systemów informatycznych zarzÈdzania

(1)

Zasadniczym celem niniejszej pracy jest identyfikacja kryteriów porównawczych moduïów logistycznych w wybranych zinte- growanych systemach informatycznych zarzÈ- dzania, a nastÚpnie – zgodnie z nimi – doko- nanie ich analizy porównawczej. Porównanie to jest wstÚpem do stworzenia podstaw proce- dury wyboru optymalnego, z punktu widzenia przedsiÚbiorstwa moduïu logistycznego speï- niajÈcego w najwyĝszym stopniu jego funkcje uĝytkowe. Obszarem badawczym tej pracy staïa siÚ logistyka. Nieustannie bowiem wzra- sta jej znaczenie w zarzÈdzaniu przedsiÚbior- stwem. Dlatego powstaje koniecznoĂÊ dÈĝenia do zwiÚkszenia efektywnoĂci funkcjonowania logistyki, miÚdzy innymi poprzez wspieranie procesów logistycznych dziÚki zastosowaniu systemów informatycznych.

1. WstÚp

Historia logistyki siÚga dalekiej przeszïo- Ăci. Zastosowanie logistyki w sferze produkcji materialnej pojawiïo siÚ dopiero w drugiej poïowie XX wieku, dlatego teĝ nie jest ona definiowana jednolicie. W literaturze zarówno krajowej jak i zagranicznej autorzy podchodzÈ w róĝny sposób do tego pojÚcia, odnoszÈc je do praktyki gospodarczej oraz wiedzy ekonomicznej. Za podstawowÈ defi- nicjÚ sformuïowanÈ przez miÚdzynarodowÈ RadÚ ZarzÈdzania Logistycznego (Council of Logistics Management, CLM), zgodnie z którÈ logistyka to „proces planowania, realizacji i kontrolowania sprawnoĂci i ekonomicznej efektywnoĂci przepïywu surow- ców, produkcji nie zakoñczonej i wyrobów gotowych oraz zwiÈzanych z tym informacji od miejsca pochodzenia do miejsc konsumpcji w celu zaspokojenia wymagañ klientów” (Broak 1992: 3, cyt. za Beier, Rutkowski 1993).

Analiza tej definicji pozwala wyróĝniÊ w niej trzy podstawowe zadania stawiane logistyce, a mianowicie (Beier, Rutkowski 1993: 4):

– koordynacjÚ przepïywu surowców, mate- riaïów do produkcji i wyrobów gotowych do konsumentów,

– minimalizacjÚ kosztów tego przepïywu

– podporzÈdkowanie dziaïalnoĂci logi-oraz stycznej wymogom obsïugi klienta.

Wielu autorów, definiujÈc logistykÚ nie rozróĝnia jej jako sfery dziaïalnoĂci gospodarczej i jako dziedziny wiedzy ekonomicznej. Takie rozróĝnienie moĝe stanowiÊ podstawÚ precyzyjniejszego zdefiniowania pojÚcia „logistyka”.

„(...) UogólniajÈc poglÈdy powszechnie wyraĝane w literaturze, moĝna wyróĝniÊ przynajmniej trzy podstawowe koncepcje logistyki:

– logistyka to procesy fizycznego prze- pïywu dóbr materialnych – surowców, materiaïów, póïfabrykatów, wyrobów gotowych – w przedsiÚbiorstwie, a takĝe miÚdzy przedsiÚbiorstwami, oraz prze- pïywy strumieni informacyjnych odzwier- ciedlajÈce procesy rzeczowe i wykorzy- stywane w sterowaniu tymi procesami,

– logistyka to pewna koncepcja, filozofia zarzÈdzania procesami realnymi (prze- pïywem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych procesów,

– logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej, badajÈca prawidïowoĂci i zjawiska przepïywu dóbr i informacji w gospodarce, a takĝe w poszczególnych jej ogni- wach (...)” (Skowronek, Sarjusz-Wolski 2003:18).

Podane wyĝej koncepcje logistyki sÈ spójne i wzajemnie siÚ uzupeïniajÈ.

We wspóïczesnej gospodarce, przepïyw fizyczny dóbr materialnych jest coraz bardziej skomplikowany i utrudniony, dlatego teĝ sterowanie tym procesem wymaga odpowiednich informacji i okreĂlonego ich przetwarzania w celu decyzyjnego wspoma- gania menedĝerów.

Istnieje wiele definicji pojÚcia „logistyka” lub innych terminów. W pracy ogra-

Próba analizy porównawczej funkcji moduïów logistycznych wybranych zintegrowanych

systemów informatycznych zarzÈdzania

Krystyna Johansson

(2)

niczono siÚ do przedstawienia najczÚĂciej stosowanych definicji.

