1. Wartość przedsiębiorstwa

(1)

8

Jolanta Żukowska

^∗

KREATORY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Wstęp

W dobie ogólnego relatywizmu z jednej strony i poszukiwania wartości z drugiej strony, kiedy to dotychczasowe teorie i doktryny ekonomiczne po- niosły w większym lub mniejszym stopniu klęskę, naukowcy wciąż poszukują nowych sposobów opisu rzeczywistości i wpływu na tę rzeczywistość. Py- tania rodzą się również w obszarze wartości przedsiębiorstwa i zarządzania tą wartością. Jakie czynniki mają wpływ na wartość przedsiębiorstwa? Czy wartość księgowa, dochodowa jest wystarczającą miarą wartości podmiotu? Jaki model spełniałby oczekiwania inwestorów i innych zainteresowanych instytucji również w aspekcie wyceny wartości niefinansowych danego podmiotu? Obecnie ekonomiści stoją przed nowymi wyzwaniami uwzględniania różnych aspektów ciągle zmieniającej się rzeczywistości i tworzenia modeli wyceny całych firm i poszczególnych zasobów czy nośników tych zasobów oraz miar praktycznych niepozbawionych „ludzkiej twarzy”, czyli uwzględnia- jących czynniki niefinansowe a także przypadkowe.

Coraz większego znaczenia nabiera stworzenie modelu określającego wartość podmiotu, który respektowałby nie tylko tak ważne zasoby finansowe, ale również uwzględniałby wartości niefinansowe – wewnętrzne, które również generują potencjał rozwojowy, przewagę konkurencyjną.

Taki całościowy model, pozbawiony subiektywizmu i spekulacji, który uwzględniałby wartości niefinansowe, jest pożądany przez rynek a szczegól- nie przez właścicieli, inwestorów i innych uczestników.

W pracy zajęto się określeniem wpływu różnych czynników na wartość przedsiębiorstwa ze szczególnym uwzględnieniem wartości niefinansowych,

∗ Adiunkt w IZW, KNoP, SGH Warszawa.

(2)

w tym kapitału intelektualnego, którego ważnym elementem jest kapitał ludzki.

W pracy podzielono czynniki kształtujące wartość przedsiębiorstwa na kreatory wartości – finansowe i niefinansowe i podjęto próbę określenia siły wpływu tych wartości na wartość przedsiębiorstwa.

1. Wartość przedsiębiorstwa

W rachunkowości wyróżnia się:

– wewnętrzną wartość firmy, – nabytą wartość firmy,

– skonsolidowaną wartość firmy.

Wewnętrzna wartość firmy wynika z różnicy między rynkową wartością przedsiębiorstwa a jego wartością księgową. Niestety tej wartości nie wykazu- je się w księgach rachunkowych. Nabyta wartość firmy wynika z faktu przeprowadzenia transakcji kupna-sprzedaży przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części. Jest różnicą między ceną nabycia a wartością godziwą nabytych aktywów. Wyższa wartość nabycia świadczy o dodatniej wartości firmy i jest wykazywana w aktywach firmy¹³⁰.

Skonsolidowana wartość firmy pojawia się przy dokonywaniu konsolidacji sprawozdań finansowych i powstaje poprzez porównanie ceny nabycia udzia- łów z proporcjonalną do praw własności częścią wartości godziwej aktywów netto jednostek podporządkowanych (zależnych, współzależnych lub stowa- rzyszonych)¹³¹.

W wyniku przeprowadzania przez podmioty różnych zmian (przejęć, łą- czenia się, sprzedaży, określenia wielkości podatków, zmiany formy prawnej itd.) pojawia się konieczność przeprowadzenia wyceny całego podmiotu lub zorganizowanej jego części. Wartość przedsiębiorstwa jest ustalana w zależ- ności od zapotrzebowania grup interesariuszy, od sytuacji, kompetencji, pre- dyspozycji wyceniających oraz w zależności od wykorzystanych metod i może mieć różną wartość.

Tak, więc, wartość przedsiębiorstwa rozumiana, jako wartość majątku może mieć wymiar bilansowy, bilansowy skorygowany, odtworzeniowy, likwidacyjny.

