Łuszczkiewicz Aurelia

1

SPIS ZAW ARTO ŚCI TECZKI - ^ ' 1

zcalC', cęre.^JLa>

. • *

Z C ^. a ■ ( j'O ryi~t \ć- i ę ^u \ ( q

l/l. Relacja ^

1/2. Dokum enty (sensu slriclo) dolyczące osoby relatora V J

1/3. Inne materiały dokum enta cyjne dotyczące osoby relatora

II. M ateriały uzupełniające relację

lll/ l - Materiały dotyczące rodziny relatora

111/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

111/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) 111/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.

łłl/5 - inne... \J

IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne

2

3

4

s©2

A N K I E T A o praey wyehowawazej P I K l®Opis%eo spowodowało Twoj® sap£»®

n i e ‘s i ę do ? T 'K ? "

/może wpływały n a 'to ttsmomf koleżanek^, Hub "ińnytó 6s3lś|óezl5clm=

n ie zabawy-^ spór tófynaeiślc' isJeotyjT* “ chęd aktywności" "śpoSeszntJf. ©dtigi®^

ływanie 'in stru k tork i

życ patriótycśaayfel i^ słU ib fjrŚ alS ^ M a ‘fem ini8tye*n«|;, wyaioA £te« ad-

|ywy®/*:... . ^ .

roda^ również nieco &zm%$gólóm~ c»' środowisku Twego ówezesnsg# iysis*,

2*a." Jakie rodzaje zajfd pewi&BHeŚ utkwiły Ci w'paMęci»‘r3akie forsy i metody praey wyfhomweze

Be O p is a 5®

w Twoim żys-iu

3»»* t J p r z y t Ó i m i f . j _ by z praey ‘pewisski®Jck% ₆ sr*

ły na Ciebie -dpływ : ‘

£> i- U •

bez żadnych nacisków.Przynależność do PWK była dobrowolna.-Skłoniły mnie chęć przeżyć, możliwości prz^yć sportowyc pracy społecznej, przeżyć patriotycznych.

Org and z iwanie wycieczek letnich i zimo-- wych z soboty na niedziele, zawodów sporl w* towarzystwie i pod kierownictwem instru ówczesnej Ob.Sokołowskiej, która była dla mnie wzorem kobiety.Koleżanki pewiaczki S $ y s & 8 i g s8f9iiłimditoi®g|ys ?<5?8?sgały-

środowisk i o niejednokrotnie trudnych warunkach materialnych.

Ogniska, - wycieczki organizowane własnyn i b.tan^rm kosztem.-Brak jakiej— kolwiejc zs zdrości wśró# nas. Obowiązkowość, zdyscypl plinowanie.Umiejętność współżycia w zespc le. - Najlepiej oceniam wszelkie obozy w warunkach naturalnych,spartańskich.

Występowanie nazewnątrz w uroczj^stościacł:

Cieszył nas wszystkie entuzjazm'społecze­

ństwa kiedy maszerowałyśmy w zwartych sze regach.- Współza\vodnicz~yłyśmy o najlepsz sze wyniki w ka#de£ ■ ■ —

Ogromne znaczenie,Ukształtowanie mojego c

^charakteru, dokładności,spostrzegawczości umiejętności patrzenia na przyrodę, współ życma w zespole, wybieganie z pomocą dla drugi-ch,Wzbudzenie daru zadowolenia

wewnętrznego, zdrowych ambicji.Uraiejętnoś dawania sobie rady w każdej sytuacji

życiowej. - Okres wychowania w PIK a . .st tępnie jako instruktorki i K-tki a szczeg lnie w późniejszym życiu byłO/jest nie

* . J S Ś s i - . ś * l

wyczerpaną skarbnicą sił w życiu moim.

Najpierw I-sza komendatka szkolnego hufcs JadziavSokołowska, a potem na obozach poz nane na obozach inspifciwońska, Wasilewsks Hajkiewiczowa oraz sama Komendantka Wite- kówna i wiele m e l e innych koleżanek

j.n. Sawicka, Teresa Tekla,Lilka^feorzenie cka z Baranowicz. Taktowne, nic trudnego jflla nich nie było, pogodne, np.Maria

\/Sikorska której byłam adiutantem na obozi w Spalę.Bezpośrednie zetknięcie z Prezy­

dentem Mościckim, zainteresowanie nami PWK - skromność i wielkość umysłu np.

powiedzenie jego: ”łubie piękno które ma piękny cel.

