Jak powstał O.R.P. "Orzeł"

JAK ^POWSTA?

. O.R.P. "ORZE?"

WARSZAWA 1939

WYDAWNICTWO LIGI MORSKIEJ ^I KOLONIALNEJ

Druk B ^UT"

.

___

. vvO]Clk-

___?J! ^{arsza wa}

VI.39.50.000

- ---

Poczatek rozbudowy pol,skiej ^ma-

rynarki wojennej jest najlepsz? r?-

kojmi? rozwoju mocarstwowego ^Poi-

ski i kwitn?cej pomy?l,no?ci ^Narodu.

JóZEF PI?SUDSKI

S?OWO WST?PNE

s? ^{zdania wielkich} m??ów stanu, ^bohaterów

narodowych ^{- krótkie, ale trafne,} przenikliwe jak

b?yskawica... Bije ^{z nich} dalekowzroczna m?dro??

stanu, ^{zdolno?? oceniania wielkich} wydarze? ^dzie-

jowych ^na d?ug? met? ^{... Taka} jest ^stara rzymska

maksyma, której pono? Pompejus? by? ^{autorem ---}

"Navigare ^{riecesse est - vivere non} necesse", ^-

dzi? wi?cej ^ni? kiedykolwiek ^{aktualna. Bez morza}

nie ma suwerenno?ci politycznej ⁱ niezale?no?ci go-

spodarczej, ^{a bez} silnej ^na tym ^morzu floty wojen-

nej ^{- trudno mówi? o} posiadaniu ^{morza. S?owa}

Wielkiego Marsza?ka, przytoczone powy?ej, wypo-

wiedziane w r. 1927, ^z okazji ^{wodowania O.R.P.} "Wi-

cher", potwierdzaj? ^to ca?kowicie.

J ecnak w okresie, gdy ^inne pa?stwa ⁱ narody

?mia?o _poprzez morze w ?wiat si?ga?y, ^w epoce

wielkich zdobywców ⁱ akwizycyj kolonialnych

Polska pozosta?a ^{w domu. "Na morzu nikt} dobry

nie bywa?", ^- mawiano, ^albo "mo?e ^{Polak nie}

wiedzie? co morze, gdy pilnie ^{orze". Dlatego te?,}

gdy inne pa?stwa bogaci?y si?, rozszerza?y ^swe gra-

nice, podnosi?y ^{si? do szczytu} pot?gi, jak uboga ^An-

glia, czy ma?e i do niedawna lennikiem Polski b?d?-

ce Prusy, ^{- Polska} chyli?a si? ^ku upadkowi...

Mi?dzy ^wielu przyczynami jej upadku, ^{brak zro-}

zumienia dla _morza} brak zainteresowa? ^w kie-

runku rozwoju pot?gi morskiej by? jed-

n? ^z najwa?niejszych. ^Nie tylko, .?e ^{nie dotrzyma-}

li?my ^kroku s?siadom, ^ale pozwolili?my, aby pod ^na-

szym bokiem dwa pa?stwa ^{- z} których jedno ^-

Prusy ^- by?o naszym lennikiem, ^a drugie ^- Rosja

- pogr??one ^w nierz?dzie ⁱ barbarzy?stwie ^{sta?o na}

bardzo niskim siopniu cywilizacji ^- aby ^{te dwa}

pa?stwa ubieg?y ^{nas w} czynie morskim, staj?c si?

dzi?ki ^{ich flocie} wojennej mocarstwami ?wiatowymi.

