"Teologia i życie", red. M. Duda, S. Jasionek, Częstochowa 1994 : [recenzja]

(1)

Tadeusz Reroń

"Teologia i życie", red. M. Duda, S.

Jasionek, Częstochowa 1994 :

[recenzja]

Wrocławski Przegląd Teologiczny 2/2, 125-127

1994

(2)

OMÓWIENIA I RECENZJE

₁₂₅

N ależy wyrazić w ielką w d zięczn o ść ks. infułatow i W acław ow i S zeteln ick iem u za zrealizow anie inicjatywy ks. H enryka kard. G ulbinow icza, m etrop olity w rocław sk iego i życzyć, aby sp od Jego ręki w yszły d alsze prace nau k ow e z zakresu dziejów K ościoła śląskiego.

ks. Józef Mandziuk

T eologia i ż y c ie ,

pr. zb. pod red. M. Dudy, S. Jasionka, Częs

tochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”,

Częstochowa 1994, ss. 519.

W św iecie nauki istnieje zwyczaj wydaw ania K siąg Pam iątkow ych p ośw ięcon ych zasłużonym p rofesorom . D o takich znanych i zasłużonych p ro feso ró w dla K ościoła, zwłaszcza w P olsce, należy n iew ątp liw ie ks. prof. dr hab. Jan K ow alski. Jem u to w łaśnie została o sta tn io p o św ięco n a K sięga pt.

Teologia i życie

w ydana z okazji je g o jubileuszu 40-lecia kapłaństw a i 35-lecia pracy naukow ej. Jubileusz ten stał się okazją do spłacenia długu w d zięczn o ści w o b e c D o sto jn e g o Jubilata przez tych, którym od lat służy swoją m ądrością i dobrocią. W śród nich należy w ym ien ić środow iska k o ścieln e K rakow a, W rocław ia, C zęstoch ow y, Stadnik oraz w ie le w sp óln ot zakonnych, a tak że ludzi św ieckich, szczególn ie nauczycieli i w y chow aw ców .

N a całość K sięgi Pam iątkow ej p op rzed zon ej słow em w stępnym k sięży kardynałów F. M ach arsk iego i H . G ulbinow icza, a także ks. arcybiskupa S. N ow ak a, podkreślających zasługi ks. Jubilata i wyrażających w d zięczn ość za je g o w kład naukow o-dydaktyczny w życiu lokalnych K ościołów , składają się dw ie części: pierwsza - „Ż yć i działać w C hrystusie dla B oga, K ościoła i lu d zi” oraz druga - „R eflek sje te o lo g ic z n o -p a sto r a ln e ”.

C zęść pierw sza jest św iad ectw em w d zięczn ości oraz p od k reślen iem w alorów osoby i d zieła życia K siędza P rofesora. Przygotow ana została o n a p rzez przyjaciół oraz uczniów K siędza Jubilata, d o których należą m iędzy innym i ks. prof. Stanisław G rzybek, ks. prof. A d am Kubiś, ks. prof. Ignacy D e c , ks. M arian D u d a. Jej treść stanow ią artykuły om aw iające zaan gażow an ie K siędza P rofesora K ow alskiego na teren ie archidiecezji częstoch ow sk iej („M iłośn ik K ościoła D ie c e z ja ln e g o ”), działalność n au kow o-dydak tyczną na Papieskiej A k ad em ii T eologiczn ej w K rakow ie, na Papieskim F ak u ltecie T eo lo g iczn y m w e W rocław iu, a także w W yższym Sem inarium M isyjnym K sięży N ajśw iętszego Serca J ezu so w eg o w Stadnikach. N ie sp osób p om in ąć w kładu K sięd za Jubilata w n au czanie i w ychow anie alu m n ów przygotow ujących się d o kapłaństw a. T o te ż i tej stron ie życia p ośw ięcon y jest je d e n z artykułów książki („P rofesor, p ed a g o g , w ychow aw ca now ych p o k o le ń k ap łan ów ”). O szerokich zain teresow an iach teologiczn o-m oraln ych d o sto jn eg o Jubilata św iadczy fakt im ponującej bibliografii prac drukow anych (p o n a d dw ieście prac). Są to artykuły u m ieszczan e w różnych książkach i czasopism ach teologiczn ych , wybory

(3)

