36menedżerzdrowia sierpień5/2013
d y r e k t y w a t r a n s g r a n i c z n a
Dyrektywa transgraniczna oznacza opiekę zdrowotną świadczoną lub przepisaną w państwie członkow- skim innym niż kraj członkowski, w którym pacjent jest ubezpieczony.
Zgodnie z dyrektywą będziemy mogli korzystać z planowych świadczeń zdrowotnych poza Polską, a obywa- tele innych państw UE w Polsce.
W wypadku takiego świadczenia pacjent reguluje płatność bezpośred- nio u świadczeniodawcy, następnie występuje do swojego ubezpieczyciela o zwrot kosztów do wysokości refun- dacji świadczenia w swoim kraju.
Mogą na tym skorzystać nasi świad- czeniodawcy. Wymaga to jednak ich dobrego przygotowania do wymogów i możliwości, jakie daje wprowadze- nie dyrektywy.
To jedna z podstawowych różnic w porównaniu z nowymi regulacjami zawartymi w dyrektywie transgra- nicznej.
Turystyka zdrowotna
Brakuje analiz, które wskazywa- łyby na wpływ wprowadzenia dyrek- tywy unijnej na turystykę zdrowotną do Polski po 25 października tego roku. Nasi świadczeniodawcy muszą swoje plany i nadzieje oprzeć głównie na własnych doświadczeniach i intu- icji rynkowej. W pewnym zakresie mogą pomóc przytoczone poniżej ogólne dane i analizy unijne.
W ankiecie wykonanej na zlecenie Komisji Europejskiej w 2007 r. aż 53 proc. Europejczyków i 57 proc.
Polaków odpowiedziało pozytywnie Co trzeba zrobić
Nowe przepisy uzupełnią ofertę pełnopłatnych prywatnych świadczeń proponowanych przez polskich świad- czeniodawców obcokrajowcom i regu- lacje unijne związane z kartą EKUZ.
Karta EKUZ reguluje pokrycie kosz- tów leczenia osób czasowo przeby- wających za granicą, kiedy powstała potrzeba nagłego, nieplanowanego skorzystania z opieki medycznej.
W takiej sytuacji koszty nie są ogra- niczone zakresem refundacji kraju ubezpieczającego. Płatnik ubezpie- czonego pokrywa wydatki zgodnie z refundacją w kraju udzielenia świad- czenia. Zwykle są to pełne koszty świadczenia, wówczas pacjent nic nie płaci bezpośrednio świadczeniodawcy.
Polska zarobi na zagranicznych pacjentach
Keine Grenzen
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2011/24/EU z 9 marca 2011 r. zobowiązuje wszystkie kraje Unii Europejskiej do wprowadzenia zapisów prawnych implementujących dyrek- tywę do 25 października 2013 r. Co ważne, będzie ona działała w całej Europie jako prawo nadrzędne i pacjenci będą upraw- nieni do opieki transgranicznej, nawet jeżeli część krajów nie zdąży z dostosowaniem swoich regulacji.
fot.Images.com/Corbis
sierpień5/2013 menedżerzdrowia 37 na pytanie: „Czy zdecydowałbyś się
na podróż do innego kraju Unii Europejskiej, aby otrzymać świad- czenie medyczne?”.
Skłonnych do leczenia za granicą było nieco więcej mężczyzn (55 proc.) niż kobiet (52 proc.). Nie jest zasko- czeniem, że znacznie częściej taką decyzję podjęłyby osoby młodsze (66 proc. ankietowanych w wieku 15–24 lat) niż starsze (43 proc. ba- danych, którzy ukończyli 55 lat).
Chęć podróżowania w celu otrzy- mania świadczeń medycznych w in- nym kraju mieszkańcy UE najczęściej uzasadniają:
• skróceniem czasu oczekiwania na świadczenie zdrowotne,
• otrzymaniem tańszego świadcze- nia,
• wyższą jakością leczenia,
• leczeniem przez uznanego spe- cjalistę,
• uzyskaniem leczenia niedostęp- nego w kraju.