Tymczasem ^{dla Polski morze, miast} by? go?-

ci?cem dziejów, ^szlakiem wiod?cym ^{w ?wiat i}

?ród?em pot?gi ⁱ dobrobytu, ^sta?o si? tylko bram?

otwart?, k?dy wróg nadci?ga?, ^a potem jeszcze

sam komunikacj? ^{ze ?wiatem} przecinaj?c zaopatry-

wa? si? ^w sprz?t ^{wszelaki. To? morze, zaniedbane} i po-

niechane w obronie, ^sta?o si? jedn? ^z g?ównych przy-

czyn naszych niepowodze?. ^Nie maj?c marynar-

ki wojennej oddali?my ^{morze nasze w} pacht innym,

obcym ^{... Ci za?} u?yli go ^na swój po?ytek, ^{a na na-}

sz? szkod?.

Je?li jednak ^tak si? sta?o, je?li ^flota rosyjska,

zwyci??ywszy ^Turków pod Czesm? ^{w roku 1770} umo-

?liwi?a pierwszy ^{rozbiór Polski,} pozbawiaj?c j? ostat-

niego sprzymierze?ca, je?li ^nie by?o okr?tów, ^które

by ^z zaprzyja?nion? jeszcze Francj? ^{w kontakt} wej??

mog?y ^{- co w ko?cu} sprawi?o, ^{?e Polska otoczona}

ze wszech stron przez wrogów ^ulec musia?a, ^{to nie}

tylko ^sami byli?my ^{sobie winni. Obok} krótkowzrocz

no?ci politycznej niektórych sfer, ^obok sobkowstwa

czy przesadnego ^umi?owania "wolno?ci ^szlachec-

kiej", ^obok niech?ci ⁱ ignorancji ^w sprawach ^mor-

skich ^- inne czynniki gra?y ^tu jeszcze rol?. ^{I tu}

mo?emy przytoczy? par? argumentów ^{na nasze}

usprawiedliwienie.

Je?li bowiem inne narody ^w epoce wielkich

odkry? mog?J:' ^{swobodnie w ?wiat} wyp?yn??, ^to

dzia?o si? ^{to do} pewnego stopnia dzi?ki Polsce, ^któ-

ra pozostawszy ^w domu, ^sta?a si? ostoj? cywilizacji

?aci?skiej, ^bastionem obronnym przeciw Tatarom,

Turkom i innym ówczesnym ^narodom zaborczym.

Od wczesnego ?redniowiecza a? _po "odsiecz Wiednia", ^.

miecz i kopia polska czuwa?y ^nad bezpiecze?stwem

Europy cywilizowanej. ^I bogactwo ^Zachodu powsta-

?o w du?ej ^mierze dzi?ki tej stra?y ^{na rubie?ach}

wschodnich, stra?y, której poprzez wieki nikt nie

zmienia? ^...

Tote? dzi? ^- w Polsce odrodzonej, ^{znów nie-}

podleg?ej ⁱ suwerennej, mamy do odrobienia dwie

zaleg?o?ci: czterowiekowe zaniedbanie morza i jego

obrony, ^oraz nale?ny ^nam dost?p ^{do terenów kolo-}

nialnych. ^{Jedno i} drugie ^odrobi? mo?emy tylko

drog? ^stworzenia odpowiednio silnej marynarki ^wo-

jennej, ^{która ma znaczenie zarówno w obronie} pa?-

stwa, jak ^{i w} rozstrzyganiu ^o przesileniach mi?dzy-

narodowych.

•

Sprawa polskiej marynarki ^{wojennej -} inaczej

sprawa polskiego ^{morza, - bo nie ma w?adania mo-}

rzem bez si?y zbrojnej ^na nim, ^{- nie sz?a zrazu w?a?-}

ciwym trybem.W ^zaraniu odzyskania niepodleg?o?ci

za wiele trosk ci??y?o ^na m?odym ⁱ wyczerpanym woj-

nami pa?stwie.Ale ^{i mentalno?? narodu nie} sprzyja?a

'jeszcze poczynaniom ^{nad tworzeniem} odpowied-

niej ^do potrzeb pa?stwa marynarki wojennej. Nie?az

nawet wybitne osobisto?ci ze ?wiata politycznego

??da?y likwidacji tej marynarki, ^albo podporz?d-

kowania jej ^sferom handlowym, ^w postaci morskiej

stra?y granicznej. ^Sze?? starych torpedowców, ^daro-

wanych ^nam wspania?omy?lnie przez Rad? ^Amba-

sadorów, ^uwa?ane by?o. przez ludzi- krótkowzrocz-

nych ^za si??... zbyt wielk? ⁱ kosztown? ^{w stosunku}

do naszych potrzeb ^morskich.