Wspóïczesny rynek stawia coraz wiÚksze wymagania przed logistykÈ. Czas, w jakim zamówiony wyrób musi byÊ dostarczony klientowi, ulega staïemu skracaniu. Prze- bieg sprzedaĝy z reguïy bywa nieustabilizo- wany, podlega wahaniom, które wynikajÈ miÚdzy innymi z walki konkurencyjnej, intensywnoĂci dziaïañ marketingowych, a takĝe z braku informacji o miejscu, w któ- rym zapotrzebowanie na wymagane produkty gwaïtownie roĂnie. Taka dynamika dziaïañ na rynkach doprowadza do sytuacji, w której dziaïania logistyczne stajÈ siÚ coraz bardziej skomplikowane, a realizacja ich musi byÊ realizowana w jak najkrótszym czasie. Koszty oprogramowania ciÈgle spa- dajÈ, techniki informatyczne rozwijajÈ siÚ w coraz szybszym tempie, pozwalajÈc przy tym na coraz czÚstsze zastosowania roz- wiÈzañ informatycznych wykorzystywanych w procesach przepïywu informacji w systemach logistycznych. W rezultacie sprowa- dza siÚ to do poszukiwania coraz nowszych, bardziej doskonaïych zintegrowanych syste- mów informatycznych, które pozwolÈ na sprawne kierowanie logistykÈ.

Obecnie na rynku udostÚpnionych jest wiele systemów wspomagajÈcych zarzÈdza- nie przedsiÚbiorstwem, dlatego teĝ kupu- jÈcy zmuszeni sÈ do ich szczegóïowej oceny.

Poprzez zastosowanie systemów informatycznych procesy decyzyjne w przedsiÚ- biorstwie stajÈ siÚ bardziej przejrzyste.

Efektywne zastosowanie systemów informatycznych w logistyce firmy nie powinno polegaÊ na dostosowaniu jej do systemów informatycznych, a systemów informatycznych do potrzeb przedsiÚbiorstwa.

Ponadto system powinien byÊ prosty w obsïudze, poniewaĝ jeĝeli okaĝe siÚ on zbyt skomplikowany, moĝe wzbudziÊ nie- chÚÊ osób, które bÚdÈ z niego korzystaÊ.

Ostatecznie moĝe on nie byÊ wykorzy- stany w takim zakresie, jaki zamierzono na poczÈtku.

„(...) Wspóïczesne systemy informatyczne powinny:

– zapewniaÊ dostarczenie funkcji wspie- rajÈcych obsïugÚ zintegrowanych proce- sów zachodzÈcych w przedsiÚbiorstwie –

zarówno gïównych, jak i pomocniczych,

– umoĝliwiaÊ symulacjÚ procesów – za- równo statycznÈ, jak i dynamicznÈ,

– zabezpieczaÊ ïÈcznoĂÊ wzajemnÈ pomiÚ- dzy wszystkimi elementami systemu

przedsiÚbiorstwa oraz wïÈczenie tych elementów w otoczenie gospodarcze (...)” (Chmielarz 2000:102).

Niektóre przedsiÚbiorstwa starajÈ siÚ zbudowaÊ „caïoĂÊ” z aplikacji ERP, modu- ïów wïasnej produkcji oraz przeróĝnych witryn internetowych. Zazwyczaj sÈ to roz- wiÈzania oparte na odrÚbnych platformach, dlatego tak trudno je zintegrowaÊ, w wyniku czego sÈ oceniane jako zawodne i wadliwe.

Prawdziwym wyzwaniem jest poïÈczenie tych wszystkich elementów (http://www.

qad.com/pl/solutions/).

2. Analiza wybranych moduïów logistycznych w wybranych zintegrowanych systemach informatycznych

Do przeprowadzenia analiz wybrano najpopularniejsze na naszym rynku, a jed- noczeĂnie posiadajÈce najbardziej rozbu- dowane funkcje logistyczne trzy systemy:

Impuls BPSC, MFG PRO, IFS Appli- cations. Ich prezentacjÚ przedstawiono w trzech nastÚpujÈcych po sobie tabelach:

Specyfikacja techniczna ZSI, Przeznacze- nie wybranych ZSI, Ogólna charakterystyka moduïów logistycznych w wybranych ZSI.

W pierwszym zestawieniu przedstawione zostanÈ podstawowe dane techniczne zintegrowanych systemów informatycznych.

Naleĝy zauwaĝyÊ, iĝ pod wzglÚdem tech- nicznym wszystkie zintegrowane systemy informatyczne sÈ do siebie podobne.

Drugie zestawienie pozwala na ogólnÈ orientacjÚ w przeznaczeniu oprogramowania do poszczególnych typów produkcji, dla przedsiÚbiorstw o róĝnej wielkoĂci oraz róĝ- nej strukturze organizacyjnej. Wyszczegól- niono takĝe branĝe, do których dane oprogramowanie jest przystosowane. Naleĝy jednak pamiÚtaÊ, ĝe zbyt daleko idÈca ingerencja w oprogramowanie majÈca na celu przystosowanie do wïasnych procesów czÚsto bywa przyczynÈ wiÚkszoĂci nieuda- nych wdroĝeñ.

W ocenie realnie istniejÈcych systemów stosuje siÚ na ogóï uproszczone wyniki po- równania kryteriów oceny. OcenÚ róĝnico- wano wg trzech stopni gradacji:

– „0”, gdy dana cecha absolutnie nie wy- stÚpuje,

– „0,5”, gdy wymagania danej cechy sÈ speïnione poïowicznie,

– „1”, gdy dana cecha jest caïkowicie speï- niona.