Wartość przedsiębiorstwa rozumiana, jako wartość przyszłych korzyści do osiągnięcia przez podmiot będzie miała wymiar szacowanych i dyskontowa- nych przepływów. Wartość rozumiana, jako wynik porównań będzie wykorzy- stywała różne wskaźniki podobnych spółek notowanych na giełdzie. Wartość przedsiębiorstwa rozumiana, jako siła kupujących i sprzedających ma wymiar rynkowy, który odzwierciedla z jednej strony wartości fundamentalne, z drugiej ocenę podmiotu przez inwestorów a trzeciej nieprzewidywalne emocje (efekt stada, efekt tłumu).

Wartość rynkowa podmiotu, która znacznie przewyższa wartość majątko- wą spowodowana może być:

– bardzo dobrą oceną spółki przez rynek;

130 M. Bacior, Kreowanie wartości firmy jako cel zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem, wyd.

CedeWu,pl, Warszawa, 2015, s. 49-50.

131 B. Piotrowska, Wartość firmy w ustawie o rachunkowości i MSSF, [w:] Doradca Podatnika, 17- -18/2007 [dostęp: 09.11.2015].

(3)

103 103

– przemieszczaniem się kapitału, którego właściciele szukają nowych in- nowacyjnych podmiotów;

– spekulacjami, które mogą niekiedy okazać się fiaskiem;

– długą tendencją zwyżkującą cenę akcji i chęcią utrzymania tej tendencji przez akcjonariat;

– miarodajnymi informacjami o reputacji podmiotu;

– wysokim kapitale intelektualnym, wiedzy, doświadczeniu;

– dbaniu o klienta i respektowaniu jego zmieniających się wymagań i pre- dyspozycji;

– dużymi oczekiwaniami właścicieli co do zwrotu z inwestycji;

– innowacyjność;

– konkurencyjność.

Rysunek 14. Zależności wartości w przypadku przewartościowania

Źródło: Opracowanie własne.

Na rys.14 zaprezentowano sytuację, w której podmiot może być bardzo dobrze oceniony przez inwestorów i wartość rynkowa znacznie odbiega od wartości księgowej.

W tej sytuacji przyjmuje się, iż różnica z wyceny dotyczy wartości niefinansowych:

– wewnętrznych – wiedza, doświadczenie, współpraca, zaangażowanie, system wartości pracowników;

– zewnętrznych – dostęp do zasobów, warunki polityczne, infrastruktura itd. – nie ujmowanych w sprawozdawczości finansowej oraz innych czynników, w tym sytuacja polityczna.

Często dochodzi również do innej sytuacji, kiedy to wartość rynkowa podmiotu jest znacznie niższa od wartości księgowej. Sytuacja taka może być wywołana:

– kreatywnością księgową na granicy oszustwa, – nieznajomością spółki przez inwestorów,

– innowacyjną działalnością wyprzedającą orientację rynków i inwestorów, – awersją do ryzyka inwestorów,

– zakłóceniami w przepływie informacji, – przesyłaniem sprzecznych informacji,

(4)

– złą reputacją podmiotu,

– brakiem rentowności kapitałów, sprzedaży i majątku w danym czasie.

Pytaniem pozostaje, jaka jest wówczas wartość niefinansowych składni- ków, w tym kapitału intelektualnego. Czy wówczas podmiot oceniany negatyw- nie przez rynek nie posiada kapitału intelektualnego i wartości intelektualnej?

2. Finansowe kreatory wartości przedsiębiorstwa

Kreatorami wartości w metodach majątkowych są ustalone w sposób wia- rygodny wartości majątku, zobowiązań, kapitałów.

W metodach dochodowych wartość przedsiębiorstwa zależy od gene- rowanej gotówki, kwoty zainwestowanego kapitału oraz kosztu kapitału¹³². Ta lista oczywiście jest szersza i obejmuje: wzrost sprzedaży, marżę zysku operacyjnego, dodatkowe inwestycje w majątek trwały, dodatkowe inwestycje w majątek obrotowy, gotówkową stopę podatkową, okres zwrotu wartości¹³³. Tak więc kreatorami finansowymi są:

– wartość aktywów bilansowa – wartość godziwa aktywów – wartość bilansowa pasywów – wartość przychodów

– wartość kosztów

– tempo wzrostu przychodów – wyniki operacyjne

– wyniki finansowe, – wyniki ekonomiczne, – wartość amortyzacji, – wartość inwestycji, – koszty kapitałów, – stopa inflacji,

– stopa podatku dochodowego, – mnożniki,

– Itd.

