TOM 5 wrzesień - październik 2001 r. S fa & tw H & ty nr 5
Andrzej Hosaja*
Bieżnikowanie jako skuteczna form a wydłużania czasu eksplo
atacji opon**
P rzedstaw iono inform acje dotyczące przem ysłu bieżnikow ania opon na św iecie i w Polsce. O m ów iono p rze sła n k i te c h n iczn e , eko n o m iczn e, ekologiczne i pra w n e bieżnikow ania opon.
S ło w a k lu c z o w e : b ie ż n ik o w a n ie o p o n , w y m a g a n ia te c h n ic z n e , ek o n o m ika
Retreading as an efficient form
of prolonging time of tyre utilisation**
Inform ation regarding the tyre retreading industry in the w orld and in P oland has been presented. Technical, economic, ecological and legal prem ises o f tyre retreading have been discussed.
Key words: tyre retreading, technical requirements, econom ics
1. Rys historyczny
B ieżnikow anie zużytych opon stosow ane je st od blisko d ziew ięćdziesięciu lat. P ierw sza b ieżn i
kow ana opona pojaw iła się w Stanach Z jednoczo
nych w 1912 roku.
W okresie m iędzyw ojennym w USA nastąpił dynamiczny rozwój bieżnikow ni, pow stała rów nież pierwsza bieżnikow nia w Europie. Stosowano w ów czas technologię “na ciep ło ” .
P opu larno ść b ieżn ik o w an ia opon w E uropie zaczęła w zrastać. W latach 1950 w drożono now ą technologię “na zim n o ” .
W tam tych czasach bieżnikow anie opon m ia
ło ch arak ter u sług reg io n aln y ch . Jed n ak pod k o niec lat 50. tym sp o so bem reg e n e rac ji z u ży ty ch opon zainteresow ały się duże firmy, ja k M ichelin, G oodyear, B ridgestone i inne.
W latach 1960-1990 nastąpił dynam iczny roz
wój bieżnikow ania używ anych opon. W USA i w
* Gcyer&Hosaja, Sp. z o.o. w Partyni
** Wystąpienie na seminarium Stowarzyszenia EKOGUMA podczas IV Międzynarodowych Targów Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych, 4- 6 kwietnia 2001, Warszawa
Europie w latach 1990 nastąpiła stabilizacja w dzie
dzinie bieżnikow ania. B ieżnikow anie pozostało w gestii dużych firm. Bieżnikow ano wszystkie rodza
je opon: opony do sam ochodów osobow ych, c ię ż a ro w y ch , m aszy n ro ln ic z y c h , p rz e m y sło w y c h , opony lotnicze.
W Polsce do roku 1983 bieżnikowaniem opon zajmowali się drobni rzemieślnicy i niektóre fabryki należące do zrzeszenia “Stomil”. W roku 1983 w KC PZPR w spólnie z ówczesnym M inisterstw em Prze
mysłu zdecydowano, że nowoczesnym bieżnikow a
niem opon powinien zająć się przemysł terenowy.
W tym czasie bieżnikow anie opon miało cha
rakter obligatoryjny, obróbce poddawano opony złej jakości, poziom świadczonych usług był niski. Spo
wodowało to bardzo złą opinie użytkowników o opo
nach regenerowanych. Ta właśnie opinia oraz dostęp
ność na rynku trudno osiągalnych dotychczas opon nowych w pierwszej połowie lat 1990 doprowadziły do 3-krotnego zm niejszenia zainteresowania opona
mi bieżnikowanymi, a w konsekwencji do upadłości w ielu zakładów. D opiero w drożenie now ych tech
n o lo g ii b ie ż n ik o w a n ia “na c ie p ło ” i “na z im n o ” znacznie poprawiło jakość regenerowanych opon. Od
35
S b tó tw ie r u f, nr 5 wrzesień - październik 2001 r. TOM 5
1997 r. udział opon bieżnikowanych na rynku wzrastał o 15-20% rocznie. Przewiduje się, że w roku 2004 lub 2005 osiągnie poziom taki jak w Unii Europejskiej.
2. Przesłanki techniczne bież
nikowania opon
O becnie b ieżn ik o w an e są w szystkie rodzaje opon do sam ochodów osobow ych i ciężarow ych, m otocykli, a naw et rowerów .