(3)

Nazwa oprogramo-

wania Impuls

BPSC MFG PRO IFS Applications

Kraj pochodzenia Polska USA Szwecja

Dystrybutor oprogra-

mowania w Polsce BPSC S.A. QAD IFS Sp. z o.o.

System operacyjny UNIX

Windows NT, Linux, OS/390/AIX

UNIX, MS Windows, Linux

UNIX, MS Windows

Baza danych Oracle Progress,

Oracle

Platforma sprzÚtowa IBM, SUN HP

IBM, SUN, HP, Dell, Intel

IBM, HP, SUN, Fujitsu, Siemens Tab. 1. Specyfikacja techniczna wybranych zintegrowanych systemów informatycznych

½ródïo: opracowanie na podstawie: P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Wydanie IV, MIKOM, Warszawa 2004 r., s. 185–186, 205., http://www.erp.computerworld.pl.

Nazwa oprogramowania Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Rodzaj przedsiÚbiorstwa

PrzedsiÚbiorstwo jednozakïadowe

a. Maïe 1 1

QAD Lite 0

b. ¥rednie 1 1 1

c. Duĝe 0 1 1

PrzedsiÚbiorstwo wielozakïadowe 1 1 1

PrzedsiÚbiorstwo miÚdzynarodowe 0,5 1 1

PrzedsiÚbiorstwo z sieciÈ dystrybucyjnÈ 1 1 1

Eksploatacja skomplikowanych

urzÈdzeñ 0 0 1

a. Realizacja projektów

(engineering to order) 0 0 1

b. Produkcja na indywidualne zamówie-

nia klientów (production to order) 0 0 1

c. Produkcja zleceniowa 1 1 1

d. Produkcja powtarzalna (masowa) 1 1 1

e. Produkcja procesowa (aparaturowa) 0,5 1 0,5 PrzedsiÚbiorstwo o produktach

wielowariantowych 1 1 1

Tab. 2. Przeznaczenie wybranych zintegrowanych systemów informatycznych (cz. I)

½ródïo: opracowanie wïasne z wykorzystaniem: Integracja i architektury systemów informatycznych przedsiÚbiorstw, red. naukowa T. Kasprzak, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2000 r., s. 188., http://www.erp.computerworld.pl.

(4)

W trzecim podejĂciu dokonano ogólnej analizy funkcji w wybranych moduïach logistycznych w zaprezentowanych zintegrowanych systemach informatycznych. Nazwy moduïów sÈ sprowadzone do jednej nazwy porównywalnej ze sobÈ, poniewaĝ kaĝdy dostawca stosuje wïasne nazewnictwo oraz wïasny podziaï moduïów. I tak tabela nr 3 odnosi siÚ do moduïu „Sprzedaĝ”, tabela nr 4 do moduïu „Obrót materiaïowy”, tabela nr 5 do moduïu „Dystrybucja”. W ramach kaĝ- dej z tabel zidentyfikowano najwaĝniejsze kryteria, które pozwalajÈ na ocenÚ uĝytecz- noĂci danego moduïu dla uĝytkownika koñ- cowego. Kaĝde z kryteriów zostaïo ocenione

wg sygnalizowanej uprzednio trzystopniowej skali 0 (nie wystÚpuje), 0,5 (wystÚpuje poïo- wicznie), 1 (wystÚpuje w peïni).

Moduï „Sprzedaĝ” sïuĝy do zarzÈdzania ïañcuchem interakcji z klientem. WiÚkszoĂÊ przedsiÚbiorstw bardzo ceni sobie termino- woĂÊ dostaw oraz gwarancjÚ niezmiennoĂci ustalonej ceny. Dlatego teĝ moduï ten ofe- ruje miÚdzy innymi, wsparcie synchronizacji dostaw oraz umoĝliwia weryfikacjÚ dostÚp- noĂci wyrobów i zdolnoĂci produkcyjnych.

W module tym na uwagÚ zasïuguje Elektroniczna Wymiana Danych – EDI.

Jest to „wymiana danych miÚdzy organi- zacjami, a ĂciĂlej miÚdzy ich komputerami,

Nazwa oprogramowania Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Preferowane dziedziny przemysïu wg oceny dystrybutora

a. Maszynowy 1 1 1

b. Elekromaszynowy 1 1 1

c. Elektroniczny 1 1 1

d. Spoĝywczy 1 1 1

e. Chemiczny 1 1 1

f. Farmaceutyczny 1 1 0

g. Lekki 1 1 1

h. Meblowy 1 1 1

i. Inne 1

Energetyka, Odzieĝ, Meblarstwo

1 1

Energetyka, Produkcja dyskretna, Konstrukcyjno-

budowlany, Ubezpieczenia Obsïuga sieci dystrybucyjnych

a. Zintegrowany ïañcuch dostaw 1 1 1

b. Hurtownie z sieciÈ detalistów 1

DRP 1 1

c. Handel detaliczny 1

Zintegrowany Jantar

0 1

Razem: 20 21 22,5

Tab. 2. Przeznaczenie wybranych zintegrowanych systemów informatycznych (cz. II)

½ródïo: opracowanie wïasne z wykorzystaniem: Integracja i architektury systemów informatycznych przedsiÚbiorstw, red. naukowa T. Kasprzak, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2000 r., s. 188., http://www.erp.computerworld.pl.

