Jadwiga URBANlAK
Wiercenie na Domańskim Wierchu
w Kotlinie Nowotarskiei · koło Czarnego Dunaica
WSTĘP
Badania utworów neogenu na PodhJaJ.u,
obejmująceszereg
zagadnień(neogen basenu orawskiego, neogen wschodniej
częścikotliny nowotarskiej, neogen okolic
KTośc:ienka),nie
i"OZS1lrzygnęlyostalteczIrie ich w!ie!lru.
Paleobotaniczne opracowania neogenu
Krościenkanad Dunajcem, Mi- zernej i
DomańskliegoWierchu przez W. Smfer8J (1950a,
b) posunęłymacz- nie naprzód
sprawęstratygrafii tych terenów, rzadko
występującejednak na
dużejprzestrzeni
ocłsł:onięc:iaterenowe neogenu
powodują zasadniczą trudnośćparalelizacji.
Domański
Wierch stanqwi osobne
interesującezagadnienie, ze
względuna jedyne w swoim rodzaju
występowanieosadów mioceno--pliocenu na Podhalu.
Geologiczm.y profil utworów neogenJU
Do:mańskiegoWierchu
opracowałK . Birkenmajer (1954). Ze
względuna
małą ilośćpowierzchniowych
odsłonięć powstała
potrzeba wykonania wiercenia, które
przebiłOby ·pehną serięutworów neogenu
1.W ramach prac Karpackiej Stacji Terenowej l. G. w Kmkowie, na zle- cenie Dyrekcji l. G. wykonano w 1956/57 r. wiercenie obrotowe. Uzyska- no
głębokość228 m.
Wstępny
projekt wiercenia
zostałopracowany w 1951 r. dla
Zakładu ZdjęćGeologicznych l. G. Warszawa przez K. Birkenmajera. Ogólne zal}o-
żenia,
na podstawie
wyżejwzmiankowanego projektu
wstępnego,przygo- towal
prof.dr S.
Sokołowskiw jesieni 1955 r.
Dokumentację technicznąoraz
założeniageologiczne wiercenia
wykonałaautorka tej notaJtki na pods1:aJWie
wyżejwymienionych
materiałóww 1956 r. Problern.owo-ba- dawcze wiercenie
"DornańskiWierch" (D
1)prowaldzone od
października1956 do maja 1957 r.
miałona. celu:
1. Uzyskaruie
szczegółowegoprofr:i.lu geologicznego.
1 Konieczność wYkonania wiercenia na Doma.ńsklm Wierchu wYsunięto jut na. konferencji w spra.wie· geologii Reglonu Podhalańskiego w 1949 ro (W. Szs.fer. 19504 ro)o
788
Jadwiga Urbaniak2. Uzyskanie
materiału(próbek geologicznych) do
badańflorystycz- nych w celu ustalenia
następstwai stratygr.a:fi.i
żwirowo-ilastychutwo- rów
neogeńskich występującychw Kotlinie Nowotarskiej.
3. POZD.aIOie
podłożageolOgiczm.ego, na którym osadzone
zostały teutwory.
Otwór usytuowano na wzgórzu
Do:m.ańskiWierch
2(753 m npm) w
po-bliżu
Czarnego Dunajca (fig. 1). Nadzór geologicmy wiercenia
prowadziłyautorka nilln.iejszegoopraoowania oraz mgr DalI'J.uta
Giera1t.OTWOR WIERTNICZY
DOMAŃS;KIWIERCH
Głębokość w m
O 1,0
'1;0
+
2,02,0
+
3,7 3,7+
4,64,6
+
7,0 7;0+
11,8lJl~8
+
12,7 12,7+
13,3 13,3+
14,0 14,0+
15,2 15,2+
18,0 1>8,0+
20,3 20,3+
24,424,4
+
27,0 ~27,0
+
29,3 29,3+
33,6 33,6+
35,9Opis wier~nia
glina mułkowa, żółtopopie1ata z OIbtocmnymi głazami kwarcytów o średnicy 20+25 cm n) 3; .
zwietrzelina kwarcytów tatrzańskich (2);
glina tłusta rdzawobrunatna z przerostami popielatymi i c;z.ar- nymi, -HCI(3);
glina tłusta, popielaJta, z muskowdłem l konlkire<:jami żela?istym!
(Tdza'MlCZlmllymi), -HCI (38);
glina chuda, bruna'tnordzawa z muskowitem. -Het (3b);
piasek js.snożółty, dJ:obruxda'1"IJ!is1;y, lelclco zgliniony z drobnymi okruchami piaskowców żółtordzawych, drobno7liarmsłych, miko- wych, -HCI (4);
glina szara, z. przeI'06'tami rdzawymi, mocno piaszczysta, chuda, z m1ką, -HCI (5);
glina jasnopopielata, piaszczysta z przerostami rdzawymi (mułko
wa), bogata w muskowit, HCI (5a);
glina chuda z przerostalIliipopielatymi i brunatnordzawymi,mul- kowa z muskowitem, +HCI (5b);
ił łupkowy czarny, miejscami barwy stalowoszarej, z ligru,tern, -HCI (6);
ił popielaty z muskowitem, -HCI (7);
piasek ż6Mordzawy d'l"obn()Zia:rnisty, mBrowy, ~ony, +HCI (8);
(3EJl/o uzysku rozenia) otoczaki (0,6-;-1f'6 an) piaskowców Z6łtordza
wych, drobŻl<YZiarn.1stych, mikowYch, ltwne lub scementowane piaszczystoilastym spoiwem w zlepienJiec, -HCI. Wkładka 10 cm
iłu i 20 cm drobnoziamistego piasku (9);
(30% uzysku rdzenia)
n
pi'aSZCZY8ty baTwy 'POpielatej z muskowi- tem, z drobnymi (4 cm) otoczakami piBSkowców ocaz zwęglonymi szczątkami l"OŚlIin, +HCl (10);(7rJl/o uzysku rdzenia) ił łUpkowy, twardy zbity, popielaty z musko- witem i zwęglonymi szczątkami roślin, +HCl (11);
(70!J/o UZysku rozenia) ił łupkowy, szarozielonawy, z muskowitem, nieco piaszczysty, -HCI . (ślady rliustrowania; (11;
piasek pOpielaty, drobnoziarniSty, z domies7Jką .iłu, z muskowitem i zwęglonymi szczątlmmi . roślin, +HCl (12);
I Na mapach Domański lub DoDU\jskl: ludDDść używa obu określeń.
