1
S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — '2 o r ; . ' £ u ! c ^ S f y j A .
iZ to h & K
I. Materiały dokumentacyjne /
1/1 - relacja właściwa [ /
I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora U
I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora —
II. Materiały uzupełnieniające relację —
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora” ):
111/1-dot. rodziny relatora —"
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) —
III/4 - dot ogólnie okresu po 1945 r. —~
III/5 — inne — -
IV. Korespondencja ~
,
Ą ... ( xJo... T: 2? \ b j Wf£.. 2o p L J
V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty inform acyjne” ] —
VI. Fotografie 0 -V p q ^ R . i
2
3
4
- L U ll
S o ta tia o "Sasi* - . :rya synie noaziewidsówais-Zandbergowej
% •• TCrystyna ftandbergowa a dom Hodziewios, ż o łn ie rz Szazych Szoregów, łączniczka Kotaondy Głównej AK# u czest
niczka P o latan ia "arazowakiego, jeoioc obozów Lamsdorf i Gborlangon, plutonowy PBZ-RAP, odhaczona irzy&ea a le c z - nyeh i aedalazti wojennymi
• • •W'ly ie s nekrologu. Aż ty le a ie d c iło s ię w Krótkim okresie
• ż„;cia *f a s i" między 1*>-ya a 19-ya ro k iea ży cia, oto j e j króeii
>P . , k i życiorys sprzed ałużbywwojakowaj|
\j i z W ^ o W € i M /
urodzona 15 « n » M a 1927r . w Bruaowio w woj.Lubelskim, o jc ie c - n au czy ciel, aatka . b ib lio te k a rk a . K iysia m niespeł
da 3 ła s a kiedy j e j o jc ie c utai ort'.. Odtąd j a s t wychowywana wy
jąc zoie przez aattoŁ« k tó ra przenosi si< do W arszawy* Od 8 -go roku życia K rysia j e a t s t a ł ą aieazkank. ul.B ałuckiego na
Mokotowie. Fończy n rk o ł; podstawową przy u l . " a rb u tta 14» która j e s t jedną ze szkoJi prtnmdzonych n a jb a rd z ie j - na owe c&asy - no*oc;.esuyai aetodami. Szkoła a red ai: przypada już na czas wojny. Jo e t n ią Szkoła Popielowakiej i Roszkowskiej prsgr
n .llf e ii lu b e ls k ie j, oricjaln io - .. u la wbftdz okupacyjnych • pro wadaona j e s t jako Zawodowa Szkoła Handlowa* za szyld en k tó re j protwadzont były "normalne* le k c jo , ^ ie tylko lakowe. Prowadzo
ne było także ta jn e harcerstwo* s którego szeregów nauczyciel-
| , . , ' t e , . a u « l . ^ 0 * 3 . iu M n i l i m do -Sraryoh S « « » e ń .- *
i * 1---- - m 7n
h o v elrtb ° ?f,n^ W ----* _ SlA £ _ . i L J
5
6
«y&arzonyn c e la s ta r a ń Krysi. T-r e s r .d e znajduje s ię w nich - a s n ią rasem ^eoacz© 2 koleżanki « k lasy * Bonka. Witkowska i Jagoda Becayriaka. odtąd zaczynają s i r d z ie je
/ * i a n i * * t a k iprzybrała pseudonim.
De s e k c ji, w k tó re j zn alazły s io Krysia /"K asia*/* Banka /»!Sonika*/ i Jagoda / • j a g o d a * / należy jeszcze k ilk a dziewcząt spoza szkoły* n .in . i ł a ^ogaj 1 Ela Kołakowska, zamieszkałe również przy u l .Bałuckiego. Zastępową, osy ra c z e j sekcyjną j e s t "Brooka", drużynową "Kora* - Zosia Kowalska. Sekcja p rze
chodzi kurs łączno ści wraz z * wiszeniami topograficznym i i kurs s a n ita rn y , a także podstawowe wiaaomo c i dotyczące b ro n i.