Są to zasoby, źródła finansowania majątku, wyniki i inne pozycje pozabi- lansowe oraz wskaźniki mające znaczenie w ustalaniu wartości danego podmiotu zgodnie z wybraną metodą obliczeniową.

Czynniki finansowe kreujące wartości przedsiębiorstwa są wymierne, ła- twiejsze do oceny, w tym do modelowania i wpływania na nie. Przepływy pie- niężne zależą od wielkości i rentowności sprzedaży czyli od wielkości popytu, konkurencji oraz od stopnia wykorzystania posiadanego potencjału gospo- darczego, poziomu kosztów wytworzenia produktów¹³⁴.Koszty kapitałowe zależą od struktury kapitału finansującego działalność oraz kosztów kapitału własnego i obcego.

132 T.Dudycz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, wyd. PWE, Warszawa, 2005, s. 23.

133 A. Rappaport, Wartość dla akcjonariuszy. Poradnik menedżera i inwestora, wyd. WIG PRESS, War- szawa 1999, s. 187.

134 A. Paździor, Wycena wartości przedsiębiorstwa w warunkach destabilizacji rynków finansowych, wyd. Difin, Warszawa, 2013, s. 41.

(5)

105 105

Kreatory finansowe tworzą wymiar finansowy, czyli przestrzeń zasobów, które prezentowane są w wartościach pieniężnych w sprawozdawczości finansowej bądź też ustalane na zasadzie prognoz w kalkulacjach lub stanowią bazę do ustalenia wartości podmiotu metodami porównawczymi. Wymiar finansowy jak zaznaczono na rys.15 obejmuje również niektóre aktywa niematerialne.

Rysunek 15. Kreatory wartości przedsiębiorstwa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie literatury przedmiotu.

Wartości niematerialne (rys. 15) ale mierzalne ujawnone w sprawozdaniu fi- nansowym pod pozycją wartości niematerialne i prawne (obszar zacieniony) to:

– autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje;

– prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytko- wych oraz zdobniczych;

– know-how, czyli prawo do wykorzystania wiedzy w dziedzinie przemy- słowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej;

– nabyta wartość firmy;

– koszty zakończonych prac rozwojowych¹³⁵.

3. Kreatory niefinansowe wartości przedsiębiorstwa – generatory

Wśród kreatorów niefinansowych (nie występujących w sprawozdaniach finansowych i w kalkulacjach wyceny) wyróżnia się dwie grupy:

– zewnętrzne (lokalizacja, dostęp do zasobów naturalnych, kontrola za- sobów, pozycja monopolisty – słaba/silna konkurencja, regulacje, oto- czenie gospodarcze, infrastruktura, kontakty środowiskowe, relacje z interesariuszami, społeczna odpowiedzialność biznesu, wizerunek, re- putacja, prestiż, marka);

– wewnętrzne (umiejętności, zdolności, kreatywność, dążenie do rozwoju, zaangażowanie, wyznawane wartości – uczciwość, lojalność, zaufanie – spójny z system wspólnych wartości podmiotu, umiejętność realizacji

strategii).

135 Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. Dz.U. 2013, poz. 330, art. 3.

(6)

Należy dodać, iż zewnętrzne kreatory niefinansowe mają wpływ na koszt kapitału własnego – premie za ryzyko w inwestowanie w danym kraju lub branży.

Warto podkreślić znaczenie systemu wspólnych wartości, który powinien obejmować wspólne wartości, strukturę, strategie, system, styl, kompetencje, załogę¹³⁶. System wspólnych wartości powinien na zewnątrz odzwierciedlać kulturę handlową przedsiębiorstwa oraz stosunek do rynku i konkurencji a tak- że pobudzać do kreatywności, innowacyjności i do przewidywania przyszłych potrzeb konsumentów, powinien również pielęgnować te atrybuty poszcze- gólnych pracowników, które wspomagają procesy twórcze (kultura, wierze- nia, przekonania), powinien być motywatorem do rozwoju i postępu jednostek i całej organizacji.