a W celu ułatwienia powoływaIU& się
· n.·
fióreczególne warstwy w da.1.s3ym opisie litologicz- nym rdzenla OZIl&CIlIOno je numerami Vi na.WtaSa;t,h. .,Wiercenie Domański Wieroh w Kotlinie Nowotarskiej
789
3~,9 -:- 36,4
36,4 -:- 37,5
37,5 -:- 39,0
39,0 -:- 39A
39,4 -:- 40,0
40,0 -:- 41,4 4'1,4 -:- 411,6
ołl,6 +45,3
45,3 -:- 46,8 -
46,8 -:- 51,5
51,5 -:- 52,2
52,2 -:- 52,5
52,5 -:- 57,7
57,7 -:- 59,0 59,0 -:- 61,2
~1,2 -;-., 63,3
63,3 -:- 74,5
(50% uzysku rdzeIl1ia) il jasnopopielJaity z m\JSlkowiitem., piaszczysty, z sieczką zwęglonych szczątków roślinnych, + HCI (13);
(5OOfo uzysku rdzenia) otoczald. piaskowców drobnoziarnistych, twardych, mikowych, barwy szarej (średnica 10 cm); (14);
(5OOfo uzysku rdzenia) piasek szarordzawy o rożnej grubości ziarna z drobnymi (do 0,8. cm ŚredniCY)nieobtoczonymi :l'nłgmentatn'i skał (piaskowiec) (15);
otoczaki piaskowców stalowoszarych !kwarcowych o średnicy
1-:-8 cm (16);
piasek jasnoszary, drobnoziarnisty, z otoczakami jak wyżej,
+HCI (17);
12 łupkowy popielaty, +HCl (18);
piasek popielaty, drobnozi'arnisty, mułkowy, z muskowitem, +HCl (19);
ił łuplrowy, twa-rdy, szary z odcieniem zielonawym z muskowitem i fauną drobnych ślimaków cienk:oskOlrupowych; źle zachorwanych (:tablica I, fig. 1), piaszczysty, + HCl (20);
i l łupkowy szary z odcieniem niebieskawym w spągu przechodzi w odcień stalowy, z mUS\koWiitem, rdzawymi plamkamJi oraz ze
zwęglonymi szczątkami flory bardzo liCZlllymi i wyraźnymi w spą
gu tej warstwy, -HCl (20a);
ił łupkowy, twardy, szaTY z odcieniem zielonawym, z muskowitem, nierównomiern1e piaszczysty z fauną drobnych cienkoskorupowych
ślimaków (tablica I, fig. 2) i nie licznymi śladami zwęglonej flory, +HCl (20b);
ił łupkowy, szary (+HCl), z piaskiem i otoczakami piaskowców stalowych, twardych (+ HCl) o śrecLnticy (na osi dłuższej) 4-6 cm' (21);
piasek szary, drobn<YLiarnisty, m.i;kowy, z ułamkami skorup, +HCl (22);
(70% uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców ze S'trzalką kalcytową
(+ HCl), barwy stalowej, bardzo, twmtle, o lIlIiejedmoliJtym stopniu obtoczenia, jedne mają minimalnie zaokrąglone kraJWędzie i kształt n'ieregularnej bryły, illllle są ohtocrone, plasko-wydłużone i jajo- wate; średnica na osi krótszej od 2,5 cm, na osi zaś dłuższej od 7 cm. Wśród otoczaków są wtrącenia iłów łupkowych szarych, +HCl (23);
piasek szary, drobnoziarnisty, mikowy, +HCl (24);
(5OOfo uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców jak w wa<rstwie 23 (25);
ił łupkowy, szarozielonawy z na101tami rdzawymi na powierzclmi
spękań, twardy; drobne blaszki muskowitu (26);
(7o% uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców stalowej barwy ze
strzałką ka1cy.Wwą, twall'de, jak na głębolrości 52,5-:-57,7 m (23),
średnica od 2-:-7 cm d pallad 7 cm; kształt rożny: kuldsty, owalno-
podłużny nieco spłaszczony, nieregularny o słabo obtoczonych kra-
wędziach (27);
74,5 -:- 75,8 - ił łupkowy, twaroy, szaro2lielonawy z -rdzawymi nalotami, nieco mikowy, -HCl (28);
