Zdzisław Libera
Wiktor Hahn (1871-1959)
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 53/3, 125-127
ZDZISŁAW LIBERA
WIKTOR HAHN
(1871—1959)
Do najw ybitniejszych i najbardziej zasłużonych działaczy T ow arzystw a Literackiego im. A dam a Mickiewicza w pierw szym trzydziestoleciu XX w. należał W iktor Hahn. W nikliw y badacz twórczości Słowackiego, w ybitny historyk lite ra tu ry polskiej i antycznej, ceniony bibliograf, teatrolog, wydawca i pedagog położył również poważne zasługi na po lu organizacji życia kulturalnego w Polsce, biorąc czynny udział w p ra cach Towarzystwa.
„Przez dwadzieścia la t piastow ał godność w iceprezesa (1908— 1928), będąc w tym czasie nieraz samodzielnym kierow nikiem agend Tow arzy stw a” h Hahn w łaśnie był inicjatorem jubileuszu z okazji 25-lecia ist nienia Towarzystwa, a gdy okoliczności na jego organizację nie pozwoli ły, podjął tę inicjatyw ę w 30-lecie, przygotow ując cykl odczytów Chrzanowskiego, K allenbacha, Kasprowicza i Bołoz Antoniewicza 2. By ło to w r. 1916, a więc w czasie wojny, toteż organizacja odczytów oraz jubileusz Tow arzystw a stanow iły m anifestację k u ltu ry polskiej, ważną rów nież ze względów politycznych.
Osobną k artę w dziejach Tow arzystw a tw orzy historia „Pam iętnika Literackiego”. W iktor H ahn był jego w ieloletnim redaktorem (1912— — 1921). Nadolski nazw ał go „ofiarnym redaktorem ”.
Po Bernackim — czytam y w kronice T ow arzystw a — w dalszym ciągu zbierał m ateriały do jubileuszow ych zeszytów (K rasiński, K ołłątaj, K raszew ski, Skarga), próbował wprow adzić nowy dział, kronikę literacką, ograni czyw szy się do Wiadomości bibliograficznych, które poniekąd zastępow ały zredukow aną Bibliografię czasopism. Obroniono honoraria autorskie, które zachęcały do pisania w „Pam iętniku”, ale zm niejszono objętość pism a, aż przyszedł katastrofalny rok 1914, a z nim takie k łopoty i trudności redak
1 B. N a d o l s k i , T o w a rzystw o Literackie im. A dam a M ickiewicza w e Lwow ie.
Z a r y s historii 1886—1936. „Pam iętnik L iteracki”, 1936, s. 720.
Z D Z IS Ł A W L IB E R A
torskie, że praca staw ała się niem al całkiem niem ożliwa. Mimo to „Pa m iętnik ” przetrwał najgroźniejszą burzę, roczniki 1914 i 1915 w yszły razem dzięki niestrudzonej pracowitości redaktora 3.
O zasługach W iktora H ahna dla „Pam iętnika Literackiego” wspo mina również Ju lian Krzyżanow ski w Dziejach d w u „Pam iętników ”, gdzie zaznacza, jak to redaktor z czasu pierwszej w ojny nie dopuścił do upadku pisma, „zwalczając pod jej koniec i w latach, które bezpo średnio po niej n astąpiły”, takie opory, jak „brak odpowiednich d ru k arń i papieru” 4.
Może najpełniej zasługi H ahna jako redaktora ocenione zostały w liście Prezydium Towarzystwa, podpisanym przez W ilhelma B ruch- nalskiego i Stanisław a Łempickiego, a w ysłanym z okazji zmiany w re dakcji naczelnej. List ten był w yrazem hołdu i wdzięczności za w y trw a łą, heroiczną w w ielu m om entach p ra c ę 5.
Z okazji 50-lecia działalności Tow arzystw a ówczesne Prezydium w osobach prezesa, Juliusza K leinera, i sekretarza, Bronisława Nadol- skiego, przesłało do W iktora H ahna pismo podkreślające jego zasługi dla „Pam iętnika Literackiego” i całego Towarzystwa:
Lwów, dnia 26 czerwca 1937
Wielce Szanowny Panie Profesorze!
