Około 3000 lat p.n.e., gdy Europę zamieszkiwały jeszcze prymitywne plemiona, na terenach Mezopotamii Egiptu, Chin oraz Indii powstawały pierwsze cywilizacje. Nazywamy je cywilizacjami Wschodu.
Mimo że Egipt jest położony na kontynencie afrykańskim, zaliczamy go do starożytnych cywilizacji Wschodu.
Wszystkie kraje leżały nad wielkimi rzekami.
Rzeki bowiem odgrywały bardzo ważną rolę w życiu zamieszkanej nad nimi ludności.
Egipt - Nil
Mezopotamia - Eufrat i Tygrys Indie i Chiny - Indus i Żółta Rzeka
Na terenach tych klimat był gorący i suchy, dlatego jednym źródłem wody, umożliwiającym uprawę roli, były rzeki.
Każdego roku w lipcu i sierpniu poziom wody w Nilu zaczynał się podnosić i rzeka występowała z brzegów, zalewając okoliczne pola.
Natomiast w kwietniu występowały z brzegu wody Tygrysu i Eufratu, jednak w przeciwieństwie do Nilu, ich wylewy miały charakter bardzo gwałtowny, powodując często duże powodzie.
W dalekich Chinach i Indiach mieszkańcy, podobnie jak w Mezopotamii i Egipcie, zabezpieczali się przed wodnym żywiołem, budując tamy i kanały.
Ale również ich czasami dotykała klęska powodzi.
Zarówno w Egipcie, jak i w Mezopotamii uprawiano głównie: pszenicę i jęczmień, oraz len, bób, sezam, fasolę, groch, sałatę, cebule, czosnek, ogórki i melony.
Wysoki poziom rozwoju osiągnęły również inne cywilizacje starożytne, takie jak Fenicja, Palestyna, Brecja i Rzym.
Ważne!
Zwróć uwagę, ze cywilizacje te ukształowały się nad Morzem Śródziemnym. Położenie nad morzem sprzyjało rozwojowi rybołóstwa i handlu morskiego
Zapamiętaj!
Nie znano jeszcze wtedy prawie żadnych przyrządów umożliwiających orientacje na pełnym morzu, dlatego aby nie zabłoądzić, żeglowano przeważnie wzdłuż wybrzeży w ciąg dnia.
Na noc przybijano do portu i dopiero z nastaniem dnia kontynuowano rejs.
Rzym Szkoła:
-zajęcia odbywały się na ulicy; uczniowie przynosi stołki, -było trzech nauczycieli:
-liberator - czytanie, pisanie, recytacja, kalkulator- liczenie, -gramaticus- wypowiadanie się i pojmowanie treści - retor- nauczyciel wymowy
-dziewczyny uczyły się w domu, -leniwy uczeń był bity rózgą.
Dom:
-bogatsze kobiety zarządzały służbą, -biedniejsze same pracowały, -mężczyźni zarabiali.
Rozrywka:
-termy, -biegi, -spacery, -zabawa jojo, -walki gladiatorów.
Grecja
Warunki naturalne, w jakich żyli Grecy, miały ogromny wpływ na ich sposób życia oraz zajęcia, jakimi się trudnili. Mieszkańcy obszarów górzystych (które przeważają w Grecji) zajmowali się pasterstwem: hodowlą owiec, kóz, świń i bydła. W dolinach, na nizinach i wzdłuż wybrzeży można było uprawiać zboże i warzywa, zakładać winnice i gaje oliwne, część ludności trudniła się więc rolnictwem. Inni wykonywali prace rzemieślnicze: byli kowalami (m.in. wyrabiali broń), garncarzami (wykorzystywali do tego celu złoża glinki ceramicznej), tkali i barwili tkaniny, byli zdolnymi artystami-rzeźbiarzami oraz twórcami wyrobów złotniczych. Wielu Greków żyjących na wybrzeżach trudniło się rybołówstwem.
Położenie Grecji spowodowało również, że jej mieszkańcy stali się budowniczymi okrętów i żeglarzami, którzy jako kupcy ruszali ze swoimi towarami do innych krajów.
Około VIII wieku p.n.e. Grecy zaczęli opuszczać swe rodzinne strony w poszukiwaniu ziemi uprawnej, a w miarę jak rozwijało się ich rzemiosło, szukali surowców i rynków zbytu dla swoich wyrobów. W ten sposób zasiedlano - kolonizowano
(kolonizacja - tworzenie osad na nowych terenach, które utrzymywały przyjazne stosunki z miastami-założycielami) - wybrzeża Morza Czarnego (Milet, Efez), południową Italię i Sycylię (Syrakuzy) oraz północno-wschodnie wybrzeża Afryki (Cyrena).
Grecy przywozili z kolonii do ojczyzny:
- zboże, ryby, wełnę, miód, futra, niewolników - znad Morza Czarnego,
- zboże, wełnę, skóry, drewno - z południowej Italii oraz Sycylii (tzw. Wielkiej Grecji), - zboże, papirus - z Egiptu.
Wywozili z Grecji wyroby rękodzielnicze: broń, naczynia z brązu, srebrne i złote ozdoby, grecką ceramikę i tkaniny.