4 Piaskowiec z !Uszu podhalańskiego.
790
75,8 -;- 80,6 -
80,6 -;- 93,0 -
93,0 -;- 93,6 93,6 -:-: 94,8 94,8 -;- 99,5
99,5 -;- 101,5 -
1m!,:!> -;-l00,~
103,4 -;-:107,5 107,5 -;- 113,0
113,0 -;- 1'1.5,0 115,0 -;- 116,0
116,0 -;- 118,2 118,2 -;- 118,7 118,7 -;-126,0
126,0 -;- 127,5 127,5 -;- 128,8 .128,8 -;- 129,2
129,2 -:- 131,7 131,7 -;- 138,7
138,7 -;- 140,7 140,7 -;-142,5
JadWiga Urbaniak
ił łupkowy szaroozielonawy w stropie !i szaroniebieskawy w spągu,
piaszczysty z dużą ilością muskov.ritu, ułamkatru. skorup, zwęglo
'
nymi fragmentami iOOŚldn (odciskli liści), +HCl (tabldca I I, fig. 4);
(28a);
(7(fJ/o uzyŚku rdzenia) otoc:zak'i drobnoziartlllistych piaskowców bar- wy stalowej, ze strzalk:ą kalcy1;ową, średnica 2-;-7 cm i ponad 7 cm, o kształcie bulastym. (dobrze ob'boc7Jone), wydłużonym, płasko-owal
nym. lub nieregularnym o słabo Obtoczonych 'krawęd2liach (stopień
obtoczenia różny). Niektóre okazy otoczaków scementowane spoi- wem. piaszczysto-ilastym w zlepieniec, +HCl (29);
ił Łupkowy, szarmielanawy z ułamkami piaskoWlCów o bal"W'ie sta- lowej, wapnistych, drobnoziarnistych, słabo Obtoczonych, +HCl (30);
ił szai"Y, przechodzący w zielona 'WY, mocno piaS2lCZY!Ity z drobno- ziarnistym piaskiem., mdkowy, +HCl (31);
otoczaki piaskowców zwięzłych, drobnoziarnistych wapnistych ze
strzałką, średniica 1--,12 cm ipo.n.ad 12 cm, młejscami słabo sce- mentowane spoiwem. Hasto-waPllistym. Kształt różny: od płasko
owallllYch do brył niereguIarnY'Ch o słabo ol:Jtoczonych krawę
dziach (32);
(5(fJ/o uzysku rdzenia) ił łupkowy szary, twardy, miejscami piasz- czysty (szai"Y, drobnozi&rn'isty piasek), z muskowitem i odciskami
liści, ślady zlustrowania, +HCl (33);
ił łupkowy szarozielonawy z rdzawymi plamami, twardy +HCl (33a);
ił mocno pi'8S2lCZYsty drobnoziarnisty, z muskowitem, +HCl (33b);
ił łupkowy szary, twardy, miejscami piaSZJCZYSIty, z muskowitem,
ślady z1ustrowama, zwęglone szczątki flory, odciskd liści, +HCl (tablica I, fig. 6) (33c);
(500/0 uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców o barwie stalowej ze
strzałką, o średnicy 2,5-;-12 cm i ponad 12 cm (34);
(500/0 uzysku 'rdzenia) piasek drobnoziarnisty, mulk:owy, szary z du-
żą ikJścią zwęglonych S'lJCZątków roślinnych,bogaty w muskowit, +HCl (35);
(75% uzysku rdzenia) U łupkowy szary, twardy, +HCl (36);
(500/0 uzysku rd:ren!ia) otoczakli piaskowców, średn'ica 3-;-8 cm (37);
(700/0 uzysku rdzenia) piasek ż~rdzawy o różnej grubości ziarna i różnym stopniu obtoczenia. Jest to mieszanina drobnych okru- C'hów skaly n;ieobt<JCronej oraz dobrze obtoczonyoh ziarn i mułku,
+HCI (38);
(500/0 uzysku ·rdzenia) ił łupkowy, szary, lekko mikowy, +HCI (39);
(50% uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców o bM'Wie stalowej,
średnica 2,5-13 om i ponad 13 cm, +HCl (40);
ił łupkowy szary z muskowitem i szczątkami zwęglonej flory, +HCl (41);
otoczaki piaskowców o barwie stalowej (42);
ił łupkowy szar<YLielonawy z rdzawymi plaIilami, miejscami mocno piaszczysty, dużo muskowitu, ślady SIlrorup, +HCl (43);
ił łupkowy szarozielonawy, (HCl), z 1ignitem (43a);
ił łupkowy szarozielonawy, piaszczysty z drobnymi f-ragmentami
zwęglonych roślin, +HCl (4:łb);
142,5
+
165,2 165,2+
173,5 173,5+
175,011750,0
+
1'716;2176,2
+
187,0Wiereenie Domański Wierch w Kotlinie Nowotarskiej
791
(35% uzysku rdzenia) otoczaki piaskowców barwy stalowej (44);
(5(il/o uzysku rdzenia) otoczalki 'Z przewagą drobnych, () średnicy
2-5 cm, z szarym iłem i piask:iem, +HCl (44a);
(500/0 uzysku rdzenia) ił łupkowy szary, z dużą ilością zwęglonych szczą'tków roślin, miejscami wa'l"S'twa ta ma charnkter lignitu (45);
ił łupkowy, szarozielonawy z rdzawymi plamam, z florą, OfoHCI (45a);
(500/0 uzysku 'rdzeIl'ia) otoczaki piaslkowc6W o barwie stalowej, wapnistych, średnia 2,5% '10 cm, z iłem szarym, łupkowym, ligni-
tem i piasldem, +HCl (46);
187,0
+
188,5 - (70°/0 uzysku <rdzenia) [ł lupkowy jasnOOlZalry, Itw'ardy, z drobnymi fragmentami zwęglonych części roślinnych i odciskami liści, + HCl (47);188,5
+
190,2190,2
+
192,2192,2
+
193,7193,7
+
208,5'208,5
+
209,7'209,7
+
212,1'212,1
+
216,0'216,0
+
221,52'2n:,5
+
224,4224,4
+
228,0(700/0 uzysku rdzenia) otoczald piaskowców o barwie stalowej ze
strzałką, średnica ponad 13 cm (48);
(75% uzysku rdzenia) ił łupkowy jasnosza!ry, ,miejscami piaszczysty jasny, drobnoziarnisty, dużo muskowiJtu, +HCl (49);
(75% uzysku rdzenia) piasek zielonawy, drdbnOZiarnisty, z do~
mieszką ilu, +HCl (50);
(65% uzysk;u ,rdzenia) otoczaki piaskowców barwy stalowej, wap- nistych, drobnoziarnistych, twaroych - miejscami słabo spojone lepiszczem piaszczysto-ilasto-wapnistym, tworzą zlepieniec. Kształt
i stopień obtoczenia różny, średnica ponad 13 cm. Wkładka piasz- czystego Uu (0,3 m) (51);
(500/0 uzysku rdzen[a) piasek szary, drobnoziarnisty z melicznymi otoczakami piask~6w, + HCl (52);
(700/0 uzysku II"dzenia) ił łupkowy, szaTY z brunaltnymi nalotami i drobnymi fragme:rutami zwęglonych roślin, + HCI' ślady zlustro- wania (53);
(500/0 uzysku rdzenia) otoczaki o średnicy 1-10 cm ze znaczną przewagą d!rOlbnych,z szarym ilem łupkowym, +HCl (54);
(700/0 uzysku rdzenła) Ił łUpkowy, szarozielonawy z muskowitem, lekko piaszczysty, + HCl (55);
(8(jl/0 uzysku rdzenia) otoczaki ,piaskowcóW o średnicy l - po- nad 13 cm (56);
(700/0 uzysk;u rdzenia) ił łupkowy szary, lekko zapiaszczony, z mu- slrowIiltem, +HCl (57) '.
CHARAKTERYSTYKA RDZENIA
Przewiercone utwory
składają sięz glin,
iłów łupkowych,piJasków,
żwirów i
zlepieńców; iły zawierają floręi
faunę.'