(5)

Kryteria Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Sprzedaĝ

Ubezpieczenia 0 0 1

Operacje celne 0 1 1

Kontrola realizacji zamówieñ 1 1 1

Polityka cenowa przedsiÚbiorstwa 1 1 1

Obsïuga katalogów cenowych 1 1 1

Pozycje alternatywne proponowane odbiorcom 0 1 1

Analiza statusu klienta

Ryzyka finansowego 1 0 1

Kontrola kredytu 1 1 1

WiarygodnoĂci pïatniczej 1 1 1

Wystawianie dokumentacji handlowej 1 1 1

Wystawianie dokumentacji spedycyjnej i celnej 0 1 1

Reklamacje iloĂciowo-wartoĂciowe, obsïuga 1 1 1

Rozliczanie dostaw czÚĂciowych.

Nadzorowanie harmonogramu dostaw 1 1 1

Prowizja agentów handlowych 0 1 1

Analiza rynków zbytu 1 1 1

Analiza wartoĂciowa sprzedaĝy wyrobów

i ich grup 1 1 1

Nadzorowanie realizacji planu sprzedaĝy 1 1 1

Zbieranie danych marketingowych

(ankiety, mailing…) 1 1 1

Gromadzenie danych w bazie danych o klientach, potencjalnych klientach,

rynkach itp. 1 1 1

Obsïuga korespondencji 1 1 1

OkreĂlanie iloĂci dostÚpnej do rozdysponowania na podstawie znajomoĂci stanu magazynów

i planu produkcji 1 1 1

EDI – elektroniczna wymiana informacji han-

dlowych z odbiorcami 1 1 1

Razem: 17 20 22

Tab. 3. Wybrane funkcje w module Sprzedaĝ w zaprezentowanych zintegrowanych systemach infor- matycznych

½ródïo: opracowanie wïasne z wykorzystaniem: P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Wydanie IV, MIKOM, Warszawa 2004 r., Integracja i architektury systemów informatycznych przedsiÚbiorstw, red. naukowÈ T. Kasprzaka, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2000 r., M. Jagodziñski, IFS Applications 2000, Wpro- wadzenie, WSI i Z, Bielsko Biaïa, 2002 r., http://www.erp.computerworld.pl., Materiaïy wewnÚtrzne QAD Polska.

(6)

w uporzÈdkowanej i nadajÈcej siÚ do dalszego przetwarzania formie. Celem EDI jest wyeliminowanie wielokrotnego wprowadzania danych oraz przyspiesze- nie i zwiÚkszenie dokïadnoĂci przepïywu informacji dziÚki poïÈczeniu odpowiednich aplikacji komputerowych w firmach uczestniczÈcych w wymianie” (Emmelhainz 1994: 737). Uĝycie EDI pozwala poprawiÊ

czasowÈ dostÚpnoĂÊ informacji logistycz- nej, poszerzyÊ oraz uĂciĂliÊ dane, a takĝe zmniejszyÊ pracochïonnoĂÊ procesu. Szybko siÚ rozwijajÈca i coraz powszechniej stoso- wana koncepcja EDI przyĂpieszyïa proces przechodzenia przez firmy z komunikacji papierowej na elektronicznÈ.

W tabeli 4. analizÈ objÚte sÈ wybrane funkcje w module „Obrót Materiaïowy”.

Kryteria Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Obrót materiaïowy

Ewidencja obrotu materiaïowego Typowe transakcje obrotu materiaïowego

proponowane wyïÈcznie przez system 1 1 1

Wïasne transakcje obrotu materiaïowego bez prac programowych, moĝliwoĂÊ definio-

wania 1 0 0

Transakcje dla produkcji w toku (masowe wydania na zlecenia produkcyjne, przemiesz- czenie miÚdzy lokalizacjami, rejestracja przyjÚcia wyrobów gotowych do magazynów) oraz Just in Time-produkcjÈ powtarzalnÈ

1 1 1

Autoryzacja poszczególnych uĝytkowników do dokonywania poszczególnych typów

transakcji obrotu materiaïowego 1 1 1

Identyfikacja wprowadzajÈcego transakcje 1 1 1

Wiele lokalizacji w jednym magazynie 1 1 1

Wiele magazynów fizycznych lub logicznych

na jednym wydziale lub w jednym zakïadzie 1 1 1

Identyfikacja i obsïuga partii materiaïu lub numerów seryjnych w magazynach i lokalizacjach oraz w procesie produkcji i dystrybucji

1 1 1

OkreĂlanie adresów rzÚdów, kolumn i pojemników lub palet dla konkretnego

materiaïu i/lub partii materiaïu 1 1 1

Alternatywna pozycja- przy uĝyciu wska- zanej lokalizacji dla pozycji materiaïowej wskazanie alternatywnej lokalizacji (np. w pomieszczeniach klimatyzowanych)

0 1 1

Weryfikacja daty waĝnoĂci do uĝycia partii

materiaïów 1 1 1

¥ledzenie zuĝycia partii materiaïu 1 1 1

Wiele jednostek miary dla jednej pozycji

kupowanej 1 1 1

(7)

Kryteria Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Obsïuga magazynu przyjÚÊ. Magazyn tranzy-

towy przyjmowanych materiaïów

do inspekcji iloĂciowo-wartoĂciowej 1 1 1

Analiza ABC wykonywana automatycznie

wg ĝÈdanych kryteriów 1 1 1

Analiza wykorzystania powierzchni magazy-

nowych – narzÚdzia 1

Zintegrowany SAFO

1

AIM 0,5

Organizowanie przyjÚÊ i wydañ

z magazynu, do i z okreĂlonych lokalizacji wg okreĂlonych przez uĝytkownika zasad (kompletacja, pobieranie z okreĂlonej lokalizacji itp.)