Chłopcy - Hirek i ly tu s /KarUkowskA/ są ia s tr a k to r e n i. JUo n i es skania aSUfcej przynoszą broń na wykłady, w lasac h kabackich i okolicach południowej Warszawy odbyeeją s ię * eiczen ia. ^a koniec Sekcja sd aje egzamin, n astęp u je u ro czy sta przysięga i "Kasia" z o s ta je e trz e le e n A.K. z przydziałem de łączno- c l przy K.G. w r a z ie pobratania. Jako uzupełnienie krótkiego
przeszkolenia sanitarnego "Kasia" na własną oroubę d o s ta je s ię na "praktyk;" do S z p ita la Sal te'takiego. Biega ta n parę rasy w tygodniu, czasem w stając o 5~ej rano, by s ię n ie spóźni* na dyżur. Specyficzna atf»oafera teg e s z p ita la - pełne oddanie cborym, odważne u d z ielan ie ponocy le k a rs k ie j /surowo zak a z a n ej rannym i żydoo - na wpływ na dążenie Krysi do ukoitezenia medy.
7
8
cyny i na poatswę, ja k ą przy jo le potem jako l«karka. wakacja spcdsa aa v e i s J^rcytosatis t-ow Kockieu t? go lclm ^ n uonu
K u asllfa. Ala t a i « ł« psocą gkieroaisae. p r* ec i”. okupantowi.
JdnrO K fta z a js a ją s iv kolportaż sa s a ts te k , prsy&3toi<y»«*ni*tt epatraaków i aptacsek, ^ liiop i/ aaX$£ący do Jtejfeowego ©4L d z ia łu A.K. ch cir* a* **kcjer . Je m»poaolt& tych w aktoji wraca "Xasia*, siedząc o fc^oasie i c ł o d zie, brudna 1 a^k&aa azkarbutca && druta^ai 9t&la&&$. %«. -c^ sto aapofciaa* ?r*y-
to c z n e ... tu s i t a ł j aoie m »,je znajome la s y , p o la, lu d z ie .* . r * a lę ta r aesze sbcosankc aa strychu i naose ta a p r a c e ...
Wlscsory peiac niepokolu i obaay, kiedy chłopcy r u sz a li aa a k c j> » ."
w roku 1944 c rad ia " a le ]•&£&» do F n ąjtaesna Szybko p rea
■fctaresający «!" ^ m n t f*p?ypa na w ^ c^ ^ n le 'vd.ereń 1 przygo
towań do ^nwBtimla. F rea^eie n^cliotf^i eodtdna ***. *ąc»nie*- fcl £ S ek cji * rntrl* r a j ą pankt afeojray n« Feżaj jako (rzuoa re sser^otfa- Flerownikicn punktu j e a t k apitan •^ a tln a * / d r Jadwiga F aau prś/. Wńród jran lee?aris, jaki© n e a ta p lło po kilkakrotny®
T.yr5ioca£K3da i odrotywanitt d aty i £<*d«iny *>ybaelm pobratania - ty lk o cssęś* d s is e e s ą t rymae?oftych na punkt sn a ln eła * lę na m iejscu sbiórSdL. M.iil» brak dwóch bli& kieh koleaanak *Kaai*
/% którymi s i » spotka pótnloj m frtat&faga/ - "Ftonika** /Banka Witkowska/ i •jagodom Ja&Ar Bncf^^skn po rSi ayoh nory?*tłach
— > 1 . ^ .V— *infe otf»RYiqW
9
10
snajoą s i ę u "Sławbora*, £ d sie b dą na słu ib ia jaka łą czn iczk i ahodsąca a& Powidle, ćsaac:- prsauosząa meldunki i rozkazy, c^aem h^ońf lu b jako pr-wnrodaiCEki i e sk o rta prąy przenoś*#- c i a - 4";.no-ci. fŁ ut/afc; zasłŁi.ttje za wsclędu na postawę i Jita tro je iiio io c ie iy c t. Ż ołnierzy l l e t o r i a łc »k??ynkr wypeł- KŁioaą a in a s l, k tó rą ©bie kolefcanki o la ły zaai®&* na C r e m i s -
ko*cką. /{!• p. "Sławbcra" nie c i ł e alt r Al .UJ ?.zdow* kieh r p e b il-
&a Płaeu Triiach Krsy&jr. Stąd to wędrowały aziewca t a z cwyai iłdaaiói, co do którjch. d o sta ły o strz e ż e n ie , fee trz e b a skrzyw to|
atawUt' e c tr o in ie , bo oiny oogą przy tm trsą a ia wybuchną*.
