opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE VII
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
MAŁGORZATA JAS
ODKRYWAMY TAJEMNICE
SONETU W UTWORZE
PT. STEPY AKERMAŃSKIE
ADAMA MICKIEWICZA
Redakcja merytoryczna – dr Jolanta Sawicka-Jurek Recenzja merytoryczna – Sabina Furgoł
Bożena Święch dr Beata Rola
Agnieszka Ratajczak-Mucharska Redakcja językowa i korekta – Editio
Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Odkrywamy tajemnice sonetu w utworze pt. Stepy akermańskie Adama Mickiewicza (kompetencje kluczowe: myślenie matematyczne i naukowe, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się)
Cele kształcenia (wymagania ogólne):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1) Kształtowanie zainteresowań
i kompetencji czytelniczych, służących doskonaleniu umiejętności krytycznego odbioru, analizy i interpretacji utworów literackich i innych tekstów kultury z wykorzystaniem myślenia naukowego. 5) Budowanie przekonania o wartości utworów, bez względu na czas ich powstania, dla współczesnego odbiorcy podejmującego dialog z literaturą lub innym tekstem kultury. II. Kształcenie językowe: 1) Budowanie świadomości wartości języka nie tylko jako narzędzia komunikacji, ale także najważniejszego składnika kultury w jej wymiarze jednostkowym i wspólnotowym. III. Tworzenie wypowiedzi. 2) Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych (…).
Treści kształcenia (wymagania szczegółowe):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich.
Uczeń: 1) rozpoznaje rodzaje literackie: liryka; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;
2) rozróżnia gatunki liryki: sonet; wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich. III. Tworzenie wypowiedzi. 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 4) dokonuje interpretacji głosowej czytanych tekstów.
Metody/Formy pracy:
m. werbalne: praca z tekstem źródłowym; m. praktyczne: praca z rozsypanką tekstową; m. wizualne: film; formy pracy: zbiorowa, w grupach.
Środki dydaktyczne:
komputer z dostępem do Internetu, rzutnik, głośniki, karta pracy i rozsypanka tekstowa dla każdego zespołu (sonet Stepy akermańskie Adama Mickiewicza), powielony tekst sonetu wraz z przypisami (dla każdego zespołu), papier plakatowy, markery, puzzle (pocięte fotografie stepu) do podziału na grupy.
Podczas lekcji:
1. Uczniowie losują elementy puzzli, poszukują osób mających fragmenty tej samej fotografii – zajmują miejsce przy stolikach.
2. Każda grupa otrzymuje zestaw składający się z:
rozsypanki – tekst sonetu Stepy akermańskie pocięty na wersy (każda strofa powielona przed rozcięciem na papierze w innym kolorze) oraz biała kartka
4
A4 z zapisanym na górze pierwszym wersem utworu (na niej uczniowie będą układać kolejne wersy);
karty pracy z poleceniami (1. Ułóżcie paski – wersy – w takiej kolejności, aby odtworzyć wiersz znanego poety romantycznego. 2. Sprawdźcie, czy dobrze wykonaliście zadanie – odbierzcie od nauczyciela treść wiersza i dokonajcie porównania. 3. Ustalcie i zapiszcie na plakacie, co pomagało wam w wykonaniu zadania).
3. Grupy kolejno prezentują swoje notatki.
4. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela tworzą notatkę w formie mapy myśli,
uwzględniającą np.: kolejność obrazów poetyckich sygnalizowaną np. czasownikami (wpłynąłem → omijam → stójmy → jedźmy), przeciwstawność dźwięków
odbieranych przez podmiot liryczny (szum → cisza) w zależności od pory (dzień
→ zmierzch → noc → brzask), różnica w budowie i stylu dwóch pierwszych i dwóch ostatnich strof (charakter narracyjny – charakter refleksyjny), składnia i interpunkcja w wierszu (kropki jako znak końca zdania), rymy.
5. Uczniowie zapoznają się z definicją sonetu jako gatunku liryki (w podręczniku lub w Słowniku terminów literackich).
6. Nauczyciel prezentuje krótki film – animację opracowaną przez uczniów I LO im.
Stefana Żeromskiego w Kielcach oraz Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im.
Józefa Szermentowskiego w Kielcach.
7. Uczniowie, na tle odtwarzanego powtórnie filmu, dokonują interpretacji głosowej tekstu (np. każdą strofę interpretuje inny uczeń).
8. Ewaluacja lekcji metodą walizki i kosza: Co pomagało mi (walizka), a co przeszkadzało (kosz) w pracy w grupie na dzisiejszej lekcji?
Komentarz metodyczny
Lekcja pozwala uczniom wejść w role badaczy i odkrywców, w sposób praktyczny i polisensoryczny, oraz poznać specyfikę sonetu. Działania przewidziane
dla uczniów w scenariuszu pozwalają na zaangażowanie uczniów o różnych sposobach uczenia się, typach inteligencji, preferencjach sensorycznych oraz na aktywizację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (zarówno uczniów uzdolnionych, jak i uczniów z trudnościami w uczeniu się).
