Urszula Dembska-Krauze
Oddział Opolski (1955)
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 53/3, 337-339
S P R A W O Z D A N IA O D D Z IA Ł Ó W
337
w Polsce, Eugeniusza Sawrym ow icza Sło wacki m ało zn a n y i Realizm w literaturze,
Ryszarda M atuszewskiego i H enryka Berezy. Frekw encja w ahała się w granicach 3—300 osób.
W ostatnim roku, gdy zabrakło in icjatyw y i pośw ięcenia Wandy Łucznikowej, praca w Oddziale w yraźnie osłabła. Zarząd Oddziału postanowił zaprosić do w spółpracy Szczeciński Oddział Związku L iteratów Polskich, co niew ątpliw ie przyczyni się do pew nego ożyw ienia pracy Oddziału.
Obecny skład Zarządu: E. Kuźma (przewodniczący), H. M ichałowska (zastępca przewodniczącego), A. Jaw orski (sekretarz), E. W alichiew icz (skarbnik).
Antoni Jaworski
ODDZIAŁ OPOLSKI (1955)
H istorię powstania i działalności Oddziału Opolskiego z siedzibą w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu odtwarzam z przechow anych skrupulatnie grubych teczek akt Towarzystw a — korespondencji Zarządu G łównego z Oddziałem, protokołów z posiedzeń Zarządu i zebrań naukow ych, afiszy, rocznych sprawozdań, w reszcie — w spom nień założycielki Oddziału, mgr K lary Dąbrowskiej, i pierw szego przewodniczącego, mgra Stanisław a Dąbrowskiego.
Pierw szym śladem jest list mgr K. Dąbrow skiej do Zarządu G łów nego z za pytaniem o warunki i okoliczności zorganizowania Oddziału w Opolu i odpo w iedź z 8 II 1955. Jak w ynika z dalszej korespondencji, zgłoszenia-deklaracje złożyło 30 osób, w obec czego pism em Zarządu Głównego z 14 IV 1955, podpi sanym przez prezesa, prof. J. K rzyżanowskiego, i sekretarza, mgra E. Jankow skiego, pow ołany został do życia Oddział Opolski Towarzystwa Literackiego im. Adam a M ickiewicza.
Pierw sze organizacyjne i naukowe zebranie członków, a po nim zebranie Zarządu, odbyło się 13 V 1955. Odczyt pt. D orobek nauki m ark s isto w sk iej d o
ty c z ą c y tw órczości A. M ickiewicza w ygłosił Eugeniusz Sawrym owicz. Zarząd
Oddziału ukonstytuow ał się w składzie: mgr S. Dąbrowski (przewodniczący), mgr S. Iw aszkiew icz (zastępca przewodniczącego), mgr L. B anaszkiew icz (sekre tarz), mgr I. L ew ańska (skarbn k), mgr D. G aw lik (członek Zarządu); Kom isja R ew izyjna: M. Gotm anowa i J. Bar.
Zachowała się lista obejmująca nazw iska 47 osób obecnych na pierwszym ze braniu, która w kronikarzu niniejszej historii budzi w spom nienia czasów studiów, w spom nienia sylw etek k olegów , dziś już doświadczonych nauczycieli, częściowo rozproszonych po kraju, częściow o pracujących na stanow iskach asystentów w ro dzimej uczelni, profesorów nadal udzielających się studentom i Towarzystwu.
Okres niecałego roku 1955 (tj. 13 V — 31 XII) był czasem aktyw nej dzia łalności Oddziału: 5 zebrań naukowych zam kniętych i 1 otwarte, z odczytami Eugeniusza Sawrym owicza, Janiny K u lczyck iej-Saloni, Jana N owakowskiego, Stefana Sw ierzew skiego, Bogdana Zakrzewskiego i Kazim ierza Wyki. Na odczycie prof. W yki w M łodzieżowym Domu Kultury było obecnych 350 osób.
W pierwszym reku działalności członkow ie prenum erow ali 4 egzemplarze „Pamietn:'ka L iterackiego”. Zarząd dysponował już w łasną pieczątką. N iełatw a była praca sekretarza, który oprócz innych przygotowań organizacyjnych m u siał ręcznie w yp isyw ać plakaty zaw iadam iające o zebraniach, a w yw ieszane w WSP, Domu Studenta, szkołach i na m ieście.
