View of Colloquium Origenianum III

le ż ą c y c h do wspomnianej w yżej t r a d y c j i j e s t u za sa d n io n ą i zna­ mienną z punktu w id z e n ia h i s t o r y c z n o - r e l i g i j n e g o , co jed n ak n ie c z y n i r z e c z ą o e z u ż y te o z n ą studium z a ło ż e ń t e o lo g ic z n y o h , duchowych i e ty c z n y c h , k tó r e mogły z a o h ę e a ć ty c h autorów do w yk orzystyw an ia w c h a r a k te r z e argumentów rów n ież m otyw acji p r o t o io g ic z n y o h , wspomnianych w tym dokum encie, ja k : "podwój­ ne s t w o r z e n ie " , " uprzednia wina" u z a s a d n ia ją c a k a ta sk e u ó s e ­ k s u a ln ą , lub b a r d z ie j o g ó ln ie - f i z j o l o g i c z n ą c z ło w ie k a . Na te g o r o d z a ju w yk orzystyw an ie mógł ta k ż e w płynąć p o g lą d , że p r z e z n a r o d z e n ie c z ło w ie k a s t a j e s i ę synem Adama, a zb a w ie ­ n ie o s ią g a s ii) t y lk o p r z e z nowe n a r o d z e n ie .

3 . P r o t o lo g ic z n e j m otyw acji e n k r a te i z j e j e n k r a ty c z n y - mi i h e lle n is t y c z n y m i początkam i n ie da s i ę w y ja ś n ić je d y n ie nauką 1 c h r z e ś c ija ń s k im praktykowaniem w s t r z e m ię ź liw o ś c i i a s - c e z y . P ie r w o tn ie bowiem zarówno t a nauka, ja k i p ra k ty k a , b y ły motywowane e s c h a t o lo g ic z n ą p ersp ek tyw ą K r ó le stw a , wewnętrznym n a sta w ie n ie m na c a łk o w ite od d an ie s i ę Panu /b e z d z i e l e n i a s e r ­ c a / , p ragn ien iem n a śla d o w a n ia C h ry stu sa i wpływem n ie k tó r y o h te k stó w b i b l i j n y c h , ja k Mt i 9 , i 2 i 1 Kor 7 .

dpraoował wraz z przekładem dokumentu z ję z y k a w ło s k ie g o

k s . S ta n is ła w Longosz

I I I . C olloąu iu m O rigenianum I I I

W d n iach 7 -1 2 w r z e śn ia 1 9 8 i r . od b yło s i ę w M anchester I I I Kolokwium O rygon esow sk ie. K arto tu p rzyp om n ieć, że p ierw ­ s z e te g o r o d z a ju s p o tk a n ie o r y g e n istó w c a łe g o św ia ta odbyło s i ę w M on tserrat w 1973 r . , d ru g io z a ś w B ari 1977 r o k u \

i Zob. sp raw ozd an ie " B u lle t in do l i t t e r a t u r e e c o l e s i a s t l ą u e " 7 9 / i 9 7 8 / 1 4 0 -1 4 2 , je g o z a ś a k ta : O rlg en ia n a Socunda. Second o o llo ą u e I n t e r n a t io n a l d es e tu d e s o r ig ó n ie n n o s /B a r i 2 0 -2 3 septem bre 1 9 7 7 /. T o x te s r u ssem b ló s par d .C r o u z e l e t A.Quao- ą u a r e l l i . Quadernt d i "V etera C h ristian oru m " , Homa 1 9 8 0 ,s . 40#

Za m e ry to ry czn ą i o r g a n iz a c y jn ą s t r o n ę sympozjum u M anohester o d p o w ie d z ia ln y b y ł i r la n d z k i a n g lik a ń s k i b isk u p p r o f e s o r p a -t r y a -t y k i i h i s -t o r i i K o ś c io ła na F a k u l-t e c ie T eo lo g iczn y m m i e j s -

2

oowego u n iw e r s y t e t u , znany o r y g e n is t a R .P .C .H an son . Wspomaga­ l i gC w tym k o le d z y z F a k u lte tu : p r o f .B .6 r e v e r y 3 i dr Dauskham. S p o tk a n ie z g r o m a d z iło 60 osób /3 4 B r y ty jc z y k ó w , iO Włochów, 6 Amerykanów, 3 Niemoów, 3 H olendrów , 2 Francuzów, i Ir la n d c z y k a i i Duńczyka^, wśród k tó r y c h n ie b y ło n i e s t e t y tym razem w ie lk io h a u to r y te tó w o r y g e n ia ń a k io h .

