s w
K. W Ó JC IK
DOLNY OLIGOCEN
Z RISZKANII P O D UŻOKJEM
(WIADOMOŚĆ TYMCZASOWA)
W KRAKOWIE.
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.
SKŁAD g ł ó w n y w k s i ę g a r n i s p ó ł k i w y d a w n i c z e j POLSKIEJ.
1905.
K. WÓJCIK
D O L N Y O L IO O C E N
Z R1SZKANII P O D UŻO KIEM
(WIADOMOŚĆ TYMCZASOWA)
W .
W KRAKOWIE.
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.
SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ.
1905.
Osobne odbicie z T. XLV. Serya B. Rozpraw W ydziału matematyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie.
2?‘i £25^l 3 442>jTT7
1 fymn
4Q f
DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
pod za rz ąd em Jó z e fa F ilip o w sk ie g o .
Dolny oligocen z Riszkanii pod Użokiem
przez
K. W ó j c i k a .
(W iadomość tymczasowa).
Wniesiono na posied*eniu Wydz. mat. -przyr. dnia 13 m arca 1905 r. ; referent czł. Szajnocha.
M. V acek badając z polecenia wiedeńskiego Z akładu państwo
wego stosunki geologiczne w K arpatach środkowych, znalazł w r.
1879 w dwóch punktach faunę o ligoceń ską1). F aun ę znalezioną w Alsó-V erecke koło W ołowca na W ęgrzech niedaleko g ra n ic y ga
licyjskiej oznaczył on ja k o dolno - oligoceńską, a marglowe łupki w których ją znalazł, ja k o ekw iw alent łupków menilitowych. F aunę zaś z R iszkanii koło U żoka oznaczył w praw dzie również jak o oli
goceńską, je d n a k młodszą od poprzedniej. Ł up ki zatem uźockie wśród których znalazł w arstw ę wapienną, zaw ierającą skam ieliny w raz z piaskowcam i m agórskim i, m iędzy k tórym i one występują, um ieścił on nad w arstw am i z Y erecke, w zględnie nad łupkam i me- nilitowym i, ja k o najw yższy horyzont w środkow ych K arpatach ga
licyjskich, nie określając przytem dokładnie ich wieku.
P rzed V acekiem badał okolicę U żoka K. P a u l 2). Ten oddzie
lił piaskowiec tam tejszy od nazw anych przez niego piaskowców m agórskich, tw orzących grzbiety graniczne, jak o m ające stanowić najw yższy kom pleks oligoceński w K arpatach wogóle i wyznaczył
*) Jahrb. d. geolog. Eeichsanstalt. W ien 1881.
!) Ibid. 1870.
go, na podstawie zapadania jego pod łupki z Meletta, jak o n ajstar
szy utw ór trzeciorzędow y w K arpatach środkowych. Zaliczył go do eocenu pod nazwą piaskowca z Użoka.
W czasie dw ukrotnego pobytu w Uźoku w r. 1902 i 1904, odnalazłszy w R iszkanii punkt, w którym V acek zebrał swoje ska
mieliny, wyeksploatowałem go dość dokładnie; i to nie tylko samą w arstw ę w ap ien n ą, ale i z łupków użockich wydostałem przez szla
mowanie dość znaczną ilość otw ornic, z pośród któ ry ch num ulity i orbitoidy są najliczniejsze i najlepiej zachowane.
Opis fauny zostanie prawdopodobnie niezadługo ukończony i podany, wraz z faunam i analogicznem i z innych punktów K arp at środkowych, jak o dalszy ciąg w zaprzeszłym roku rozpoczętego pa
leontologicznego opracowania ') trzeciorzędowego fliszu karpackiego.
S kam ieliny z R iszkanii nie są dobrze zachowane. Niektóre je d n a k form y wydobyte z cienkiej w arstw y krzem ionkow o-m arglo- wej, którą V acek przeoczył, zachowane są stosunkowo dobrze i ozna
czenie ich nie ulega żadnej wątpliwości. W raz z num ulitam i i or- bitoidami w ystarczą one najzupełniej do dokładnego oznaczenia w ieku warstw, w k tó rych się znajdują.