S-U-yaka fcyła. c io tk a , a p rz e je c ie z Macu T rrech Erzyfcy. pr?-s*
©grćd Nakładu Cłuebcnieayob na Pcwićle zacne był© z niebezf>ia- csanatwa i w ielo k ro tn ie opisywens. i)osy<> ie skreynlrR n ie ra z
\7fr>ykcht s ię z rak i w a lił* net rle c d ę . :in y n ie w^bac^ały, a dziewczęta dostawały par^kjępmó* ćalaelsi i scorły wędrswaft, d a le j dopiei*o wtedy rdy p rz e sta ło Je "^nieszy*.*, Se wają ^krsynk?
stawia/*, oetro& nia.
*Kaaia* wraz z grapą innych łączn iczek , ułow ionych n» *To&<
feej - b ieg ała z meldunkami i roskoraial
ionendy nłó*>n«!j na te r a n ia d z ie ln ic y S ródaiećcia I I oraz przechodząc na drugą *tronę A lei Jerozolim skich do sie d z ib y E.G. w frachu PKO, dopóki tam było dowódrtro. Co z n ę c a ło "chodsif na druge. stro n ? " wi*d*^
ty lk o c i , co to r o b i l i . Tao władnie na u l
.Jasne4 n a stą p iło dramatyczne spotkanie z atką k tó ra w orzeciwnym kiarunku prowadziła zleconego ja j przewodnie twla pułkownika na odpraw
~ ..- a ~ * ® mfc e ^ n r ią W
11
12
5 M i U O
do Tf.C. - *^asla" s**a » neldnnkaai tą samą płonąen u lic a . - ae*sny" -aorw sle ”riel<*pt«t$w» kmcsienlea «fcyt J««i wypalona, ro *»'•>&, saaypują.ę u lic * plwr^ayBt oo<!,$a«t 1 *®aeiaw sn ik n -ła e oeso -setki t* ł^tnsa 1 <ty~ie. '*B?few*stfe n a g l t l do pospiechu, t:i»2r -P łatały * DopteT© rm «ajtttr» M ia A s l a lj ' s i? o ©obie* m o bie fty&» a "r oaia* rm ty lk o nniy* alrdwkdw od spadających ee£i«lł i nadpalone? v*n0y* C hotsi^a te k i* "Kasia*. oosywftdoi*
na ochotnika * ekspedycją eto b r m w /a a P ro a ts j? / no j'?o®ilań, który poi koniec 'owatania aiufcył, w skąpych ra c ja c h , jako
podstawa pofc-fwlemtft. ^ k a s a ł * t a n ie ty lk o odwagę ftołniaroa /u r t /a ra g a byia n r l c l u s&ajacach o atrsaliw a n a, WfSBOj w ia d a le li 0 wyprawach 1© browaru 1 j-jeaiaiari zdobywany b y t sa cen*- krwi/-- a le i cechująca ją całe feyeie odwagę c fn iln ą , oto gdy przynie
siony ładunek kasaa* ąreekasa* do K*G. "Kasia* Karseldowała a ię 1 o*npjni2at fcs fcełniara© taft są głodni /c o a l e p ozostało bez sk u tku/.