Ale tej l?dowej mentalno?ci, opartej ^na starych

nawykach ⁱ nie?wiadomo?ci znaczenia morza w ?y-

ciu pa?stwa ^{i narodu} przeciwstawi?y si? ^zarówno

samo ?ycie, ^sam bieg dziejów, jak ⁱ zdrowy ^in-

stynkt ^narodu. Pionierzy, pracuj?cy ^nad spopula-

ryzowaniem tego pozornie nierozwi?zalnego ^za-

gadnienia, ^- je?li ^{nie od razu znale?li} zrozumienie

w?ród szerszych ^sfer spo?ecze?stwa, ^{to w} ka?dym

razie mieli pociech? ^w obserwowaniu, jak idea

Polski silnej ^{na morzu, a zatem i na} swie-

cie, zdobywa ^sobie, powoli wprawdzie ^lecz stale, ^co-

raz to nowe serca i umys?y. Apostolstwo _tych kilku

pionierów zacz??o wydawa? wczesny plon. ^I coraz

wi?cej ?wiat?ych ^a patriotycznie usposobionych _oby-

wateli zacz??o si? ^{nawraca? do morza. Dzi?} nawró-

ci? si? ju? ca?y ^naród.

6

Dowodem tego jest ^budowa okr?tu podwodne-

go "Orze?" ^{- imienia Marsza?ka} Pi?sudskiego, ^któ-

rego wa?kie s?owa o rozbudowie marynarki wojen-

nej s? zarówno wielk? m?dro?ci? stanu, jak ^{i roz-}

kazem na przysz?o??. Spo?ecze?stwo zdoby?o si? ju?

nie na has?a czy sentymenty, ^{ale na} czyn. Czyn ^nie

lada jaki, ^{bo rzadko} kiedy ^w dziejach ^{?wiata doko-}

nywany. To, ^{co nie uda?o} si? swego ^czasu spo?e-

cze?stwu niemieckiemu, ^co rosyjskie wykona?o tyl-

ko pod presj ? ^- to zosta?o dokonane w Polsce

zbiorowym czynem wojska, marynarki ⁱ ludno?ci.

cywilnej zupe?nie samorzutnie, gdy ^{zbierano w sto-}

sunkowo krótkim czasie surn??otrzebn? ^na budow?

wielkiego okr?tu podwodnego.

Polska da?a tym. dowód, ^?e potrzeb? obrony

morza rozumie, ^{?e rozkaz} swego Wielkiego ^Marsza?-

ka wzi??a ^{do serca i ?e} odt?d pragnie ju? ^{stale ?wiad-}

czy? ^na rozbudow? marynarki wojennej, ^{bez któ-}

rej ^{nie ma ani} pot?gi, ^ani dobrobytu, ^ani korzy-

stnych przymierzy, ^ani kolonij, ^ani... bezpiecze?stwa

.

na l?dzie.

OBRONA MORSKA JAKO AKCJA SPO?ECZNA ^-

RYS HISTORYCZNY

Analizuj?c akcj? spo?eczn?, ^{która w} ostatecznym

wyniku uj?ta ^{zosta?a w} _ramy organizacyjne ^{Fun- r}

.duszu Obrony Morskiej przy Lidze Morskiej ^{i Ko-}

lonialnej ⁱ powi?kszy?a si?? naszej floty wojennej ^o

okr?t podwodny "Orze?", ^{a w} przysz?o?ci wzbogaci

o ?cigacze torpedowe, ^- nale?y ^{w krótkim} zarysie

przypomnie? ^o g?ównych momentach, ^które akcj? t?

pobudzi?y, ^{jak równie? i o} pierwszych poczynaniach

spo?ecznych ^{w kierunku} skoncentrowania ^ofiarno-

?ci ogó?u ^{na cele rozbudowy floty} wojennej.