Na ' podstawie m.ak:rookopowej obserwacji il"d:zen!i.a
wytróżcionow pro-
filu wiercenia dwie
części.Pierwsza na odcinku 0,0+14,0 m
(częśćgórna i druga w interwale 14,0+228,0 m
(częśćdolna), które pod
względemlito-
logiC2lllymi petrograficznym
wyraźnie się różnią (patrzprofil geólog:iczn:y).
W górnej
częściprofilu
VI!ystępująotoczaki kwarcytów
tatrzańskichi ich zwietrzelina (do
głębokości2,0 m), gliny o ruiejednolitej barwie (rdza-
, w
warstwach, przY których nie podano wartości uzysku rdzenia, wynosi on81h-1OO%,792
Jadwiga Ur:baniakwej
jpopielatej) oraz u1amki ;rdzawych p.i.aSlrowców
wśródlumego piasku. Wie- kowo utwory glini.aste z
materiałemkwar- cytów tartrza.nskich na obszarze
Domańskiego Wierchu
odpowiadają plejstoceńsikiemu zasypaniu :iln.t&glacjalu Cracovien (W. Szafer, lt950b; K. Bitkenmajer, 1954).
W . profilu geologiCZri.ym
DamańskiegoWierchu !pOdanym przez K. BiTkenroajera (19M, p.
65~5) miąrżs'zośćich wYlllosi
około
3;3 m.
Być może, że
w profi1u wierx:enia do plejstocenu
rui·leżąutwory gliniaste
występujące j€S2lCZe poniżej
3,3 m do
głębo.kiości
14 m, albo
też są towtórnd.e
prze~bione osady neogenu, zmienione ws.k1U1ek infiltracji wód i · procesów chemicznych:
prawdopodobnie są OIl1e
odpowiednikiem
końcowego
s1Jadium sedym.entacji neogenu
luIb strefą IPI'Ze'jściową pomiędzyneoge- nem a plejstocenem.
. Makroskopowo utwory te
różnią siętalk
wyramie od
poIlii.żejwystępujących il.as1;o.-łu'Plrowychz lignitami.,
żena pod- stawie tej
TÓżnicy wyrÓ'ŻJIliono część górnądo
gł~ooci14,0 m
znacząc na.profilu
7~ lijODm
Fig. 1. Szkic olrołic Domań·
skiego Wierchu Diagrammatic IIJaJp of the vicin.ity of Domań
skIi. Wierch
graficznym '
zasięg pl~jstocenu liJrrią przerywalną, gdyżdIOIpiero na podsta- wie
oprOOOlWań fłorystycznych można będzie usiJaUć granicę:neogen -
plejstocen. .
Dom
częśćprofilu
poniżej14,0 m
to nap:rzemi:anJ:egłeutwory :ilasio-
łupkowe, żwirowo-zlepieńoowate i
piaszczyste z lignitami,
szczątkamiflo- ry
liścioweji
fauną.Iły są
mniej lub
więcejpiaszczyste.
Zawierająmuskowit. Barwa ich jest jasna
(szał'ai zieloilaIWa) lub ciemna (s.talowa i czarna). Ogólna
miążsZlOŚć iłów
wynosi
około80 m. Ich
zawartośćw stosunku do
żwirówjest
więksm
w górnych partiacll profilu do
głębokości142,5 m,
ZlIUłcmie zaśnmiejsza
poniżejtej
głębokości. MiąższośćpoozczegóJJnych
WaJI'Sitw ila-stych maJ.eje z
głębokościąod 2,5-;-.13,5 m w górnej
częściprofilu do 2,0+6,0
ID -w dolnej. Ponadto
iły występująz piaskiem i
żwirem.Zlustrowania ilu
zauważonona
głębokości30 m (warstwa 11a), 100
ID.(warstwa 33), 110 m (wBlrstwa. 33c tablica l, fig. 6) i 210 m (warstwa 53).
Poolizgi te
są wyraźne,' jednakżebrak: rorientowaJIlych rdzeni nie pozwala
DlBI wyciągnięcie
wniQSków w odniesieniu do ich k:i.eru!n1ru. W
ZBlUWażony~
przypadkac4
poślizgite.
są równoległedo warstwowania
(prostopadłe dQ.ań ~).:piasek drobno-
i średin,ioziarnisty,szary, . rdzawy i zielona.wy
występ~je yą .ni~użych miąższościachlub wraz z
iłemna odcinku
całegoprofilu .
. Zwiry złożone są głównie
z otoczaków piaskowców kwarcowych .ze
strzałką,
drobnoziarnistych, twardych, wapnistych, barwy stalowej, o
średnicy 2-;-.13 cm oraz otoczaków piaskowców drdbnoziarnistych, rdzawych.
Wiereenie Domański Wierch w Kotlinie Nowotarskiej
793 bezwapndstych. Jest to
materiałz 'fliszu
podhalańskiego. Wśródnich wy-
stępują
fragmenty
zlepieńców złożonychz tych otoczaków. Osad
tenma charakter
żwirowo-zlepieńcowaty. Mią2'sZOŚćutworów
żwirowych (żwirowo-alepieńOOW6ltych i żwirowo-i1astych)
wynosi ogólnie
około115 m i wzrasta, wraz z
głębokością.W profilu wiercenia
możnazatem
wyróżnić: partiębardziej
ilastądo
głębokOści
63,0 m z
przewagą ilołupkównad
żwirami, partię ilasto-żwirową
63,0+142,5 m, w której
ilość materiału żwirowegoi ilasrtego równo-
WGiŻy się,
oraz
partię żwirową142,5+228,0 mz
przewagą żwirówill,iad
iłami.Flora (odciski
liści,warstewki lub drobne fragmenty lignitu) oraz, fau- na
(całeskorupki
ślimakówlub
ułamki) występująw warstwach ilastych w
ca~profilu wiercenia
(pondżej14,0 m). Na podstawie ma'kroskopo- wy:ch obserwacji Tdzenia zanatowano
następującepoziomy z
florąi
fauną:Poziom Głębokość w m
I z florą 14,0 + 15,2
II 27,0 +29,3
m " "
33,6 + 35,9IV
z makrofauną 41,6+ 45,3V z florą i makrofauną 45,3 + 51,5
VI z florą 75,8+ 80,6
vm " "
99,5+101,5V1II1
" , .