Form y z R iszkanii oznaczone przez V a cek a , a przeze mnie pod kierunkiem prof. K oenena w Gabinecie geologicznym w G e
tyndze porównane z północno - niem iecką i innem i faunam i dolno- oligoceńskiem i, tudzież form y zebrane i oznaczone przeze mnie są następujące:
Foram iniferas).
Truncatulina grossaerugosa Giimb.
„ sublobatula „
Pufoinulina bimammata „
„ rotula Kaufm.
Operculina ammonea Leym.
„ granulata „ Heterostegina reticulata Ritiim.
„ carpatica Uhlig.
Nummulites h ichteli Michel.
4 K . W Ó JC IK [124]
1) Rozprawy Akad. Umiej. Kraków 1903.
2) Wymieniam tylko formy charakterystyczne.
[125] D O L N Y O L1G O C E N Z R IS Z K A N II P O D U Ź O K IE M 5
Nummulites vasca Joly et Leym.
„ Boucheri Harpe.
„ budensis H antk.
Orbitąides papyracea Boubee.
„ aspera Giimb.
„ dispansa Sow.
„ applanata Giimb.
„ tenuicostata „
„ stellata Archiac.
„ stella Giimb.
Brachiopoda.
Thecidium mediterranewm Risso.
Ferebratula Delbosii Arch.
Lamellibranchiata.
Ostrea (Gryphaea) Queteleti Nyst.
„ prona Wood.
Cardium anomale Math.
„ cf. polyptyctum Bay.
„ cf. depressam Koen.
„ fa lla x Michel.
Cyrena semistriała Desh.
Cyłherea incrassata Lam k.
„ Villanovae Desh.
„ cf. lugensis Fuchs.
„ cf. splendida Mer.
Panopaea cf. angusta Nyst.
Scaphopoda.
Dentalium exiguum Koen.
„ ellipticum „
Gastropoda.
Natica angusta ta Lamk.
„ crassatina
,, cf. achatensis Koninck.
6 K . W Ó JC IK [126]
Turritella sulcifera Desh.
„ infundibulum Koen.
Melania striatissima Zitt.
B ittium plicatum Brug. v. multinodosum Sandb.
Eburna caronis Brognt.
Fusus elongutus Nyst.
Marginella conoides Koen.
Cylichna interstinda „ Valvatina umbilicata Bornem.
Porów nyw ając faunę R iszkanii z w icentyńską widzimy, że z otwornic w szystkie orbitoidy (7 gat.) i num ulity (4 gat.) w Risz
kanii po prostu masowo występujące, we W łoszech północnych cha
ra k te ry z u ją w arstw y priabońskie. Z innych zaś otwornic powyżej w ym ienionych b ra k we W łoszech tylko T run catu lin a sublobatula, P ulvinulina bim am m ata, P. rotula i H eterostegina carpatica. Te w szystkie jednakże znane są z karpackich w arstw dolno - oligoceń
skich, mianowicie z W oli Łużańskiej i innych miejscowości.
Z mięczaków, mianowicie tych, k tórych oznaczenie nie ulega najm niejszej wątpliwości, następujące form y znane są tylko z w arstw priaboriskich, względnie dolno - oligoceńskich: O strea Q ueteleti, O.
prona, C ytherea Villanovae, M arginella conoides, T u rritella sulci
fera, T. infundibulum , C ylichna in te rstin c ta , D entalium ellipticum, D. exiguum. Inne form y znane są wprawdzie i z innych poziomów oligoceńskich, względnie z górnego eocenu, ale w w arstw ach priaboń- skich również się znajdują. Tem i są: C ytherea incrassata, Cardium anomale, Natica crassatina, N. angustata, Fusus elongatus, Bittium plicatum, E burna caronis. Reszta form, z których nie wszystkie, z po
wodu złego zachowania, są tak zupełnie pewnie oznaczone, ja k po
przednie, da się również porównać tylko z dolno-oligoceńskiemi. T ak, że na 27 gatunków mięczaków, 15 je st wspólnych z priabońską, 13 z północno-niemiecką fauną dolno-oligoceńską. I tylko jed n a for
ma, mianowicie V alvatina um bilicata, opisana z iłów septaryow ych nie je s t dotychczas znana z dolnego oligocenu. Ale ta nie wchodzi w rachubę dla swoich rozmiarów. Łatwo ją bowiem można przeoczyć-
F auna zatem R iszkanii je st niewątpliwie do ln o-o li go c e ń s k ą . Form y drugiej fauny, mianowicie z Alsó-Verecke, znalezionej i oznaczonej przez Vaceka, a przeze mnie skontrolowane, w zględnie
powtórnie oznaczone, tudzież form y z m ateryałów V aceka przeze mnie wydobyte i oznaczone są następ u jące:
Lamellibranchiata.
