Wymagania edukacyjne z chemii w klasie II
kształcenie ogólne w zakresie podstawowym, 2 godziny tygodniowo
Program nauczania: DKOS-4015-46/02
Podręcznik: „Chemia ogólna i nieorganiczna. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym” Wydawnictwo Nowa Era
„Chemia organiczna. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym” Wydawnictwo Nowa Era Nauczyciel: mgr Beata Mickiewicz
Dopuszczająca Dostateczna Dobra Bardzo dobra
„Chemia ogólna i nieorganiczna. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym”
DZIAŁ VII. Roztwory – sposoby wyrażania stężeń roztworów
Uczeń musi umieć:
- znać pojęcie stężenia procentowego i molowego,
- rozróżniać naczynia miarowe i wymienić ich zastosowanie, - dokonywać prostych obliczeń z zastosowaniem stężeń roztworów
Uczeń musi umieć:
- posługiwać się w obliczeniach pojęciem stężenia procentowego, - przeliczać stężenie procentowe na molowe,
- przeliczać stężenie molowe na procentowe
Uczeń musi umieć:
- zastosować stężenie molowe do obliczenia liczby moli substancji rozpuszczonej,
-zastosować stężenie molowego obliczenia objętości roztworu zawierającego określoną liczbę moli substancji rozpuszczonej,
- stosować w obliczeniach stężenia molowego określoną masę substancji rozpuszczonej,
-dokonywać obliczeń i przeliczeń stężeń roztworu przy dodaniu lub odjęciu rozpuszczalnika lub substancji rozpuszczonej,
- przygotować z odważki roztwór o określonym stężeniu procentowym lub molowym
Uczeń musi umieć:
- posługiwać się gęstością roztworu, rozpuszczalnika i substancji
rozpuszczonej do obliczania stężenia procentowego i molowego roztworu, - obliczać stężenie procentowe roztworu otrzymanego przez dodanie rozpuszczalnika do roztworu o określonym stężeniu molowym, - obliczać stężenie molowe roztworu otrzymanego przez dodanie
rozpuszczalnika do roztworu o określonym stężeniu procentowym, - przygotować roztwór o określonym stężeniu molowym lub procentowym przez rozcieńczenie bardziej
stężonego roztworu
Dział V. Równania reakcji chemicznych – podstawy obliczeń chemicznych c. d.
Uczeń wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji. Umie zdefiniować pojęcie reakcji endo- i egzotermicznej, reakcji odwracalnej i nieodwracalnej (podaje przykłady), Umie zdefiniować
Uczeń umie zdefiniować pojęcie energii wewnętrznej układu. Ocenia, które reakcje są endo-, a które
egzoenergetyczne. Potrafi zdefiniować pojęcie energii wewnętrznej układu.
Uczeń rozróżnia katalizatory homo- i heterogeniczne Opisuje
doświadczenia ilustrujące wpływ temperatury i stężenia substancji na szybkość reakcji. Rozróżnia układ i
Uczeń umie zaproponować przeprowadzenie doświadczeń dotyczących omawianych zagadnień.
Wyjaśnia mechanizm reakcji posługując się teorią zderzeń i
energię aktywacji. otoczenie. kompleksu aktywnego. Ocenia, w którą stronę przesunięte jest położenie równowagi reakcji.
Dział VI. Reakcje w roztworach wodnych elektrolitów
Uczeń umie zdefiniować pojęcie
hydratacji. Umie zdefiniować dysocjację elektrolityczną. Posługuje się pojęciem pH dla określenia odczynu roztworu.
Wymienia wskaźniki kwasowo zasadowe.
Wyjaśnia pojęcie katalizatora i inhibitora.
Potrafi posługiwać się pojęciem roztworu nasyconego i nienasyconego. Umie podzielić sole na ulegające i nie ulegające hydrolizie.
Uczeń umie podzielić kwasy i zasady na słabe i mocne. Zapisuje równania reakcji dysocjacji: kwasów, zasad, soli. Zapisuje wzory jonów powstałych podczas dysocjacji kwasów, zasad i soli
oraz podaje ich nazwy. Podaje metody pomiaru pH roztworu. Oblicza stężenia procentowe i molowe roztworu.
Przeprowadza obliczenia związane z rozpuszczalnością. Interpretuje tabelę i wykres rozpuszczalności. Potrafi wskazać reakcję zobojętniania i strącania. Zapisuje równania reakcji strącania, zobojętniania, hydratacji.
Uczeń potrafi napisać wyrażenie na stałą równowagi, stałe dysocjacji kwasów i zasad. Wyjaśnia pojęcie równowagi dynamicznej. Omawia mechanizm reakcji dysocjacji. Umie posługiwać się
wartością stałej dysocjacji. Opisuje doświadczenie ilustrujące zobojętnianie i strącanie, proces hydrolizy. Oblicza stężenia molowe i procentowe w bardziej skomplikowanych zadaniach.