338
S P R A W O Z D A N I A O D D Z IA Ł Ó WD ziałalność Oddziału O polskiego w r. 1956 kształtow ała się pod hasłem pro blem atyki m ickiew iczow skiej w związku z obchodami 100-lecia śm ierci poety. D elegaci Oddziału brali udział w sesji m ickiewiczow skiej Polskiej A kadem ii Nauk w W arszawie oraz w zjeździe Tow arzystw a w Rzeszowie (6—7 X 1956). Zorganizow ano odczyt Jadwigi R użyło-Paw łow skiej pt. Osiągnięcia n aukow e obchodu 100-lecia śmierci A d a m a Mickiewicza; w zięto udział w organizowanej
przez WSP naukowej studenckiej sesji m ickiew iczow skiej oraz przygotow ano w espół z M uzeum Opolskim w y sta w ę m ickiewiczowską.
C złonkowie Oddziału w łączyli się do akcji odczytowej WODKO jako p rele gen ci na konferencjach nauczycieli języka polskiego.
W roku 1957 zaznaczył się spadek aktyw ności, co tłum aczyć trzeba w dużej m ierze odpływ em członków. Część studentów opuściła m ury uczelni, nauczyciele skutkiem przeciążenia pracą nie znajdow ali czasu na dojazdy na zebrania; pod w yższono też cenę i zm niejszono rabat na prenumeratę „Pam iętnika L iterac k ieg o ” — w szystk ie te trudności w p łyn ęły na ograniczenie działalności i spadek liczby członków do 17.
Odbyły się (prócz 4 zebrań Zarządu) 3 zebrania naukowe z odczytam i: S te fana S w ierzew sk iego o K raszew skim (rocznica śm ierci pisarza), Jana N ow akow skiego o W yspiańskim i S tan isław a K olbuszewskiego o Żeromskim.
W składzie Zarządu dokonano zmian: zastępcą przewodniczącego została m gr I. Lew ańska, skarbnikiem — mgr S. Smak.
W zw iązku z Rokiem Juliusza Słow ackiego (1958) następujące osoby zgłosiły — na apel Zarządu G łów nego — opracow anie zagadnień: Izabela Lewańska, T e k s t y
Sło wackiego w w y p isa c h dla dzieci i m ło d z ie ż y w X I X wieku; Halina Stan kow -
ska, Recepcja te k s t ó w J. S łowackiego w czasopiśmiennictw ie śląskim; Stan isław D ąbrowski, K u lt S łowackiego na Śląsku w okresie niewoli.
Na 2 zebraniach naukowych odczyty w ygłosili: Bogdan Zakrzewski o Fredrze, W ładysław Słodkow ski o S y z y fo w y c h pracach Żeromskiego.
W grudniu 1958 członkow ie Oddziału brali udział w ogólnopolskim Zjeździe N aukow ym P olon istów w W arszawie.
W zw iązku z odejściem do W rocławia dotychczasowego przewodniczącego, Stan isław a Dąbrowskiego, 3 IV 1959 w ybrano nowy Zarząd: dr K. Dąbrowska (przewodnicząca), mgr U. Dem bska (sekretarz), mgr A. Pryszczew ska (skarbnik).
W grudniu Oddział Opolski liczył już 40 członków. Zw iększyła się też w y raźnie frekw en cja na odczytach. Oprócz stałych słuchaczy-członków , na zebra nia naukow e coraz częściej przychodzić zaczęli, w w ięk szym niż dotychczas stopniu, nauczyciele szkół opolskich, m łodzież licealna i studenci.
Za szczególne osiągnięcie w r. I960 Zarząd uważa uzyskanie zgody Zarządu G łów nego na w ygłoszen ie szeregu p relekcji przygotowanych przez pracowników naukow ych opolskiej uczelni — członków Towarzystwa. I tak odbyło się 1 zebra n ie ogólne członków i 7 posiedzeń naukowych plakatowanych z odczytami: W in centego Danka o K raszew skim (72 osoby), Kazimierza W yki o poezji Krzysztofa B aczyńskiego (78 osób), W ładysław a Studenckiego o W itkacym , Izabeli L ew ań- skiej o poglądach Orzeszkowej na pow ieść, Stanisław a K olbuszewskiego o liryce M arii K onopnickiej, Stanisław a R ospcnda o W alentym Roździeńskim, pierwszym p oecie-hutm ku, oraz K lary Dąbrow skiej, pt. Spór o p ry n c yp ia w p u blicystyce
lat 1954— 1958. Ogólna ilość słuchaczy na odczytach w r. 1960 w ynosi 403 osoby.
22—24 X 1960 odbył się w O lsztynie ogólnopolski Zjazd D elegatów Oddziałów z udziałem przedstaw icielek Opola, prof. I. Lewańskiej i B. W asilew skiej. Prof. L e w ańska w ystąp iła w ów czas z in icjatyw ą zorganizowania następnego Zjazdu D ele gatów O ddziałów w Opolu.
