzrostem liczby atomów węgla w cząsteczkach oraz na wpływ na właściwości związku obecności grupy funkcyjnej (rozpuszczalność w wodzie i rozpuszczalniku organicznym, np. benzynie lub nafcie) oraz grupy węglowodorowej (palność, charakter nasycony lub nienasycony).

Uczniowie powinni samodzielnie wykonywać modele omawianych związków oraz

projektować doświadczenia pozwalające na wykazanie charakterystycznych dla danej grupy właściwości.

TEMATY PROJEKTÓW

• Wpływ alkoholu na organizm ludzki

• Nagroda Nobla (historia powstania, ważni nobliści pochodzenia polskiego) • Pochodne węglowodorów występujące w przyrodzie

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w r. szk. 2017/2018 I Gimnazjum MCE w Krakowie dla klasy 3 mgr Anna Szostek JanikStrona 11 Dział 10. Między chemią a biologią

Przy realizacji tego działu warto podkreślić rolę, jaką odgrywają przemiany chemiczne zachodzące w żyjących organizmach. Opisywaniem ich zajmuje się trudna dziedzina, jaką jest biochemia. Warto wspomnieć o pierwiastkach wchodzących w skład organizmów

nazywanych biogennymi oraz o prostych związkach nieorganicznych i organicznych biorących udział w obiegu materii w przyrodzie. Proponujemy rozpoczęcie omawiania związków o znaczeniu biologicznym od glukozy, ponieważ jest to związek, który powstaje w procesie fotosyntezy i jest znany uczniom już ze szkoły podstawowej z lekcji przyrody.

Przy omawianiu wszystkich związków należy podawać źródło ich występowania, znaczenie dla organizmu ludzkiego, skład pierwiastkowy oraz właściwości. Należy wskazać sposoby wykrywania tych związków w artykułach spożywczych. Należy pamiętać o tym, że próba ze świeżo strąconym wodorotlenkiem miedzi(II), zwyczajowo traktowana na etapie

gimnazjalnym jako próba pozwalająca na wykrycie glukozy, jest również pozytywna dla innych cukrów – niekoniecznie prostych. T

EMATY PROJEKTÓW

• Niezbędne składniki pokarmowe oraz ich funkcje • Przemiany chemiczne zachodzące w żyjących organizmach