Uczeń wyjaśnia zdolność substancji do dysocjacji na podstawie budowy jej cząsteczki. Oblicza stężenie jonów powstałych w wyniku dysocjacji, stopień dysocjacji, pH roztworu. Omawia mechanizm rozpuszczania związków niejonowych w wodzie. Przeprowadza trudniejsze obliczenia związane z rozpuszczalnością. Potrafi wskazać procesy hydrolizy zachodzące
w przyrodzie i gospodarstwie domowym.
„Chemia organiczna. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym”
Dział I. Węglowodory
Uczeń wyjaśnia pojęcia: węglowodór nasycony, alkan, szereg homologiczny, izomeria konstytucyjna, reakcja
substytucji, węglowodór nienasycony, alken, izomery cis-trans, alkin,
węglowodór aromatyczny. Podaje wzór ogólny szeregu alkanów. Podaje nazwy n-alkanów C1 – C10. Omawia zmiany właściwości fizyczne alkanów wraz ze wzrostem długości łańcucha. Wśród podanych reakcji potrafi wskazać reakcję substytucji. Podaje wzór ogólny szeregu alkenów. Wymienia metody
otrzymywania alkenów i alkinów oraz reakcje charakterystyczne dla alkenów. Opisuje właściwości fizyczne i chemiczne benzenu.
Uczeń określa rodzaje wiązań w alkanach. Wyjaśnia zjawisko przyjmowania przez cząsteczkę określonej konformacji. Określa, które z podanych związków są izomerami, a które homologami. Pisze wzory strukturalne izomerów butanu, pentanu i heksanu. Nazywa alkan o podanym wzorze strukturalnym. Pisze wzór strukturalny na podstawie podanej nazwy. Pisze równanie reakcji spalania i półspalania dowolnego alkanu
oraz równanie reakcji chlorowania i bromowania alkanu C1 – C4. Określa kształt cząsteczki etenu. Nazywa alken o podanym wzorze strukturalnym. Pisze wzór alkenu na podstawie jego nazwy.
Wskazuje reakcje addycji i eliminacji.
Uczeń opisuje i rysuje kształty cząsteczek metanu, etenu i propanu.
Rysuje wzór cząsteczki etanu w konformacji naprzeciwległej i naprzemianległej. Pisze wzory
strukturalne izomerów heptanu i oktanu.
Podaje nazwy zwyczajowe izomerów propanu i butanu. Wymienia rodzaje oddziaływań między cząsteczkami alkanów. Wyjaśnia, dlaczego dany alkan ma określone właściwości fizyczne.
Przewiduje, jakie izomeryczne produkty powstaną w reakcji chlorowcowania alkanów o dłuższych łańcuchach. Rysuje przykładowe wzory izomerów cis-trans.
Omawia rodzaje wiązań w cząsteczce etenu. Z podanych cząsteczek wybiera izomery cis-trans. Zapisuje równania
Uczeń porównuje energię i trwałość poszczególnych konformacji etanu.
Stosuje zasady nazewnictwa systematycznego celem nazwania większych lub mniej typowych cząsteczek. Przewiduje, które alkeny tworzą izomery cis-trans i nazywa ich wzory. Omawia kształt cząsteczki but-2-enu i wskazuje, które atomy leżą na tej samej płaszczyźnie. Potrafi zaproponować metodę rozróżnienia węglowodoru nasyconego
i nienasyconego. Przewiduje produkt główny reakcji addycji do
niesymetrycznego alkenu. Zapisuje reakcje addycji do symetrycznych i niesymetrycznych alkinów. Potrafi zaprojektować doświadczenie
Omawia zmiany właściwości fizycznych alkenów wraz ze wzrostem długości łańcucha. Wyjaśnia pojęcie polimeryzacji.
Omawia budowę etynu i określa kształt cząsteczki etynu. Zapisuje równanie reakcji otrzymywania etynu z karbidu.
Opisuje zastosowanie acetylenu.
Wyjaśnia pojęcia: elektrony
zdelokalizowane i pierścień aromatyczny.
Omawia budowę cząsteczki benzenu.
Potrafi zapisać wzory i podać nazwy najbliższych homologów benzenu.
reakcji otrzymywania alkenów. Podaje przykłady reakcji eliminacji i addycji.
Zapisuje równanie reakcji addycji
do symetrycznego alkenu. Podaje nazwę alkinu o określonym wzorze i zapisuje wzór alkinu na podstawie nazwy. Opisuje budowę i kształt cząsteczek alkinów.