5

3® b» Na czym polegał ten wpływ*

/także w wypadku,* gdybyś go -wówczas czy obecnie oceniła jako nie zbyt pozytywny/

Bezwzględnego rozwoju fizycznego i umysło.

wego.Należałam do dzieci słabych fizyczni*

lękliwych i w PWK wszystkiego się wyzb- yłi wyleczyłam.- Osiągnęłam sprawność fizyczni w warunkach naturalnej razygnacji z włas­

nego ja na rzecz innych.

4® Czy obecnie uważasz, że 'uczesfr nietwo w ' P W K wywarło na'Ciebie trwały wpływ„ zmieniło Cię w ja­

kie jś mierze? * Np*'opisz," czys '•

a. uzyskałaś pewną wiedzę potrze­

bną obywatelowi, jaką?’

b« zdobyłaś pewne umie jętnośeig, 3akie?'-'T'~

e» nauczyłaś się pracy społecznejg a'e nabyłaś pewne ceehy ₉ jakie?

e. nawiązałaś ważne więzy przyja­

cielskie 'i koleżeńskie g" ... I" ” f « zubożyło Cię $ zabrawszy niepo­

trzebnie czaś^ ₁

g* wymień inne dostrzeżone oddzia- ływanie pracy pewiackiej

Jak^najbardziej, nauczyłam się decydowa podejmować inicjatywę,obowiązku mysleni;

0 drugich a nie tylko o sobie, lęku prz przed trudnościami życia. Zawsze późnie 1 teraz w bardzo trudnych sytuacjach życiowych swoich a szczególnie współ- kolegów i współpracowników jestem naj­

bardziej opanowaną, szybko myćle jak postąpił aby usunąe lub zapobiec i po­

trafię śledzić skutki mojej decyzji oraz tak zmieniać że wykonujący nie poznają się na mojej mylnie podjętej pierwotnej decyzji, - Szczególnie potrs

fie ich przekonać, że to ich inicjatywa była. - Umiejętność ta bardzo ułatwia mi życie i przyczyniła się do wielu suk

cesów w moim życiu.- Nie potrafię żyć musze coś robić, usprawmjs 5&a® Gdybyś miała wówczas córkę w odpowiednim wieku

« czy skierowałabyś ją do P W K?

b» Dlaczego ?

Łak

Nauczyła by się umięjętnoś© rezygnowani z własnego ja na rzecz drugich nawet gdyby miała rację, lecz nie pasowała a zdążała do celu a przeciwnik byłby przekonan-y że to dzięku jego pomocy.

Zakażenia się pracą społeczną, zdoby­

cia wspaniałej postawy fizycznej,wzbu­

dzeń i a. m.elostronycŁ zainteresowań.

Umiejętności patrzenia na pięknyświat i ludzi którzy naprawdę są dobrzy ale

trzeba u nich swoją postawą obudzić dobre zalety.

Jakie czynniki ukształtowały prze=

de wszystkim Twoją postawę obywa­

telską ? ' Rodzina . 2

? S K ~ 3

lim® organizacje /jakie? /

Szkfeła" - 1 J moi wychowfcy.

Środowisko koleżeńskie - ₅ literatura -4 ’ '

Inne czynniki /jakie ?$ & — poznanie przyrody kraju, zabytków i różynyc.

_ , . , . . środowisk ludzkich.

Proszę odpowiednie pozycje podkres-®

lió i te pozycje podkreślone ponu«"

ZAM«l ₆ l ₆ , nakład 6 o o o k /3 matryce/, zezw»Z _{“ 6} z dnia 5*111 1969 rs 6

a®4

7e&* Czy fakt/że byłaś pewiaczką

wpłynął na Twoje życie w czasie tak okupacji?

b. W jaki sposób ? | chwili ogłoszenia mobilizacji jako K-tka W jakiej mierze ? Rejonu Morskiego PW i WF wraz z wszystkim

_ jednostkami organizacyjnymi zostaŁam wcielona i podporządkowana Dowódcy Obrony Narodowej Wybrz<