Ostrea prona Wood.
Cardita Laurae Brogn.
„ latesulcata Nyst.
Cardium anomale Math.
„ fa lla x Michel.
Cyrena semistriata Desh.
Cyprina sp.
Cytherea Villanovae Desh.
„ incrassata Sow.
„ brevis Fuchs.
Tellina sp.
Pholadomya cf. Puschi Goldf.
Scaphopoda.
Dentalium eziguum Koen.
Gastropoda.
Turritella granulosa Desh.
„ carinifera „
„ sulcifera „
„ conoidea Rouault.
„ planispira Nyst.
B ittium plicatum Brug. v. multinodosum Sandb.
„ „ „ v. papillatum „
Potamides margaritaceum Brocchi v. marginatum Broccki.
„ coniunctum Desh.
„ elegans Desh.
Aporrhais tridactylus Braun.
Cylichna interstincta Koen.
Z porów nania tej fauny z fauną R iszkanii w ynika ich nad
zwyczajne podobieństwo. Dwanaście form je st wspólnych. Reszta zaś form podanych z V erecke znalazłaby się prawdopodobnie i w Risz
k a n ii, gdzie je d n a k zachowanie skam ielin je s t znacznie gorsze, w skutek czego i oznaczenie często nie możliwe. W każdym razie różnicowanie wiekowe tych faun, ja k to uczynił Vacek, w ydaje mi się zupełnie bezpodstawne, owszem zupełną identyczność, nie tylko [127] D O L N Y O L IG O O E N Z R IS Z K A N II P O D U Ż O K IE M
8 K . W Ó JC IK [128]
pod względem wieku, ale i faciesową, potwierdza i ta okoliczność, że w arstw a z grom adnem występowaniem Cerithium plicatum i Ostrea p ro n a, co Y acek uważał za cechę tylko w arstw z Verecke, znaj
duje się również i w Riszkanii. Jedyna więc różnica polega tylko n a tem, że w R iszkanii w wapiennej w arstw ie w ystępują dość li
cznie N atica crassatina i inne, podczas gdy w V erecke one nie zo
stały wcale znalezione.
Jeżeliby zatem chodziło o szczegółowy podział stratygraficzny horyzontu w mowie będącego, to w ystarczy nam do tego w zupeł
ności sama miejscowość Riszkania. Jest to góra znajdująca się N W od Użoka. Należy ona do grzbietu stanowiącego granicę między G alicyą a W ęgrami. Stosunki tam są następujące. Idąc od góry znajdujem y:
2 — 5 m miąższości piaskowiec masowy, drobno- lub grubo
ziarnisty, wiele m iki zaw ierający. (Typowy piaskowiec m agórski.
1 0 -k ilk u n a stu m ciem ny lupek ilasto-m arglowy, zaw ierający mnóstwo orbitoidów i numulitów.
3 0 --5 0 cm w arstw a krzem ionkowo - m arglowa z ceritiam i i ostrygami.
kilkanaście m nieodsłonięte.
kilkanaście m w arstw y wapieni i to albo a) piasczystych zaw ierających w iele ostryg, albo
b) złożonych z samego detritusu skorup m ięczaków, albo wreszcie
c) wapieni zbitych bardzo tw ard y ch , zaw ierających wiele otwornic, przedew szystkiem z rodzaju Miliola i Orbiculina.
Obie w arstw y dolne, t. j. b) i c) zaw ierają obok bardzo wielu trudnych do wydobycia, a tem samem i do oznaczenia skorup mię
czaków, charakteryzujących je, a przedew szystkiem w arstw ę c. Na- tica crassatina i inne form y tego rodzaju.