Udział procentowy poszczegól- nych odpowiedzi przedstawiono na rycinie 3.
Równie ciekawe są powody prze- sądzające o tym, że niektórzy miesz- kańcy Unii Europejskiej nie zdecy- dowaliby się na leczenie za granicą.
Najczęściej wymieniano następujące:
• wygodniej leczyć się w pobliżu miejsca zamieszkania,
• jestem zadowolony z opieki me- dycznej, którą otrzymuję w miejscu zamieszkania,
• nie mam wystarczającej informa- cji o dostępności i jakości usług medycznych za granicą,
• bariera językowa,
• nie mogę sobie pozwolić na opie- kę medyczną za granicą.
Udział procentowy poszczegól- nych odpowiedzi przedstawiono na rycinie 4.
Polscy świadczeniodawcy powinni wziąć pod uwagę powyższe dane przy tworzeniu atrakcyjnej oferty dla poten- cjalnych zagranicznych pacjentów.
Jakkolwiek obiecujące wydają się powyższe dane, uważam, że po 25 października nie nastąpi rewolucja na europejskim i polskim rynku usług
102
88 5 13
82 5 13
79 3 19
78 2 21
77 2 22
76 5 19
75 3 25
72 6
27
68 5
28
67 10
27
63 5
34
61 7
36
57 6
37
57 2
44
54 4
42
53 5
42
53 3
45
53 7
41
52 9
42
50 10
44
46 3
52
45 3
54
43 5
54
40 40 2
58 15
47
38 4
59
37 9
58
33 10
61
29 4
70
26
CY MT IE DK NL LU PT EL SL ES IT SE PL RO UK EU15 EU27 NMS12BE SK BG HU AT CZ DE LT FR LV EE FI
tak nie DK/NA
Rycina 1.
Rycina 2.
53
55 52
66 57 54 43 EU27
PŁEĆ męska żeńska GRUPY WIEKOWE 15–24 25–39 40–54 55+
Rycina 3.
Rycina 4.
91
78
69 64
48 leczenie, które nie jest dostępne
w kraju zamieszkania leczenie wyższej jakości
leczenie przez uznanego specjalistę zmniejszenie czasu oczekiwania na świadczenie zdrowotne otrzymanie tańszego świadczenia medycznego
wygodniej leczyć się w pobliżu miejsca zamieszkania jestem zadowolony z opieki medycznej, którą otrzymuję w miejscu zamieszkania nie mam wystarczającej informacji o dostępności i jakości usług medycznych za granicą z powodów językowych nie mogę sobie pozwolić na opiekę medyczną za granicą
86 83 61
49 47
d y r e k t y w a t r a n s g r a n i c z n a
Flash Eurobarometer 210, 2007 r.
Flash Eurobarometer 210, 2007 r.
Flash Eurobarometer 210, 2007 r.
Flash Eurobarometer 210, 2007 r.
d y r e k t y w a t r a n s g r a n i c z n a
38menedżerzdrowia sierpień5/2013
• wysokości opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej,
• wysokości opłat za świadczenia zdrowotne.
3. Dokumentacja medyczna.
Pacjenci, którzy skorzystali z lecze- nia, są uprawnieni do pisemnej lub elektronicznej dokumentacji medycz- nej tego leczenia i do dostępu do co najmniej jednej kopii tej dokumenta- cji, zgodnie z krajowymi przepisami wdrażającymi unijne przepisy o ochro- nie danych osobowych, w szczególności dyrektywy 95/46/WE i 2002/58/WE.
4. Cennik, płatność, rachunek.
Obywatele wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej muszą być traktowani jednakowo.