ża, natomiast stopnie P¥£K zostały zaszeregowane do stopni wojskowych.Ja osobiści rozkazem ówczesi nego Ministerstwa Y/ojskowego posiadająca stopień młodzsej przdao^iczki otrzymała stopień kapitana i pobory otrzymałam

jako kapitan, - Członkinie istniejących hufeów PWK w tym szkolne, kobiet środowisk np.Orłowo, Oksywie,Obłuże itd otrzymały przydziały w^służbach pomQcnlj^j±^^J:adziijsifi^mrJ;am i. . cz^ -., ] 3X ^ i£Am^ 3 m l n ± e 8 . Inne* uwagi związane z uozestnie- c # d , p k t , 7 a,

twem w P W K Nabyte umiejętności i przeszkolenia w PWK umożliwiły rozeznanie sił nieprzyjacielskich, czytanie map, maskoi iie

i ukrywanie poiaków,odważne podejmowanie przśwsięzięć.Dodatnie wpływa- wanie na otoczenie ulegające załamaniu lub poddające się panice wskutei - okrucieństw okupanta,- Niezmordowaną pracę wszędzie gdzie trzeba było ł

być, Np,z kmdr,Kozakiewiczem ratowanie pod obstrzałem transportów dwóch pociągów kobiet z dziećmi i kobiet rodzących przedwcześnie w wa­

gonach częściowo odkrytych które nie zdążono ewakuować z Gdyni,i?/ czasie bombardowana przy ul. Morskiej przy podmuchu zostałam sparaliżowana /lewa stroi twarzy i przez kilka dni byłam ociemniała.- Po wywiezienia;

z Gdyni a następnie ponownym wysiedleniu z Rajska spowodu organizacji obozu koncentracyjnego wOświęcimiu pracuje jako goniec na kolei

umożliwia mi poruszanie się po całym dworcu Oświęcimia, dokom^anie sabotaży w wagonach stojących na stacji, rozeznania kierunku transport wojsk niemieckich, transportów żywności z podbitych krajów.Ponadto i przedewszystkiem udzielanie pomocy więźniom obozu końcetrącyjnego przy świadomości pełnej ż e tylko może czekać mnie śmierć. Sprawa ta jest oddzielnym i obszernym rozdziałem nie publikowanym' nigdzie.

Aresztowana 17 czerwca 1944 roku jestem osadzona n ^ ‘jloku 11 /blok śmierci/ w bunkrze nr, 7 za udzielanie pornocy.Prześłuchiwana w Gestapo nie załamuje się,Drogą wiezień w Wrocławiu, Poznaniu, Berlinie dostaje się do obozu koncentracyjnego w Ravensbruch skaąd dzięki Zofii Lipiński kiej blokowe# bloku 26 /ranikam śmierci przez dołączenie mnie w ostatnue chwili do transportu do Drezna,/Zofia Lipińska po moim wyjeździe rozstr strzeleną/- Na bloku 31 / hangar / przez ułamek chwili spotkałam inspek Halszkę Wasilewską, - We Wrocławiu żyją i mieszkają moje wychowanki Wiadomym mi jest że Irka Gampfówna z Piotrkowa została rozstrzelana przez niemców, - W dalszym ciągu moje wychowanki były w I armii LY/P obecnie są dyrektorami w Bolesławcu, księgowymi i inne stanowiska zajmują.

Mąż b,uczenicy PY/IACZKI p,Marii Maciejowskiej płk LWP jednego dnia w teatrze podszedł do mnie i powiedziałdziękuje, że mi pani wychowa­

ła dobrze żonę i na dzielną kobietę" pomyłka, ja przecież pana nie znam w ale ja panią znam " Proszę popatrzeć kto tam stoi” - Poznałam moją b.uczenice z gimnazium handlowego z Równego,

, , . ■ o m * "r» wyj, ry.' ■ i r.r, ...w-,,.

ZAM. 1 6 1 6 , nakład, 6 ooo / 3 matryce/, zezw® Z -6 z dnia 5 ®III 1 9 6 9 r.