107,5+113,0LX
",
115,1+116,0X
" "
128,8+129,2XI z :makrofauną 131,7+138,7
XlII z flarą 138,7+142,5
XIII
" "
173,5+176,2XIV
" "
176,2+188,5XV
" "
209,7+212,1Utwory
żwirowo-piaszczysto-ilastez
florąi
fauną 'Il8! Obszalrne Domańskiego Wierchu
uważane sąza neogen, w którym W. Szafer
(1950b)wy-
różnia następujące
ogniwa: miocen ('Prawdopodobnie
środkowylub górny).
miopliocen, pliocen. '
Miążs7JOść żwirowo-zlepieńcowatych
i ilasto-lupkowych utworów neo- genu na
DomańskimWierchu zmierzona na podstawie
ods:lonięćpowierzch- niowychwynosi
wedługK. BiTkenmajera (1954; p. 65) 92,65 m,
łącznie zaśz plejstocenem
około96,0 m.
Wiercenie
wykazało, że miąższośćta jest znacznie
większa, gdyżwy- nosi ponad 228 m.
WNIOSKI OGÓLNE
W profilu wiercenia
wyroŻlnionotrzy typy petrogr, aficzne otJoczaków:
do
głębokości2,0 m otoczaki piaskowców kwarcytowych (kwarcyty), do
głębokości
24,4 m 'otoczaki piaskowców
żóltol'dzawych,bezwapiennych, drobnooiarnistych (24,4+27,0 m), strefa mieszana, otoczaków piaskowców
żółtovdzawych
i
niżej występującychstalowoszarych
6.Na odcinku
od24,4
8 Możliwe wYmieszanie podczas wierceni&..
794
45.1Jd~ , I
: I
, I
I I
, I
I I
, I
I I
: I
I I I I
~1~2B~
1===~=~15 t~';:: ~81±tz:E 1
7Pi~t§~
§ §ta
~14_ &)n
.'V\IV'12
Jadwiga Ul'baniak
00228,0 m
jużjednolicie
występująotoczaki . piaSkowców stalowoozarych, drobnooiarllistych wapnistych ze slJrzal-
k.ą lmiI.cytową.
Nasuwa
sięprzypuszcze- nie,
żepiaskowce
żółtordzawe(typ drugi)
są zmienionymi przezzwietrze- nie piaskowcami stalowoszarymi, wap- nistymi
(typ trzeci).Z poozczególInych pO'Liamów
żwirowych w ipI"Ofi.1u 'Wiercema wykonano szlitfy. Oi:JreTwacja mikroslttJpowa S2llifu potwierdza.
występowanietrzech typów petrograficznych o1nczaJków.
Większość stanowią SItalIOWIOS'Z8JI"e,wapniste otocza- ki
ze stTzaJlką,które mikroskopowo wy-
kla~ują pewne r.óżnice
w
grubości Ziar-na
7i Skladzie mineralnym, np.
oto- C'Zla!kiz
najmższychpooiomów
żwirowych w wierceniu (193,7-.:-208,5 m, 221,5-;.-;224,0
m) wykarzują dużą ilość gla'l1ikxlł1itu, 00 również mlO'Żnastwier-
dzić
ma!k.roslropowo.
Z
chaJraik:terupetrograficznego oto- czaków
występującychw profilu wier-
c:en:i.ial
morżna wnioskować 'OiCh pocho-
dzeniu.
F.ig. 2. Profli1 geo].ogiC2JnY wier-cenm Domań
sIk;i Wierch
GeologiIcel] lPIOOfi:le of the bare-hole a.t
Domańsld 'Wiereh
1 - gl1na. z otoczakam1 kWVCyt6w, 2 - zWietrzelina kwarcytów, 3 -gl1na, 4 -pIA- sek z okrucpami p1askowców, 5 - ił, 6 - otoczald piaskowców, 7 - ił piaBzcZYBtJ, 8 - otoc2ak1 piaskowców z iłem i pl.a$1em, 9 - zwęglone ~tk1 rOOl1nne (l1gn1tl, 10 - odcl81d l1śc1., 11 - skorupki śl1ŻDaków, 12 - zlustrowanie iłu
1 - 108m With qua.rtzlte pebblee, 2 - quart- zl.te rubble, 3 - 10SIn, 4 - S9.nd with trag- menta ot sandstones, 5 - clay, 6 - sa.nd- stone pebbleS Witb: sand and elay, 7 - san- dy clay, 8 - sandstone pebbles With sand and olay, 9 - l1gnlte, 10 - leafs imprlnts.
11 - shells ot gastropods, 12 - clay
Otoczaki piaskowców kwarcytowych
sąpochodzenia
tatrzańskiego,pi&- skowce zaś żółtordza,we bezwa-pnoiste oraz stalowos7..al'e, wapn:j,s.te ze strzał
ką są materiałem
z fliszu
podhalańskiego.Stopień obtoczenia żwirów w całym profilu jest jednaikowy; od słabo do dobrze obtOCzonych fragmentów skal w jednym poziomie
żwirowym. .Jedynie na
głębokości7,0+11,8
IDmamy prawie niedbtocrzone fragmenty
1 T. Wieser -wyróżnia wśród nich piaSkowce 1 mułowce .(informaoja ustna).
Wiercenie Domański Wierch w Kotlinie Nowotarskiej
780 7 .. 0
1
720 l ) '
l
IT.Cl
unUjec700 680 .880
U lkm
' - ' -~-~-"'---'
Domański
Wierch
753
°0. o o
. ..
~ l> :....:-
. .
l
0°0 ·0:
,-
"
.... "
/ I /
/ I I I
/
p. CienI:)
J'
I 2
I I I I
·795
Fig, 3. Przekrój geologiczny przez Domański. Wierch Geological seotion acr06S Domański Wierch
1 - neogen, 2 - fl1sz podhalański
1 - Neogene, 2 - Podhale l"1ysch
:żóŁtordzawych
piaskowców.
Można przypuszczać, żedroga transportu ma- ter1alu skalnego, jakkolwiek
różnaw
różnychpunktach profilu, nie
byłaogólnie
:biorączbyt
odległa. Zważywszy, że omawianewieroonde znajduje
.się
w
dbrębie występowaniafliszu
podhalańskiegoi w
odległości około15 km.
il1af północod Tatr,
mO'ŻJna przypuszczać, żedroga :tJrtunsportu mate-
riału
skalnego od bazy do miejsca akumulacji waha
sięw granicach od kil-
ku
do kilkunastu kilometrów. .