Pierwsze has?o budowy okr?tu podwodnego ^ku

czci Pierwszego ^{Marsza?ka Polski Józefa Pi?sud-}

skiego pad?o ^{w roku 1926-tym w?ród} wojska ⁱ pra-

cowników instytucyj wojskowych. ^{Inicjatyw? w for-}

mie projektu ^{rzuci?a w} drugiej po?owie tego ^roku

"Polska Zbrojna", ^{w osobie swego ówczesnego re-}

daktora kpt. ^St. Poraj ^-Ko?mi?skiego. ^{Powsta? w}

.tym?e ^roku specjalny ^Komitet, który przyst?pi? ^do

realizacji rzuconej my?li. ^Na jego ^{czele kolejno sto-}

j? pp?k. Zdankiewicf ^kmdr. dypl ^S. Frankowski,

pp?k. ^{K. K.} Raczy?ski. Tempo zbiórki, ^acz wykazuj?-

cej wspania?? wprost ^ofiarno?? wojska ⁱ marynarki

wojennej ^{a? do} szeregowców w??cznie, by?o jednak

niezadawalaj?ce, poniewa? ^{bra?a w} niej ^udzia? ci?gle

ta sama ^- stosunkowo bardzo nieliczna grupa oby-

wateli. Tote? do dnia 1 maja ^{1929 r.} po 2 i Y2 letniej

zbiórce wynik jej wyra?a? si? zebran? kwot?

910.500 z?.

W tym?e ^{czasie w} lipcu ^{1929 r.} ukazuje si? praca

mgr ^B. Krzywca, ^{która o?wietla} zagadnienie ^zbiór-

ki w sposób nowy. W ksi??ce tej p. ^t. "Jak nale?y

traktowa? ^w Polsce spraw? marynarki wojennej"

autor stawia pytanie, dlaczego Liga ^{Morska i}

Rzeczna nie przy??czy?a ^{si? do tej akcji i nie} wci?g-

n??a szerszych ^kó? spo?ecze?stwa ^{do ofiarno?ci na}

cel rozbudowy marynarki wojennej. Jednocze?nie

daj ^e odpowied? ^na pytanie, ^{sk?d wzi?? fundusze na}

budow? okr?tów wojennych, ^rzucaj?c my?l ^stworze-

nia Funduszu Rozbudowy Marynarki Wojennej ^nie

tylko ^{z ofiarno?ci} spo?ecze?stwa ^{ale te? z niedu?e-}

go, lecz sta?ego opodatkowania powszechnego ^na

flot? woj ^enn?. "Musimy skoordynowa? ^swe wy si? ^-

ki i zdoby? si? ^na uzewn?trznienie naszego czynu

w postaci ^{zbiórki narodowej na rozbudow?} floty ^wo-

jennej" ^{- nawo?uje autor.}

W dniu 13.V.1930 zostaje ^utworzona pierwsza

Sekcja Marynarki Wojennej przy Zarz?dzie ^G?ów-

nym Ligi Morskiej ⁱ Rzecznej. Jednym ^{z zada?} tej

Sekcji by?o ^{stworzenie funduszu rozbudowy Pol-}

skiej Floty Wojennej. ^{Sekcja, na czele której stoj?}

in?. Ginsbert i mgr. Krzywiec, rozwija o?ywion?

prac? propagandow?. ^{Tote? wkrótce} (23.IX.1930),

za zgod? Kierownictwa Marynarki Wojennej ^{i sto-}

sownie do intencji Zarz?du G?ównego ^L.M.R.