System wspólnych wartości powinien być budowany (tworzony) indywidu- alnie w zależności od rodzaju podmiotu i miejsca funkcjonowania podmiotu.

Z uwzględnieniem uwarunkowań gospodarczych, kulturowych, historycznych i religijnych istotnych dla pracowników oraz samej organizacji. System ten powinien uwzględniać fakt, iż pracownik stanowi podstawowy zasób przedsię- biorstwa – tylko on jest w stanie wykreować (swoją pomysłowością) usługi, produkty, maszyny, urządzenia, które spełniają oczekiwania rynku a nawet wy- przedzają te oczekiwania zmierzając w kierunku rozwoju cywilizacji, wzrostu znaczenia transparentności, szybkości przepływu informacji.

W literaturze przedmiotu zasoby niefinansowe często prezentowane są jako kapitał intelektualny, który dzielony jest na kapitał strukturalny i kapitał ludzki. Kapitał strukturalny składa się z kolei z kapitału w postaci klientów i kapitału organizacyjnego. Ten ostatni tworzony jest przez kapitał innowacyjny i procesowy¹³⁷.

Bartnicki wyodrębnia w ramach kapitału intelektualnego kapitał społeczny, ludzki i organizacyjny¹³⁸.

Kapitał ludzki obejmuje wiedzę umiejętności, innowacyjność i zdolność poszczególnych pracowników do efektywnej realizacji powierzonych im za- dań¹³⁹.

Kapitał strukturalny stanowią zaś bazy danych, relacje z klientem, badania i rozwój, alianse strategiczne, działania marketingowo-reklamowe, komunika- cja, public relations, media relations¹⁴⁰.

Najpopularniejszą koncepcją, w tym zakresie, jest platforma wartości (value platform) zgodnie z którą kapitał intelektualny składa się z trzech składników:

– kapitału ludzkiego,

– kapitału relacyjnego (klientów),

– kapitału strukturalnego (organizacyjnego).

136 T.J. Peters, G.H. Waterman, In Search of exellence...., New York 1982, wydanie polskie, Poszukiwa- nie doskonałości w biznesie, wyd. Medium, Warszawa 2000, s. 40.

137 L. Edvisson, Developing Intelektual Capital at Skandia, Long Range Planning, 1997, No. 3.

138 Przedsiębiorczość i kapitał intelektualny, M. Bartnicki (red.), J. Strużyna, wyd. AE, Katowice, 2001, s. 70.

CedeWu,pl, Warszawa, 2015, s. 69.

(7)

107 107

W modelu tym te trzy rodzaje kapitałów wpływają na siebie tworząc wspól- ną platformę wartości – kapitału intelektualnego¹⁴¹.

Bardzo istotny czynnik, jak kapitał ludzki, jest ciągle niewystarczająco opi- sanym i respektowanym w modelach kreatorem wartości przedsiębiorstwa.

Rysunek 16. Kapitał ludzki (część kapitału intelektualnego) – jego wpływ na efekt finalny

Źródło: Opracowanie własne.

Na rys. 16 zaprezentowano proces tworzenia efektu finalnego z uwzględ- nieniem kapitału ludzkiego. Pozycje wpływające bezpośrednio na wytworze- nie efektu to liczba kompetentnych pracowników i ich wynagrodzenia, które jako nakład pracy żywej będą miały swoje odzwierciedlenie w cenie produktu finalnego (wszystko to co jest na powierzchni zacienionej). Natomiast za- angażowanie, kompetencje pracowników oraz predyspozycje i kompetencje menagerów będą kreować walory produktu, który będzie lub nie rodził za- potrzebowanie. Wielkość sprzedaży, przychód i wyniki będą efektem również kapitału ludzkiego.

Kapitał ludzki powinien uwzględniać predyspozycje takie, jak poczucie odpowiedzialności za rozwój a także potrzeba społecznej użyteczności i realizacji wyższego celu (pewnego rodzaju powołania).