Oznacza to, że świadczeniodawcy muszą stosować jednolity cennik dla pacjentów z wszystkich państw, a więc na przykład cennik zgodny z wyceną świadczenia w ramach kontraktu z NFZ. W wypadku świadczeniodawcy działającego bez kontraktu cennik taki może być ustalony dowolnie, pod warunkiem że jest jednakowy dla wszystkich pacjentów. Za świadczenie zdrowot- ne należy wystawić precyzyjny rachu- nek wyszczególniający zrealizowane procedury diagnostyczne i terapeu- tyczne. Pacjent jest zobowiązany do uiszczenia opłaty za świadczenie bez- pośrednio w kasie podmiotu i na pod- stawie rachunku rozliczy się ze swo- im płatnikiem. Świadczeniodawca nie musi się martwić o rozliczenia pacjenta z płatnikiem. Alternatywnie istnieje możliwość rozliczenia kon- kretnego świadczenia pomiędzy płat- nikami, wymaga to jednak oddziel- nej procedury i każdorazowo zgodny płatnika kraju zamieszkania przed otrzymaniem świadczenia.
5. Kolejka do świadczeń.
Zasadniczo pacjenci leczeni w ra- mach usług transgranicznych nie będą wpisywani do krajowej kolejki do świadczeń. Należy jednak zwró- cić uwagę, aby osoby przyjmowane w ramach usług transgranicznych w żaden sposób nie zaburzały udzie- lania usług świadczonych w ramach ewentualnego kontraktu placówki
” Nasi świadczeniodawcy muszą swoje plany i nadzieje oprzeć głównie na własnych doświadczeniach i intuicji rynkowej
”
zdrowotnych. Data ta stanowi jed- nak pewna cezurę – nastąpią powol- ne, ale istotne zmiany w organizacji ochrony zdrowia w Europie, zapo- czątkowane przez dyrektywę trans- graniczną.
Przygotowanie świadczeniodawców
1. Świadczeniodawca w rozumie- niu dyrektywy transgranicz- nej.
W zapisach dyrektywy jedno- znacznie wskazano, że „świadczenio- dawca” to każda osoba fizyczna lub prawna czy inna jednostka organiza- cyjna legalnie świadcząca opiekę zdro- wotną na terenie państwa członkow- skiego. Nie ma rozróżnienia na świadczeniodawcę prywatnego czy
publicznego ani żadnych innych ogra- niczeń.
2. Informacje o ofercie świadcze- niodawców.
Świadczeniodawca jest zobowią- zany do udzielania informacji na temat stosowanych metod diagno- stycznych lub terapeutycznych oraz jakości i bezpieczeństwa tych metod, a także informacji dotyczących wpi- su do rejestru podmiotów wykonu- jących działalność leczniczą oraz zawartych umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W miej- scu udzielania świadczeń i na stro- nach internetowych podmiotu nale- ży umieścić informacje o:
• rodzaju działalności leczniczej i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych,
fot.iStockphoto
d y r e k t y w a t r a n s g r a n i c z n a
sierpień5/2013 menedżerzdrowia 39
2. Informacja, reklama, promocja.
Polscy świadczeniodawcy nie mają zwykle doświadczenia w prawidłowej komunikacji zewnętrznej oraz infor- macji dla pacjentów. Promocja jest wręcz formalnie ograniczona. W świe- tle dyrektywy należy rozważyć zakres i kierunki działań informacyjnych, a nawet promocyjnych, szczególnie dotarcie bezpośrednio do zagranicz- nych ubezpieczycieli.
3. Zakres, jakość i dostępność oferty.
W związku z wprowadzeniem dy- rektywy transgranicznej świadcze- niodawcy powinni rozważyć roz- wój swojej oferty, uwzględniając popyt rynku zdrowotnego w szerszej, unijnej perspektywie. Niewątpliwie kwestie jakości i dostępności świad- czeń są wciąż ważnym elementem niezbędnych strategii rozwoju pol- skich świadczeniodawców.
Już 25 października polscy świad- czeniodawcy otrzymają kolejną moż- liwość poszerzenia rynku – udziału w unijnym rynku usług zdrowot- nych. Warto już teraz podjąć przy- gotowania, mimo że czekamy na ostateczne zmiany w zapisach pol- skiego prawa. Sama dyrektywa jako źródło daje wystarczającą wiedzę, aby właściwie przygotować się do nowe- go wyzwania i szansy, jaką są zdro- wotne usługi transgraniczne i rozwój turystyki zdrowotnej do Polski.
