Województwo wrocławskie w okresie 25-lecia 1945-1969

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY we WROCŁAWIU

WOJEWÓDZTWO WROCŁAWSKIE

W OKRESIE 25-LECIA 1945-1969

■

WROCŁAW KWIECIEŃ

19 7 0

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY we WROCŁAWIU

Do użytku służbowego egz. nr...

WOJEWÓDZTWO WROCŁAWSKIE

W OKRESIE 25-LECIA 1945-1969

KWIECIEŃ 1970

WROCŁAW

Opracowanie redakcyjne i mgr Kazimierę Rusinek mgr Jacek Kaleta

Materiał do opracowania przygotował zespół pracowników Wojewódzkiego Urzędu Statysty­

cznego we Wrocławiu

Redakcja techniczna! Jerzy Ślepka

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska /-/ - zjawisko nie występuje

Zero /o/ - zjawisko Istnieje, jednakże w iloś­

ciach mniejszych od liczb, które mo­

gły być wyrażone uwidocznionymi w tablicy znakami cyfrowymi

Kropka /./ - zupełny brak informacji albo brak Informacji wiarygodnych

Znak /%/ - wypełnienie rubryki ze względu aa układ tablicy jest niemożliwe lub nie celowe

"W tym" - oznacza, że nie podaje się wszyst­

kich składników sumy

Przedruk w całości lub w części orąz wykorzysta­

nie danych etatystycznych w druku dozwolone wy­

łącznie z podaniem źródła•

Druk. ZDZ QU8 Oddz, Wrocław earn, 140/70 nakładł 400 egz. A^-6.

PRZEDMOWA

Dla ułatwienia podsumowania dorobku w rozwoju ważniejszych dziedzin życia społecznego i gospo­

darczego województwa wrocławskiego w latach 1945- -

1970

zawierającą dostępną retrospekcję danych statys­

tycznych w aktualnych granicach podziału admini­

stracyjnego województwa.

Pełniejsze informacje w tym zakresie zawarte są w rocznikach statystycznych województwa wrocław­

skiego oraz w wielu publikacjach Głównego Urzędu

Statystycznego szczególnie w tzw, serii "Roczniki branżowe".

Kazimierz Rusinek Ityraktor

Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego we Wrocławiu

Wrocław, kwiecień 1970

2

SPIS RZECZY

_gtr_

Przedmowa... 1

Wstęp... 5

Stan i struktura społeczno-zawodowa ludności... 5

Inwestycje... .. 15

Przemysł... 25

Budownictwo ... 51

Rolnictwo ... 57

Handel wewnętrzny ... • 45

Gospodarka komunalna ... 55

Ochrona zdrowia ... 58

Szkolnictwo .... ... ... 65

Kultura . 69

Ważniejsze dane o rozwoju spoleczno- -gospodarczym województwa ... 72

Wskaźniki rozwoju województwa Wroclaw-' •kiego według powiatów - w r. 1969 ... 74

5

wsTęp

Województwo wrocławskie, jego 2 miliony miesz­

kańców wkracza w

25

Dorobek tego okresu w rozwoju gospodarczym i społecznym jest imponujący: od akcji osiedleńczej 1400 tys. ludności polskiej na tych ziemiach, a więc akcji w rozmiarach i tempie nie spotykanym dotychczas w historii, zaludnienia miast 1 wsi, odbudowy tych dziedzin gospodarki,które warunkowa*

ły zabezpieczenie potrzeb osiedlającej się ludr- ności, poprzez olbrzymi zakres odbudowy zniszczo­

nych i zdewastowanych działaniami wojennymi miast 1 wsi, zakładów przemysłowych, transportu, rolnic­

twa, wreszcie do aktualnego wszechstronnego roz­

woju gospodarczego i społecznego.

Symbolami tego dorobku ćwierćwiecza są: ponad 2 miliony ton rudy miedzi z nowego zagłębia w Lubi­

niu i Polkowicach 8,6 mid KWh rocznej energii elektrycznej Turoszowa - a więc ponad dwukrotnie więcej niż produkcja całej polskiej energetyki w

1928 roku, najwyższe plony 4 zbóż spośród wszyst­

kich województw, możliwość dalszej nauki dla po­

nad 90

%

Wrocławskie dnia dzisiejszego to województwo o wysokim stopniu uprzemysłowienia i zurbanizowania, wysoko towarowym rolnictwie, dominującym udziale w gospodarce uzdrowiskowej 1 turystyczno-wypoczyn­

kowe j.

Rozwój województwa obrazuje zestawienie*

Lp

1950 1969

Wyszczególnienie

liczby

bezwzględne

1950

=100 1

2

3*

4,

5.

6 .

7.

8

9*

10 .

11 .

12 .

13.

Ludność /stan w tys./

Odsetek ludności

utrzymującej się ze źródeł pozarolni­

czych /w %/

Wartość nakładów in­

westycyjnych /w mld zł - ceny stałe/

Wartość produkcji

globalnej przemysłu /w mld zł - ceny po­

równywalne/

Wartość produkcji bu­

dowlano-montażowej

/w mld zł - ceny bie­

żące/0/

Plony 4 zbóż /w q/ha/

Bydło /stan w tys.

ozt/

Trzoda chlewna /stan w tys.szt/

Skup żywca rzeźnego /w kg z 1 ha użytków/

Zatrudnienie w gospo­

darce uspot./w tys./

Zatrudnienie w przemy­

śle uspoł./w tys./

Sprzedaż w uspoł.handluj detal, /w mld zł - c.b

Sprzedaż w uspoł.z-ach gaotron./w mld zł -c.b

1390

60.0

2,0

13,2

2,9

14,0

55

2,6

0,2

1994 143,5

73,8

123,0

11,0

74,3

5,9 25,2 395,5 735,5

402,0 601,2

121

385,1 684,3 205,9! 333,2 21,3 2,0

a/

('0

560,0

203,4 180,0 186,0

149.6 220,0 177.7

161.8 821,2 918,6

I960.