1 1 1

OkreĂlanie dla materiaïu poziomu:

Minimalnego 1 1 1

Prognozowania poziomu zapasów 1 1 1

Punktu zlecania 1 1 1

Ekonomicznej wielkoĂci partii 1 1 1

WartoĂciowanie zapasów. DostÚpne metody:

Na bieĝÈco 1 1 1

¥rednio waĝona 1 1 1

Cena ewidencyjna 1 1 1

Inne 1 0 1

Rezerwacja przez MRP materiaïów/magazy- nów. MogÈ byÊ okreĂlane

jako rezerwowane przez MRP lub nie podlegajÈce rezerwacji

1 1 1

Rezerwacja materiaïów pod potrzeby pro-

dukcyjne lub do kompletacji dostaw 1 1 1

Statystyczna kontrola jakoĂci – narzÚdzia

do obsïugi 0 1 1

Zapotrzebowania na materiaïy nie objÚte

MRP 1 1 1

Historia dokonanych transakcji 1 1 1

Razem: 28 29 28,5

Tab. 4. Wybrane funkcje w module Obrót materiaïowy w zaprezentowanych zintegrowanych systemach informatycznych

½ródïo: opracowanie wïasne z wykorzystaniem: P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Wydanie IV, MIKOM, Warszawa 2004 r., Integracja i architektury systemów informatycznych przedsiÚbiorstw, red. naukowa T. Kasprzak, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2000 r., M. Jagodziñski, IFS Applications 2000, Wpro- wadzenie, WSI i Z, Bielsko Biaïa, 2002 r., http://www.erp.computerworld.pl, Materiaïy wewnÚtrzne QAD Polska.

(8)

Moduï „Obrót materiaïowy” pozwala miÚdzy innymi na skonfigurowanie zasad zakupów surowców, podzespoïów lub pro- duktów, dziÚki czemu moĝliwe jest wydaj- niejsze zarzÈdzanie procesami magazyno- wymi. Administrowanie magazynem staje siÚ prostsze, a poprzez to ïatwiejsze sÈ optymalizacja jak równieĝ peïne Ăledzenie dostaw, kompletacji i dystrybucji.

Moduï ten optymalizuje funkcjÚ zapasów dla jednej lub wielu lokalizacji, zapewnia ogromne moĝliwoĂci prowadzenia kontroli wyrywkowych i analiz stanów magazynowych, np. tempa wymiany zapasów, pozycji zalegajÈcych przez dïuĝszy czas itp. Kaĝdy materiaï moĝe mieÊ przypisanÈ domyĂlnÈ lokalizacjÚ magazynowÈ, a kaĝda lokaliza- cja moĝe byÊ okreĂlona za pomocÈ wielo- elementowego wyraĝenia. Po przekazaniu materiaïu do magazynu moĝna serii lub partii nadaÊ numer, dziÚki któremu uïa- twione bÚdzie monitorowanie ich póěniej- szej historii. Podawane sÈ takĝe daty waĝno- Ăci, na podstawie których partia o krótszym czasie skïadowania automatycznie bÚdzie wydawana jako pierwsza.

Pozycja magazynowa moĝe byÊ odpowiednio oznaczona w zaleĝnoĂci od tego, czy moĝe byÊ wydawana bez potrÈceñ, rezer- wowana automatycznie, czy teĝ wydawana automatycznie po zamówieniu. W czasie procesu wydawania materiaïów, ZSI anali- zuje oraz sygnalizuje moĝliwoĂÊ wystÈ pienia niedoborów.

Moduï dostarcza równieĝ szereg narzÚdzi analitycznych, które sÈ podstawÈ do podejmowania decyzji w zakresie kontroli maga- zynowej. NarzÚdzia te wspomagajÈ miÚdzy innymi ocenÚ pozycji maïo chodliwych, analizÚ typu ABC oraz wskaěnika obrotów magazynowych (Jagodziñski 2002: 38).

Przedstawione funkcje w/w module wspomagajÈ równieĝ podejmowanie decyzji o lokalizacji na podstawie terminu waĝno- Ăci danej pozycji, ostatnio wykorzystywanej strefy magazynowania oraz daty przyjÚcia do magazynu.

Poprzez wykorzystanie funkcji kontrola jakoĂci, moĝna testowaÊ przychodzÈce materiaïy, gotowe produkty i zapasy a takĝe kontrolowaÊ jakoĂÊ przede wszystkim arty- kuïów, procesów lub wyrobów w procesie.