Naprzemianległy układ
w&rStw, ich charakter drobno- (piasek,
mułek, iłołupek) igruboklastyczny
(żwiry),oraz
ilościowystosunek tych dwóch
typów,maIt;eriału
w dolnej (przewaga
żwirów), środkowej(równowaga. ilo-
.ściowa żwirów
i
iłów)oraz górnej (przewaga
iłów) częściprofilu poclwala
wnioskować
o okresowych .zmi.a:nach
nJart;ężenia siłytransportu, przy rów- noczesnym zmniejszaniu
się jejku górze profilowanych utworów.
Poszczególne Wa!l'stwy w wjerceniu
leżą'pcrijomo.
Być mażejednak,
żena
większymodcinku da
się prześledzić pewneich nachylende.
Zawierająbardzo licrzne fragme.hty
roślin-
łodygi,'blaszki
liści, zwęglonekarwalkj drewna o doskonale zachowanej strukturze oooz
florę nasienną;ponadto
.znajdują się
tutaj cienkie,
.białeskorupki
ślimaków wjelkościod kilku mi- limetrów do
okołodwóch centymetrów, które ze
~lęduna
złystan
Z8-chowan.:i.a (zgniecenie,
kruchośćskorup,
nielrotnple"tnośćokazów)
sąjednak nieoonaczalne.
Fakty te
mogą wsk~ywaćna
akumulacjęw zbiorniku wodnym o cha- ra'krterze
śródlądowym.Ze znacznej
mi~zości ilasto-żwirowychosadów
DomańskiegoWier- chu moma
wniOBkować, że obniżenieterenu, w którym zgromadzohy
zostałten
materiał, było głębokie.796
Jadwiga UrbaniakZlustrowania
iłówzaobserwowano w kilku punktach profilu rdzenia na przestrzeni 30,00+210,00 m. Kierunku zlustrowania nie
można ustalićze
względuna wspomniane
wyżejroeoorientowanie rdzeniia. Stanowi to
zasadniczą trudność
interpretacji tego zjawiska.
We wszystkich
zauważonych.przypadkach
poślizgite
wykazująprosto- linijny kierunek ruchu, co wyklucza
możliwośćpowstania ich wskutek samego wiercenia.
Być .może, powstałyone pod
!Wpływem ciężatrunadle-
głych mas
albo
też związane są z jakimś ibodźcetm.iOOtmy
tektoo.iiCZlIlej.Opisane wiercenie
ora2:dane z
płyt:ki.ch wierceń IlIatym obszarze, a tak-
że
dbserwacje terenowe
dająpodstawy do wnioskowan:ia o
zasięguilasto-
żw:irowych
osadów neogenu oraz ich stosunJru do
otaczającego :fłiszu.Około
5 km na zachód od
DomańskiegoWierchu (753 m npm.) w Ko- niówce
8(729 m npm.) w wierceniu do 20 m wykonanym przez
Przedsiębiorstwo Geologiczne Budownictwa Wodnego "Hydrogeo" - pod
żwi.mm.irzecznymi
występująily
należącedo neogenu.
Dalejna
południowyza- chód
poza granicemi państwa" naO:rawie,
tiJ.asto-ŻW!iJroWeutwory neogenu w wierceniach
osiągają znacmą miąższość (okOło400 m). Na
północ,w wier- ceniach "Hydrogeo" na terenie Nowego Targu
(okOło586 m npm.) wy-
stępują
utwory fliszowe - lupki
ipiaskowce - na
głęOOlrośclkilku me- trów pod
warstwąutworów
czwartorzędowych.Na pdludniie od
Domańskiego Wierchu utwory
skałkowe .występują już Wpotoku Cichym
(około0,5 km na
południe odwiercenia), dalej
zaśpiaskowce i
łupkiflis· zu pod-
halańskiego.
W wierceniach badaJWczych do 30 m w Mizernej
(około540 m npm.), na wschód od
DomańskiegoWierchu, utwory pliocenu
istarszego plejstocenu
mają miąższość16+28 m
i leżąna piIaslrowcu fliszowym.
Z tych ogólnych da..nych wynika,
że ilasto-żwiroweutwory neogenu
madą
szeroki
zasięgw kierunku
równoleżnikowym (ściślej: południowyzachód - póloocny wschód),
wąski zaśw kierunku
południkowym.Prawdopodobnie
wypełniająone
głębokie,rynnowate
zagłębienie,obej-
mujące półnOCną część ~liszu podhalańskiego, część
pasa
skałkowegooraz
część płaszczowmy
· magurskiej z
drugorzędnie występującymibasenami.
Południowa ściana
tego
zagłębieniana. omaW'iiain.ym obsrI.a:rze jest str0- ma, o czym
może świadczyć duża miąższośćosadów neogenu w wierceniu na
DoIna!ńskimWierchu, w
niedużej odległościod powierzchniowych 00-
słonięć
fliszu
podhalańskiego(fig. 3).
Północnybrzeg nie jest nam znany.
Ku wschodowi natomias-t obserwujemy
spłycea:ri.e;'Okolice Mizernej praw- dopodobnie
odpowiadająperyferycznej
częścitego
zagłębienie:.Maksimum
głębokości
przypuszczalnie znajduje
sięw
południowo-zachodniej części zagłębieniana Orawie.
Zagłębienie
to
powstałoprze
dakumu1acjąutworów
neogeńsikich. Być:może
jest ono pochodzenia te!ktonicznego, w
takimwypadku
mielibyśmytutaj zapadlisko.
Głębokasynklina wydaje
siętutaj mniej prawdopoddbna.
CzYlllnik!i. erozyjne
mogłytu
odegrać dużą rolę,me wydaje
sięjednak, aby
były główną przyczyną
powstania tak
głębokiego zaglębiena:a.w
dośćod-o pornym na czynniki mechaniczne
podłożugeologicznym.
Zagłębienie
to
zostało następniezasypane. Rroces. tego :zasypi!mia od-o zwierciedla profil geologiczny wiercenia na
DomańskimWierchu, omó- wiony
szczegółowona
początku tęgo rozdziału.l! Dziękuję uprzejmie p. Doc. A. Wcha.11kowi za. udostępnienie mi swoich oplBów Wierceń
oraz ustne informa.cje.
