Wymagania edukacyjne z chemii w klasie I
kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Program nauczania: DKOS-4015-88/02
Podręcznik: „Chemia ogólna i nieorganiczna. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym”
Wydawnictwo Nowa Era Nauczyciel: mgr Beata Mickiewicz
Dopuszczająca Dostateczna Dobra Bardzo dobra
DZIAŁ I: Budowa atomu
Uczeń definiuje izotop. Opisuje izotopy wodoru. Opisuje promieniowanie α i β.
Opisuje model budowy atomu wg Bohra. Wyjaśnia pojęcia orbitalu atomowego. Rozpoznaje kształty orbitali s, p i d. Wskazuje położenie bloków s, p i d w układzie okresowym.
Rozróżnia powłokę walencyjną.
Uczeń oblicza liczbę cząstek
elementarnych atomu. Oblicza średnią masę mieszanych izotopów jako średnią ważoną mas izotopów. Opisuje zastosowania nuklidów
promieniotwórczych. Wyjaśnia, na czym polegają promieniowanie α i β.
Wyjaśnia, na czym polegają sztuczne przemiany promieniotwórcze. Wyjaśnia pojęcie wzbudzenia atomu i energii jonizacji. Różnicuje orbitale 1s i 2s oraz 2s i 2p. Określa liczbę i rodzaj orbitali należących do powłoki czwartej.
Określa strukturę chmury elektronowej (dla 4 powłok). Wykorzystuje
przynależność do bloku w celu zapisania konfiguracji elektronowej powłoki walencyjnej atomu.
Uczeń wyszukuje izotopy pierwiastków w dostępnych źródłach informacji.
Oblicza skład procentowy mieszaniny izotopów. Posługuje się czasem połowicznego rozpadu. Interpretuje naturalne szeregi promieniotwórcze.
Przypisuje elektronom danego orbitalu konkretne liczny kwantowe. Stosuje zakaz Pauliego. Zapisuje różnymi sposobami konfigurację elektronową pierwiastków grup głównych. Zapisuje konfigurację elektronową pierwiastków o l. at. 1-22. Stosuje regułę Hunda dla konfiguracji elektronowej powłoki walencyjnej. Stosuje schemat ukośnika do zapisu konfiguracji pierwiastków grup głównych.
Uczeń uzupełnia równania przemian α i β. Posługuje się pojęciami wzbudzenia atomu i energii jonizacji. Wyjaśnia, że elektron jest cząstką, z której ruchem związana jest fala elektromagnetyczna.
Wyjaśnić sens zasady nieoznaczoności Heisenberga. Zapisuje konfigurację dla pierwiastków bloku d okresu 4. Zapisuje konfigurację elektronową pierwiastków o l. at. powyżej 22.
DZIAŁ II: Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Uczeń określa pojęcie
elektroujemności. Określa jak zmienia się promień atomu i jonu w układzie okresowym. Wymienia rodzaje wiązań.
Interpretuje pojęcie polarności.
Wyjaśnia pojęcie momentu dipolowego wiązania i cząsteczki. Opisuje, w jaki
Uczeń ustala zależność pomiędzy strukturą powłoki walencyjnej, a położeniem pierwiastka w układzie.
Określa jak zmienia się promień jonów w stosunku do atomu. Opisuje sposób powstawania wiązań w atomach.
Określa wiązanie w danej cząsteczce,
Uczeń posługuje się skalą
elektroujemności. Wyjaśnia związek między elektroujenością a tendencją do tworzenia kationów i anionów.
Zapisuje konfigurację atomu w postaci wzoru Lewisa. Zapisuje wzory prostych cząsteczek wzorami Lewisa przy
Uczeń przewiduje polarność cząsteczki na podstawie analizy jej budowy. Wiąże informacje dotyczące energii jonizacji powinowactwa elektronowego z wielkością elektroujemności.
Proponuje wzory sumaryczne
i elektronowe cząsteczek zbudowanych
sposób zmieniają się w układzie okresowym takie właściwości jak elektroujemność, promień, I energia jonizacji.
typ wiązania π i σ, kierunek polaryzacji.
Zapisuje wzory elektronowe cząsteczek. Wyznacza graficznie wektor momentu dipolowego płaskiej cząsteczki. Opisuje, w jaki sposób zmieniają się w układzie okresowym takie właściwości związku jak charakter wiązania, charakter kwasowo –
zasadowy, Opisuje właściwości litowców i fluorowców wynikające z ich budowy i położenia w układzie
okresowym. Opisuje właściwości pierwiastków wynikające z budowy ich atomów i położenia w układzie
okresowym.
podanym wzorze sumarycznym.
Wyjaśnia różnicę w sposobie tworzenia wiązań π i σ. Określa warunki tworzenia się wiązania wodorowego. Zapisuje wzory elektronowe jonów. Wyznacza graficznie wektor momentu dipolowego cząsteczki o strukturze tetraedrycznej.
z 2 pierwiastków. Uzasadnia polarność cząsteczki. Proponuje właściwości pierwiastka lub cząsteczki na podstawie budowy elektronowej. Proponuje wzory elektronowe cząsteczek i jonów.