i

5

SOM I STRUKTURA SPOŁECZNO-ZAWODOWA LUDNOŚCI

Wzrost ogólnej liczby ludności w latach

1945

tyczną w rozmiarach i czasie akcją osiedleńczą ludności polskiej1^, późniejszymi tendencjami w ruchu naturalnym i wędrówkowym ludności, szybkim procesem urbanizacji, przemieszczaniem się ludnoś­

ci wiejskiej do miast, integracją społeczną róż­

nych grup osadniczych przechodzących głównie z te­

renów wiejskich«

Szczególnie charakterystyczną cechą procesów demograficznych w minionym 25-leciu to wysoki przyrost naturalny w latach 1946 - 1955 który spo­

wodował powstanie tzw. wyżu demograficznego 1 ko­

nieczność zabezpieczenia dla tej grupy roczników nie tylko w odpowiednim czasie miejsc w przedszko­

lach, szkolnictwie podstawowym /1958-1966/,średnim /1962-1970/ ale aktualnie stymuluje konieczność

zabezpieczenia dużej ilońci nowyoh miejso pracy, a także rozwoju szkolnictwa wyższego«

1/ We wrześniu 1945 ludność polska liczyZa 400 tye osób, w lutym 1946 roku ponad 600 tys. osób t.j.

35

%

Podstawowa akcja osiedleńcza została zakończona w roku 1948. Łącznie w woj, wrocławskim osiedlono

około 1400 tys. osób.

6 Ludność

LICZBA LUDNOŚCI Stan w dniu XII

Lata

Ogółem

z tego Na 100

mężczyzn przypa- kooiet

Na 0 1

lasr

męźczyż-j ni |

1 ko_

1 Mety w tysiącach

1946 1598,0 662,0 936,0 141

X

1950 1590,0 665,8 724,2

109 75

1955 1608,0 784,0 824,0 105 84 I960 1806,0 875,0 931,0 106 ' 96 1965 1967,0 965,0 1004,0 104 104 1969 1995,8 977,5 1016,5 104 105

Z racji specyficznej struktury ludności wg wie­

ku /wysoki odsetek ludzi młodych/ w latach 1948 - -

1955

Przebieg procesów tego ruchu obrazuje poniższa ta­

blica

1

RUCH NATURALNY LUIN0ŚC1

Małżeństwa

28106 21149 15221 11495

Urodzenia

58764 64272 46941 35115

Zgony

13857 16890 11065 10601

Przyrost

naturalnv 44907 47382 55878 24514

17670 52821

12201

20616

Ludność 7

/dok./

Wyszczegól­

nienie

ata

1948 | 1950 | I960 I 1965 | 1969 HA 1000 LTOHO&CI

Małżeństwa 21,0 14,7 8,5 5,9 Urodzenia 45,9 44,6 26,3 17,9

Zgony 10,5 11,7 6,2 5,4

Przyrost

naturalny 55,6 52,9 20,1 12,5

8,9 16,5

6,1

10,4 W latach 1946 - 1969 w województwie wrocławskim - zawartych zostało 595.880 związków małżeńskich - urodziło się 1.145.662 niemowląt

- zmarło 504.122 osoby

Aktualnie ponad 55

%

Intensywny rozwój podstawowych działów gospo­

darki narodowej| w tym szczególnie przemysłu sty­

mulowały szybki proces urbanizacji województwa jak i zmiany w strukturze społeczno-zawodowej ludnoA- ci.

W omawianym okresie ludność miejska wzrosła przeszło dwukrotnie. W poszczególnych okresach na 100 osób na wsi przypadało w miastach« w 1946 r. - -

52

osób, w 1965 r. - 115 osób i w 1969 r. - 124 osoby.

8 Ludność

LUrUOSÖ MIEJSKA I WIEJSKA

Lata

1946 1950

1960

1965 1969

1598 1390 1806 1967 1993

w tysiącach 544

534 938 1054 1105

Udział

ludności miej sldą]

w odset­

kach 1054

856 868 913

890

34,0 38,4

51,9

53,6

55,3

W roku 1969 ludność ogółem wzrosła o 43,4

%

eunku do stanu w roku 1950, w tym w miastach 106,6 %, na wsi o 4

%.

Proces urbanizacji województwa obrazuje szcze­

gółowiej poniższa tablica

1

MIASTA I OSIEDLA

Miasta i osiedla według wielkości miasta

Lata Ogó­

łem

o liczbie ludności poniżej

3 tys.

5-10 110-50

50-100

tys. I tys. tys. |100 tys LICZBA MIAST

1950

32 22 9

1960 97

33

1968 98 32 39

2

1

1

Ludność 9

/dok./

Miasta i osiedla według wielkości

miasta

Lata o liczbie ludności

5 tys

1

10-50 50-100

tys. tys. tys.

LUDNOŚĆ W MIASTACH W TYSIĄCACH

1950 554 82 159 199 94

I960 959 141 217 400 64

1969 1103 106 256 483

152

117 126 Nastąpiły również istotne zmiany w strukturze źró­

deł utrzymania ludności

LUDNOŚĆ'POZA ROLNICTWEM I W ROLNICTWIE

Wyszczególnienie

Poza rolnictwem W rolnictwie

1950

I960

w odsetkach ogółu ludności 60,0

40,0

68,3 51,7

75.5 26.5

Zmiany powyższe nastąpiły w wyniku dynamicznego wzrostu gospodarczego i społecznego równolegle a którym następował wzrost liczby zatrudnionych w go­

spodarce uspołecznionej.