Stres7JCZenie
797
z przyczyn technicznych
(zagwożdżenieotworu) cel wiercenia nie
z0.- stałvi
pełni osiągnięty.Nie
zdołano przewiercićbowiem
całej seriiosarlów
ilasto-żwirowych Domańskiego
WierChu,
'om~nie stwierdz1Ono rodzaju
podłoża
geologicznego, na którym osadzone
sąte utwory.
Jed71JaJkże S2'JCZ€łgółowy
profil geologiczny, u.zyslmny do znacznej
głębokości
za
pomocąwiercenia, na którego podstawie ustalono
następstwowarstw i poczyniono szereg obserwacji oraz
ma~(pr8bki geologiczne) do dalszych
badańflorystycznych,
mają dużeznaczenie.
KaI'Packa Stacja Terenowa I.G. Kraków
Nadesłano dnia 8 lutego 1960 r.
PIS~IlENNICTWO
BIRKENMAJER K. (1954) - Sprawozdanie
z
badań geologicznyCh Prze'poowadżonych nad neogenem na Podhaluw
latach 1949-1951. Biul. Inst. Geol., 86, p. 59-71. Warszawa.BIRK·ENMAJER K. (1958) - Pr.zewodni.k geologi:cmy po piend.ńskrini: pasie skalko- wyro, 1-4. W. G. Warszawa.
SzAFER W. (1950a) - Konferencja w sprawie geol~d ręonu podhalańskiego. Wiad.
Muzeum Ziemi, 5, p.24G-247. WarszalWa.
SZAFER W. (1950b) - Przedzjazdowa 'wy'ciec2Jkana Podhale Pcr.ewOdnik do
wy-
cieczki na Podhale XXII Zjazdu Nauk. Pol. Tow. Geol., Rocz. Pol. Tow.
Geol., 19, p. 505-508. Kraków.
SZAFER W. (1954) - Plioceńska flora okolic Czorsztyna i jej stosunek do plejsto- cenu. Pr. Inst. Geol. Warszawa •
.H,II;BHl'a 'YPBAHHK
BYPEBHE HA ~OMABLCKOM BEPXY B BOBOTAPCKOR Bn~E BBHlł3H ~PBOrO ~B~
Pe310Me
ABTOp ,ll;aeT OIIJMCaHHe pa3B€!,II;O'IHOI'O 6ypei1mS1 COBepmeml'Oro Ha XOJlMe ,Z!;OMaHhcKH Bepx B6JU13~ 't!epHOI'O 'z!;YHafu::(a y npe,ll;ropJfH TaT!>.
IJ;eJIblO 3TOro 6ypeHJfH 6hlJIo: 1) nOJIY'l:eID1eI1lO,lU)OOOIoro reoJI'Orli.l'IecKoro IIP<XPI1JIH, 2) ;n;06bI'Ia reoJIOl'Jf'IecKli.IX 06pa3QOB ,ll;JIH q,JlOPli.lCTl1'lecKIi.IX I1CCJIe.ąoBamm YCTaHa- B~aIOIQm!: Il'OCJIe,ll;CTBI1H li.I CTPaTJi.lI'P!iq,HlO !!ieoreHOBblX rpaBbeBO-r.JIl1lB:li.lCTblX o5pa- 3OBa~ HOBOTaprCKo:lł sna,II;'H'HbI, 3) !KOOJIe;n;o:Ba.Hli.le reoJIOl'Jf'IecK:1i.IX CBWr, Ha KOTOPbIX COBepmaJIaCb ce,ll;li.IMeHTaQl1.lł 3TIi.IX OTJIOJKeB:Ii.I:lł.
. TIpo'6ypeHHhle OTJIOJKeHJfH (q,Ji.Ir. 2, reoororJf'Iecrum: npoq,l1JIb 6Y'PeHJfH, CMO'l'pIi.l nOJIbcKIDi: TeKCT) COCTORT li.I3 rmm:,CJIa:HQeBhIX rJFKR, necKa, rpBBIi.IR: li.I KOHrJIOMepa-
798
Jadwiga Ul"baniakTOB c qmopoH 11 cPaym>H HaXO,lVUI\11XCH B J1I'.JrnJHaX (Ta6JL . OOpm30HT0B c cPJIOpoH 11 cPaYHOH Ha C'lP. noJIbClKOl'O TeKCTa). ne-rporpa$WlecIGUł xapaxTep Ma-repHaJIa ropHblX nopo;o; yKa3bmaeTHa ero !pJlIJ1IlIeBOe IJpo11CX01K;D;eBIHe; !p.nmn no;a;raJIIl 11 TaTPbL
Ha OCHOBaHJ1J1 MaKpOCKOnOBoro 'Ha6mo;o;emm Kepaa BbI,I!,eJIeHO B npocpJ1J1e 6ypemm ~e 'łaCTH: BepxmoIO OT 0,00 ;0;0 14,00 M nJIeHCTOQeH c nepeXO;a;HOH 3OHOK
fHeorElH-<IIJIeHC'I'Oł:(eH) 11 HaJKHero 00' 14,00 ;0;0 28,00 M (:a:eoroo).
nepeMe2KaeMOCTb CJWeB, J1X MeJIKOKJIaC'IM'lElClO1'ił xapaKTep (necoK, rJIHHa K rJIH-
HHCTbIił: CJIaHeQ), lq)ynH:03epHJ1CTbrn xapaKTep (rpaBm1) H KOJIWlecTBeHHOe OTHOIlIe- HJ1e 3THX ;a;ayXTJfiIOB Ma"rep11aJIa B
moKIHm
'łaC'N1 IJPO<PJ1J1H (npeo6JIa;D;aH'J1e rpamm), B Cpe;a;HeH 'łaCTH (X:OJIWlear.BemJoe paBHOBecHe rpaBHJi 11 rJI·J<JIHbI) !Il1 BepXHeH 'łaCTJ1npoqm.nH (npeo6JIa;O;aIOlIlHe rJl!HH) It03BOJIJiIOT BbIBecT.H 3axJUO'łeHHe o nepJ1O;D;WIElCKJ1X J13MeHeHHJiX .mmpJiJKeHJm JCIJ1JIbI TPaIIroIIOPTa npH O,ltHOBpeMamroM yMeHbme:a:HH eH
K BePXY
npocpKJIJi.