126

tekstów , redakcje książek, spraw ozdania i recenzje. 35 lat pracy naukow ej zaow ocow ało także p ow stan iem licznych prac naukow ych (m agisterskich, licencjackich i doktorskich) napisanych p o d k ierunkiem K siędza P rofesora Jana K ow alskiego. Po zap ozn an iu się z nim i w idać, że K siądz P rofesor nie b oi się p odejm ow ać p roblem ów trudnych. M łod zi te o lo g o w ie , którzy p o d je g o kierunkiem przygotowują swoje prace n au k ow e i wprawiają się w arkana naukow ej i dydaktycz nej tw órczości teologicznej p o zo sta n ą trwałym ow o cem życiow ego d zieła K siędza Jubilata. G o d n e zauw ażenia jest także Jego d łu g o letn ie zaan gażow an ie w W y dawnictwie A rchidiecezjalnym „R egin a P o lo n ia e ” na stanow isku D yrektora. D zięk i autentycznej trosce m ożliw e stało się p ow stan ie tak iego w ydaw nictw a, je g o rozwój i znaczny d orobek wydawniczy. M ów i o tym artykuł pt. „A p ostolstw o p rzez słow o drukow ane”. Tytuł części pierwszej: „Ż yć i d ziałać w C hrystusie dla B oga, K ościoła i ludzi” dobrze oddaje p ostaw ę religijno-m oralną, którą od zn acza się K siądz Profesor, jak też Jego p o św ięcen ie dla K ościoła i ludzi.

P odob n ie jak w części p op rzed n iej, tak i w drugiej sw oje artykuły zam ieścili przyjaciele i uczniow ie K siędza P rofesora Jana K ow alskiego. Są to refleksje teologiczn o-p astoraln e, które ubogacają p olsk ą myśl teologiczn ą oraz cod zien n ą praktykę duszpasterską kapłanów . Z a p o zn a ć się tu m ożna z najbardziej aktualnym i problem am i, którym i żyje K ościół w sp ółczesn y (A . M arcol, „G łów n e id ee w E ncy klice

Yeritatis splendor

”, J. K rucina, „O dm iany teraźn iejszości w yzw aniem now ej ew angelizacji”, I. D e c , „C złow iek jako p o d m io t w ychow ania - e th o s n au czyciela”, J. N agórny, „Technicyzacja ludzkiej prok reacji”, S. U rbański, „Postaw y, cechy i w ypaczenia w spółczesnej duch ow ości chrześcijańskiej”, M . D u d a, „Parafia w n a  uczaniu nauczaniu Ojca św. Jana Pawła II”, T. R eroń , „U kazyw ać najwyższy cel ludzkiego życia. K ościół i m ass m e d ia ”). Z n a le ź ć tu m ożn a tak że interesu jące artykuły z teo lo g ii biblijnej (D . N ow ak , „T erm in ologia i p o jęcie grzechu w A p o  kalipsie”, S. Grzybek, „O braz człow ieka w Starym T e sta m e n c ie ”), m oralnej (J. Pryszm ont, „N aw rócen ie drogą do życia z wiary”, M . C h łop ow iec, „M odlitw a dziecka w rodzinie i jej psychiczne uw arunkow ania”, T. Jelon ek , „E w angeliczna rozm ow a Jezusa z m łod zień cem jak o kanwa dla ukazania p roblem atyki m oraln ej”), a także z historii teo lo g ii m oralnej i K ościoła (A . M łotek , „Zarys dziejów teo lo g ii m oralnej na W ydziale T eologiczn ym w e W rocław iu ”, E. Janiak, „T eo lo g ia m oralna w e W rocławiu p o II w ojn ie św iatow ej”, J. Z w iązek , „A p el biskupa T e o d o r a Kubiny do katolików C zęstoch ow y w spraw ie p o m o cy dla lu d n ości stolicy w yp ęd zon ej p o Pow staniu W arszaw skim ”). D o str z e c n ależy tak że szerok ie k ontakty zagraniczne K siędza Jubilata. D o w o d e m teg o jest m. in. zam ieszczon y artykuł zaprzyjaźnionego z K siędzem P rofesorem R e n e C o ste pt. „Jeśli ch cesz p okoju, wyjdź naprzeciw ubogim !”