W okresie od 1950 roku zatrudnienie w gospodar­

ce uspołecznionej wzrosło o blisko 300 tys. osób tł o 75,1

%.

10 ^Ludność

ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ STAN WG PŁCI

Stan 31 12

Razem

Z tego Odsetek kobiet do ogó­

łu za-

Lata mężczyź­

ni kobiety

w tysiącach

oruunio—

nych

1950 385,1 264,2 120,9

#

31,4

I960 507,4 533,0 174,4 34,4

1969

Wskaźnik

674,4 397,3 277,1 41,1 1969

T95o 175,1

%

%

%

ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ WEDŁUG DZIAŁÓW GOSPODARKI NARODOWEJ

Dział gospodarki narodowej

1950 1969

Wskaźnik

m

wf tysiącach

Ogółem 385,1 674,4 175,1

Przemysł 205,9 333,2 161,8

Budownictwo 20,9 48,2

230,6

Rolnictwo 36,7 51,1 139,2

Leśnictwo 8,2 12,7 154,9

Transport 1 łączność 29,5 55,0 186,4

Obrót towarowy 31,0 48,8 157,4

Ludność ₁₁

ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ WEDŁUG DZIAŁÓW GOSPODARKI NARODOWEJ

Daiał gospodarki

narodowej

1950 1969

Wskaźnik

w

I iw tysiącach

Gos ^bodarka komuna

1-

Oświata, nauka 1 kultura

0 o brona zdrowia, opieka społeczna

1 kultura fizyczna Administracja i in­

stytucje wymiaru sprawiedliwości

Instytucje finanso­

we i ubezpieczeniowe Organizacje politycz ne 1 społeczne

Pozostałe

7,3 ^{24,2 331,5}

12,4 36,3 292,7

14,8 39,3 265,5

11,1 ^{10,2 91,9}

2,6 3,9 150,0

3,6 5,5 152,8

1,1 ^6,0 545,5

i

zatrudnionych ^w gospodar-

ce uspołecznionej województwa wrocławskiego obra­

zują następujące liczby

Poziom wykształcenia | 1956

W TYSIĄCACH OSÓB

1964

1966

Wyżese 7,7 10,9 12,9

Średnie zawodowe 22,8 33,8 52,3 Średnie ogólnokształ­ ^•

cące

15,0

12# Ludność

/dok./

Poziom wykształcenia! 1958 | 1964 | 1968 W TYSIĄCACH OSÓB /dok./

Zasadnicze zawodo­

we 22,0 42,0 73,5

Podstawowe 157,0 223,4 263,3

•

Niepełne podstawo­

we 175.0 - 151,5 135,5

NA 1000 ZATRUDNIONYCH

Wyższe 18 22 22

średnie zawodowe 56 68 90

średnie ogólno­

kształcące 35 30 33

Zasadnicze zawodo­

we ^{52 84 127}

Podstawowe 373 447 456

Niepełne podstawowe 439 304 235

Osiągnięty poziom wykształcenia zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej województwa aczkol­

wiek wykazuje istotną poprawę szczególnie w gru­

pach! średnie zawodowe i zasadnicze zawodowe,jeA relatywnie zarówno w stosunku do stanu w kraju,

jak i w stosunku do potrzeb gospodarki niewystar­

czający szczególnie w grupie pracowników z wyż­

szym wykształceniem i nadmierny w grupie zatrud­

nionych z podstawowym i niepełnym podstawowym wy­

kształceniem.

15

Ludność

udział ludności miejskiej W

Zatrudnienie

w gospodarce uspołecznionej

681 /jo.

udział kobiet wY*

15

INWESTYCJE

Inwestycje stanowiły główny czynnik rozwoju wo­

jewództwa w powojennym

25

W latach 1946 - 1969 nakłady Inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej osiągnęły wartość 112 mld zł, z czego na poszczególne podokresy przypa­

dałoś

Podokresy

1946 1951 1956 1961 1966

1950 1955

I960

1965 1969

Nakłady Inwesty­

cyjne w mld zł wg cen z 1961 r

3,9 13,4

20,1

37.8

36.8

Nakłady

1946-1969 = 100 3,5

12,0

17,9 33.8

32.8

Najwyższe tempo Inwestowania przypada na lata 1961 - 1969, w których poniesiono 66,6 %, a w przemyśle 68,6 % łącznych nakładów całego powojen­

nego okresu.

Poziom nakładów Inwestycyjnych według rodzajów w latach 1946 - 1969 przedstawia tabelas

Inwestycje

L ata

Wyszczególnienie 1946 |

1 ¹⁹⁵⁰ |

- ceny z 1961r,

1950

=100 Nakłady ogółem

w tym na

110 2017 5477 11000 545,4 - roboty budowlano-

montażowe 73 1190 2587 5621 472,3 - zakup maszyn i

. urządzeń 31 694 2438 4730 681,6 Polska = 100 # 5,8 6,3 6,1 105,2

1/ Dane nleostateczne.

W strukturze rodzajowej inwestycji zmiany szły w kierunku szybszego tempa wzrostu nakładów na za­

kup maszyn 1 urządzeń, co powodowało wzrost tech­

nicznego wyposażenia pracy•

Równocześnie zmniejszał się udział robót budowlano montażowych i o ile w latach 1945-1950 na roboty w gospodarce uspołecznionej wydano około 62,0

%

łu nakładów, a w 1951 - 1955 - 54,2

%9

%%

niem inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej województwa /priorytetowych/ - udział

robót budowlano-montażowych kształtował się na po- zloinle około 50,0 '/>.