W module tym przedstawiono funkcje, które wydajÈ siÚ byÊ najbardziej istotne z logistycznego punktu widzenia. Kaĝde przed- siÚbiorstwo dostosowuje funkcje logistyczne w/g wïasnych wymagañ przedsiÚbiorstwa.

Kolejnym moduïem jest „Dystrybucja”.

Moduï ten sïuĝy do zarzÈdzania procesami logistycznymi w przedsiÚbiorstwach. Obec- nie istotnymi elementami konkurencyjnoĂci sÈ dobre kontakty i efektywna wspóïpraca z dostawcami, sieciÈ zbytu oraz klientami.

Wraz ze zwiÚkszajÈcym siÚ i z róĝnicowanym przepïywem towarów wzrasta zapotrzebowanie na precyzjÚ, racjonalizacjÚ kosztów, a takĝe tempo dziaïania caïej sieci dystrybucji. ZwyciÚzcÈ moĝe okazaÊ siÚ tylko takie przedsiÚbiorstwo, które bÚdzie w stanie dostarczyÊ wïaĂciwy produkt w odpowied- nim czasie oraz miejscu i za najlepszÈ cenÚ.

Sprostanie zmieniajÈcym siÚ warunkom w Ăwiecie handlu dziÚki kreatywnym rozwiÈ- zaniom w dziedzinie logistyki daje wszelkie szanse przedsiÚbiorstwu w skutecznej obro- nie zdobytej pozycji lidera.

Moduï Dystrybucja obsïuguje funkcje prognoz bazujÈcych na statystykach sprze- daĝy, informacjach o kampaniach marketingowych, wahaniach sezonowych i innych danych. DziÚki uzyskaniu dokïadnych prognoz przedsiÚbiorstwo jest w stanie zaofe- rowaÊ swoim klientom lepszÈ obsïugÚ, a takĝe odpowiednio dopasowaÊ zapasy do popytu i podaĝy.

DziÚki przytoczonym funkcjom w module

„Dystrybucja” realizacji ulegajÈ pro cesy logistyczne w wielozakïadowych przedsiÚ- biorstwach. Przykïadem moĝe byÊ realizacja sprzedaĝy z róĝnych zakïadów, zarówno o charakterze produkcyjnym, jak i handlowym. Sposób realizacji procesów logistycznych w przedsiÚbiorstwach wieloza- kïadowych jest niezaleĝny od zastosowanej struktury baz danych w poszczególnych oddziaïach przedsiÚbiorstwa (Jagodziñski 2002: 36).

Moduï „Dystrybucja” pozwala takĝe na integracjÚ pionowÈ ïañcucha logistycznego, wspóïpracujÈcych ze sobÈ podmiotów gospo- darczych. Jest to bardzo istotne w przypadku wspóïpracy ze spóïkami zaleĝnymi czy teĝ Ăcisïej kooperacji z kontrahentami.

Moduï ten jest rozwiÈzaniem bardzo ela- stycznym i pozwala na definiowanie nowych umiejscowieñ zarówno o charakterze produkcyjnym, jak i handlowym. Jest to przede wszystkim bardzo istotne dla szybko rozwi- jajÈcych siÚ przedsiÚbiorstw.

3. Zakoñczenie i wnioski

Z powyĝszych porównañ wynika, ĝe w zakresie logistyki wymienione wyĝej

(9)

systemy sÈ do siebie bardzo podobne funk- cjonalnie.

W zaleĝnoĂci od branych pod uwagÚ grup kryteriów zauwaĝa siÚ jednak róĝnicÚ w systemach, które w specyficznie ukierun- kowanych przedsiÚbiorstwach – logistycznie zorientowanych – odgrywajÈ bardzo istotnÈ rolÚ.

W ich dalszym zróĝnicowaniu pomocne moĝe okazaÊ siÚ szczegóïowe wgïÚbienie w analizÚ funkcji szczegóïowych poszczegól-

nych moduïów logistycznych – tutaj nie- uwzglÚdnionych.

DrugÈ nieuwzglÚdnionÈ w powyĝszych analizach grupÈ kryteriów byïy kryteria kosztowe, obejmujÈce koszty zakupu, licen- cji, dostosowania i wdroĝenia systemu do eksploatacji. Przez wielu wïaĂnie ta grupa jest uwaĝana za najistotniejszÈ dla wyboru systemu informatycznego wspomagajÈcego zarzÈdzanie organizacjÈ. WiÈzaÊ by siÚ to musiaïo z analizÈ szczegóïowÈ zapotrze-

Kryteria Impuls

BPSC MFG PRO IFS

Applications Dystrybucja

Przedstawianie ïÈcznie oraz niezaleĝnie dla kaĝdego z zakïadów i magazynów:

1. Prognoza potrzeb na podstawie danych

marketingowych i danych z przeszïoĂci 1 1 1

2. Stanów do rozdysponowania 1 1 1

Zasad uzupeïniania zapasów 1 1 1

Ustalania wielkoĂci partii 1 1 1

Cyklu dostaw 1 1 1

SieÊ powiÈzañ logistycznych miÚdzy magazyna-

mi i zakïadami 1 1 1

Zapotrzebowanie na transport na podstawie zleceñ miÚdzymagazynowych z podaniem wagi,

wymiarów, itp. 0 1 0

Potrzeby transportowe dla kaĝdego okresu planistycznego

0

0,5 Na pod-

stawie zamówieñ

klientów

0

Zlecenia na uzupeïnienie zapasów 1 1 1

Wielopoziomowy harmonogram gïówny- plan dïugookresowych dostaw i wynikajÈcych z

niego planów produkcji 1 1 1

Koordynacja harmonogramów produkcji i dostaw dla wielu powiÈzanych ze sobÈ zakïa-

dów. OkreĂlanie struktury harmonogramów 0 1 1

Razem: 8 10,5 9

Tab. 5. Wybrane funkcje w module Dystrybucja w zaprezentowanych zintegrowanych systemach informatycznych

½ródïo: opracowanie wïasne z wykorzystaniem: P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Wydanie IV, MIKOM, Warszawa 2004 r., Integracja i architektury systemów informatycznych przedsiÚbiorstw, red. naukowa T. Kasprzak, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa 2000 r., M. Jagodziñski, IFS Applications 2000, Wprowadzenie, WSI i Z, Bielsko Biaïa, 2002 r., http://www.erp.computerworld.pl. , Materiaïy wewnÚtrzne QAD Polska.

(10)

bowania na funkcjonalnoĂÊ poszczegól- nych moduïów w konkretnej firmie, która zgïasza zapotrzebowanie na informatyza- cjÚ swoich funkcji logistycznych. Przy tak daleko posuniÚtym upodobnieniu gïównych funkcji zintegrowanych, a uniwersalnych systemów informatycznych, róĝnic naleĝy dopatrywaÊ siÚ w szczegóïach specyfikacji funkcjonalnej.

Dlatego naleĝy kontynuowaÊ badania w kierunku rozszerzenia, obiektywizacji oceny a jednoczeĂnie jej subiektywizacji ze wzglÚdu na przyszïe miejsce zastosowania.

Inne bÚdÈ wymogi dla firmy maïej, inne dla Ăredniej, a jeszcze inne dla duĝej. Róĝ- nice wystÈpiÈ takĝe w przekroju branĝowym (inne np. dla branĝy spoĝywczej, inne dla maszynowej). Zapewne podobnie bÚdzie, jeĂli chodzi o sektory – w usïugach, branĝy przemysïowej czy budowlanej.

„Metoda punktowa uĝywana w dotych- czasowych analizach posiadaïa szereg wad:

– jednostkowe i równowaĝne traktowanie wszystkich kryteriów, co np. przy znacz- nej przewadze kryteriów funkcjonalnych, dawaïo im absolutnÈ przewagÚ nad innymi – wyjĂciem z sytuacji mogïo tu byÊ zastosowanie wspóïczynników preferencji z punktu widzenia uĝytkownika, standaryzacja, grupowanie kryteriów, ustalenie skali preferencji globalnej metodÈ porównania parami (T.L. Saaty) itp.,

– subiektywizm oceny – wyjĂciem moĝe siÚ tu staÊ wïaĂciwy dobór zespoïu eks- pertów i uĂrednienie lub standaryzacja ocen,

– kïopoty z okreĂleniem wielkoĂci i istotno- Ăci poszczególnych kryteriów, poza kosz- towymi – tu moĝe pomóc wïaĂciwy dobór ekspertów i ich intuicja badawcza,

– w zaleĝnoĂci od podziaïu na kryteria i wy- znaczone skale preferencji otrzymujemy czasem róĝne wyniki oceny – tu moĝe poradziÊ intuicja i doĂwiadczenie kierow- nika projektu” (Chmielarz 2007).

Na dokïadkÚ z punktu widzenia klienta nie wszystkie wyszczególnione kryteria funkcjonalne majÈ taka samÈ wagÚ. Nie kaĝde kryterium jest jednakowo istotne z punktu widzenia przedsiÚbiorstwa chcÈ- cego wdroĝyÊ zintegrowany system logistyczny. Dlatego teĝ zastanówmy siÚ, co tak naprawdÚ chcemy uzyskaÊ w wyniku wdroĝenia systemu, po co go wdraĝamy, dlaczego ten, a nie inny moduï, dlaczego te, a nie inne funkcje, dlaczego chcemy

wdroĝyÊ moduïy i zwiÈzane z nimi funkcje, które byÊ moĝe w obecnej sytuacji sÈ dla nas bezuĝyteczne. Przeanalizujmy to wszystko i wyciÈgnijmy wnioski, kiedy jeszcze jest na to czas. Analiza taka jest bardzo waĝna, chociaĝby ze wzglÚdu na to, ĝe te systemy sÈ do siebie podobne.