K ilkanaście m nieodsłonięte.
Piaskow iec podobny do górnego.
Cały kom pleks zapada zgodnie lekko k u NO.
W arstw y znajdujące się pomiędzy obu ławicami piaskowca w ykazują na podstawie wyżej opisanej ich fauny w iek priabóński.
Ale ja k i wiek przypisać piaskowcom ?
Y acek uważał łupki użockie za w kładkę między obu ław icam i piaskowca magórskiego. Nie mógł on przytem zrozumieć dlaczego P a u l, badający okolicę U żoka dziesięć lat przed nim , oddzielił
[ 1 2 9 ] D O L N Y O L IG O C E N Z R IS Z K A N II P O D U ŻO K IE M 9
piaskowiec tejże okolicy od piaskow ca magórskiego, k tó ry w K a r
patach środkowych ta k w ybitnie w ystępuje, tworząc grzbiety g ra
niczne i wcielił go pod nazwą piaskow ca z Użoka do eocenu ja k o rzekomo zapadającego pod lupki z Meletta.
Paula zapatryw anie można tłóm aczyć w ten sposób. Oto wi
dział on piaskow iec zapadający pod ciemne łupki marglowe. które słusznie p rzy jął za ekw iw alent m enilitowych. Nie widział on nato
miast p unk tu tego, k tó ry miał sposobność obserwować V acek, to je st R iszkanii. gdzie nad łupkam i znajduje się znowu piaskowiec.
I dlatego w ciągnął do eocenu piaskowiec całej okolicy Użoka.
V acek dostrzegł oba piaskowce. Ale czy słusznie uważał łupki mię
dzy nim i się znajdujące tylk o za w kład kę, przyjm ując oba pia
skowce za jeden kom pleks piaskowca magórskiego. Czy też może nie docenił on w artości stratygraficznej tychże łupków ? Czy może należy piaskowiec dolny uważać rzeczyw iście za odrębny kom pleks? I ja k i jest stosunek wszystkich tych w arstw do reszty utwo
rów k arp ack ich ?
Przed szczegółowem i bardzo mozolnem przestudyowaniem , nie tylko samej okolicy Użoka, ale całego grzbietu granicznego i p rzy ległych części K arpat środkow ych, nie można dać na te pytania wyczerpującej odpowiedzi. N a razie pewnem je st to , że w arstw y, których w iek został paleontologicznie w ykazany, dadzą się podzielić na trzy wyżej wymienione poziomy, mianowicie u dołu wapienie i to najpierw wapień zbity z miliolidami i o rb ik u lin am i, później w apień, a raczej b re k cy a z detritusu mięczaków, wreszcie wapień piasczysty z ostrygam i. N ad wapieniam i leży w arstw a m argli krze
mionkowych z ceritiami i ostrygam i. Nad tą zaś łupki marglowe z num ulitam i i orbitoidami. Dalej pewnem je s t rów nież, że tak dolna ja k i górna ław ica piaskow ca leżą zgodnie p o d , względnie nad w arstw am i ze skam ielinam i.
Z porównania profilu R iszkanii ze stosunkam i w W icentyń- skiem możemy w yprow adzić następujące analogie. W e W łoszech nad w arstwam i z Ronca, względnie San Giovanni Ilarione znajduje się kom pleks priaboński dający się, w edług Oppenheima i innych, podzielić na trzy główne poziomy. U spodu w arstw y z Granella, Grancona-Lonigo. Są to osady brakiczne i estuaryow e z mnóstwem skam ielin, a przedew szystkiem C yrena sem istriata, Cerithium pli
catum, C. m argaritaceum = vivarii, C. elegans = vivarii, C. coniunc- tum = diaboli. N ad temi warstw am i znajdują się wapienie i m argle
1 0 K . W Ó JC IK ] ISO]
z N um m ulites interm edius, N. Fichteli, N. vasca, N. Boucheri i licz
nym i orbitoidami. Nad m arglam i z num ulitam i wreszcie w ystępują m argle bryozoowe z V al- di Lonte i Brendola. M argle te stanowią przejście do w arstw z L averd a i Sangonini, k tó re to w arstw y n a
leżą ju ż do drugiego piętra oligocenu, do ligurien i odpowiadają warstwom dolno-oligoceńskim północnych Niemiec.