Liczę, że dyrektywa transgranicz- na będzie etapem w drodze do wspólnego unijnego systemu ochro- ny zdrowia.
Maciej Bogucki
z NFZ. W praktyce może się to oka- zać trudne, podobnie jak łączenie usług komercyjnych z usługami w ramach kontraktu z funduszem.
Korzyści i szanse
Wprowadzenie dyrektywy trans- granicznej daje szansę rozwoju polskim świadczeniodawcom. Zakres rzeczy- wistej turystyki zdrowotnej miesz- kańców Unii Europejskiej do Polski zależy w znacznej mierze od jakości, dostępności i ceny oferty naszych świadczeniodawców. Warto zwrócić uwagę, że zainteresowani naszymi usługami mogą być zarówno zagra- niczni pacjenci, jak i płatnicy. W Euro- pie (według badania Busse i wsp.
z 2006 r.) właśnie porozumienia ubez- pieczyciel – świadczeniodawca są naj- częstszą praktyką, na drugim miejscu jest współpraca i porozumienia pomię- dzy świadczeniodawcami. Współpra- ca międzyrządowa znajduje się dopie- ro na czwartym miejscu.
Należy również kontaktować się bezpośrednio z potencjalnymi zainte- resowanymi płatnikami publiczny- mi. Pomimo obowiązku utworzenia krajowych punktów kontaktowych (KPK) polscy świadczeniodawcy nie powinni liczyć na promocję swoich usług ze strony KPK. Deklaracje Narodowego Funduszu Zdrowia, któ- ry będzie odpowiadał za organizację tych punktów, wskazują na czysto organizacyjny charakter ich działal- ności. Fundusz nie będzie zapewne blo- kował, ale też nie będzie, szczególnie w początkowej fazie działalności KPK, zajmował się promocją usług pol- skich świadczeniodawców. Rozwój marketingu polskich placówek udzie- lających świadczeń zdrowotnych to relatywnie nowa i konieczna część ich działalności.
Jakość
Jakość świadczenia wydaje się oczywistym warunkiem sukcesu pol- skich świadczeniodawców, trudno to wręcz komentować. W wielu pro- cedurach medycznych mamy bez wątpienia do zaoferowania konku- rencyjną jakość.
Dostępność do świadczeń może być ciekawym elementem moty- wacji dla pacjentów i płatników spoza Polski, pomimo częstych pro- blemów z dostępnością świadczeń dla polskich pacjentów.
Cena świadczeń będzie miała większe znaczenie raczej dla poten- cjalnych zagranicznych płatników niż dla pacjentów. Wartość procedur w Polsce jest porównywalna bądź niższa (nawet trzykrotnie) niż w innych krajach UE. Może to być bardzo atrakcyjne dla zagranicz- nych płatników. Już obecnie są oni zainteresowani usługami zdrowot- nymi w Polsce.
Bariery i ograniczenia
Kierunki zainteresowania pol- skich świadczeniodawców powinny uwzględniać walory oferty oraz poten- cjalne ograniczenia i bariery.
1. Warunki kulturowe, język, rodzina.
Pacjenci zwykle oczekują możli- wości porozumiewania się w znanym sobie języku i kontaktu z rodziną.
Dotyczy to kwestii językowych oraz bliskości geograficznej i kulturowej świadczeniodawcy. W konsekwencji należy uwzględnić znajomość języ- ków obcych personelu, świadczenie usług przede wszystkim w bliskości geograficznej pacjenta, czyli w pasie nadgranicznym, oraz świadczenie usług dla Polonii mieszkającej i ubez- pieczonej w innych krajach UE.
Drogie, wysokospecjalistyczne pro- cedury mogą być wyjątkiem od po- wyższej reguły.
wsparcie/doradztwo projekt Health Insurance Card współpraca międzynarodowa pomoc w nagłych wypadkach świadczeniodawca–świadczeniodawca ubezpieczyciel–świadczeniodawca
0 20 40 60 80
Rycina 5. Formy współpracy w ramach programu HealthAccess w liczbach