O tw arola sympozjum d ok on ał w ic e k a n o le r z u n iw e r s y te tu w zabytkow ej a u l i John R ylands L ib r a r y . R e fe r a t in a u g u ra cy jn y na tem at: "Osobowość O rygenesa" w y g ł o s i ł znany f r a n c u s k i o r y ­ g e n i s t a H enri C r o u z e l, k tó r y na w s tę p ie s t w i e r d z i ł , że przy od ozytyw an iu oso b o w o śo i w ie lk ie g o A le k sa n d r y jc z y k a n ie można s i ę o g r a n io z a ó j e d y n ie do przek azan yoh ź r ó d e ł b io g r a f ic z n y c h /G r z e g o r z a C udotw órcy, P a m fila i E u z e b iu s z a /, a l e tr z e b a ta k ż e u w z g lę d n ić c a łą Jego tw ó r o z o ść przyjm ująo r ó w n o o ześn ie ew olu­ c j e je g o pogląd ów . O rygenesa z a ś sc h a r a k te r y z o w a ł ja k o c z ł o ­ w ie k a , m is t r z a ż y c ia i t e o l o g a . O c en ia ją o je g o postaw ę ż y c i o ­ wą n ie można p o w ie d z ie ć , że b y ł skrajnym r o g o r y s tą /s a m o k a s tr a o -

j a w o p a r o iu o t e k s t Mt 1 9 , 1 2 / , gdyż pod k o n ie o ż y c ia s t a ł s i ę o z ło w le k ie m w yjątkow o umiarkowanym. Podobnie przy omawianiu j e ­ go t e o l o g i i n a le ż y p a m ięta ć o je g o fu n d am en taln ej z a s a d z ie po­ sz u k iw a n ia prawdy 6v yupumcfa ja k p i s a ł P a m fil, n ie o p ie r a ­ n ia s i ę na o k r e ś lo n y c h i u s ta lo n y c h p o z y c ja c h , a l e na s y g n a l i ­ zow aniu h i p o t e z , o tw ie r a n iu s z e r o k io h d r ó g , b ez o h ę c i u s t a l a n i a o z e g o k o lw le k lu b o k r e ś la n ia c zy d e fin io w a n ia o a ł o k s z t a ł t u nau­ k i , jak t o m ia ło m ie js o e w p ó ź n ie jsz y m K o ś c i e l e . Jego t e o l o g i ę , w edług p r e le g e n t a , można porównać dd r o z le g łe g o o cean u , z j e ­ go przypływam i i odpływ am i, z e spokojom i burzam i. W sz y stk ie

2 A utor: O r ig e n 's d o o t r ln e o f t r a d l t i o n , London 1954; A l l e - gory and E v e n t, London 1959; S a in t P a t r io k , C o n fe s s io n e t L e t t r e a C o r o tio u s , P a r ls 1978, SCh 2 4 9 .

p ó ź n ie j s z e anatemy i p o t ę p ie n ia O rygenesa w IV, V 1 VI w ieku w yn ik ały w ła ś n ie z braku z n a jo m o śc i t e j m etody, że do p o sz u ­ k iw a n ia prawdy p o d c h o d z ił yup.v(to*ttKBę.

K onkretną i l u s t r a c j ą m e to d o lo g ic z n ą p r e l e k c j i H .C rou zela b y ł d r u g i r e f e r a t S zk o ta J .M .h is t a : " S to ic y i p la t o n ic y u Ory­ g e n e s a " . Na p r z y k ła d z ie wybranego t e k s t u z "Contra Celsum"IV, 6 2 -7 0 o n a tu r z e z ł a , p r e le g e n t u k a z a ł metodę argum entow ania W ie lk ie g o A le k sa n d r y jc z y k a , je g o m istrzo w sk ą swobodę k o n fro n ­

to w a n ia różnorodnych o p i n i i p la to ń s k io h i s t o i c k i c h wraz z wy­ kazaniem i c h s p r z e c z n o ś c i.

W t r z e c im r e f e r a c i e p . t . : "Deus Hebraeorum - Deus C h r is - tianorum " Włoch F .G iu sep p e S g h e r r i z a j ą ł s i ę sto su n k ie m Ory­ g e n e sa do żydow skiego i c h r z e ś c ij a ń s k ie g o p o j ę c i a B oga. Ana­ l i z u j ą c problem r e f e r e n t o d r ó ż n ił p o j ę c io Boga s ta r o te s ta m e n ­ ta ln e g o od p o j ę c ia Boga w sp ó łc z e sn e g o s o b ie ju d aizm u , p o d k r e ś- l a j ą c je d n a k , że zarówno p o j ę c i e j u d a is t y c z n e , ja k 1 c h r z e ś ­ c i j a ń s k i e , b y ło s t a ł e i n ie z m ie n n e , o p a r te na danych b i b l i j ­ n ych , w p r z e c iw ie ń s tw ie do u ję ó p og a ń sk ich i s p e k u la c j i f i ­ lo z o f ic z n y c h . Swoje wywody ilu s t r o w a ł fragmentem "Contra Celsum" 1 ,2 1 , g d z ie zarówno ż y d z i, ja k i c h r z e ś c i j a n i e uw ażają Boga za b y t s t a ł y i n iezm ien n y / TÓ &TpenTOV wat AvaM.o(Mtov / .