7

M 11-

pieczęci Związek Bojowników o Wolność i Demokracj

Zarząd Koła Dzielnicowego Nr 3 , < ^

w lublini e ‘c" > * < - - > c ~ k ob.Aurelia Gontkiewicz w 1939 r. była Komendantką Obwodu Krzysposo­

bieni a Wojskowego Kobiet do Obrony Kraju w Gdyni. Z chwilą mobilizacji _ w dniu 24 sierpnia 1939 r« organizacja ta została włączona w skład dowódz­

twa ochotników w Gdyni, a tym samym podporządkowana dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża Morskiego płk.Stanisławowi Dąbkowi* Lądowa Obrona była zdana

wyłącznie na własne siły* Organizacyjne 1 zaopatrzeniowe braki Lądowej Obrony Wybrzeża były olbrzymie, są powszechnie znane i nie trzeba ich uzasadniać. W tych warunkach w czasie działań dla Lądowej Obrony każda pomoc była cenną, a szczególnie cenną - pomoc dowodzonej przez. Ob.Gont- kiewicz organizacji Przysposobienia Wojakowego Kobiet. Ona to, przy pomocy adlutantki organizacji ob.Dźennet Skibmiewskiej, dostosowała pracę kobiet Przysposobienia Wojskowego Kobiet do aktualnych potrzeb Obrony, wykazała przy tym niezwykłą wolę walki z wrogiem, męstwo i hart ducha.

Ob.Gontkiewicz zorganizowała pomoc dla walczących Oddział ów w postaci zbierania wśród ludności lekarstw i środków opatrimkowych, których braki były szczególnie wielki®, zbierania brakującego sprzętu dla oddziałów, jak łopaty, siekiery, kilofy, piły potrzebne do budowy umocnień oraz kos

i sztyletów, jako broni dla ochotników. Zorganizowała punkty rejestracyjne krwiodawców, werbunek krwiodawców oraz kierowanie ich według zapotrzebowań do przepełnionych rannymi szpitali. Zorganizowała też, przy pomocy

ob.Bklbniewskiej warsztaty krawieckie w zarekwirowanym sklepie Slngera

przy ul.10 Lutego w Gdyni, gdzie kobiety-ochotniczki szyły bielizno,czapki, chlebaki itp.

Gdy w nocy z 12 na 13 września 1939 r. Ludowa Obrona została zmuszona wycofać się na Kępę Oksywską, ob.Gontkiewicz pozostała w Gdyni, w ciągu nocy wraz ze swoją adiutantką paląc ^dokumenty i tajne akta LO Wyb.i Morskiej OH. Natychmiast po wkroczeniu Niemców do Gdyni zorganizowała 2 ochotnicze ekipy kobiet 1 młodzieży harcerskiej i na ich czele obie dzielne niewiasty przeszukiwały okoliczne pobojowiska, zbierały i identyfikowały zabitych, grzebały ich w grobach ^ zewidencjonowanych i zawiadamiały rodziny. Praca ta, w czasie której były szykanowane i bite przez Niemców wymagała szcze­

gólnego samozaparcia się i męstwa. Sporządziły też listy zabitych i prze­

słały je drogą konspiracyjną do polskiego i Międzynarodowego Czerwonego Krzyfca. Dzięki tej pracy większość z ponad 2.000 poległych w Lądowej Obronie Wybrzeża je3t dzisiaj znana i mogła byó przeniesiona na zbiorowe amentarze r Redłowie i Wit ominie.

Dla ot.Gontkiewicz nie skończyła się walka#z chwilą zajęcia#Gdyni przez Niemców ! po spatrolowaniu pobojowisk. Wróciwszy do rodziców w Rajsku, w pobliżu Oświęcimia, zajęła się opieką nad więźniami tego

strasznego obozu śmierci. Aby mieć pewniejszy dostęp do nich, ulokowała swoją młodszą siostrę Julię, na terenie obozu, jako posługaczkę komendanta obozu. Przez nią przekazywała więźniom lekarstwa, pocztę i prasę konspira­

cyjną. Prasę tę dostarczał ojciec obu sióstr, maszynista kolejowy, który w 1944 reku został przy tej pracy schwytany przez ITlmców i stracony.

Wkrótce i obie siostry zostały aresztowane. W nieludzki sposób bite i kato- wane9 przeszły przez szereg obozów koncentracyjnych m.in.Ravensbruck.