O opłacalności i przydatności do bieżnikow a
nia opon decydują:
• jak ość opony używ anej, zw łaszcza karkasu,
• koszt bieżnikow ania,
• jakość opony po bieżnikow aniu i jej cena N adal zo staje n iero zstrzy g n ięty problem , co lepsze: czy opona w ysokiej klasy o tzw. “dobrym brandzie” * dobrze w ybieżnikow ana, czy też nowa opona o “niższym b ra n d z ie ” , p o dobnie ja k d y le
mat: rem ontow any M ercedes czy now y Polonez?
W łaściw ości użytkow e opon regenerow anych za
leżą od ich przeznaczenia: np. w przypadku opon do sam ochodów TIR (transport długodystansow y) ocenia się, że walory użytkow e opon regenerow a
nych w ynoszą około 70% w porów naniu z now y
mi, n ato m iast opon do sam ochodów p rzezn aczo nych do transportu lokalnego lub komunikacji m iej
skiej 85% opon now ych, do pojazdów przem ysło
w ych (m aszyny bud ow lan e, rolnicze, szam biarki, śm ieciarki itp.) 95-100% opon nowych.
Jak ju ż w cześniej w spom niano, istnieją dwie technologie bieżnikow ania opon: “na ciepło” i “na zim no” . W ydaje się, że obecnie są one rów norzęd
ne. W ybór technologii zależy od firmy:
• Michelin - 99% opon bieżnikowanych “na ciepło”,
• Bandag - 100% opon bieżnikowanych “na zimno”,
• G oodyear - 50% opon bieżnikow anych “na cie
pło” i 50% opon bieżnikow anych “na zim no” . W Polsce - 70% opon jest bieżnikowanych “na zim no”, 30% “na ciep ło ”
3. Bezpieczeństwo użytkowania opon bieżnikowanych
S tw ie rd z o n o , że przy w łaściw ej e k s p lo a ta cji b e z p ie c z e ń s tw o u ż y tk o w a n ia op o n y b ie ż n i
k o w anej za le ż y :
• brand - termin używany na ogólne określenie marki produktu
• w 70% od dobrego karkasu, tzn.: dobrego bran- du, p a ra m etró w n o śn o ści zg od n y ch z n o rm a mi, odpow iedniej klasyfikacji;
• w 25% od w ykonania bieżnikow ania: w dobrej firm ie, w której o bow iązuje system zapew nie
nia jak o ści, odpow iednie szkolenie personelu;
• w 5% od m ateriałów do bieżnikow ania.
B ezpieczeństw o m oże się zm niejszyć w sk u tek:
• użycia niew łaściw ej opony (niezgodnie z p rze
zn acz e n ie m ),
• u ż y tk o w a n ia opon b ie ż n ik o w a n y c h w w a ru n kach ek strem aln y ch (po bieżn iko w an iu opony zw ykle przeznaczone są do użytkow ania mniej ekstrem alnego niż opony now e, np. oponę na- czep ow ą do sam och od u TIR , p rzed b ie ż n ik o w aniem używ aną do jaz d y na długich d y sta n sach w tra n sp o rc ie m ięd zy naro d ow ym , po re g e n e ra c ji m o ż n a b e z p ie c z n ie u ż y tk o w a ć w transpo rcie lokalnym ).
4. Organizacja bieżnikowa
nia opon
U dział opon b ież n ik o w a n y c h na rynku w y m iany opon je s t następujący:
♦ Opony do sam ochodów ciężarow ych, w %:
Opony
Kraj
USA N iem cySkandynaw ia UE Polska 2 0 0 0 r. 2 0 0 0 2 0 0 5
Nowe Bieżnikowane
40 60
45 35
55 65
50 50
70 50 30 50
♦ O pony dla trakcji tzw. przem ysłow ej (do m a
szyn bu dow lanych i rolniczych oraz do sam o
chodów przeznaczonych do transportu lokalne
go) to w 85% opony bieżnikow ane.
♦ Opony do sam ochodów osobow ych, w %:
Kraj
Rodzaj opony
le tn ia zim owa bus
Niemcy 10 15 5
Skandynawia 5 4 0 10
Polska 2-3 15 3
36
TOM 5 wrzesień - październik 2001 r. S fa a tM ie n ty nr 5
O becn ie o b se rw u je się p ew n ą k o n c e n tra c ję w y s p e c ja liz o w a n y c h z a k ła d ó w b ie ż n ik o w a n ia opon w ok reślonych regionach.