Inną p la tfo r m ą łą c z ą c ą żydów i c h r z e ś c ij a n s ą w sp ó ln ie używa­ ne b i b l i j n e im ion a Boga, a s z c z e g ó l n i e im ię "Jahwe", k tó r e S e p tu a g in ta p r z e ło ż y ła terminem

W czwartym r e f e r a c i e p t ." Orygenes a E w agriusz P o n ty jsk i" prof.F .X .M urphy s t a r a ł s i ę dać z a r y s e t y k i i e s c h a t o l o g i i w c z e s n o c h r z e ś c ij a ń s k ie j z a z n a c z a ją c , że pewno ic h s t a ł e s t o ic k o c h r z e ś c ij a ń s k ie e le m e n ty p o w ta r z a ją s i ę j u ż od O rygenesa, po­ p r z e z Kapudocczyków aż do E w a g riu sza . Uoszi-y do n io b pewne no­ we u z u p e łn ie n ia z a s c e ty c z n y c h d o św ia d czeń Ojców P u s t y n i. Mó­ wi ic w ię c w tym w z g lę d z ie o z a le ż n o ś c ia c h , tr z e b a zaw sze uw­ z g lę d n ia ć e w o lu c ję h is t o r y c z n ą i k o n te k s t s p o łe c z n o - r e g lo n a l- ny.

O sta tn i w r e s z c ie r e f e r a t " R e fle k s je o p la to n iź m le c h r z e ś ­ c ija ń s k im u O rygenesa i Augustyna" p r o f.h .C h a d w io k a p o r u s z a ł problem z a le ż n o ś c i A ugustyna od O rygenesa. P r e le g e n t r o z p o o z ą ł od om ówienia studium B .A lta n e r a , "A ugustinus und O rigenes"

/" H is t o r is o h e s Jahrbuch" 7 0 /1 9 5 1 / 1 5 - 4 1 /, u k a zu ją c k o f z y s t a - n ie A ugustyna z pism OrygeneSa p op rzez p rzek ład y R u fin a i H ie ­

ron im a. Z a zn a o zy ł przy tym , że s ą m iędzy n im i n ie t y lk o pun- ty s t y c z n e , a l e i r o z b ie ż n o ś o i / n p . p o g lą d na p o c h o d z e n ie du­ s z y , g r z e o h p ie r w o r o d n y , zm artw ychw stanie o i a ł i t d . / .

N ie m niejszym z a in te r e so w a n ie m c i e s z y ł y s i ę p o p o łu d n io ­ we komunikaty p o d z ie lo n e na grupy tem a ty c z n e 1 jęz y k o w e , k t ó ­ r e d o s t a r c z y ły ciek aw ych in fo r m a c ji na tem at samego O rygenesa oraz ź r ó d e ł i p o śm ie r tn y c h losów je g o n a u k i. Mówiono w ięo o o r y g e n e so w sk ie j s o t e r i o l o g i i , o t e o l o g i i Komentarza do Ewan­ g e l i i ó w .J a n a , o p r z y p isy w a n iu n iem a l m agiczn ej s i ł y niek tórym nazwom /im a g e s b e s t i a l e s / , o je g o sto su n k u do obrazów i r z e ź b , o krytycznym t e k ś c i e i herm eneutyce je g o t r a k t a t u " P eri P a s - oha", o lu d z k ie j duszy J e z u s a , o z n a c z e n iu c y t a t u Dn 1 2 ,3 w Komentarzu do E w a n g e lii ów .M ateusza, o z n a c z e n iu h i s t o r i i /a r c h e i t e l o s / u O rygenesa i G rzegorza z N y ssy , o brudach g rz e c h u /s o r d e s R e o c a t i / i p h th ora u O rygenesa, o s a p i e n c j a l - n ej c h r y s t o l o g i i s z k o ły a le k s a n d r y j s k ie j , o drugim bogu u N um enlusza, o o r y g e n iz m ie M etodego z Olimpu, o d a c ie k o m p ila - o j i " F i l o k a l i i " O rygen esa, o O ry g en esie i d e fo r m a c ji, o Ory- g e n e s ie w XX w.