Miło jest Zarządowi Głównem u, spełniając uchw ałę W alnego Zebrania, na którym rozpam iętywano i w spom inano działalność najczynniejszych i n aj- zasłużeńszych swych członków — przesłać Panu najw dzięczniejsze uznanie za Pańskie trudy i prace pośw ięcone dla Tow arzystw a przez tak długie lata na stanowisku w iceprezesa Tow arzystw a oraz redaktora „Pamiętnika Literackiego”. Oceniając dziś bilans pięćdziesięciolecia Towarzystwa widzim y, że lata Pańskiej pracy przypadły na okres najtrudniejszy, że Panu ma Towarzystw o do zawdzięczenia w ogóle swoje przetrwanie.
Pozostajem y z wyrazam i głębokiego p ow ażan iae.
Bronisław Nadolski Juliusz Klein er
Sekretarz Prezes
3 Ibidem, s. 720—721.
4 J. K r z y ż a n o w s k i , Dzieje d w u „Pamiętników". W: Z. S w i d w i ń s k a .
Bibliografia „Pamiętnika Literackiego” i „Pamiętnika Tow. Literackiego im. A d a m a Mickiewicza". 1887—1939. W arszawa 1948, s. 9.
5 Por. Z. L i b e r a , W ik to r Hahn. „Pam iętnik L iteracki”, 1960, z. 2, s. 603. * Za udostępnienie tego listu składam słow a serdecznej podzięki synowi pro fesora, m growi K azim ierzowi H a h n o w i - T a r c h a l s k i e m u .
W IK TO R H A H N 127
W arto na tym m iejscu przypomnieć, że również osobiście Juliusz K leiner publicznie dał w yraz swego szacunku dla zasług W iktora H a- hna. W arty ku le Pięćdziesięciolecie Towarzystwa Literackiego im. Ada
ma Mickiewicza w yraźnie stwierdził, że gdy w czasach pierwszej w oj
ny światowej hasłem Tow arzystw a stało się przetrw anie, to „przetrw ało Towarzystwo dzięki wiceprezesowi swemu i redaktorowi »Pamiętnika«, prof. W iktorowi H ahnow i” 7.
Stosunki przyjacielskie z Tow arzystw em przetrw ały do ostatnich lat życia W iktora Hahna. Sędziwy profesor interesow ał się jego ak tu al nym i pracam i i form am i działalności po wojnie. Na prośbę naczelnego redaktora Dzieł Juliusza Słowackiego w ydaw anych przez Towarzystwo Literackie im. A dam a Mickiewicza, Ju lian a Krzyżanowskiego, zgodził się wziąć udział w pracach redakcyjnych, przygotow ując do d ruku tom 3 (Dramaty). Krzyżanow ski przypom niał ten fakt n a uroczystym ze braniu Towarzystwa, poświęconym uczczeniu 65-lecia działalności n au kowej W iktora Hahna:
Gdy z zespołem sw ych uczniów przystąpiłem do pracy nad w ydaniem
Dzieł Słow ackiego, upam iętniających stulecie śm ierci W ielkiego Poety, u w a
żałem to i za zaszczyt, i obowiązek zaprosić do współpracy sędziwego pro fesora Hahna. On to przecież o czterdzieści lat w cześniej przygotował w raz z Bronisław em Gubrynowiczem pierw sze naukowe w ydanie Słowackiego, w znosząc mu w ten sposób n ajcenniejszy pomnik w stulecie urodzin [...]R.
O rganizatorzy uroczystego zebrania omawiali różnorakie zasługi honorowego członka Tow arzystw a, położone dla dobra i rozwoju nauki polskiej. Mówili o jego działalności historycznoliterackiej, w ydawniczej i pedagogicznej. Należy ona do trw ałego dorobku k u ltu ry naukowej w Polsce. Do tam tych zasług, powszechnie znanych, dochodzi jeszcze zasługa jedna: cicha, niestrudzona i ofiarna praca w Tow arzystw ie Li terackim , do którego rozw oju przyczynił się w ieloletnią działalnością.
7 Zob. „Gazeta Polska”, 1937, z 6 VI.
s 65 lat działalności n aukow ej prof, dra Wiktora Hahna. „Przegląd H um ani styczn y”, 1959, nr 3, s. 205.