Inwestycje 17

Wyszczegól­

nienie

1961 nakłady w mldzł Ogółem

Produkcyjne Niepro­

dukcyjne

Gospodarka uspołecznio­

na

Gospodarka nieuspołecz ni ona

udział w

%

nakłady w mld zł

udział w

%

100 11,5 100 85,8 9,8 95,5 14,2 1,7 4,5 95,8 11,0 95,9

4,2 0,5 4,1

1961

=100

158,4 170,1

226,2

Poziom nakładów wg działów gospodarki narodowej w latach 1956-69 prezentuje tablicai

WyflZOHAffól Tli Ani A

Nakłady lat 1956 - 1969 w mld zł

Struktura

%

Ogółem 94,8 100,0

w tym

Przemysł 56,7 59,8

Rolnictwo i leśnictwo 11,4 12,0

Transport i łączność 8.1 8,5

Budownictwo 2,4 2,6

Obrót towarowy 2,5 2,4

Działy nieprodukcyjna. 15,9 14,7 w tym gospodarka ko­

munalna i

10,2 10,8

mieszkaniowa

V 1969 - dane nieostateczne.

18 Inwestycje

W wyniku poniesionych nakładów w każdym dziale uzyskano istotne efekty, z których tylko w latach

1961 - 1968 można wymienić:

W przemyśle rozbudowano wiele zakładów oraz zbudowano szereg nowych,w tym okręgi przemysłowe s turoszowski i lubińsko-legmicki•

W rolnictwie oddano do użytku m.in, 11*537 bu­

dynków, w tym 4583 inwentarskich, zmeliorowono 108,6 ty8. ha gruntów ornych i 43,0 tys. ha łąk i pastwisk,

W transporcie zbudowano m.in. 38,8 km nowych dróg kołowych, 81 mostów i wiaduktów, przebudowano 985 mostów, zakupiono 267 autobusów dla transportu komunalnego,

W

dukcyjnego i mechanizację prac budowlanych.

Na potrzeby handlu wewnętrznego przekazano 1179 obiektów o łącznej kubaturze 1134 tys.

W grupie inwestycji nieprodukcyjnych, obok bu­

downictwa mieszkaniowego oddano do użytku m.innymi 130,8 km sieci wodociągowej, 45,1 km sieci kanalia zecyjnej,

23,2

1

, w tym 1374 izby lekcyjne.

Główne tendencje w kierunkach inwestowania w latach 1956 - 1969 ilustruje tablica

1

Inwestycje

1956

|I

Wyszczególnienie w milionach zł ceny z 1961 r.

w od­

set­

kach

1956

=100 Ogółem 3024,0 11000,0 100,0 362,5 Przemysł 1588,5 6525,0 57,5 398,2 Budownictwo

52,2

300,8

Leśnictwo 16,4 55,0 0,3 201,2

Transport i

łączność 555,0 1012,0 9,2 285,1

Obrót towarowy 68,0 565,0 3,3 533,8 Gospodarka komunal­

na i mieszkaniowa 288,7 1199,0 10,9 415,3 w tym gospodarka

mieszkaniowa 254,5 979,0 8,9 384,6 Oświata, nauka 1

kultura

154,1

209,0

Ochrona zdrowia,

opieka społeczna i kultura fizyczna

152,0 1,2

Pozostałe 45,0 55,0 0,3 73,3

Z ogółem przypada nas

1 mieszkańca w zł 186? 5517 z 295,5 1 kur w tys. zł 161,2 581,5 X 360,6 x/ 1969 r. - dane nieostateczne.

Efekty działalności inwestycyjnej znalazły swój wyraz we wzroście wartości środków trwałych.

20 Inwestycje

Wartość brutto środków trwałych w przedsiębior­

stwach uspołecznionych.

Wyszczegól- niesie

I960 || 1 9 <S 8 w milionach złotych -

- ceny bieżące I960 a 100

Ogółem 113802 14548? 127,8

w tym

przemysł 44631 65960 147,7

Poziom wartości brutto środków trwałych w uspo­

łecznionych przedsiębiorstwach przemysłowych woje­

wództwa wrocławskiego tak w przeliczeniu na 1 mie- ezkahca, jak i na 1 km przewyższa znacznie odpo­2 wiednie wskaźniki ogólnokrajowe.

Dowodzi tego poniższe zestawienie:

Wyszczegól-

Wartość brutto środków trwałych w

tysiącach złotych - wg cen bieżących nienie

na 1 mieszkańca na 1 km*

1961 1968 1961 1968

Polska 16,7 24,6 1606,0 2554,0

Województwo

wrocławskie 25,0 #,2 2460,0 5486,0

Nokhdy inwestycyjne

.

Mid zł

(cery stałe)

EPH&vi

w tym roboty budowlano

1

montażowe w */*

3X7

... ■

ÄQS

22

Produkcja globalna przemysłu

(ceny porównywalne)

1950 1955

60

23

PRZEMYSŁ

Stanowi podstawowy dział produkcji materialnej w strukturze gospodarczej województwa.