llpJ1CYTCTBl1e cPJIOPbI H cPaYHI>I (Ta6JI. I H n) B rmmmCTbIX OO'JIOlKeHHJiX MOlKeT yxa3bIBaTb Ha HaKOIIJIe:B'He B BO;a;<HOM 6accefułe KUHTliIIHOOTaJIbHOro xapaKTelpa.
no TeXlHK'łecKmd IJ.'PH'łmł'aM He y;o;aJIOC!b ,ll;0CTHrHyTb noJEHOH QeJIH 6ypeHHJi, He y;o;aJI<JCb ł:lMeHHO DP06YPl1Tb QeJroH CepIDl rmm:HCTO-rpam1eBbIX OO'JIOlKermH
l1.0-
MaHbCKOrO Bepxy H He y;o;aJIOCb KOB.CTaTHJ)OBaTb TmIa reoJIOI"K'łecKOl'O cy6crrpaTa, Ha KOTOpOM IJPOH3OmJIa C~eHTaQHJi 3THX OTJIOJKemm..
no;a;p06HbUł reoJIOrWlecKHH
IIPO<PHJIb,
upH06peTeHIHblH 6ypeBHeM: ;0;0 3Ha~HOH :r.ny6mn.:r, !Ha OCHoaałłHH KO'rOPOro onpe;o;eneHlO nOCJIe,zJ;OBaTeJIbHOC'l'b CBWl' H c;o;e- JIaRO QeJIbIił: psr;a; Ha6mo;o;emm:, paBHo KaK H rtpIi<IWpereHHbrn KepHOBbIił: MaTepHaJJ, HMeIOT 6oJIbWoe 3Ha'łeHHe ,ll;JIH ;o;aJIbHeIDuHx <PJI0pJ4CTH'1ecKJ1XHCCJIe,ll;OBamm.
Jadwiga URBANlAK
THE BORE-HOLE AT DOMANsKI WIERCH, NEAR CZARNY DUNAJEC, PODHALE AREA
Summary
The author presents the description of the profile of the bore-hole drilled
at
Domańskii. Wierch (753 meters above sea level) 'lleaoc- C=ny DUIIlajec mthe Podhale area.
The aim. ot the dIlillilIlg was to obl;ain a detalded geological profile andsampIes for aIIl exaot determiJnatLon ot the sequence and age of clays aIIld gmvels occuTlr'ing inthe depression ot Nowy Targ. Bes:i.des, dt was expected to reach the substratum ol the Neogene seI'ies.
The sedimenrt:s d!rilleld thlI'OUgh are .composed of looms, clayey S'hales, sa~ gravels and OQI!lglomerates (for the geological profile see Fig. 2 in the poHsh text). Several horlzons 'WIith fossil flora and fauna are present in the clayey shaJles (for the table of fossiliferous borizons see !p. 793 in the polish text).
The petrographic character of the sedirnents indica.tes, that botJh the Podhale Flysch and the Tatra Mts. contri:buted the detrital materiał during the sedimentation of the Neogene sellies at Domański Wierch.
Streszczenie
799
Two zones were distlJnguished im. ,the projlile of thebore-hole on acoount of Illi.cirosoopic sln.tdies of the oore: the upper one, extend!ing kom the surface doWlll to.
14.00 meters represenJts ,the Pleistocene and ·the trIalnsi1:i.Oll 2JOIle between the Ple1stocene' ood iIlhe Neogene. This lower zone e:nend'ing kom the depth o;f 14.00 meters clown 00 228.00 metel's represents the Neogene.
The alłernation of fine- and coarse-g'l"ained sediments and their varying propor- tliOllS indicate a va.mng competenJCy of the tra:nspo!l"t:ing agents. The upper part of the projjj.le ia :tnarked by apredoro:ilnance of fdne-~ained ma·teri:a:l wh'ile the propor-
mOll
of gravels is inoreasing towards the base of the series .. The ·presense of fossi.l flora and faJUna
m
the shales ;indicates thart; the desc:ri.bed.sediments accumulated in a con1linental :fresh-'Water bam.
Because o;f technimi aoc1de!lllt drdlling was stopped ood .the bore-hole failed to pierre the enti.re Neogene series of DomaI1.ski Wierch. Therefore, the probłem
of the SUlbSltmtum of this senes remains sti.ll unsolved. However, the otbtained profile and materiał fOl" flO'l"is1ii:c s1udies are of glreat importa.'llce.
TABLICA I Fiig. 4. Slimak (głębokość 41,60-45,30 ro), pow. 15 X
Gastropod (depth 41,60-45,30 m.), enlarged X 15
F'lg. 5. Zgnieciona .skorupika ślimaka. (głębdk:ość46,80-51,50 m), paw. 15 X Compressed shell
ot
Gastropod (depth 46,80-51,50m.), enlarged X 15 .]lig. 6. Z1ustrOWSlllY ił (głębokość 107,50-113,00 ro), wie1kiość natumlnaSlide-polished clay (depth 107,50-113,00 m.), na·tuml Size
Kwart. geol., nr 3, 1960 r. TABLICA I
Fig. 4 Fig. 5
Fig. 6
Jadwiga URBANlAK - Wiercenie na Domańskim W,ierohu w Kotlinie Nowotarskiej kolo Czarnego Dunajca
TABLICA
!t
Fig. 7. OOciski liści na tle łupkowym (warstwa 28a), pow. 2 X; oznaczone przez M,t. Srodoniową
({ńprints
ot
leafs on clayey shale (layer 28a), enlarged X 2; systematic d.eter- rrlinatioos by Mrs. M. Srodoń1 ~ Zelkb.va ungeTi K o w., 2 - Fagm sp., 3 -Quercus sp. (fotografia objęła
tylko gómą część liścia) .
1 - Zelkcva ungeri K o w., 2 - Fa{JU8 sp., 3 - Quercus sp .. (only the. upper part .of the leaf is visible on the fotography)
Kwart. geol., nr 3, 1960 r. TABLICA II
Fig, 7
Jadwiga URBANIAK -Wiercenie na Domańskim Włerchu w Kotlinie Nowotarskiej
koło Czarnego DUnajca