Przewiduje charakter związku na podstawie położenia w układzie okresowym pierwiastków centralnych.
Analizuje i uzasadnia zmiany
właściwości pierwiastków wynikające z budowy ich atomów i położenia w układzie okresowym.
DZIAŁ III: Geometria cząsteczki
Uczeń wyjaśnia pojęcie orbitalu hybrydyzowanego. Wyjaśnia założenia teorii VSEPR. Wyjaśnia pojęcia: liczba przestrzenna, elektrony wiążące, elektrony niewiążące (wolna para elektronowa)
Uczeń opisuje typ hybrydyzacji sp, sp2, sp3. Opisuje kształt orbitali
hybrydyzowanych sp,sp2, sp3. Omawia wpływ obecności elektronów
niewiążących na kształt cząsteczki.
Uczeń wyjaśnia sens stosowania hybrydyzacji. Wyjaśnia związek kształtu typowych cząsteczek z hybrydyzacją atomu. Określa kształt cząsteczki na podstawie znajomości hybrydyzacji.
Oblicza liczbę przestrzenną atomu centralnego.
Uczeń proponuje typ hybrydyzacji w cząsteczce. Przewiduje i objaśnia budowę przykładowych cząsteczek na podstawie hybrydyzacji atomu centralnego. Na podstawie liczby przestrzennej określa i przewiduje kształt cząsteczki. Objaśnia budowę cząsteczek wieloatomowych typu ABn.
DZIAŁ IV: Systematyka związków nieorganicznych
Uczeń określa przemianę fizyczną i chemiczną. Wyjaśnia pojęcie związku i mieszaniny. Dzieli substancje
na związki i mieszaniny. Wyjaśnia kryteria doboru metody rozdziału mieszanin. Nazywa podany tlenek, kwas, wodorotlenek, sól. Podaje przykłady wodorotlenków, tlenków, kwasów (tlenowych i beztlenowych) i soli. Definiuje tlenek amfoteryczny i obojętny. Rozróżnia pojęcia wodorotlenek zasada. Wymienia wskaźniki zasadowe i kwasowe.
Rozróżnia wodorotlenki zasadowe i amfoteryczne. Opisuje właściwości wodorosoli. Rozpoznaje związki nieorganiczne mające zastosowanie
Uczeń określa kryteria przynależności roztworu do danego typu. Wskazuje różnice pomiędzy mieszaniną a związkiem chemicznym. Opisuje sposoby rozdzielania mieszanin.
Obserwuje przebieg doświadczenia.
Opisuje przebieg doświadczenia. Dzieli tlenki wg różnych kryteriów. Określa charakter chemiczny dowolnego tlenku.
Zapisuje równania reakcji, ilustrujące właściwości chemiczne tlenków amfoterycznych. Z nazwy pisze wzór sumaryczny tlenku, wodorotlenku, kwasu i soli. Pisze równania reakcji otrzymywania tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli. Nazywa podany tlenek, wodorotlenek, kwas, sól. Określa typ
Uczeń sprawdza i porównuje wyniki doświadczeń. Rozdziela mieszaninę zgodnie z instrukcją. Wykonuje zgodnie z instrukcją doświadczenie pozwalające sprawdzić właściwości fizyczne
i chemiczne tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli. Zapisuje równania reakcji, ilustrujące właściwości chemiczne tlenków amfoterycznych z uwzględnieniem zapisu w postaci związku kompleksowego. Wykonuje zgodnie z instrukcją doświadczenie otrzymywania tlenków, wodorotlenków kwasów i soli. Pisze równania reakcji ilustrujące właściwości chemiczne omawianych grup związków nieorganicznych. Podaje przykłady
Uczeń analizuje i uzasadnia przebieg doświadczeń. Dobiera metodę rozdzielenia mieszaniny. Rozdziela mieszaniny wg własnego projektu.
Projektuje doświadczenie sprawdzające właściwości fizyczne i chemiczne omawianych grup związków nieorganicznych. Projektuje
doświadczenia otrzymywania tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli. Określa charakter chemiczny amoniaku.
Zapisuje równanie reakcji zachodzące w wodzie amoniakalnej. Przewiduje zagrożenia związane z przedostaniem się związków toksycznych
do środowiska.
w lecznictwie, gospodarstwie domowym, środkach higieny. Dzieli związki nieorganiczne na toksyczne i nietoksyczne.
reakcji chemicznej. Stosuje wskaźniki zasadowe do rozróżnienia odczynu roztworu. Stosuje w nazewnictwie kwasów przedrostki meta-, orto-.
Rozróżnia kwasy trwałe i nietrwałe.
Nazywa wodorosole i z nazw pisze wzory sumaryczne. Opisuje podstawowe metody otrzymywania wodorosoli. Opisuje zastosowanie soli obojętnych i wodorosoli w
gospodarstwie domowym. Opisuje zastosowanie związków
nieorganicznych w lecznictwie, gospodarstwie domowym, środkach higieny.
tlenków o określonym charakterze chemicznym. Różnicuje właściwości kwasów H2SO4 i HNO3 w zależności od stężenia. Zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorosoli oraz reakcji przedstawiających właściwości chemiczne wodorosoli. Stosuje elementy analizy jakościowej do określenia obecności związku w roztworze.