Okres powojennego

25

twa charakteryzująi wysoka dynamika rozwoju oraz istotne zmiany w strukturze branżowej,

W porównaniu z 1950 r, produkcja globalna do 1969 r, wzrosła blisko sześciokrotnie /w stosunku do poziomu z 1946 r, nawet kilkunastokrotnie przy czym wzrost produkcji środków wytwarzania /grupa A/ był znacznie szybszy od wzrostu produk­

cji przedmiotów spożycia /grupa B/,

Przeciętne zatrudnienie w tym czasie wzrosło z 196 tys. osób do 314 tys. w 1969 r. t,j, o 60

PRODUKCJA GLOBALNA I PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE W PRZEMYŚLE

Wyszczególnienie 1950 1960 1965 1969 Produkcja globalna w mld

zł _13,2 33,8 33,3 74,3

wskaźnik 1950 = 100 100 257 405 560 Przeciętne zatrudnienie

w tys. osób 196 241 276 314

wskaźnik 1950 = 100 100 123 141 160

24 Przemysł

Tempo wzrostu produkcji przemysłowej nie było jednakowe w każdym podokresie 25-lecia. Zróżnico­

wanie podstawowych wskaźników w tym zakresie ilu­

struje zestawienie i

Lata

Dynamika ., produkcji '

globalnej

Średnie roczne tempo

wzrostu

Udział w produkcji

krajowej w ostatnim

roku

podokresu w proc entaoh

1951 - 1955 172 11,6 7,3

1956 - I960 149 8,2 6,9

1961 - 1965 158 9,6 7,3

1966 - 1969 158 8,4 7,3

1951 - 1969 II 560 9,5 7,3

1/ Stosunek produkcji ostatniego roku podokresu do produkcji z ostatniego roku poprzedniego podokresu.

Do 1950 r.odbudowano w województwie szereg poważ­

nych zakładów przemysłowych, jak: Zakłady Wytwór­

cze Urządzeń Radiowych w Dzierżoniowie, Fabryka Maszyn Papierniczych w Cieplicach,Zakłady Wytwór­

cze Elektroniki Motoryzacyjnej w Świdnicy. Uru­

chomiono ośrodki przemysłowe w Dzierżoniowie»Bie­

lawie, Kamiennej Górze i Wałbrzychu oraz kopalnie Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego.

W latach 1951 - 1955 uruchomiono duże nowe

Przemysł 25

obiekty przemysłowe, m.in.i w Wizowie pod Boles­

ławcem fabrykę kwasu siarkowego, Jelczańskie Za- kłady Samochodowe, Zakłady Celulozy i Włókien Sztucznych "Celwiskoza" w Jeleniej Górze /jeden z największych tego rodzaju zakładów w Polscy

W okresie lat 1956 - I960 rozpoczęto budowę turoszowskiego okręgu paliwowo-energetycznego.

Lata 1961 - 1965 to szczególnie rozwojowy etap w przemyśle województwa wrocławskiego. W tym okre­

sie zainwestowano w przemysł w województwie około 24 mld zł, to jest prawie 4 mld więcej niż w prze- oiągu poprzednich 15 lat 1945 - I960.

Główne kierunki nakładów inwestycyjnych w tym cza­

sie to: miedziowy kombinat górniczo-hutniczy w rejonie Lubinia 1 Legnicy, turoszoweki okręg pa­

liwowo-energetyczny, rozbudowa Dolnośląskich Za­

kładów Przemysłu Organicznego "Rokita", rozbudowa Jelczańskich Zakładów Samochodowych "Jelcz".

Łata 1961 - 1965 charakteryzują się ponadto: uk­

ształtowaniem w województwie /obok starego wał­

brzyskiego okręgu przemysłowego ze Świdnicą, Dzierżoniowem, Nową Rudą i Kamienną Górą/ dwóch Bowych okręgów przemysłowych: turoszewskiego oram lubińsko-legniokiego.

W latach 1965 - 1969 produkcja przemysłowa wo­

jewództwa wzrosła o %, zatrudnienie w prme- myśle o 14

%.

Osiągnięta w 25-leciu i utrzymująca się nadal wy­

soka dynamika produkcji w województwie ^Wroclaw*-

26 Przemysł

skim, niejednokrotnie wyższa od przeciętnej kra­

jowej, zasługuje na tym większą uwagę, ponieważ województwo to jest jednym z najsilniej uprzemy­

słowionych regionów w Polsce.

Odbudowa i rozwój przemysłu województwa w 25- leciu oparte zostały w głównej mierze na dużych nakładach inwestycyjnych.

Łącznie w latach

1945

mysł województwa 65 mld złotych, z czego 45 mld, t.j. 69*2

%

Szczególną cechą przemysłu w województwie jest jego wielogałęziowy charakter i zróżnicowane tempo wzrostu.

Przemysł województwa osiągnął wiodącą rolę w Polsce w wielu specjalnościach technicznych jak m.in.x energetyka zawodowa zużywająca węgiel bru­

natny, górnictwo odkrywkowe, w tym górnictwo wę­

gla brunatnego, górnictwo i hutnictwo miedzi,pro­

dukcja maszyn i urządzeń papierniczych, produkcja taboru samochodowego i kolejowego, produkcja su­

rowców budowlanych i drogowych oraz ceramiki, ma­

teriałów ogniotrwałych 1 wyrobów szklarskich.

Zróżnicowanie tempa wzrostu różnych gałęzi prze­

mysłu powodowało zmiany w jego strukturze branżo­

wej.