Sekcja Marynarki Wojennej przekszta?cona zostaje

na samoistny ^{Oddzia? L.M.R.} pod ^nazw? "Oddzial

Propagandy Floty Wojennej".

W roku 1930-tym, po prze?omowym Walnym

Zje?dzie Delegatów ^w Gdyni ^- Liga ^{Morska i Ko-}

lonialna stawia jako swój ^cel wspó?dzia?anie ^w

tworzeniu si?y zbrojnej ^{na morzu. Na czele Zarz?-}

du G?ównego ^LMK stan?? gen. dywizji ^{Gustaw 01'-}

licz-Dreszer, któ?y ^{wykaza? wielki zapa? i daleko id?-}

ce zrozumienie dla _sprawy obrony ^{morza, nastawia-}

j?c odpowiednio ^prace ca?ej organizacji ^LMK.

Tymczasem ^Oddzia? Propagandy Floty Wojen-

nej, którego pracami czynnie interesuje si? ⁱ po-

piera je ^zarówno wspó?prac?, jak autorytetem

swym ^{Szef Sztabu Kier. Mar. Woj. kmdr S. Fran-}

kowski, rozwija szerok? akcj? propagandow?, ^a,

przede wszystkim centralizuje rozstrzelon? dotych-

czas i nie zawsze rzeczow? zbiórk? ^{na cele} marynarki

wojennej. Przy Kierownictwie Marynarki Wojen-

nej powstaje ^{w?asne konto Oddzia?u w P.K.O. 30.680:}

"Budowa okr?tów wojennych ^{ze sk?adek} spo?ecze?-

stwa". Poza tym istnieje tylko ^{konto 13.782 -} spec-

jalnie ^{dla Komitetu} Budowy Okr?tu Podwodnego

imienia Marsza?ka Pi?sudskiego.

W roku 1933, wyodr?bnia si? ^{w Lidze} Morskiej

i Kolonialnej ^z ogólnego Wydzia?u Morskiego ^auto-

nomiczny Wydzia? Marynarki Wojennej, który ^osta-

tecznie otrzymuje ^nazw? Wydzia?u Obrony Merskiej.

Zadanie jego polega ^na prowadzeniu propagandy

marynarki wojennej ^oraz przej?ciu przez LMK i

sta?ym prowadzeniu ^{zbiórki na} rozbudow? floty

wojennej.

Na konto "Budowa okr?tów wojennych ^ze

sk?adek spo?ecze?stwa" ^{do dnia 1.11.1934} wp?yn??o

ogó?em ^{332.965 z? 39} gr, które zapocz?tkowa?y

pó?niej w?a?ciw? zbiórk? ^{na FOM. Poza} tym wp?y-

n??y ^{tam z} innych organizacyj, zbieraj?cych ^{na bu-}

dow? okr?tów wojennych, wi?ksze sumy. TD.k wi?c

np. ?ci?gni?to ^{- wci?? dzi?ki staraniom O.P.F.W. -}

kwot? ^{269.630 z? 14} gr ^{ze zbiórki} pod ^wezwaniem

"Odpowied? Treviranusowi" z Banku Polskiego,

50.00n z? pozosta?o?ci ^z "Daru Szko?y Polskiej",

z "Komitetu Floty Narodowej" ^{i t. d. - razem oko?o}

700.000 z?.

Z inicjatywy ^Oddzia?u Propagandy Floty ^Wo-

jennej powstaje ^{w roku 1930} projekt "Dani-

ny ^na Flot? Wojenn?" przedstawiony ^{VI 1931}

roku Panu Prezydentowi Rzeczypospolitej, ^Mar-

sza?kom Senatu Sejmu. Projekt ten, ^nie-

stety, ^{nie znalaz?} nale?ytego zrozumienia i po-

parcia, ^{tote? nie doczeka? si?} realizacji. ^A jednak

przyj?cie projektu ⁱ zrealizowanie daniny posun??o-

by rozwój naszej floty ^daleko naprzód ^{i dzi?'} sprawa

ofiarno?ci spo?ecznej ^{na cele FOM'u} by?aby rozwi?-

•

zana pozytywnie ^na Innej, szerszej p?aszczy?nie.