Omawia rodzaje wiązań w cząsteczkach alkinów. Zapisuje równania reakcji otrzymywania alkinów na drodze eliminacji. Zapisuje równanie reakcji nitrowania i chlorowania benzenu oraz spalania benzenu w powietrzu i tlenie. Uzasadnia aromatyczny charakter benzenu przez analizę struktury elektronowej cząsteczki.
Wyjaśnia pojęcia: elektrofil, substytucja elektrofilowa. Umie zastosować
w nazewnictwie przedrostki: orto-, meta-, para-. Zapisuje równania reakcji, którym ulega benzen i toluen. Nazywa
wielopodstawione pochodne benzenu.
wykazujące nienasycony charakter etynu oraz doświadczenie pozwalające
odróżnić węglowodór aromatyczny od alifatycznego. Podaje nazwy wskazanych przez nauczyciela pochodnych benzenu. Omawia właściwości i budowę naftalenu.
Uwzględnia kierujący wpływ
podstawników w reakcjach substytucji elektrofilowej celem określenia
produktów reakcji. Potrafi zaproponować wieloetapową syntezę związku
aromatycznego.
Dział II. Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów
Uczeń podaje nazwy prostych alkoholi jednowodorotlenowych. Określa rzędowość alkoholu
jednowodorotlenowego. Wymienia metody otrzymywania alkoholi. Opisuje właściwości fizyczne metanolu, etanolu i butan-1-olu. Wymienia reakcje charakterystyczne dla alkoholi. Opisuje właściwości fizyczne glicerolu. Podaje nazwę systematyczną i zwyczajową glicerolu i glikolu etylenowego. Rozróżnia wzory alkoholi od fenoli. Opisuje
właściwości fizyczne fenolu. Wymienia zastosowania etanolu, glikolu
etylenowego, glicerolu i fenolu. Wyjaśnia pojęcia: związek karbonylowy, grupa karbonylowa, aldehyd i keton. Podaje nazwy prostych aldehydów i ketonów.
Podaje sposób otrzymywania aldehydów
Uczeń potrafi napisać wzór alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie jego nazwy. Umie napisać wzory izomerycznych alkoholi
jednowodorotlenowych C1 – C4. Potrafi napisać równanie reakcji otrzymywania prostych alkoholi z alkenu
i chlorowcopochodnej oraz równanie reakcji fermentacji alkoholowej glukozy.
Zapisuje równania reakcji substytucji i eliminacji dla prostych alkoholi
jednowodorotlenowych oraz ich reakcję z sodem. Umie napisać równanie reakcji glicerolu i glikolu etylenowego z sodem.
Podaje nazwę systematyczną prostego alkoholu wielowodorotlenowego. Podaje metodę otrzymywania glikolu
etylenowego. Podaje nazwy
systematyczne i zwyczajowe najbliższych
Uczeń wypisuje wzory i podaje nazwy izomerycznych alkoholi o dłuższym łańcuchu. Uzasadnia właściwości fizyczne metanolu, etanolu i butan-1-olu na podstawie budowy ich cząsteczek.
Przewiduje właściwości fizyczne alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie wzoru związku. Uzasadnia właściwości fizyczne glicerolu i glikolu etylenowego na podstawie budowy ich cząsteczek.
Potrafi zaproponować metodę rozróżnienia alkoholi
jednowodorotlenowych od glikolu etylenowego lub glicerolu. Wyjaśnia na podstawie budowy cząsteczki kwasowy charakter fenolu. Zapisuje równania reakcji nitrowania
i zobojętniania fenolu. Proponuje metodę rozróżnienia alkoholu i fenolu. Omawia
Uczeń podaje nazwy zwyczajowe butanoli. Nazywa proste alkoholany.
Zapisuje reakcje hydrolizy alkoholanów i określa odczyn roztworu. Wyjaśnia wpływ grupy –OH na aktywność pierścienia aromatycznego. Potrafi zaproponować kilkuetapową syntezę alkoholu i fenolu. Proponuje kilkuetapową syntezę kwasu karboksylowego.
Wyjaśnia właściwości estru na podstawie budowy cząsteczki. Umie zaproponować metodę odróżnienia tłuszczu nasyconego i nienasyconego. Zapisuje równanie reakcji zmydlania tłuszczu. Zapisuje równanie reakcji hydrolizy soli kwasów karboksylowych i określa odczyn roztworu. Porównuje właściwości
metyloaminy i aniliny i wiąże je z budową cząsteczek. Zapisuje równanie reakcji
i ketonów. Opisuje właściwości fizyczne metanalu i acetonu oraz ich
zastosowanie. Podaje nazwy
systematyczne i zwyczajowe prostych kwasów karboksylowych oraz kwasu palmitynowego, stearynowego i oleinowego. Określa typ reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych.