W R iszkanii podstawę kom pleksu ze skam ielinam i stanowi w arstw a wapienia, w k tó ry m obok form oligoceńskich znajdują się jeszcze i form y w ystępujące w w arstw ach z R onca, j a k Cardium anomale, E b u rn a caronis. W apień ten zatem stanowi najniższe pria- bonien, w którem jeszcze znać ślady eocenu. N ad tem zn ajd ują się w arstw y, zaw ierające ju ż w yłącznie faunę oligoceńską i to faunę w skazującą na podobne w arunki, ja k w W icentyńskiem . Mnóstwo brakic.znych ceritiów, Cyrena sem istriata i inne, ale obok form mor
s k ic h , m usiały się osadzać w morzu stopniowo c o ra z to płytszem ; od wapienia z miliolidami i orbikulinam i, aż do m argli z ostrygam i i ceritiami.
Nad w arstw ą ostrygowo-ceritiową leżą łupki marglowe, zawie
rające N um m ulites Fichteli, N. vasca, N. Boucheri, tudzież cały sze
reg orbitoidów. Margle te zatem odpowiadają w icentyńskim rnar- glom z tym i samymi num ulitam i i orbitoidam i, a zatem środkowe
mu poziomowi priabońskiem u.
N ad m arglam i z num ulitam i i orbitoidam i leży zgodnie pia
skowiec. Zastępuje on więc u nas górny poziom piętra priabonien, a co najw yżej w arstw y z Sangonini. W każdym razie jeszcze dolny oligocen.
W spągu w arstw ze skam ielinam i marny również piaskowiec, któ ry na podstawie fauny najniższej w arstw y wapiennej może od
powiadać w arstwom z Ronca, a zatem eocenowi górnemu.
Oczywiście, że ślepe paralelizowanie utworów trzeciorzędowych tak odległych od siebie, d aje bardzo w zględny rezultat straty g ra
ficzny, gdyż podobieństwo faun często zależne je st więcej od wa
runków , w ja k ic h one żyły, niż od nieznacznej różnicy ich wieku.
Dowodem tego je s t, że w arstw y tego samego priabonien w Sied
miogrodzie naprzykład w ykształcone są inaczej niż w W icentyń
skiem lub u nas. I ta k podstawę w arstw priabońskich stanowi tam górny w apień (G robkalk) z K lausenburga, k tóry spoczywa na w a
pieniu słodkowodnym, sam je d n a k zaw iera faunę czysto morską.
W apień ten obok fauny priabońskiej zaw iera cały szereg form po
[ 1 3 1 ] D O IiN Y O L IG O C R N Z R IS Z K A N II P O D U ŻO K IK M 1 1
krew nych formom paryskiego „calcaire g rossier“. W apieniowi z K lau- senburga odpowiada u nas najniższa w arstw a wapienia z Miliola i Orbiculina, zaw ierająca również form y eoceńskie. Nad wapieniem z K lausenburga znajdu ją się w Siedmiogrodzie wapienie marglowe z Nummulites interm edius i licznym i m ięczakam i. W apienie te od
pow iadają górnej części dolnego priabonien i m arglom z interm e
dius w W icentyńskiem i w naszym profilu. W reszcie górną część w arstw priabońskich stanowią w Siedmiogrodzie, tak j a k i w W i
centyńskiem , m argle bryozoowe, które w R iszkanii wcale nie wy
stępują, lecz na ich miejscu znajdujem y górną ławicę piaskowca.
Analogon m argli bryozoowych znajdujem y natom iast na pół
nocnym brzegu K arp at środkowych w w arstw ach z K ruhela. W a r
stw y te zaw ierają faunę czysto morską, której otwornice odpowia
d a ją faunie w arstw z interm edius i m argli bryozoowych, m ięczaki zaś faunie z Sangonini w zględnie z Lattorf. W arstw y z K ruhela przedstaw iają zatem nie tylko cały priabonien, z w yjątkiem dolnych w arstw brakicznych, ale najprawdopodobniej i ligurien. Ponieważ w R iszkanii górny priabonien, w zględnie ligurien wykształcony jest w postaci piaskowca magórskiego, przeto widoczną je s t z tego równo- wieczność obu tych kompleksów, m argli num ulitow ych i piaskowca magórskiego z jed n ej, w arstw z K ruhela (m argli fukoidowych z d ru giej strony.