Trzeba podkreślić, iż kapitał intelektualny wpływa na wzrost zaufania i lo- jalności klientów do przedsiębiorstwa¹⁴². Dlatego też jego pomiar, prezentacja i zarządzanie tym kapitałem staje się szczególnym wyzwaniem naukowców i praktyków.

4. Siła wpływu kreatorów wartości

Siła wpływu kreatorów finansowych przejawia się w wartościach pienięż- nych, w jakich są one wyrażone w sprawozdawczości finansowej.

W przypadku metod dochodowych siła wpływu kreatorów może również przejawiać się w wagach poszczególnych kapitałów w całej strukturze finansowania, w wartości oczekiwanej – koszcie kapitału, w tempie wzrostu korzyści itd.

141 L. Edvisson, M.S. Malone, Kapitał intelektualny, wyd. PWN, Warszawa 2001, s. 106.

CedeWu,pl, Warszawa, 2015, s. 54.

(8)

W wybranych pozycjach, z tego zbioru, mogą znaleźć swoje odbicie rów- nież kreatory niefinansowe np. uwzględnienie w koszcie kapitału własnego ryzyka związanego z inwestowaniem w kraju, gdzie sytuacja polityczna i go- spodarcza nie jest stabilna, prezentacja w majątku wartości niematerialnych i prawnych.

Gorzej jest z wyznaczeniem siły wpływu – na wartość przedsiębiorstwa – kreatorów niefinansowych. Tutaj należałoby oczywiście uwzględnić specyfi- kę działalności, mentalność pracowników, kulturę organizacji i kulturę regionu inne uwarunkowania i predyspozycje pracowników, ich siłę twórczą, strukturę, relacje itp.

W literaturze prezentuje się różne sposoby pomiaru kapitału intelektualnego. Niestety wiele z nich odznacza się pewną niekompletnością i obarczone są błędem.

Oparty na kapitalizacji rynkowej – wskaźnik MV/BV (Market Value to Book Value ratio) jest poddawany szeroko krytyce we względu na możliwość wpły- wania na wartość księgową, jej retrospektywny charakter a MVA (Market Value Added) jako różnica między rynkową wartością kapitału własnego a jego war- tością księgową niesie za sobą podobne niebezpieczeństwa. Należy zwrócić również uwagę na zmienność wartości rynkowej na skutek zawirowań rynku.

EVA jako jedna z metod opartych na zwrocie z aktywów jest miarą korzyści i bogacenia się właścicieli, jednak i ona nie jest pozbawiona defektów pomia- rów księgowych. EVA jako wartość dodana uwzględnia koszty całego zaan- gażowanego kapitału i dlatego jest dużo lepszą miarą od wyniku finansowego podmiotu. Jednak w przypadku ujemnej wartości EVA należałoby stwierdzić, iż kapitał intelektualny ma ujemną wartość albo wpływa demobilizująco na funkcjonowanie podmiotu, który nie jest zdolny do wygospodarowania nad- wyżki. Metoda ta jest miarą dodatkowej korzyści osiągniętych w określonym czasie a więc nie oddawałaby wartości kapitału a jedynie korzyści jakie można osiągnąć w określonym przedziale czasu za jego udziałem.

Ciekawą metodę jest CIV (Calculated Intangible Value), która polega na usta- leniu średniego zysku z aktywów materialnych ROfA (Return of fixed Assets) oraz ustalenie średniego wskaźnika dla całego sektora. W przypadku gdy wskaźnik spółki jest wyższy od wskaźnika sektora ustala się nadwyżkę czyli Excess Re- turn – ER. Jest to różnica między średnim zyskiem brutto a przemnożoną średnią wartością RofA sektora i średnią wartością aktywów materialnych spółki. Na- stępnie, po ustaleniu średniej stopy podatkowej, oblicza się premię intelektualną (nadwyżka ER x (1-śT)). Wartość wyniku dyskontuje się kosztem kapitału spółki lub 10.5%. Metoda CIV wykorzystuje dane ogólnie dostępne i to jest jej atut¹⁴³. Jednak pytaniem pozostaje, jaki jest poziom kapitału intelektualnego w pod- miotach, które wskaźnik ROfA mają poniżej wskaźnika sektora – czy to oznacza, że podmiot nie posiada kapitału intelektualnego?