Ssjpsłno Kapała 1 po wi: c e n ią ołutsb łą c a U c tk i, k tó ra
aarrasa wyzywała a i pierarssa da drogi na BajbardaioJ niebespieCE osa* odcinki, n ic skracając tsm&l na naloty i aaeeł^ ©fjoiową -
©trsyiaała poa koui*c powstania *?rsy* ^aleessaych". Sscs c ie żo łn iersk ie j e j dopisywała - n ie była nawot ranna.
fo u wad ku Powstania "Kasia* p rsech o l« i sanną draf*; do Cterowa, a pote<» tra n s p o rt do Iaasdo i* 1 kolejne obosy afe do Cberlangen. sa et;p n c etapy to >?©łsłidia, Anglia i powrót do k ra ju w kw ietnia 1947r. Tu kokosy syaarsony w ydaiał :e koro k i
13
14
. 6 -
na Akauerdi fc^edyeznej w 9’aKr«awie 1 w ressoie oaląga swój c e l - seata,}© lokarM tt. ‘'fyl© nssairzTła® na ć n le s tt I ©herocj, fc© cha« ftyeiti. Wie wi<S»e d ia b la w innyij z&wailKle* -
aówi m te « . W c m s l* stadiów wychodzi za a ą i aa ,Tóze:fA 7'>nclb«Rg«
i ro d zi ayna. Tl© nrseazkadm j©3 to g k n t o ^ at*adia o ©Raafte bez n a l a n i a ©^aaninów. ^ast^t^i© pracują dass&aieóei* k ilk a l a t Jako lek a rz /S irp lta l Glaeke&B* lci35o-TV>?o6nicKy/ 1 pt-v!.«.£og /S zk o ła ł-le lę g a ia rs k a / w uialSoTTanya zawodzie, afe 3© <ksic;rtel~
nef o zawału e*«rca * 50-tym roicu ży cia.
.-■
©talagneh
mi r n i * mpisz© U iem iik a pot&ai * A nglii azoaa~
4,ółow© lia ty do m atki, Oto jak widzi i przafcywa s ło d z iu tk i i o i^ ie r a , 9i©oeri.a& aioletnia dei fcccync* trarunki, stootn-ti i n astrcgo &y©ia w atele^fccb i pc wyzwoleńla 3 -lich na obcsgrź- ai© ~ n ie s te ty r*lacg» ze stalagów sacfeawBla ai j b«z p i irm isa- go zaszyta - przejęci© z Warszawy i pobyt \« laa& losf - 3r«rak*l- rwan^f® je^ ą r ta s T lamów * c saa ie ra rriz ji w baraku.
1 wx*zeittia VJ44 USfcLLbęcg* A ..i -c rfcuu.ai.eu-: ©z&au wy
ijasau / z L ^asd o rf/. wis*Ło*mi uoaiaiysuy poi be- ciasaJca Chleba a a oaoi/4, -'wiar' p&a^id U>u©a*t? i troci**
rsar^aryny. P orcja a a 2 d n i, a sy a a tu ra to la joe^ci&a przed podstóą ajadłyiioy apoii* ezęś' chluba, bc Wflpraartf wuu&&
Łyio i i , c*i>rae< urakozl /jfiarauMaa c iilc b a ... Wkrótce c a ła na
ci a tru p a b y ła t a t a r a aa a r c ^ i . hc*iąyi*£*y. «&* uruufc mu*
c b z li nas, r^ k a a i 1 ez&pkaai, a a la to s a li c h ło p c y ... ^otar-
~ ... ■ ...- o in b o i p n y ą ^ y
■--^ ,Vc W :- A * >;
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
K O Ł O B Y Ł Y C H Ż O Ł N I E R Z Y A R M I I K R A J O W E J P O L IS H HOME ARMY E X -S E R V IC E M E N A SSO C IA TIO N
20, Q U EEN ’S GATE T ER R A C E, LONDON, S .W .7 .
L. dz. jt> Londyn, 23.X.1973.
Our ref.
ZAŚWIADCZENIE WERYFIKACYJNE
Łączniczka Krystyna Rodziewicz-Zandberg, Pseudonim: “Kasia"y
Przydział* K.G. 0V/k.
W szeregach Armii Krajowej została awansowana na wniosek Szefa W.S.K.K-dy Głównej w/g rozkazu Dowódcy Armii Krajowej Kr«87l/l z dnia 2 3 .IX.i944 r.s
Do stopnia PLUTONOWEGO.
Czeki i przek azy p ien iężn e prosim y w y staw iać n a : P o lish H om e Army Ex-Servrice>men A ssocialion