Przemysł ₂₇ DYNAMIKA I STRUKTURA PRODUKCJI

GLOBALNEJ PRZEMYSŁU USPOŁECZNIONEGO WEDŁUG GAŁĘZI PRZEMYSŁU

Gałęzie przemysłu /metoda zakładowa/

Ogółem

Wytwarzanie energii elektrycznej i

cieplnej

Przemysł paliw

Hutnictwo żelaza Hutnictwo metali nieżelaznych

Przemysł maszynowy 1 konstrukcji

detalowych

Przemysł elektro­

techniczny

Przemysł środków transportu

Przemysł metalowy Przemysł chemiczny Przemysł gumowy

Przemysł materia- łów budowlanych

Przemysł szklarski

Przemysł porcelano- wo-fajansowy

Przemysł drzewny Przemysł papier­

niczy

I960 1968

I960 = 100

158,1 475,7

137,7 130,4

555,1 139,9 114,7 150,8 197,8 231,5 364,9

232,2 363,0 314,5

178,8

170,4 391,7

169,1

150,6

w odsetkach 196,7 100,0 100,0

10

7,8

0.1

5,0

1.8 1.1

6,1

7.2 0,4 5,4

5.2

122,5 156,2

7.0 9.0 5,2 9.0 0,4 4.1

1,6

1,0

4,0

2,6

28 Przemysł

DYNAMIKA I STRUKTURA PRODUKCJI

GLOBALNEJ PRZEMYSŁU USPOŁECZNIONEGO WEDŁUG GAŁĘZI PRZEMYSŁU /dok./

Gałęzie przemysłu /metoda zakładowa/

1965 | 1968 | I960 = 100

I960 1968

w odsetkach Przemysł poligra­

ficzny

Przemysł włókien­

niczy

Przemysł odzieżowy Przemysł skórzano-

obuwniczy

Przemysł spożywczy Inne gałęzie

przemysłu

144.1 143,7 154.2 91,5 117,4 300,6

168,3 186,0 197.9 107,5 126.9 551,2

0,2

16,2 3,6 4,2 20,5 0,7

0,2

15.2 3,6 2.3

13.2

1.3

Przy wzroście produkcji wszystkich gałęzi prze­

mysłu, najwyższą dynamikę osiągnęły gałęzie decy- dujące o intensywnym rozwoju innych gałęzi prze­

mysłu i całej gospodarki narodowej.

Należą do nicht przemysł maszynowy 1 konstrukcji metalowych, elektrotechniczny, środków transportu

oraz metalowy /zwane potocznie przemysłem elektro­

maszynowym/. Udział tych gałęzi przemysłu w pro­

dukcji wzrósł z 13,2

%

%

1968 r. Rozmiary produkcji tych gałęzi były w 1968 roku wyższe o

255,6 %

0 znaczeniu niektórych gałęzi przemysłu wojewódz - twa dla gospodarki narodowej dowodzi miejsce,jakie

Przemysł

29

zajmowały one w 1968 roku w skali kraju, a miano­

wicie:

Pierwsze: w przemyśle wytwarzania energii elektry­

cznej, szklarskim 1 porcelanowo-fajanso- drugie:

trzecie:

czwarte:

piąte:

wym,

w przemyśle paliw, drzewnym, papierni - czym i włókienniczym,

w przemyśle elektrotechnicznym i odzie­

żowym,

w przemyśle metali nieżelaznych,materia­

łów budowlanych i skórzano-obuwniczym, w przemyśle chemicznym.

Imponująco również wygląda udział w produkcji kra­

jowej /1969 rok/ szeregu wyrobów, wśród których hałeży wymienić: rudy miedzi /100

%/

odbiorniki radiowe i radiole /53»5> %/# tkaniny lniane i pakulane /48,0 %/, autobusy /43,8 %/,tka­

niny jedwabne /33*6 %/, wyroby przemysłu obuwnicze­

go /

23,9

&a 100 % /16,4 %/, koks /13,5 %/•

Przemysł województwa wrocławskiego to nie tylko jeden z głównych dostawców wyrobów na użytek kra­

jowy, lecz także jeden z największych w kraju eks­

porterów.

Dostawy produkcji eksportowej w latach 1963 - 1969 osiągnęły wartość 37*6 mld zł/w cenach reali­

30 Przemysł

zacji/, co stanowi około 10

%

Wartość dostaw eksportowych w 1969**. była o 75»

3%

większa niż w roku 1963.

W ostatnich latach obserwuje się też szereg pozy­

tywnych zmian w strukturze eksportu polegających głównie na utwierdzaniu znaczenia dostaw maszyn

1 urządzeń oraz zwiększanie eksportu towarów kon­

sumpcyjnych pochodzenia przemysłowego, /te ostat­

nie stanowią już 32

%

Takie wyroby przemysłowe województwa jakiauto­

busy, wagony kolejowe, porcelana stołowa, gips, koks, węgiel brunatny i kamienny, tkaniny lniane, pianina, maszyny 1 urządzenia budowlane, wyroby

farmaceutyczne, odbiorniki telewizyjne stanowią w eksporcie główne pozycje.

DOSTAWY EKSPORTOWE IRODUKCJT PRZEMYSŁOWEJ WOJEWÓDZTWA

Lata

Dostawy

eksportowe w min zł

cen reali­

zacji

Wskaźnik

1963 = 100

Udział w

%

pro dulce j i przemysłów województw

1963 3,9 100,0 9,3

1964 4,8 123,1 10,5

1965 5,1 131,6 10,3

1966 5,2 132,3 9,7

1967 5,4 137,3 9,6

1968 6,3 161,2 10,2

1969 6,9 175,5 9,0

51

BUDOWNICTWO

Olbrzymie potrzeby inwestycyjne i remontowe Województwa, zarówno w sferze produkcji material­

nej , jak też w dziedzinie inwestycji służących bezpośrednio zaspokojeniu potrzeb ludności, stymu­

lowały stały rozwój budownictwa#

W latach 1956 - 1969 produkcja budowlano - mon­

tażowa przedsiębiorstw położonych na terenie wo­

jewództwa wrocławskiego wzrosła przeszło dwu i pół- krotnie, przyczyn w roku 1969 osiągnęła wartość 5283,5 min zł#

Przeciętne zatrudnienie ogółem /łącznie z dzia­

łalnością pomocniczą i usługową/ wzrosło w tym Gzasie o ok. 48%, w tym robotników produkcji pod­

stawowej o ok. 31 %# Bezmiary zatrudnienia w 1969r Wynosiły: ogółem 21169 osób, w tym robotników pro­

dukcji podstawowej 12899 osób.

