"Quelle zur Geschichte des Neisser Bistumslandes auf der drei ältesten Neisser Lagerbücher", wyd. Kurt Engelbert, Würzburg 1964 : [recenzja]

Tazbirowa, Julia

"Quelle zur Geschichte des Neisser

Bistumslandes auf der drei ältesten

Neisser Lagerbücher", wyd. Kurt

Engelbert, Würzburg 1964 : [recenzja]

Przegląd Historyczny 57/4, 647

1966

Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,

gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych

i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie

w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,

powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego

i kulturalnego.

Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki

wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach

dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.

R E C E N ZJE ₆₄₇

dane w dość dziwnej proporcji, skoro jezuitom, którzy odegrali tak ogromną rolę w ówczesnym kościele i społeczeństwie poświęcono tyle samo m iejsca co lazarzy- stom czy bożogrobcom. A utor nie zajął się przyczynami rozrostu zakonów: to nie tylko mnogość pobożnych fundacji, ale i wyż demograficzny, chęć znalezienia ła ­ tw ych źródeł utrzym ania pchały ludzi w ich mury. A utor nie zainteresow ał się również bliżej funkcją zakonów w ówczesnym życiu społecznym; pobieżne omó­ w ienie szkolnictw a i m isji (s. 11598—1605) nie mogło w ypełnić tej luki. Z niew ia­ domych względów w reszcie m arginalnie tylko om ówił zakony żeńskie.

W alory dwóch ostatnich szkiców (A. Stanowskiego i E. Jabłońskiej-D eptuła) polegają głównie n a zaw artych w nich inform acjach o wielkości diecezji i parafii oraz liczbie kleru świeckiego i zakonnego. Takie ujęcie zagadnienia, bez próby pokazania szerszych perspektyw , jest jednak uspraw iedliw ione brakiem gruntow - niejszych opracow ań n a tem at kościoła polskiego w X IX —X X w.

Mimo powyższych zastrzeżeń dla każdego a u to ra przyszłej syntezy dziejów kościoła w Polsce om awiany przez nas podw ójny n u m er „Znaku” będzie stanowić cenną i niezastąpioną pomoc, m. in. dzięki zaw artym w nim m ateriałom staty ­ stycznym.

Tadeusz Lalik, Janusz Tazbir

Quellen zu r Geschichte des Neisser Bistum slandes a u f Grund der drei ältesten Neisser Lagerbücher, wyd. K u rt E n g e l b e r t , „Quellen

und D arstellungen zur schlesischen G eschichte” t. X, Holzner Verlag, W ürzburg 1964, s. 249.

Badacze dziejów Śląska uzyskali cenne w ydawnictwo źródłowe, stanowiące po­ żyteczne uzupełnienie źródeł do dziejów tej ziemi. W ydawca opublikował trzy n a j­ starsze inw entarze nyskie z odpisów sporządzonych w latach 1920—1921 przez A ugu­ sta M ü 11 e r a. Oryginały inw entarzy przechowywane swego czasu w Archiwum Państw ow ym we W rocławiu zaginęły w czasie II w ojny światowej.

Z trzech inw entarzy nyskich pierwszy z la t 1360—1393 zawierał odpisy doku­ m entów w pełnych tekstach, pozostałe zaś dw a regesty dokum entów z czasów bi­ skupstw a P rzecław a z Pogorzeli z la t 1368—1376 oraz w akansu na stolicy w roc­ ław skiej 1376—1383.

W ydawca, m ając do dyspozycji jedynie regesty sporządzone przez M üllera, po­ traktow ał w szystkie trzy inw entarze łącznie. Wszystkie dokum enty ułożone są w kolejności chronologicznej, podczas gdy w układzie inw entarzy w ystępują za­ kłócenia, zwłaszcza że inw entarze zaw ierają także pew ną liczbę dokum entów s ta r­ szych (od 1263 r.) i grupę późniejszych <1384—1412). Pierw otny układ dokum entów m ożna jednak odtworzyć, ponieważ każdy regest zaopatrzony jest w notatkę za­ w ierającą określenie inwentaTza i num er karty.

W m yśl intencji w ydaw cy opublikowane dokum enty stanowią kontynuację serii „Regesten zur schlesischen Geschichte”, której ostatni tom, w ydany w r a ­ m ach „Codex diplim aticus Silesiae” w 1925 r. sięga do ro k u 1342.

Regesty opracow ane są wzorowo, nazwy m iejscowe objaśnione w tekście, w y­ daw nictw o zaopatrzone w indeks osób i miejscowości oraz zestawienie bibliografii. W artość w ydaw nictw a podnosi fakt, że oryginały inw entarzy zaginęły. Jeżeli bowiem m ożna dyskutow ać o celowości publikow ania regestów istniejących i do­ stępnych dokumentów, tu taj wzgląd te n nie wchodzi w rachubę, ponieważ ogłosze­ nie istniejących regestów jest jedynym środkiem uratow ania dużej p artii doku­ m entów przed całkow itym zapomnieniem.