Osiągnięcia Indii, Chin, Mezopotamii, Egiptu w: nauce, architekturze, rzemiośle, piśmie i literaturze EGIPT:
NAUKA:
- obliczanie wylewów Nilu
- ustalenie długości roku słonecznego na 365 dni i podziału go na 12 miesięcy - obliczanie zaćmień słońca
- zastosowanie ziół w medycynie - balsamowanie ciał
- wynalazek zegara wodnego i piaskowego (klepsydra) - uniezależnienie od słońca - zastosowanie ziół w medycynie
- poznanie anatomii człowieka, trepanacja czaszki, poznanie budowy serca, leczenie zębów i złamań - mumifikacja zwłok
ARCHITEKTURA:
- budowa kanałów - sieci irygacyjnych
- budowa piramid (np. w Gizie)
RZEMIOSŁO:
- warsztat tkacki - wytop miedzi z rudy - drewniane radło
- orka , która umożliwiła pracę na roli
LITERATURA:
- hieroglify pisane na papirusie - Księga Umarłych
- Napisy na ścianach świątyń-piramid
- 20-metrowy papirus zawierający ok. 900 recept lekarskich MEZOPOTAMIA (BABILONIA):
NAUKA:
- podział roku na tygodnie, doby na 24 godz.
- wynalazek zegara słonecznego - potęgowanie
- pierwiastkowanie
- system dziesiętny i sześć dziesiętny - obserwowanie ciał niebieskich - podział obwodu koła na 360 stopni - mierzenie kątów
- umiejętność obliczania powierzchni i objętości - operowanie bardzo dużymi cyframi
- rozwój prawa - Kodeks Hammurabiego
ARCHITEKTURA:
- sieci irygacyjna
- budowla dużych miast otoczonych murami
RZEMIOSŁO:
- cegła wypalana
- koło garncarskie , koło do wozu - wytapianie brązu
- produkcja kolorowego szkła LITERATURA:
- pismo klinowe rylcem na glinianych tabliczkach
- eposy: Eliasz, Gilgamesz INDIE:
NAUKA:
- wprowadzenie cyfr zwanych dziś arabskimi - system dziesiętny
ARCHITEKTURA:
- kanalizacja miejska (łazienki w domach) - świątynie kute w skale
- budowa miast z cegieł - obwarowania miast
RZEMIOSŁO:
-wyroby z miedzi, cyny i złota -wóz na kołach
LITERATURA:
- pismo piktograficzne - język: sanskryt , hindi - Księgi Wedy
CHINY:
NAUKA:
- poznanie właściwości igły magnetycznej - wynalazek czcionki drukarskiej
- wynalezienie papieru
- ( w VIII i IX w. n. e. ) wynalezienie: druku, papierowych pieniędzy, kart do gry - wynalezienie gazów trujących, prochu strzelniczego
ARCHITEKTURA:
- systemy irygacyjne - Wielki Mur Chiński - pałace cesarskie
RZEMIOSŁO
- odlewanie metali-metalurgia - wynalazek prochu strzelniczego - początki jedwabnictwa
- wyrób papieru, szkła i porcelany - żelazny pług
LITERATURA:
- pismo piktograficzne pędzlem na jedwabiu Osiągnięcia Rzymu:
Architektura:
-budowano z cegieł
-wynaleziono cement-gmachy były wysokie -budowano pod wodą-mosty
-dla czystej, świeżej wody budowano akwedukty czyli wodociągi dostarczające wode z alpejksich źródeł -bardzo trwałe drogi
Sztuka:
-odlewanie rzeźb w brązie
-malarstwo-przeważnie pejzaże podbitych miast -wyrób naczyń z gliny i srebra
Najważniejsze budowle w St. Rzymie (Architektura):
FORUM ROMANUM-> wielki, piękny plac, znajdowały się na nim świątynie, posągi.
ŁUK TRIUMFALNY-> budowla wznoszona dla uczczenia zwycięstwa w wojnie.
KOLOSEUM-> olbrzymi amfiteatr, w którym Rzymianie mogli oglądać igrzyska.
ŁAŹNIE->miejsca spotkań i odpoczynku, były tam baseny, boiska, parki.
Osiągnięcia starożytnych Greków:
- mity - były wyobrażeniami starożytnych Greków na temat pochodzenia świata, wyjaśniały zjawiska przyrodnicze, dzięki nim ludzie zaczęli rozwijać swoje zainteresowania tą tematyką; poprzez istnienie w ich wyobrażeniach bogów olimpijskich ludzie zaczęli się zastanawiać nad tym, kto panuje nad światem
- poezja - głównym przedstawicielem był Homer; napisał "Iliadę" i "Odyseję"; dzięki "Iliadzie" wiemy jaki był mniej więcej przebieg wojny trojańskiej
- sympozja - były to utwory liryczne przeznaczone do wykonywania solowego lub chórowego; dzieki nim zaczęła rozwijać się poezja
- Wielkie Dionizje, czyli święta ku czci Dionizosa - przedstawiano na scenie komedie i tragedie; to zapoczątkowało dzisiejszy teatr
- tragicy ateńscy, m. in. Ajschylos, Sofokles, Eurypides, komediopisarz: Arystofanes - pisali utwory literackie - historia: Herodot i Tukidydes; pisali kroniki o tamtych czasach; dzięki nim wiemy jak rozwijała się starożytna Grecja
- filozofia: Tales z Miletu, Demokryt z Abdery, Permenides, Pitagoras, Sokrates, Platon, Arystoteles; zaczęli zastanawiać się nad sensem istnienia, powstania świata, itp. stworzyli podstawy matematyki i geometrii, na których opieramy się do dzisiaj - style wchitektoniczne: dorycki, joński, koryncki, które są tez czasem stosowane w dzisiejszym budownictwie
- rzeźba - Fidiasz
- pierwsze igrzyska, które również zapoczątkowały dzisiejsze olimpiady sportowe