Inna metoda współczynnika VAIC (Value Added of Intellectual Coefficient) jest sumą stopy efektywności wykorzystania zaangażowanego kapitału wła-

143 Zarządzanie wartością spółki kapitałowej, wyd. II, J.K. Bielecki (red.), L. Pawłowicz, wyd. CeDeWu.

pl, Warszawa, 2015, s. 283-284.

(9)

109 109

snego CEE, stopy efektywności wykorzystania kapitału ludzkiego HCE oraz stopy efektywności kapitału strukturalnego SCE. Większy wskaźnik oznacza większą efektywność wykorzystania wszystkich zasobów przedsiębiorstwa.

Dane do obliczeń pochodzą ze sprawozdania finansowego. Najpierw wyzna- cza się całkowitą wartość dodaną jako sumę zysku operacyjnego, amortyzacji i nakładów na pracowników. Nakłady te są rodzajem inwestycji. Następnie oblicza się CEE, który wynika z podzielenia wartości dodanej przez kapitał zaangażowany. Wskaźnik HCE ten jest ilorazem wartości dodanej i kosztów zatrudnienia. Następnie ustala wielkość kapitału strukturalnego SC z różnicy między wartością dodaną a wartością kapitału ludzkiego. Wskaźnik SCE wynika z podzielenia kapitału strukturalnego przez wartość dodaną podmiotu¹⁴⁴.

Metoda ta umożliwia prowadzenie analizy porównawczej między przed- siębiorstwami z tego samego sektora jednak problemem jest utożsamianie kapitału ludzkiego tylko ze świadczeniami na rzecz pracowników.

Poszukiwania odpowiedniej metody pomiaru, który określiłby siłę wpływu kapitału intelektualnego na tworzenie wartości przedsiębiorstwa, wciąż trwają.

– Pytaniem pozostaje czy w poszukiwaniach miar tego kapitału uwzględnić:

– wskaźniki rentowności a szczególnie wskaźnik rentowności sprzedaży, – wartość dodaną,

– stopień samodzielności pracowników jako np. iloraz ilości pracowni- ków i odpowiedzialnych menagerów,

– warunki pracy i koszty poniesione na ich stworzenie,

– wartość aktywów obrotowych – szczególnie związanych z kapitałem intelektualnym,

– efekty pracy poszczególnych pracowników,

– predyspozycje ustalone jako wagi nadawane przez menagerów lub innych,

– wszystkie nakłady ponoszone na pracowników.

Podsumowanie

Pomiar wartości niefinansowych, w tym kapitału intelektualnego jest za- daniem bardzo trudnym. Kapitał ten jest ściśle powiązany z rodzajem dzia- łalności, środowiskiem biznesowym oraz z historią i kulturą danej organizacji.

Jest kategorią wysoce zindywidualizowaną i dlatego trudno wyznaczyć jeden uniwersalny model wyceny¹⁴⁵.

Model wyceny wartości niefinansowych, jest obecnie bardzo pożądany przez inwestorów i zarządy spółek kapitałowych ponieważ pozwoliłby m.in.

zminimalizować spekulacje na rynkach kapitałowych.

Obecnie metody, modele ustalania kapitału intelektualnego są niewystar- czające. Poddawane krytyce, pozostają jednak często jedynym sposobem pomiaru. Należy pamiętać, iż sukces przedsiębiorstw zależy od identyfikowa- nia, pomiaru, zarządzania i raportowania kapitału intelektualnego.

144 Zarządzanie wartością spółki kapitałowej, wyd. II, J.K. Bielecki (red.), L. Pawłowicz, wyd. CeDeWu.

pl, Warszawa, 2015, s. 290.

(10)

Należałoby również podkreślić, pilną potrzebę szerszego prezentowania kapitału niefinansowego w sprawozdawczości finansowej i uwzględniania jego poziomu we wszystkich wycenach.