Opisuje właściwości fizyczne kwasu octowego i stearynowego. Podaje nazwy prostych estrów. Opisuje właściwości fizyczne octanu etylu. Opisuje
właściwości fizyczne tłuszczu. Podaje metody otrzymywania soli kwasów karboksylowych. Omawia budowę mydła.
Określa rzędowość amin o podanych wzorach.
homologów fenoli. Opisuje właściwości chemiczne fenolu. Porównuje
właściwości alkoholi i fenoli. Rozróżnia wzory aldehydów i ketonów. Podaje wzory alkoholi, z których powstaje określony aldehyd lub keton. Określa różnice aldehydów i ketonów w zdolności do ulegania procesowi utlenienia. Potrafi napisać wzór aldehydu lub alkoholu, z którego otrzymuje się dany kwas. Pisze równanie estryfikacji i hydrolizy kwasowej estru. Opisuje budowę tłuszczu
i wyjaśnia związek budowy cząsteczki z jego stanem skupienia. Wyjaśnia, na czym polega zmydlanie tłuszczu.
Nazywa proste sole kwasów karboksylowych. Zapisuje wzór soli kwasu karboksylowego na podstawie nazwy. Omawia budowę metyloaminy i aniliny. Podaje nazwy prostych amin.
różnice w strukturze aldehydów
i ketonów i wynikające z tego właściwości związków. Potrafi zaproponować metodę rozróżnienia aldehydów i ketonów.
Opisuje próbę Tollensa i Trommera oraz zapisuje równania reakcji dla obu tych prób. Potrafi napisać równania reakcji prostych kwasów z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami.
Wyjaśnia właściwości fizyczne i chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie budowy ich cząsteczek.
Pisze równanie reakcji hydrolizy
zasadowej estru. Zapisuje wzór tłuszczu nasyconego i nienasyconego. Wyjaśnia właściwości fizyczne tłuszczu
na podstawie analizy struktury. Potrafi omówić sposób otrzymywania margaryny z oleju roślinnego. Omawia piorące właściwości mydła. Zapisuje równania reakcji otrzymywania prostych soli kwasów karboksylowych. Wyjaśnia pojęcie twardości wody i detergentu.
Wyjaśnia, na czym polega zasadowość amin. Pisze równania reakcji
otrzymywania metyloaminy i aniliny.
amin z HCl.
Dział III. Wielofunkcyjne pochodne węglowodorów
Uczeń wyjaśnia pojęcia: związek wielofunkcyjny, cukier prosty, aldoza, ketoza, disacharyd, polisacharyd.
Wymienia rodzaje grup funkcyjnych występujących w cząsteczkach aldoz i ketoz. Opisuje właściwości fizyczne glukozy. Omawia właściwości fizyczne sacharozy. Wymienia podstawowe polisacharydy występujące w przyrodzie.
Opisuje właściwości fizyczne skrobi i celulozy. Wymienia grupy funkcyjne wchodzące w skład cząsteczki aminokwasu. Podaje wzór glicyny i alaniny. Wymienia czynniki denaturujące białko.
Uczeń wyjaśnia pojęcia: pentoza, heksoza, pierścień hamiacetalowy, cukry szeregu D i L, anomery α i β, wiązanie glikozydowi. Zalicza glukozę i fruktozę do odpowiedniej grupy cukrów. Wyjaśnia, na czym polega hydroliza dwucukru.
Opisuje różnice w budowie
i właściwościach sacharozy i maltozy.
Omawia budowę skrobi i celulozy.
Wyjaśnia pojęcie aminokwas białkowy.
Zapisuje wzory peptydów zbudowanych z glicyny i alaniny. Wyjaśnia, na czym polega I-, II- i III-rzędowa struktura białka.
Uczeń potrafi napisać wzory Fischera i Hawortha fruktozy i glukozy. Wyjaśnia pojęcie cukier redukujący. Pisze wzory maltozy i sacharozy. Wyjaśnia pojęcie wiązania α- i β-glikozydowego. Wyjaśnia właściwości fizyczne i chemiczne skrobi i celulozy na podstawie budowy ich cząsteczek. Wyjaśnia pojęcie jonu obojnaczego. Opisuje kwasowo – zasadowe właściwości aminokwasów.
Potrafi na wzorze peptydu określić położenie wiązania peptydowego.
Zapisuje równanie reakcji otrzymywania dipeptydu. Wyjaśnia różnice w procesach denaturacji i wysalania białka.
Uczeń interpretuje próbę Fehlinga.
Omawia związek właściwości redukujących cukru z jego strukturą.
Proponuje metodę rozróżnienia celulozy i skrobi oraz metodę identyfikacji skrobi w produktach spożywczych. Pisze równania reakcji glicyny i alaniny z NaOH i HCl. Proponuje metodę identyfikacji białka.