® T e straszne przejścia wojenne nie załamały dzielnej kobiety jaką

niewątpliwie jest Aurelia Gontkiewicz. Po wyzwoleniu z pod władzy okupanta natychmiast, jako członek Partii, stanęła do pracy dla dobra Polskiej

na odznaczenie Jej Rzeczypospolitej Ludowej i nadal pracuje.

Ob.Aurelia Gontkiewicz całkowicie zasługuje Krzyżem Walecznych.

mjr.st.sp.Wacław Tym Ssolc-Nartowaki ofic.oper.w 1939 L.O.Wybrzeża kondr.ppor. st.epocz.

podpis Kwatermistrz Obrony Gdyni 1939r ul. Sieroca 3/15 Gdynia-ul.Dzierfiyńskiego 62/7

Lublin własnoręczność podpisu ob. Jozefa

18.V.70 stwierdzam własnoręczność Szolo-Nartowskiego stwierdzam

podpisu - podpis* nieczytelny

podpis - nieczytelny piczęcKZw.Boj. o Wolną i Demokracj pieczęć i Zw. Bo j. o ¥/olność 1 Demokrację 15-6.70.Koło Gdynia Wzgórze-Nowotk:

Zarząd podpis złożono w o becn„sekretar 8 za

9

■?!>*» /Ił i)f

"Za i Przeciw" - Kr 36 rok 1964 z$r dypl*¥acław Tym-oficer opero, L.O.Wyo.1939 "Zapomniane bohaterki1

"Za i Przeciw" • Br 44 rok 1968 mjr dypl.Wacław Tym etr.11

Wspomnienia Oficera operacyjnego L.O. Wybrzeża 1939 r*

"Żołnierz wolności"- Nr232 rok 1969 redaktor Krystyna ^ytyfiska str«6

"£©v*arzyszki Frontowych Dróg”

"Sa Wolność 1 Lud" - Kr 1 rok 1970 str*13 Daennet Skilmieweka

"List po 30 lataoh"/do Eli/

"Obrona Wybrzeża 1939r. Wyd*MON 70r. Andrzej Rsepnieweki etr.148

230, 446 , 507, na podstawie relacji Wacława Tyma, płk.Ludwika Synowca

/ z dnia 20 marca 1964-relacia ta znajduje się? w rękach D.SkiGniews­

kiej i Aurelii Gontklewicz/płk.

Kazimierza Pruszkowskiego i dokumentów.

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

A u r e l i a Ł u s z c z k i e w i c z ó w n a , p o w o jn ie zam . G ontkiew iczow a, u r. 1915. K o m e n d a n tk a R e jo n u M orskiego P W K w G dyni. P odczas o k u p a c ji m ie­

szkała w R a jsk u k o ło O św ięcim ia. N io sła p o m o c więźniom O św ięcim ia, czynna w w yw iadzie o b w o ­ du Z W Z O św ięcim . Ps. „ E u fe m ia ” . O d 1940 w ięź­

niarka o bozu w R av en sb riick . Z m . w 1978 we Wrocławiu i tam p o ch o w an a.

20

21

4i5*Młoprzew* /?/ Aurelia Łuszczkiewiczówna po wojnie zam. Goirfckiewi- czowa. K—tka Rejonu Śląskiego PWKo P^moc więźnom Oświęcimia,

wywiad! i sabotaż kolejowy, kolportaż prasyi Ps* Eufemia /?/

aresztowana w 1940 r., więzieŁ obozu Ravensbruck. Zinarła we Wro­

cławiu w 1978' r»

22

23

24

St.aspirantka Aurelia Łuszczkiewiczówna, po wojnie zam. Gontkiewiczowa, ur, 1915 r-. Komendantka Rejo­

nu Morskiego PWK w Gdyni'. Podczas okupacji zamiesz­

kała w Rajsku, niosła pomoc więźniom Oświęcimia, współpracowała z ojcem w wywiadzie, sabotażu i kol­

portażu prasy w ZWZ, ps... i'. iC

Od 194-0 r. więźniarka obozu w Rayensbrtfck, Zmarła w 1978 r* we Wrocławiu i tam pochowana,-

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41