Aktualnie na terenie województwa działają 54 Przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, a przy więk- l szych jednostkach, głównie przemysłowych istnieją 53 samodzielne oddziały wykonawstwa inwestycyjnego.

W ekonomicznej strukturze produkcji budowlanej Przedsiębiorstw .dominują roboty inwestycyjne,

z

tendencją dalszego wzrostu ich udziału.

32 Budownictwo

Prezentuje to zestawieniei

Struktura ekonomiczna produkcji własnych przed­

siębiorstw!

— ■' ■ 1— 1 .... ... .. —"

Wyszczególnienie

1961 || 1969 w odsetkach

Produkcja bud.mont. ogółem z tego w zakresie

100,0 100,0

- inwestycji 58,5 67,9

- kapitalnych remontów 24,8 18,8 - budownictwa tymczasowego 0,8 1,6

- pozostałych robót 15,9 11,7

Pomimo wzrostu rozmiarów produkcji własnych przedsiębiorstw budowlanych województwo wrocław­

skie nie było nigdy samowystarczalne w potrzebną moc przerobową budownictwa# Np#w 1969 r.produkcja

"własnych" przedsiębiorstw, wykonana na własnym terenie, stanowiła tylko 38,3% ogólnego przerobu wykonanego w województwie. Przeważająca część produkcji wykonywana była przez przedsiębiorstwa z terenu/ m, Wrocławia, bądź innych województw#

Rozmiary produkcji budowlanej oraz występujące tendencje zarówno w odniesieniu do produkcji wy*

konanej na terenie województwa, jak 1 do produk­

cji wykonanej wyłącznie przez przedsiębiorstwa

%

terenu województwa, obrazuje drugostronna tabli­

ca i

Budownictwo 33

1956 I11960 I 1969 Wyszczególnienie w min zł-c.bież.

zatrudnienie w osobach

1956

=100 Produkcja budowlano - mon­

tażowa wykonana na terenie

woj« wrocławskiego • 2853 5886 Produkcja budowlano - mon­

tażowa uspołecznionych przede, budowl ano-mont aż.

•

mających siedzibę na

terenie woj.wrocławskiego 896 1097 2284 54.9

W strukturze rodzajowej produkcji budowlanej wykonanej na terenie województwa w latach 1967-69 najpoważniejszą część stanowiło budownictwo prze­

mysłowe. Ilustracją tego jest zestawieniei

Rodzaje budownictwa 1967 1969

Ogółem 100,0 100,0

budownictwo ogólne 29,5 29,5

budownictwo przemysłowe 40,3 58,1 budownictwo inżynieryjne 17,0 17,2 budownictwo linii energetycznych,

telekomunikacyjnych i innych

obiektów łączności 4,8 5,7

roboty melioracyjne 2,0 2,4

pozostałe roboty rolne i leśne

/inwestycyjne/ 0,2 0,0

roboty montażowe 6,2 7,1

Budownictwo

Budownictwo mieszkaniowe

W latach 1956 - 1969 oddano do użytku na tere­

nie województwa wrocławskiego /łącznie z nowymi

mieszkaniami uzyskanymi w wyniku kapitalnych remo­

ntów/ 74424 mieszkania, 206569 izb mieszkalnych o łącznej powierzchni użytkowej mieszkań 5466 tys m. 2 Od 1951 - 1969 oddano do użytku ogółem 250569 izb mieszkalnych, z tego na gospodarkę uspołecznioną przypada 225015 izb.

Realizacja budownictwa mieszkaniowego w zakre­

sie mieszkań, izb mieszkalnych i powierzchni użyt­

kowe j mieszkań w podokresach lat 1956-1969 przed­

stawia się następująco:

Wyszczególnienie Podokresy lat

m-mieszkania

i-izby mieszkalne p-powierzchnia uży­

tkowa mieszkań

w tys

1956 -I960

1961 -1965

1966

-1969 1956- I960

=100 w liczbach

bezwzględnych

Ogółem m

i P

18902 52399 994

26136 76072 1211

29386 78098 1261

155,5 149,0 126,9

V7 tym jn

miasta i

P

14093 39074 696

24021 69194

1075

25715 66217 1041

182.5 169.5 149.6

Gospodarka: m

uspołeczniona i P

18090 49880 939

25263 7280?

1146

_27804 71482

1131

153,7 143.3 120.4

ni ouBpołecz- ^m

ni one i

P

812 2519 55

873 3265

65

1582 | 6616

130

315:1

236,4

Budownictwo 35

średnie roczne tempo przyrostu budownictwa mieszkaniowego w latach 1956 - 1969 w zakresie mieszkań wynosiło 10,9/6, izb mieszkalnych 10,4 % powierzchni użytkowej mieszkań 8,7 %•

Przeciętna roczna liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 1966 - 1969 wynosiła: 7547 miesz-

p

kań, 19525 izb mieszkalnych i 515 tys m powierz­

chni użytkowej mieszkań i była wyższa od przecię­

tnych z lat 1961 - 1965 w zakresie mieszkań o 40,6 %, izb mieszkalnych o 20,5% i powierzchni użytkowej mieszkań o

50

2

tach 1956 - I960 kolejno o 94,4%,

86

5

Udział miast w budownictwie mieszkaniowym w za­

kresie oddanych izb mieszkalnych w latach 1966 - 1969 wynosił 84,8%.

#

Najbardziej znamiennym momentem w rozwoju bu­

downictwa mieszkaniowego w ostatnich latach jest wielka ekspansja spółdzielczości mieszkaniowej, natomiast zmniejszanie się udziału budownictwa rad narodowych.