Technologie bieżnikow ania nie zm ieniają się w sposób istotny od 20 lat, natom iast zm ieniła się zasadniczo kontrola karkasów. Karkas kw alifikuje się do bieżnikow ania na podstaw ie dokładnej i co
raz bardziej w yrafinow anej kontroli.
5. Ekonomiczne aspekty bież
nikowania opon
K orzyści ekonom iczne w y nikające z b ież n i
kow ania opon spow odow ały rozwój tego przem y
słu. O becnie cena bieżnikow ania wynosi: od 60%
ceny opony nowej z brandem o niskiej jakości do 40% ceny opony nowej z brandem dobrej jakości.
W przy p ad k u k o rz y sta n ia z opon b ie ż n ik o wanych za 50% ceny otrzym uje się 80% do 90%, a n a w e t 100% w a lo ró w e k s p lo a ta c y jn y c h o p o n y now ej.
“D rugie ż y c ie ” opony i zw iązane z tym k o rzyści ekonom iczne zależą od sposobu ek sp lo ata
cji opony nowej. W edług badań przeprow adzonych w A nglii w latach 90. ubiegłego w ieku p rze d się biorstwa transportowe, które powierzyły nadzór nad oponam i firm om specjalistycznym , uzyskały 34%
oszczędności kosztów ogum ienia.
O korzyściach ekonom icznych w ynikających
z bieżnikow ania opon decyduje rów nież ich odpo
w iednia eksploatacja po regeneracji.
6. Sytuacja obecna i zamierze
nia na przyszłość
N a św iecie ry nek opon b ież n ik o w a n y c h do sa m o c h o d ó w c ię ż a ro w y c h w y k a z u je s ta b iln ą p o z y c ję , n a to m ia st w z ra sta ry n ek opon do tzw.
p o ja z d ó w p rz e m y s ło w y c h .
U nia E u ro p e jsk a w yd ała dyrek ty w y m ające na celu zapew nienie jakości opon bieżnikowanych.
R egulam iny 108 i 109 określają w ym agania doty
czące pro cesu b ież n ik o w a n ia i jak o śc i b ie ż n ik o w anych opon (b ad an ia). U zy sk an ie h o m o lo g acji będzie w arunkiem w p ro w adzenia opon b ież n ik o w anych do użytku.
Obserw uje się coraz w iększe zainteresow anie producentów nowych opon bieżnikowaniem . D ecy
dują o tym względy ekologiczne oraz ukazujące się przepisy.
W P olsce zapew ne nowa Ustawa o odpadach oraz Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w za
kresie gospodarow ania niektórym i odpadam i oraz o opłacie produktow ej i opłacie depozytowej zm u
szą do zbiórki, a n astępn ie i selekcji używ anych opon, podczas której część opon zostanie przezna
czo n a do b ie ż n ik o w a n ia , a re sz ta do s p a la n ia i ew entualnie recyklingu m ateriałow ego.
Instytut Przemysłu Gumowego “Stomil” sprzeda następujące książki:
1. F.F. Koszelew - Ogólna technologia gumy, WNT Warszawa, 1972; cena 30 zł (13 szt.)
2. D. Jaroszyńska, R. Gaczyński, B. Felczak - Metody badań własności fizycznych gumy, WNT, Warsza
wa 1978; cena 30 zł (12 szt.)
3. Guma - Poradnik inżyniera i technika, Praca zbiorowa, WNT, Warszawa, 1973; cena 50 zł (60 szt.) Do ceny zostaną doliczone koszty wysyłki, VAT 0%. Zamówienia prosimy kierować na adres:
Instytut Przemysłu Gumowego “Stomil”
Zakład Informacji i Dokumentacji Naukowo-Technicznej 05-820 Piastów, ul. Harcerska 30
W zamówieniu należy podać nr NIP oraz sposób odbioru zamówionych książek.
Bliższych informacji udzielają:
Krystyna Juszczyk, Irena Suszyńska tel.: 723-60-25 do 29 w. 250 (Biblioteka)
37