W późnyoh g o d z in a c h w ie c z o r n y c h prowadzono n a stę p u ją c e se m in a r ia pod k ieru n k iem p r o fe so r ó w : H .C ro u zel - Wydania t r a k ­ t a t u Ile p t <ŁpxCv; R .P .C .H anson - O rygenes w sp orach a r ia ń - s k lo h ; U .B ia n c h i - Uwagi k r y ty c z n e na tem at k s i ą ż k i O an ielou o O r y g e n e sie ; S .O .H a ll - Hep! ndox<x o d k ryta i opublikow ana; H .Vogt - Uwagi na tem at Komentarza do E w a n g e lii św .M ateusza

/sem in ariu m tr w a ło 4 w ie c z o r y /; F.L edegang - C h r y s to lo g ia ż y - o l a O rygenesa; O .N ostok - O rygenesow sltie p o j ę c ie O bjaw ienia; L .L ie s - O rygenesowska nauka o E u c h a r y s t ii; B .0 r e v e r y - H is t o ­ ry czn e i k an o n iczn e z n a c z e n ie p o t ę p ie n ia O rygenesa.

W c h w ila c h w olnych od obrad u c z e s t n io y m ogli k o r z y s ta ó

z

Akta sympozjum p rzygotow u je do druku Wydawnictwo U n iw e r sy te tu Rzymskiego . Pod k o n ie o sympozjum u s t a lo n o , że n a stę p n e IV O rygenesow skie Kolokwium p ośw iecon e o r to d o k s y jn o ś c i O rygenesa o d b ę d z ie s i $ w 1985 r . w Insbruku na i8 0 0 r o o z n ic ę je g o uro­ d z in . Życzyć by s o b ie n a le ż a ło ,a b y tym razem w z i ę l i w nim u d z ia ł ró w n ież P o la c y , k tó r y c h ta k ż e za czyn a in te r e s o w a ć t a fa s c y n u ją c a p o s ta ć s t a r o ż y t n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j , ja k o tym św ia d czy z w ie k sz a ją o a s i e l i c z b a ory g en eso w sk io h przek ład ów .

k s . S ta n isła w Longosz

IV. SYMPOZJUM 0 ODKRYTYCH LISTACH ŚW.AUGUSTYNA

Z in io ja ty w y d y r e k to r a I n s t y t u t u Studiów A ugustyńskioh % przy p o p a r c iu fr a n c u s k ie g o Narodowego Ośrodka Badań Nauko­ wych /C e n tr o N a tio n a l do l a Mecherche S o i e n t i f i q u e / z o r g a n i­ zowano w o p a c tw ie S a in t-G e r m a in -d e s-P r e s w d n ia ch 2 0 -2 1 w r z e ś- p i a 1982 r . d y sk u sje " ok rągłogo s t o łu " na tem at o s t a t n i o od - Z r y ty o h , d o ty c h c z a s n ie z n a n y c h , 29 l i s t ó w św .A ugustyna^ . Odna­ l a z ł j e przed k ilk u l a t y pracow nik U n iw e r sy te tu W iedeńskiego Jan D iv ja k n a jp ie r w w XV-wiecznym m a r sy lia ń sk im /BM 2 0 9 /, a n a s tę p n ie X II-w ieoznym paryskim /BN 1 6 8 0 1 / r e k o p ls lo ^ 1 opra- oował j e k r y ty c z n ie w form ie to z y d o k to r sk ie j* * . S p o tk a n ie zg ro m a d z iło w słynnym m ie js o u , g d z ie przed 300 l a t y mauryni r o z p o c z ę li wydawanie d z i e ł św .A u gu styn a, ponad 50 s p o c j a l i s

-4 O b s z e r n ie js z e sp raw ozd an ie z te g o sympozjum z o b . H .C ro u zel, Le t r o is ie m e C o llo n u e O r ig e n ie n , " D u lle t in de l i t t ś r a t u r e e c c l e s i a s t i q u e " 8 3 /1 9 8 2 / 2 1 6 -2 1 8 ; R .S c o g n a m lg lio , Colloqulum Origenianum T ertiu m , " N icu lau s" 1 0 /1 9 8 2 / 1 5 5 -1 5 9 .

1 O b szo rn iej na t e n tem at p o r . G.Madeo, T ab le ronde du CNRS su r l e s " L e ttr e s de S a in t A u g u stin n o u v e lle m e n t d e o o u v er- t e s " , "Uevue de 1 ' I n s t i t u t C a th o llq u e de P a r ls " , 1982, nr 4, 9 3 -9 5 .

2 Por. G.Madeo, Du nouveau dans l a o orresp on d an ce a u g u s t in le n - n e , "Hevue d es Ś tu d es a u g u s tin ie n n e s " 2 7 /1 9 8 1 / 1 - 2 , 5 6 -6 0 . 3 S a n o ti A u r e li A n g u stin i opora. E p is t u la e ex duobus o o d lo ib u s

nuper in luoem p r o la t a c , r e c . J .D iv j a k , CSEL 8 8 , Vindobonae 1981, LXXXIV + 234.