Ale powtarzam jeszcze raz, że tak profil nasz ja k jeszcze b a r
dziej porównanie jego z w arstw am i z K ruhela nabiorą pozytywnej w artości dopiero po szczegółowem przestudyow aniu z większej ilości punktów nietylko faun, ale i stosunków ułożenia w arstw , w któ
rych one występują.
R ozprawy W ydziału m atem atyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności.
Serya III. Tom 1. D ział B.
O g ó l n e g o z b i o r u t o m 41 B.
V l a d i s l a u s K u l c z y ń s k i : A rachnoidea in colonia E rythraea a Dre K. M.
Levander collecta (accedunt tabulae duae) (str. 1—64). — A. W r ó b l e w s k i : O soku w yciśniętym z drożdży (z 4-ma rycinam i) (str. 65—148). — E. G o d l e w s k i ju n .:
Początkow y okres rozw oju tkanki mięsnej prążkow anej zw ierząt kręgow ych (z ta blicą III) (str. 149—162). — F r . I C r z y s z t a l o w i c z : Porów nanie histologicznych cech wysypek kilowych ze zm ianam i klinicznie do nich podobnem i (z 3 -m a tab li
cam i barw nem i IV. V, VI) (str. 163—204). — J ó z e f G r z y b o w s k i : Otwornice w arstw inoceram ow ych okolicy Gorlic (z tab. VII i VIII) (str. 205—228). — E. G o d l e w s k i i F. P o l z e n i u s z : O śródcząsteczkow em oddychaniu nasion pogrążonych w wodzie i tw orzeniu się w nich alkoholu (str. 289—368). — J. B e c k : Zjaw iska elektryczne w rdzeniu pacierzow ym (z jed n ą tablicą) (str. 369—430). — T. B r o w i c z : 0 pochodzeniu substancyi skrobiow atej (z 3-m a tablicam i) (str. 431—4 4 9 ).— E. G o
d l e w s k i (jun.): Rozwój tkanki m ięsnej w m ięśniach szkieletowych i w sercu zw ierząt ssących (z 2-m a tablicam i) (str. 450—496). — A. M. P r z e s m y c k i : O paru rodzajach pierw otniaków pasorzytujących we w rotkach (R otatoria) (z 3-m a tabli
cami) (str. 497—543). — A. R o s n e r : O pow staw aniu ciąży bliźniaczej monocho- rialnej (1 tabl.') (str. 544—600). — W. F r i e d b e r g : O twórnice w arstw inoceram o
wych okolicy Rzeszow a i Dębicy (1 tabl.) (str. 601—668). — M. K i r k o r : O zm ianach szybkości ruchu krw i w m ięśniach prążkow anych podczas ich czynności dowolnej 1 odruchow ej (1 tabl.) (str. 669—693).
R ozpraw y W ydziału m atem atyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności.
Serya III. Tom 2. D ział B.
O g ó l n e g o z b i o r u t o m 42 B.