Udział budownictwa spółdzielczego w ogólnych rozmiarach budownictwa w zakresie izb mieszkal­

nych wynosił w latach 1956 - i960 0,5%, 1961-1965 5,6% i 1966 - 1969 57#0%. /Dla porównania podaje się, że efekty spółdzielni budownictwa mieszka­

niowego wynosiły w 1956 r - 18 mieszkań, 54 izby mieszkalne o 1 tys m2 pow. użytkowej mieszkań, natomiast w 1969 r. - 5552 mieszkania, 9591 izb

mieszkalnych o 145 tys m2 pow. użytk. mieszkań/.

36 Budownictwo

Udział budownictwa rad narodowych wynosił w latach 1956 - 1060 22,8%, 1961-4965 49,6% i 1966-

1969 22,9*.

Liczbę mieszkań, izb mieszkalnych oddanych do użytku w latach 1956 - I960, 1961 - 1965,1966-1969

na 1000 ludności, 1000 zawartych małżeństw oraz 1000 osób przyrostu naturalnego ilustruje poniższa tablicas

Wyszczególnienie

Mieszkania Izby

mieszkalne na

1000 lud­

ności

na 1000 zawar­

tych

małżeń­

stw

na 1000 lud­

ności

na 1000 osób

przyros­

tu natu­

ralnego Ogółem

1956 - I960 2,2 224 6,1 259

1961 - 1965 2,8 397 8,0 556

1966 - 1969 3,7 4?8 9,8 938

w tym Miasta

1956 - I960 3,3 302 9,1 393

1961 - 1965 4,8 620 13,8 990

1966 - 1969 5,9 759 15,3 1611

37

ROLNICTWO

Rolnictwo województwa w okresie minionego 25- lecia uległo istotnym przeobrażeniom*

Aktualnie charakteryzuje się ono wysokim poziomem produkcji.

Szczególnie korzystne wyniki uzyskane zostały w zakresie produkcji roślinnej.

W strukturze zasiewów zaszły zmiany polegające głównie na zwiększeniu obszaru upraw pszenicy i Koślin przemysłowych.

Wyszczególnienie

L a t a

I960 1I 1969 w odsetkach

runty orne razem 100 100

tym

4 zboża 54,5 51.8

w tym pszenica 21,0 28,3

ziemniaki 14,0 15,6

przemysłowe 7,6 10,3

W parze z częściowym zmniejszaniem się udziału Powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni

województwa na skutek procesów urbanizacji i

38 Rolnictwo

uprzemysłowienia zwiększeniu ulegał stopień wyko­

rzystania gruntów ornych pod zasiewy.

Potwierdzają to następujące wskaźniki:

%-owy udział powierzchnit Lata

użytków

rolnych w

powierzchni ogółem

gruntów ornych w powierz­

chni użyt­

ków rolnych

zasiewów w powierz­

chni

gruntów ornych

I960 63,9 61,0 94,3

1969 61,0 74,6 99,5

Postępujący proces intensyfikacji produkcji

roślinnej rolnictwa wyraził się we wzroście plo­

nów, pod względem których województwo wrocławskie znajduje się obecnie na jednym z pierwszych miejsc w kraju.

Plony głównych ziemiopłodów w latach 1946 - 1969 były następującet

#

Ziemiopłody

Lat a

1946 || 1950 I I960 1969 w g/ha

_ i

4 zboża 9,1 14,0 20,6 25,2

w tym pszenica 9,0 14,2 22,2 26,0

żyto 8,9 14,6 17,7 20,9

jęczmień 8,7 14,1 21,2 28,4

Rolnictwo

Ziemiopłody

L a t; a

1946 |

1950

owies 9,9

13,0

Ziemniaki 150 153 147 187

Buraki cukrowe 191 218 291 279

Wzrost plonów oraz rozbudowa bazy rolniczej produkcji nasiennej pozwoliły na zmianę wojewódz­

twa wrocławskiego z importera na eksportera ma­

teriału siewnego.

Zwiększenie towarowości dolnośląskiego rolnic­

twa było istotnym dorobkiem minionych lat.

Podnosząca się wartość produkcji globalnej rol­

nictwa , która dla województwa wrocławskiego na 1 ha użytków rolnych wynosiła 9551 sł w roku 1958

i 16769 zł w roku 1968, a więc wzrosła prawie ćtou- krotnie /1?5|6 %/, zapewniła rolnikom osiąganie dochodów umożliwiających finansowanie rosnących nakładów na produkcję, inwestycje i poprawę potiLo-

mu życia mieszkańców wsi,

W latach 1958-1969 skupiono w województwie ogółem 4,2 min ton 4 zbóż, w tym 2,8 min ton pszenicy,

oraz 2,6 min ton ziemniaków.

Skup zbóż konsumpcyjnych i ziemniaków w po­

szczególnych podokreoach kształtował się nastę­

pująco i

40 Rolnictwo

Podokresy lat Ziemiopłody

1956 - - 1960

1961 -

- 1965 1966 - 1969 w tys ton

1956 - - I960

= 100 4 zboża 1139,2 1402,2 1614,0 141,7

w tym pszenica 688,3 989,3 1146,0 166,5 żyto 292,4 221,8 242,4 82,9

jęczmień 112,4 153,4 154,5 137,5

owies 46,1 37,7 71,1 154,2

Ziemniaki 752,2 1017,8 848,4 112,9 Główne tendencje w gospodarce hodowlanej w o- kreeie

25

Zwierzęta gospodar­

skie

Lata

1946 1950 I960 19 6 9 w sztukach na 100 ha

użytków rolnych

Bydło 13,5

32,6

Trzoda

chlewna 3,8 33,1 53,1 52,3 158,0

Konie I 4,1 11.5 12,1 11,2 97,4

1950 i

=

100