S P R A W O Z D A N IA O D D Z IA Ł Ó W
339
15 X II 1960 w ybrano now y Zarząd: prof. I. L ew ańska (przewodnicząca), J. Bar (zastępca przewodniczącej), mgr U. Dem bska (sekretarz), M. Smogór (skarbnik), B. W asilew ska (członek Zarządu); K om isja R ew izyjna: dr T. Gospo darek, mgr S. Iw aszkiew icz, W. Paryl. W tym składzie Zarząd pracuje do chw ili obecnej.
Rok 1961 w Oddziale Opolskim upłynął pod znakiem organizacji Zjazdu D elegatów w 75-lecie istn ien ia Tow arzystwa. Zgłoszona w O lsztynie in icjatyw a znalazła w śród w ładz m iejskich i in stytu cji naukow ych Opola żyw e poparcie. W yłoniła się grupa organizatorów: W ydział K ultury MRN, In stytu t Ś ląsk i i Od dział Opolski Tow arzystw a, którzy rozdzielili m iędzy sobą fun kcje zw iązane z przygotow aniem Zjazdu. Podkreślić trzeba osobiste zaangażowanie się w sprawę Zjazdu przew odniczącego Prezydium MRN, Karola Musioła, rzutkość i energię przewodniczącej W ydziału Kultury, Zenobii M ichlik, oraz pomoc organizacyjna dyrektora Instytutu Śląskiego, Oswalda Popiołka.
Zjazd odbył się w Opolu 27—29 X 1961, gromadząc 90 osób — profesorów prelegentów , członków Zarządu Głównego, delegatów Oddziałów z całego kraju i zaproszonych gości, nie licząc słuchaczy z Opola. Tradycyjnym już zw yczajem Zjazd obejm ow ał część naukową i organizacyjną. W części naukowej zebrani w ysłu ch ali cyklu odczytów T rw ałe w artości litera tu ry polskiej na tle litera tu ry
ś w ia to w e j (prelegenci: Roman Pollak, Z dzisław Libera, Julian K rzyżanow ski,
H enryk M arkiew icz, K azim ierz Wyka). W części organizacyjnej, po w ysłuchaniu spraw ozdania z działalności za poprzedni okres, w ybrano n ow y Zarząd Główny. W trzecim dniu Zjazdu uczestnicy udali się na Górę Sw. Anny, gdzie u stóp Pom nika P ow stańców Śląskich złożyli w ieniec. Organizacja Zjazdu w Opolu została bardzo w ysoko oceniona przez Zarząd Główny.
D ziałalność Oddziału w 1961 r. „uzupełniło” nadto 5 odczytów: L esław a Eusta- chiew icza, H enryka Berezy, Izabeli Lew ańskiej, Janiny K u lczyck iej-Saloni i S ta
nisław a Frybesa.
Urszula D e m b s k a -K ra u ze
ODDZIAŁ BIAŁOSTOCKI (1955)
Oddział został utw orzony 25 X 1955. In icjatyw a w yszła od prof. J. K rzyża n owskiego, który zw rócił się z prośbą do sw ego dawnego ucznia, mgra Z. P iszcz- kow skiego, nauczyciela w Białym stoku, o zorganizow anie w tym m ieście Oddziału T ow arzystw a. Zygm unt Piszczkow ski w iosną 1955 przystąpił do rozm ów z m iejsco w ym i polonistam i, w w yniku czego w październiku tegoż roku można b yło roz począć działalność Oddziału. Inauguracja odbyła się przy dużym zainteresow aniu m iejscow ej in teligen cji i w obecności delegatów Zarządu Głównego: prof. E. S aw rym owicza i mgra S. Swirki. W czasie zebrania prof. Saw rym ow icz w ygłosił od czyt pt. M ic k ie w ic z w św ietle k r y t y k i m arksistow skiej.
N astępnie w ybrano Zarząd now ego Oddziału w składzie: mgr Z. Piszczkow ski (przewodniczący), F. Hałaburda (zastępca przewodniczącego), A. M ajorówna (se kretarz); dr S. Osiecka, mgr J. Izydorczyk, K. K osiński (członkowie Zarządu).
D ziałalność Oddziału nie potoczyła się n iestety tak, jak to sobie w yobrażali jego organizatorzy. Napotkano szereg trudności obiektyw nych: brak zainteresow a nia ze strony m iejscow ych polonistów , szczupłość środowiska in teligenckiego, obo jętny stosunek w ładz ośw iatow ych i kulturalnych. Może zaw inił też ze strony