Naleĝy przy tym zauwaĝyÊ, iĝ sÈ one z roku na rok rozbudowywane, dodawane sÈ nowe moduïy i funkcje. Ale i tutaj naleĝy siÚ zastanowiÊ, czy rzeczywiĂcie ten nowy moduï czy zwiÈzane z nim funkcje sÈ nam potrzebne, i czy po wdroĝeniu bÚdÈ w peïni przez nas wykorzystane. To sÈ podstawowe pytania i problemy do przeanalizowania, które stojÈ przed firmami chcÈcymi wdro- ĝyÊ zintegrowany system logistyczny. Tak naprawdÚ wdroĝenie systemu ma uïatwiÊ ĝycie, a nie utrudniÊ. JeĂli bïÚdnie zdefiniu- jemy nasze potrzeby, to niewaĝne bÚdzie, jaki system wdroĝymy, czy bÚdzie on naj- droĝszy, czy najtañszy, czy bÚdzie miaï bardziej lub mniej rozwiniÚte funkcje modu- ïów, bo i tak nie osiÈgniemy zamierzonego celu i nie bÚdziemy z systemu zadowoleni.

Nie sztukÈ jest wyrzuciÊ ogromne pieniÈ- dze w przepaĂÊ i nigdy ich nie odzyskaÊ, dlatego teĝ gïÚboko zastanówmy siÚ przy wyborze systemu i przeanalizujmy wszystkie za i przeciw.

Przy wyborze systemu zalecane jest rów- nieĝ zastosowanie przykïadowego arkusza ocen albo systemu wag. „Ponadto, dziÚki wprowadzeniu sytemu wag, kaĝde przedsiÚ- biorstwo moĝe zdecydowaÊ, które elementy sÈ dla niego najwaĝniejsze, a które nie sÈ istotne. Dodatkowo, wyniki osiÈgniÚte w ramach kaĝdej grupy sÈ normalizowane, czyli dzielone przez maksymalnÈ moĝliwÈ do zdo- bycia liczbÚ punktów. DziÚki temu rezultaty, uzyskane w poszczególnych kategoriach, nie zaleĝÈ od ich liczebnoĂci i moĝna je ze sobÈ porównaÊ bez zafaïszowania oceny. Moĝna teĝ przydaÊ cechom iloĂciowym oceny war- toĂciowe wyraĝone w postaci umownego lub rzeczywistego pieniÈdza. Problem, który tu siÚ pojawia, to zderzenie realnych kategorii kosztowych (we wskaěnikach finansowych) oraz wycenianych (szacowanych, estymowa- nych, ocenianych przez ekspertów) wartoĂci innych cech. Oceny punktowe w odróĝnie- niu od ocen wartoĂciowych nie majÈ na ogóï charakteru ciÈgïego” (Chmielarz 2002:

115–133).

Naleĝy zwróciÊ uwagÚ na fakt, iĝ dobór systemu informatycznego do zapotrzebowania logistycznego firmy – zwïaszcza

(11)

takiego, który pozwoli usprawniÊ wspoma- ganie podejmowania decyzji optymalizu- jÈcych procesy logistyczne – jest szalenie istotny dla strategii rozwoju przedsiÚbior- stwa. Z drugiej strony, wobec licznych ofert na polskim rynku systemów informatycznych, naleĝy mieÊ na uwadze fakt, ĝe jest to przedsiÚwziÚcie bardzo trudne. Niniejszy artykuï ma zapoczÈtkowaÊ prace nad pro- cedurÈ, która ten wybór uczyniïaby ïatwiej- szym i bardziej racjonalnym.

Informacje o autorce

Mgr Krystyna Johansson – doktorantka na Wydziale ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego. E-mail: johansson@acn.waw.pl.

Bibliografia

Adamczewski P. 2004. Zintegrowane systemy infor- matyczne w praktyce. Wydanie IV, Warszawa:

MIKOM.

Bejer F.J., Rutkowski I. 1993. Logistyka. Warszawa:

SGH.

Blaik P. 1996. Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarzÈdzania przedsiÚbiorstwem. Warszawa: PWE.

Chmielarz W. 2002. „Rola tendencji integracyj- nych w ksztaïtowaniu systemów informatycznych

zarzÈdzania” w: Kasprzak T. (red.) Inte gracja i Architektury Systemów Informacyjnych Przed- siÚbiorstw. Warszawa: Katedra Informatyki Gospo- darczej i Analiz Ekonomicznych, Wydziaï Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski.

Chmielarz W. 2002. Ocena systemów informatycznych dla maïych i Ărednich firm, w rozdziale II Metodologia systemów informatycznych zarzÈdza- nia w: Gutenbaum J. (red.) Komputerowe wspoma- ganie zarzÈdzania i procesów decyzyjnych, tom 31, s. 115–133. IBS PAN, seria Badania Systemowe.

Chmielarz W. 2007. Analiza porównawcza internetowych serwisów z artykuïami erotycznymi. Artykuï jest w druku w materiaïach XV Konferencji EDIEC

ódě-Rochna 18–19, 06.2007.

Emmelhainz M.A. 1994. Electronic Data Intar- change in Logistica. w: The Logistics Handbook, The Free Press. s. 737. New York.

Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W. 2000. Mar- keting. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy. Wyd. II.

Warszawa: PWE.

Jagodziñski M. 2002. IFS Applications 2000, Wpro- wadzenie. Bielsko Biaïa: WSI i Z.

Materiaïy informacyjne o systemach: http://www.

erp.computerworld.pl.

Materiaïy wewnÚtrzne QAD Polska. 2006. War- szawa.

Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z. 2003. Logistyka w przedsiÚbiorstwie. Warszawa: PWN.