Europa Środkowa i
Wschodnia w XV wieku
1. Czechy w XV wieku – wojny husyckie
2. Powstanie imperium osmańskiego – Węgry w XV wieku.
3. Uniezależnienie się Rusi od Mongołów – Rosja jako trzeci Rzym.
Europa
Środkowa
w XV wieku
Czechy za panowania Luksemburgów
1311-zajęcie Pragi przez Jana Luksemburskiego i jego koronacja (1344- pozwolenie od papieża na utworznie odrębnej czeskiej prowincji kościelnej, niezależnej od arcyb. mogunckiego)
1346- koronacja Karola IV na cesarza niemieckiego 1348- dzięki staraniom Karola IV założono w Pradze pierwszy uniwersytet w Europie Środkowej
1373- przyłączenie Marchi Brandenburskiej po wymarciu lokalnej dynastii przez Karola IV
1387- młodszy syn Karola IV, Zygmunt obejmuje tron węgierski
1409- wydanie Dekretu kutnohorskiego przez króla
Wacława IV – pozbawienie Niemców większości we
władzach uniwersytetu
Wojny husyckie
1415- Jan Hus w Konstancji ( oskarżony i spalony na stosie) - 1419 zamieszki w Pradze, które przerodziły się w przejęcie władzy przez Husytów:
- początek powstania narodowego w całych Czechach
- cztery artukuły praskie i początek wypraw krzyżowych za zgodą papiestwa pod
wodzą Zygmunta Luksemburskiego - odłamy ruchu husyckiego – utrakwiści i
taboryci
1421- detronizacja Zygmunta
Luksemburskiego oraz propozycja objęcia tronu dla Władysława Jagiełły – odmówił - 1422 - bitwy pod Kurną Horą oraz
Nemeckim Brodem (Jan Žižka, potem wodzem został Prokop Wielki)
- bitwa pod Lipanami 1434 r. – porażka taborytów
Wojny husyckie
1436- Zygmunt Luksemburski przyjął kompaktaty praskie
(gwarantowały utrakwistom autonomię religijną, możliwość przyjmowania komunii pod dwiema postaciami i
sprawowania liturgii po czesku)
Po śmierci Zygmunta Luksemburskiego w Czechach władzę przejął Albrecht II i Władysław Pogrobowiec Habsburg
- 1450- tron objął Jerzy z Podiebradów(utrakwista), w 1471- po jego śmierci tron objął Władysław II Jagiellończyk (1490- tron węgierski po Macieju Korwinie)
6.07 to w Czechach
ustawowy dzień wolny od pracy, na pomiątkę śmierci Husa na Soborze w
Konstancji
Powstanie Imperium Osmańskiego
• XIII w tureckie państwo Seldżuków w Anatolii rozpadło się na drobne emiraty, Osman I ogłosił się sułtanem i rozpoczął ich
jednoczenie:
- 1362- zajęcie Adrianopola, do którego przenieśli swoją stolicę
- 1389- pokonanie Serbów I Bośniaków w krwawej bitwie na Kosowym Polu,
zagarnięcie terenów Bałkan
- 1396- wielonarodowa armia pod komendą Zygmunta Luksemburskiego poniosła klęskę w bitwie pod Nikopolis
- 1402- bitwa pod Ankarą, klęska Osmanów i pojmanie w niewolę sułtana Bajazyda I przez Mongołów
- 1444-bitwa pod Warną
- 29.05.1453-upadek Konstantynopola
Węgry w XV wieku
Ludwik Wielki Zygmunt Luksemburski Albrecht II Habsburg Władysław III(1440) Władysław V
Pogrobowiec Maciej Korwin Władysław Jagiellończyk(1490)
• 1443- rozpoczęła się wojna z Osmanami, (na czele wojsk węgierskich stał wybitny wódz Jan Hunyady) – klęska pod Warną 1444 r.
• Układ Wiedeński (22.07.1515) –
Maksymilian I Habsburg i Zygmunt I Stary (pozorny sukces Jagiellonów)
• 1526- bitwa pod Mohaczem - koniec Jagiellonów na Węgrzech oraz w Czechach (śmierć Ludwika
Jagiellończyka)
Bella gerant alii, tu, felix Austria, nube”
(Niech inni prowadzą wojny, ty,
szczęśliwa Austrio, zaślubiaj) Maksymilian I Habsburg
Uniezależnienie się Rusi od Mongołów
Inwazja mongolska w XIII wieku –
podporządkowanie Księstw zachodnich (Kijów 1240 r) Złotej Ordzie – częściowo niezależne Nowogród Wielki i Psków
Kryzys polityczny Złotej Ordy:
- 1362-wyprawa Olgierda przeciw Złotej Ordzie i zwycięstwo nad tatarską armią w bitwie nad Sinymi Wodami
- 1380- książę moskiewski Dymitr Doński rozbił Tatarów w bitwie na Kulikowym Polu
- 1399- interwencja Witolda przeciw
pozbawionemu władzy Tochtamyszowi, przegrana Litwinów w bitwie nad Worsklą
Idea „trzeciego Rzymu”:
- 1471- ślub Iwana III Srogiego z Zofią Paleolog - 1480- Iwan III Srogi uniezależnił się całkowice
od Złotej Ordy
Czapka Monomacha,– insygnium wielkich książąt moskiewskich i carów Rosji (z końca XIII lub
początku XIV wieku)