M. R y b i ń s k i : C oleopterorum spscies novae m inusve cognitae in Galicia inyentae. Accedunt tab. duae (str. 1—8). — W. K u l c z y ń s k i : Species O ribatina- rum (Oudms) (D am aeinarum Michael) in Galicia collectae. A ccedunt tab. duae (str. 9 —56). —- K. R o g o z i ń s k i : O fizyologicznej rezorbcyi baktery.j z jelita (1 tabl.) (str. 57—158). | J. T r z e b i ń s k i : W pływ podrażnień n a w zrost pleśni Phyco- inyces nitens (1 tabl.) (str. 159— 196). — S. K r z e in i e n ie w s k i : W pływ soli m i
neralnych na przebieg oddychania kiełkujących roślin (2 ta b l) (str. 197—235). — W ł. S z a j n o c h a : O pochodzeniu oleju skalnego z W ójczy w K rólestw ie Polskiem (z 2-m a ryc.) (str. 236—244). — M. S e ń k o w s k i : O m etodzie badania czynności wydzielniczej w ątroby (str. 245—257). — K. K o s t a n e c k i : D ojrzewanie i zapło
dnienie ja jk a C erebratulus m arginatus (4 tabl.) (str. 258—281). — K. K o s t a n e c k i : Nieprawidłowe figury m itotyczne przy w ydzielaniu ciałek kierunkow ych w jajkach C erebratulus m arginatus (6 tabl.) (str. 282—310). — F. E i s e n b e r g : B adania nad strącaniem się ciał białkow atych pod wpływem sw oistych precypityn (str. 311—333).
— M. S i e d l e c k i : H erpetophrya astom a n. g. n. sp. Wymoczek pasorzytny w Po- lym nia nebulosa (1 tabl.) (str. 334—339). — E. G o d l e w s k i (jun.): R egeneracya tubularii (11 rycin w tekście) (str. 340—354). — M. J a w o r o w s k i : »A pparato re- ticolare* Golgiego w kom órkach zwojów m iędzykręgow ych niższych kręgowców (1 tabl.) (str. 3 5 5 —364). — J. S o s n o w s k i : Przyczynek do fizyologii rozw oju much (3 ryciny w tekście) (str. 365—373).
R ozpraw y W ydziału m atem atyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności.
Serya III. Tom 3. D ział B.
O g ó l n e g o z b i o r u t o m 43 B.
G. B a li c k a - I w a n o w s k a : O rozkładzie i odtw arzaniu m ateryi białkow atych u roślin (str. 1 —23). — S t. D o b r o w o l s k i : Flora pochwy fizyologicznej (z 5-ma ryc).
w tekście) (str. 24—105). — J B r z e z i ń s k i : Rak drzew ny, jego przyczyny i przeja
w y (z 23-ma ryc.) (str. 106—168). — S. D o b r o w o 1 s k i : O cytotoksynie łożyskowej (str. 169—186). — F. E i s e n b e r g : O praw ach łączenia się toksyn z antytoksy- nam i (str. 186—193). — M. K o w a l e w s k i : Studya helm intologiczne, VII. (tabl,' I—III)
(str. 193—218). — W. F r i e d b e r g : Zagłębie mioceńskie Rzeszow a (8 ryc. i 1 mapa) (str. 219—272). — F. T o n d e r a : Przyczynek do znajom ości pochwy skrobiow ej (1 tabl.) (str. 273—288). — W. H e i n r i c h : O funkcyi błony bębenkow ej (3 ryc.) (str. 289—
308). — F. E i s e n b e r g : O przystosow aniu się bakteryi do sił ochronnych zakażonego ustroju (str. 309—336). — L. K. G l i ń s k i : Gruczoły traw ienne w górnej części prze
łyku u człow ieka oraz ich znaczenie (6 ryc.) (str. 337—369). — ii. G o d l e w s k i : O pow staw aniu m ateryj białkow atych w roślinie (str. 370—4 4 6 ) .— A. W r z o s e k : O drogach, którem i mikroby, w w arunkach praw idłow ych, przechodzą z przewodu pokarm owego do organów w ew nętrznych (str. 447—488). — K. W ó j c i k . Dolno oligo
ceńska fauna K ruhela małego pod Przem yślem (W arstw y z Clavulina Szabói). Część II O tw ornice i m ięczaki (1 tabl. i 2 ryc.) (str. 489—569). — T, G a r b o w s k i : Z b a dań n ad sztuczną partenogenezą u rozgwiazd (1 tabl.) (str. 570—611),
R ozpraw y W ydziału m atem atyczno-przyrodniczego Akadem ii Umiejętności.
Serya III. Tom 4. D ział Ii.
O g ó l n e g o z b i o r u t o m 44 B.