Znaleziono chwilowo inne rozwi?zanie sprawy.

Nie mog?c ^{na razie} przeforsowa? ustawowej daniny

na flot? wojenn? ⁱ opartego ^na ustawowych kredy-

tach programu, ?. _p. gen. Orlicz-Dreszer sk?ania si?

ku stworzeniu Funduszu Obrony Morskiej, opartego

na dobrowolnych ?wiadczeniach spo?ecze?stwa. ^W

tym ^{te? kierunku} id? prace LMK poprzez lata

1931 ^- 32.

Wskutek usilnych ^{stara? LMK oraz} jej najwy-

bitniejszych przedstawicieli, zostaje ^{wreszcie uchwa-}

?? Rady ^{Ministrów z dnia 20.1.1933 r.} (Dz. ^{U. R. P.}

Nr. 29 poz. 289) stworzony przy LMK fundusz pod

nazw? "Fundusz Obrony Morskiej" (F. ^O. M.) ^nie

wchodz?cy ^{w sk?ad} maj?tku ^{LMK i} maj?cy ^chara-

kter dobra publicznego. ^Fundusz Obrony Morskiej

jest przeznaczony wy??cznie ^na budow? okr?tów ^ma-

rynarki wojennej.

Fundusz Obrony Morskiej powstaje ^{z ofiarno?ci}

publicznej. ^O sposobie u?ycia ^FOM rozstrzyga pre-

zes Rady ^{Ministrów na wniosek ministra} spraw woj-

skowych. ^{FOM nie} jest obci??ony przez LMK ?adny-

mi kosztami propagandowymi ⁱ administracyjnymi.

W ten sposób ^Lidze Morskiej ⁱ Kolonialnej po-

przez FOM zosta? powierzony zaszczytny obowi?zek

groma?zenia ^{ze sk?adek} spo?ecze?stwa ^{?rodków na}

rozbudow? marynarki wojennej, ^a jednocze?nie pro-

11

paganda ^{na rzecz} spraw rozwoju obrony morskiej.

Na czele Funduszu Obrony Morskiej, jako jego prze-

wodnicz?cy ⁱ delegat Rz?du, stan?? Inspektor ^Armii

gen. Kazimierz Sosnkowski, ^zarazem Wysoki ^Prote-

ktor Ligi, ^a jako ^cz?onkowie Zarz?du ^{weszli: ks. Bi-}

skup ^{Morski dr.} Okoniewski, ^{min. in?. E. Kwiatkow- .}

ski, zast?pca delegata Rz?du ^{kmdr. in?.} Ksawery

Czernicki, ^{kmdr. Karol} Korytowski ^{i dr. St. Sumi?-}

ski skarbnik, ^{nadto A. hr. Bni?ski i} woj. Raczkiewicz.

Sekretarzem FOM'u by? pocz?tkowo ^kmdr ppor. dypl.

s. s. R. Czeczott, ^{a od 1.11.1935} inspektor ^{SL Szwe-}

dowski, Z ramienia LMK wchodzili do FOM ?, _p.

genera? Orlicz-Dreszer i ?. p. E. K?opotowski, ^{a obec-}

nie min. J. Ko?uchowski i gen. bryg. ^SL Kwa?niewski.

,.j...'?.?