Bibliografia

Bacior M., Kreowanie wartości firmy jako cel zarządzania współczesnym przed- siębiorstwem, wyd. CedeWu,pl, Warszawa, 2015.

Bojańczuk M., Wycena i zarządzanie wartością przedsiębiorstwa w warunkach niestabilności rynku kapitałowego, Oficyna wyd. SGH, Warszawa, 2011.

Ceputa W., Pomiar kapitału klienta w kontekście kreowania wartości przedsię- biorstwa, wyd. CeDeWu.pl, Warszawa 2015.

Dudycz T., Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, wyd. PWE, Warszawa, 2005.

Edvisson L. Developing Intelektual Capital at Skandia, Long Range Planning, 1997, No. 3.

Edvisson L., Malone M.S., Kapitał intelektualny, wyd. PWN, Warszawa 2001.

Wędzki D., Strategia Płynności Finansowej Przedsiębiorstwa, wyd. Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2006.

Paździor A., Wycena wartości przedsiębiorstwa w warunkach destabilizacji ryn- ków finansowych, wyd. Difin, Warszawa, 2013.

Peters T.J., Waterman R.H., In Search of exellence..., New York 1982, wydanie polskie, Poszukiwanie doskonałości w biznesie, wyd. Medium, Warszawa 2000.

Piotrowska B., Wartość firmy w ustawie o rachunkowości i MSSF, [w:] Doradca Podatnika, 17-18/2007.

Przedsiębiorczość i kapitał intelektualny, M. Bartnicki (red.), J. Strużyna, wyd.

AE, Katowice, 2001.

Rappaport A., Wartość dla akcjonariuszy. Poradnik menedżera i inwestora, wyd.

WIG PRESS, Warszawa 1999.

Ujwary-Gil A., Kapitał Intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa, wyd.

Beck, Warszawa 2009.

Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r. (Dz.U. 2013, poz. 330) Value Ba- sed Management koncepcje zarządzanie, przykłady, A. Szablewski (red.), K. Pniewski, B. Bartoszewski, wyd. Poltex, Warszawa 2008.

Współczesne źródła wartości przedsiębiorstwa, A. Herman (red.), wyd. Difin, Warszawa 2006.

Wycena przedsiębiorstwa – od teorii do praktyki, M. Panfil (red.), A. Szablewski, wyd. Poltex, Warszawa, 2011.

Wycena i zarządzanie wartością firmy, A. Szablewski (red.), R. Tuzimek, wyd.

Poltex, Warszawa 2004.

Zarządzanie wartością firmy, A. Herman (red.), A. Szablewski, wyd. Poltex, War- szawa 1999.

Zarządzanie wartością spółki kapitałowej, wyd. II, J.K. Bielecki (red.), L. Pawło- wicz, wyd. CeDeWu.pl, Warszawa, 2015.

(11)

111 111

Streszczenie: w dobie rozwoju cywilizacji informatycznej i wirtualnej szczególnego znaczenia nabiera ustalenie wartości czynników – zasobów – niefinansowych w pływających na wartość przedsiębiorstwa i na wzrost tej wartości. Autor prezentuje podział kreatorów wartości i ich siłę wpływu na wartość przedsiębiorstwa. Wskazuje na potrzebę pomiaru kapitału intelektualnego oraz wskazuje na znaczenia systemu wartości w organizacji. Pod- dano również ocenie kilka wybranych metod wyceny kapitału intelektualnego. Wskazano na konieczność poszukiwania nowych, lepszych miar oraz na pilną potrzebę prezentowania zasobów niefinansowych w sprawozdawczości finansowej.

Słowa kluczowe: wartość przedsiębiorstwa, nośniki wartości, przedsiębiorstwo.

Summary: in the era of information technology and virtual civilization is of particular importance to determine the factors – resources – non-financial floating on the value of the company and to increase this value. The author presents the breakdown of creators values and their strength of impact on the value of the company. It points to the need for intellectual capital measurement and points to the importance of values in the organization.

They have also been assessed a number of selected methods of valuation of intellectual capital. It pointed out the need to seek new and better measures and the urgent need for the presentation of non-financial stocks in financial reporting.

Key words: enterprise value, value drivers, enterprise.