Czytając K sięgę Pam iątkow ą p rzek on ać się m ożn a, ż e te o lo g ia upraw iana przez K siędza Jubilata jest zw iązana z życiem , a K siądz P rofesor K ow alski je st n ie tylko teoretykiem , ale - jak to wynika z w ykazu publikacji i tem atyki pisanych p o d jeg o kierunkiem prac naukow ych - m a n ach ylen ie d uszpasterskie. Jeśli uważa się, że w arunkiem dobrego upraw iania te o lo g ii m oralnej jest w łaściw e op arcie się na O bjaw ieniu i Tradycji, to K siądz P rofesor J. K ow alski robi to u m iejętn ie. Posługuje

(4)

₁₂₇

się przy tym p o g łęb io n ą zn ajom ością p rzeszłości tej dyscypliny i p oszczególn ych jej problem ów przez nią poruszanych. M a przy tym dobre w yczucie znaków czasu. Stąd podejm ow an e przez n iego ak tu aln e problem y. Próbuje on je rozw iązać korzystając także z dorobku nauk hum anistycznych w szerokim teg o słow a zn aczen iu , dzięki czem u jest on ch ętn ie czytany i cen ion y. Jego postaw a cieszy się uznaniem i ow ocu je szerokim gronem przyjaciół.

Książka, która ukazała się na półk ach księgarskich, jest god n a o d n otow an ia. U kazuje on a z jed n ej strony p ostać, w kład dydaktyczny oraz cenny d o ro b ek naukow y p ołączon y z u m iłow an iem K ościoła jed n eg o z najbardziej znanych polsk ich teologów m oralistów , a z drugiej - zaw iera szereg aktualnych zagad n ień te o lo g ic z  nych, z którym i p ow in ien za p o zn a ć się teo lo g , zwłaszcza specjalista z zak resu teologii m oralnej.

ks. Tadeusz R eroń

A lexandre G a n o c z y, A u s seiner Fülle haben wir alle empfangen.

Grundriss der Gnadenlehre, Patm os, D üsseldorf 1989, ss. 376.

M ów ien ie o łasce B ożej dzisiaj nie jest łatw e, tym bardziej, że w dzisiejszej teologii tem at ten w ydaje się być traktow any drugorzędnie i znajduje sw oje m iejsce częściow o w an trop ologii, częściow o w soteriologii, czy też w teo lo g ii d u chow ości. Stąd istnieje w yraźna k o n ieczn o ść zinterpretow ania na now o k lasycznego traktatu

D e gratia i w yrażenia go w języku zrozum iałym dla w sp ó łczesn eg o człow ieka. Tym

bardziej, że p ojęcie „łaski” należy nie tylko do p ierw otn ego pojęcia w ielu religii świata, lecz stanow i konstytutyw ną i istotną rzeczyw istość dla wiary chrześcijańskiej, p oniew aż łaska ukazała się w Jezu sie C hrystusie. D la te g o też praca A . G an oczy, jako wkład w now ą h erm en eu ty k ę łaski, p osiad a szczególn e zn aczen ie i w agę.

A u tor dzieli całość na trzy części w ed łu g swojej charakterystycznej m eto d y

(responsorische D o g m a tik ). W części pierw szej om aw ia biblijne O bjaw ienie d otyczące

łaski (D ie biblische O ffenbarung). B ardzo w nikliw ie analizuje w szystkie p ojęcia w yra żające id eę łaski w Starym T e sta m e n c ie , literaturze in tertestam en taln ej i w N ow ym T estam en cie. W drugiej części ukazuje tem at w jego rozw oju patrystycznym i t e o lo  gicznym (Die theologische und lehram tliche Tradition). W ch ronologicznym p orządku przedstaw ia naukę o łasce u W sch od n ich O jców K ościoła, u Z ach od n ich O jców i teo lo g ó w oraz w n auczaniu M agisterium zachodniej starożytności chrześcijańskiej, a n astęp n ie śred n iow ieczn ą n au k ę D e gratia, aż do czasów now ożytnych i w sp ó ł czesnych.

T rzecia część jest p o św ięco n a system atycznym rozw ażaniom (System atische

G nadenlehre), które ujmują tem at w e w spółczesnym horyzon cie pytań. W tej

ostatniej części G an oczy form ułuje swoją obejm ującą w szystko tezę: „Łaska jest w olnym , niezasłu żon ym sam ou d zielan iem się T rójjedynego B oga w Jezu sie Chrystusie przez D u ch a Ś w iętego. P om im o grzechu człow ieka i jeg o od d a len ia o d