Gdy ^{w dniu l.II.1934 r.} rozpocz??a si? ^{w?a?ciwa zbiór-}

ka na FOM ^- jego przewodnicz?cy ^mia? ju? ^do dys-

pozycji ^{sum? 702.586 z? 53} gr, uzyskan? ^z likwidacji .1

ró?nych instytucyj ⁱ osób, zbieraj?cych ^do tej pory ^na r,?; ^;}?':

obron? morsk? ^{---: mia? równie? zebrane} ponad ^{1 i} Y2

miliona z?otych ^{na koncie} "Funduszu ^?odzi podwod-

nej ^{imienia Marsza?ka} Pi?sudskiego". ^{W ten} sposób

Zarz?d ^Funduszu Obrony Morskiej ^- rozpoczynaj?c

swoj? dzia?alno?? dysponowa? ju? aparatem zorgani-

zowanej propagandy wojenno-morskiej (poprzez ^Sek-

cj? Marynarki Wojennej ^{i Oddzia?} Propagandy Floty

Wojennej, ^do Wydzia?u Obrony Morskiej LMK), jak

równie? poka?nym ^dorobkiem finansowym.

Od roku 1934-go dzi?ki wysi?kom ^{LMK na te-}

renie ca?ej Rzplitej ⁱ pracy Wydzia?u Obrony ^Mor-

skiej pod przewodnictwem ^{kmdra K.} Korytowskie-

go ^- zbiórka posz?a ^w szybkim tempie

Spo?ecze?st ^{wo zrzeszone w} szeregach ^{LMK da?o}

dowód wielkiej ofiarno?ci, ^nieraz wprost wzruszaj?-

cej. ^Na budow? "Or?a" p?yn??y ^sk?adki raczej ^w?a?-

nie od sfer ubo?szych, urz?dników, rzemie?lników,

w?o?cian, robotników, m?odzie?y szkolnej.

Dzia?acze FOM-u dokonali _przy tym wspania-

?ej akcji u?wiadamiaj?cej, zaznajamiaj?cej spo?ecze?-

stwo z zagadnieniem obrony morskiej.

UROCZYSTE PRZYBYCIE O. R. P. "ORZE?"

DO GDYNI \V DNIU 10 LUTEGO 1939 R.

Doroczny ^obchód rocznicy obj?cia przez Polsk?

wybrze?a morskiego ⁱ ?wi?ta Marynarki Wojennej

w roku 1939 odby? si? ^w wyj?tkowo podnios?ym

nastroju. ^Powodem tego by?o przybycie ^w tym ^dniu

do Gdyni okr?tu podwodnego "Orze?", zbudowanego,

jak wiemy, ^{ze sk?adek oficerów i} podoficerów woj-

ska i marynarki wojennej, ^oraz cywilnego spo?ecze?-

stwa.

W wigili? ¹⁰ lutego, dorocznym zwyczajem,

ulicami miacta przeszed? capstrzyk, ^na Oksywiu ^za?

odby? si? apel poleg?ych marynarzy.

Nazajutrz ^{ca?e miasto i molo} reprezentacyjne,

gdzie ^mia?o si? odby? powitanie "Or?a", zosta?y ^ude-

korowane flagami ^{o barwach} narodowych, ^w wysta-

wach sklepów umieszczono portrety ^Pana Prezyden-

ta Rzeczypospolitej ^{i Marsza?ka} ?mig?ego ^- Rydza, ^w

innych ^natomiast widnia?y udekorowane obrazy,

przedstawiaj?ce ^{moment za?lubin Polski z morzem.}

° godzinie ^7.15 przyby? ^z Warszawy reprezentant

P. Prezydenta Rzeczypospolitej ^- Inspektor ^Armii

genera? ^{broni Kazimierz} Sosnkowski. Dostojny gosc

oraz towarzysz?cy ^{n1U Szef} Kierownictwa Marynarki

Wojennej kontr-admira? ?wirski, ^zostali powitani ^na

dworcu przez Dowódc? Floty kontr-admira?a Unruga,

w asy?cie Dowódcy Obrony Wybrze?a ^komandora

dypl. Frankowskiego ^{oraz oficerów} Floty, jak ^równie?

przez Prezesa Zarz?du ^{G?. LJ\tlK} gen. bryg. ^Kwa?-

nicwsklego ⁱ przedstawicieli ^w?adz cywilnych ^{w oso-}

bach: Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej ^Pol-

skiej ^{w Gda?sku ministra} Chodackiego, wice-woje-

wody pomorskiego Szczepa?skiego, Dyrektora ^De-

partamentu ^{Min. Przem. i Handlu} p. Mo?d?e?skiego

i innych.