DZIAŁ V: Równania reakcji chemicznych – podstawy obliczeń chemicznych
Uczeń wyjaśnia, co to jest stopień utlenienia pierwiastka.Wyjaśnia pojęcia:
utlenianie, redukcja, utleniacz, reduktor.
Podaje przykłady rud metali. Podaje ważniejsze reduktory stosowane w przemyśle. Wyjaśnia pojęcie mola.
Odczytuje zapis równania reakcji w interpretacji molowej. Stosuje pojęcie masy atomowej i cząsteczkowej.
Podaje wartość objętości molowej gazów w warunkach normalnych.
Określa parametry warunków
normalnych i standardowych. Zna liczbę Avogadra.
Uczeń wyjaśnia reguły obliczania stopnia utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych. Umie zastosować reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych. Przeprowadza prostą reakcję redoks i podaje elektronową interpretację równania tej reakcj.
Wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji w reakcji redoks.
Wyjaśnia, na czym polega
otrzymywanie metali z rud metodą utleniania-redukcji. Stosuje liczbę Avogadra. Oblicza liczbę moli na podstawie liczby molekuł. Oblicza liczbę molekuł na podstawie liczby moli.
Przelicza liczbę moli, masę i liczbę molekuł na objętość gazu w warunkach normalnych. Przelicza objętość gazu w warunkach normalnych na liczbę moli, masę i liczbę molekuł.
Uczeń oblicza stopnie utlenienia pierwiastków w związkach
chemicznych. Zapisuje równanie reakcji redoks. Podaje elektronową
interpretację i współczynniki stechiometryczne. Przeprowadza reakcję utleniania-redukcji o wyższym stopniu trudności. Oblicza liczbę moli produktu przy dowolnej liczbie moli lub masie jednego z substratów.
Oblicza masę produktu reakcji, przy dowolnej liczbie moli lub masie jednego z substratów. Stosuje w obliczeniach sole uwodnione. Oblicza objętość gazów w warunkach
odmiennych od warunków normalnych.
Wykonuje obliczenia stechiometryczne z wykorzystaniem objętości gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych. Stosuje równanie Clapeyrona w obliczeniach. Oblicza liczbę moli, masę, objętość, liczbę molekuł produktu przy
niestechiometrycznej ilości substratów.
Uczeń zapisuje równanie reakcji utleniania-redukcji o wyższym stopniu trudności. Podaje elektronową interpretację i współczynniki
stechiometryczne tej reakcji. W wyniku analizy potrafi wykazać,
które z podanych równań reakcji są reakcjami redoks. Ocenia procesy metalurgiczne pod względem czystości otrzymywanych metali,
energochłonności i ochrony środowiska.
Oblicza liczbę moli lub masę reagentów na podstawie molowej interpretacji procesu. Posługuje się w obliczeniach procentem objętościowym gazów.
Oblicza gęstość gazów w warunkach normalnych. Potrafi zaplanować rozwiązanie zadania złożonego.
DZIAŁ VI: Roztwory – sposoby wyrażania stężeń roztworów
Uczeń zna pojęcie stężenia Uczeń posługuje się w obliczeniach Uczeń stosuje stężenie molowe Uczeń posługuje się gęstością roztworu,
procentowego i molowego. Rozróżnia naczynia miarowe i wymienić ich zastosowanie. Dokonuje prostych obliczeń z zastosowaniem stężeń roztworów.
pojęciem stężenia procentowego.
Przelicza stężenie procentowe
na molowe. Przelicza stężenie molowe na procentowe. Przygotowuje z odważki roztwór o określonym stężeniu
procentowym lub molowym. Wykonuje obliczenia stechiometryczne z
wykorzystaniem roztworów.
do obliczenia liczby moli substancji rozpuszczonej. Stosuje stężenie molowego obliczenia objętości roztworu zawierającego określoną liczbę moli substancji rozpuszczonej. Stosuje w obliczeniach stężenia molowego określoną masę substancji
rozpuszczonej. Dokonuje obliczeń i przeliczeń stężeń roztworu przy dodaniu lub odjęciu rozpuszczalnika lub substancji rozpuszczonej. Wykonuje obliczenia dla roztworów substratów użytych w stosunkach
niestechiometrycznych.
rozpuszczalnika i substancji
rozpuszczonej do obliczania stężenia procentowego i molowego roztworu.
Oblicza stężenie procentowe roztworu otrzymanego przez dodanie
rozpuszczalnika do roztworu o określonym stężeniu molowym.
Oblicza stężenie molowe roztworu otrzymanego przez dodanie rozpuszczalnika do roztworu
o określonym stężeniu procentowym.
Przygotowuje roztwór o określonym stężeniu molowym lub procentowym przez rozcieńczenie bardziej stężonego roztworu.