L. W a c h h o l z i S. H o r o s z k i o w i c z: O fizyo-patologicznym m echanizm ie utopienia (str. 1 —42). — F. T o n d e r a : Budowa w ew nętrzna pędu winorośli (2 tabl.) (str. 43—55). — M. L i m a n o w s k i : Odkrycie płatu dolnotatrzańskiego w paśm ie Czerwonych W ierchów na Gładkiem (sir. 50 — 60). — 1C. W i z e : Pseudomonas ucrai- nicus prątek choroby kom ośm ka buraczanego (Cleonus punctiventris Germ.) (1 tabl.) (str. 61—73). — H. Z a p a ł o w i c z : Krytyczny przegląd roślinności Galicyi. Część 1.
(str. 7 4 —113). — H. H o y e r : O lim fatycznych sercach żab (3 ryc.) (str. 114—121). — St. D r o b a : Badania nad m ieszanem zakażeniem gruźlicy płuc i nad udziałem w niem beztlenow cow ych m ikrobów (str. 122—152). — H. Z a p a ł o w i c z : K rytyczny przegląd roślinności Galicyi. Część II. (str. 153— 196). — J. S t a c h : Spostrzeżenia nad zm ianą uzębienia i pow staw aniem zębów trzonow ych u ssawców (1 tabl.) (str.
197—242). — B. N i t s c h : D ośw iadczenia z jadem laboratoryjnym {virus fixe) wście
klizny (str. 243—283). — M. K o w a l e w s k i : S tudya belm intologiczne VII. O no
wym tasiem cu: T a tria biremis gen. nov., sp. nov. (2 tabl.) (str. 284—804). — H. Z a p a ł o w i c z : K rytyczny przegląd roślinności Galicyi (część III) (str. 305—341. — M. S z y m a ń s k i : Przyczynek do helm intologii (1 tabl.) (str. 342—345). — K. W i z e : Choroby kom ośnika buraczanego (Cleonus p u n ctiventns Germ.) pow odowane przez grzyby owadobójcze, z szczególnem uwzględnieniem gatunków now ych (1 tabl. i 11 ryc.) (str. .H46—360). — A. W r z o s e k : B adania nad przechodzeniem m ikrobów ze krw i do żółci w w arunkach praw idłowych (str. 361 — 382). — ii. G o d l e w s k i (sen.):
D alszy przyczynek do znajom ości oddychania śródcząsteczkow ego roślin (str. 383—
423). — B. N i t s c h : Doświadczenia z jadem laboratoryjnym (oirus fixe) wściekli
zny (część II) (str. 424—467). — W. G ą d z i k ie w i c z: O histologicznej budowie serca u dziesięcionogich skorupiaków (11 ryc.) (str. 468 —482). — E. G o d l e w s k i (jun.): Doświadczalne badania nad wpływem układu nerwowego na regeneracyę (1 tabl. i 6 ryc.) (str. 483 —495). — M. S i e d l e c k i : O znaczeniu karyosom u (1 tabl.
podw ójna) (str. 496—523).
R o z p r a w y W y d z i a ł u m a t . - p r z y r o d . w y c h o d z ą od r 1 9 0 1 w d w ó c h d z ia ł a c h A. ( n a u k i m a t e m a t y c z n o - f i z y c z n e ) , B. ( n a u k i b io lo g ic zn e ).
Każdy dział będzie w ychodzić w zeszytach, obejm ujących o ile możności cały m ateryał posiedzenia miesięcznego W ydziału (których je st 10 do roku), w całych arkuszach dru k u z ciągłą paginacyą. Z końcem roku dołączona zostanie do ostatniego zeszytu każdego działu k arta tytułow a i spis prac, w tomie zaw artych. Bez względu na m ożliwą ilość m ateryału, zaw artego w tomie, ilość rycin lub tablic, cena tomu z działu A. wynosić będzie tylko 8 kor., a z działu B. 10 kor. rocznie — w Królestwie Polskiem dział A. 3 rs., a dział B. 4 rs. rocznie.
S k ł a d g ł ó w n y : n a G a l ic y ę ; — K s i ę g a r n i a S p ó ł k i W y d a w n i c z e j w K r a k o w i e ; n a K r ó l e s t w o P o l s k i e : K s i ę g a r n i a G e b e t h n e r a i W o l f f a w W a r s z a w i e .