Uroczysto?ci rozpocz??y ^{si? Msz?} ?wi?t?, odpra-

wion? ^w ko?ciele Serca Jezusowego przez ks. pra?ata

Bloszka. W nabo?e?stwie wzi?li ^udzia?: p. genera?

Sosnkowski i kontr-admira? ?wirski, przedstawicie-

le wojska, rnarynarki wojennej ^{i w?adz} cywilnych,

jak ^{równie? Rada G?ówna i} Zarz?d G?ówny Ligi

Morskiej ⁱ Kolonialnej ^oraz delegacje ^ze wszystkich

Okr?gów tej organizacji ^ze sztandarami.

Po nabo?e?stwie _wszyscy obecni udali si? ^na

molo reprezentacyjne, dok?d ^niebawem przyby? ^wi-

tany hymnem narodowym, reprezentant ^{Pana Pre-}

zydcnta Rzeczypospolitej, genera? ^{Sosnkowski wraz}

z towarzysz?cymi ^mu przedstawicielami ^w?adz.

Przed wej?ciem ^{na molo Pan Genera? zosta?}

powitany ^krótkim przemówieniem przez prezesa Za-

rz?du G?ównego ^LMK gen. St. Kwa?niewskiego.

VV mi?dzyczasie, owacyjne witany przez zebra-

n? ^na molo publiczno??, której olbrzymie t?umy si?-

gaj?ce ^{30.000 osób} zaj??y ^ca?e nabrze?e, ^{do molo} przybi? ^{O. R. P.} ?,Orze?".

Pan genera? Sosnkowski, ^w asy?cie Szefa Kie-

rownictwa Marynarki Wojennej kontr-admiral.i

?wlr.:o:kiego, kontr-admira?a Unruga, genera?a ^Kwa?-

niewskiego, gen. Thomme, ^min. Chodackiego, ^wicewo-

jewody Szczepa?skiego, ^komisarza Rz?du ^{Soko?a oraz}

wy?szych ^oficerów Marynarki Wojennej, ^wszed?

na pok?ad okr?tu ^{i odebra?} _raport jego dowódcy:

po czym wst?pi? ^na pomost ⁱ przy d?wi?kach hym-

nu pa?stwowego ^ods?oni? tablic? pami?tkow?, wy-

kut? ^{w srebrze} przez artyst? ^{rze?biarza Uniechow-}

skiego umieszczon? ^na wie?y bojowej okr?tu. ^W

?rodku tablicy, obramowany artystycznym ^ornamen-

tem, widnieje napis:

"Ku ^{chwale N}ajja.§niejszej Rzeczypospoli-

tej Polskiej, ^{ku czci} Pierwszego lvIarsza?ka

Polski Józefa Pi?sudskiego, ^{staraniem komite-}

tu Jego Imienia, ^w?ród wojska ⁱ marynarki ^wo-

jennej ^{zebTano 2.644.567} z?, ^w?ród ca?ego spo-

?ecze?stwa na Fundusz Obrony MOTSkiej wy-

si?kiem Ligi 1',10rskiej ⁱ Kolonialnej ^5.555.433

z?. Razem 8.200.000 z?. Za sum? powy?sz? wy-

budowany ^{zosta? O.R.P.} "Orze?", który ^{w dn.}

10 lutego ^{1939 r.} przyby? ^{z Holandii do} Gdyni

i powi?kszy? nasz? Si?? Zbrojn? ^na morzu".

Po ods?oni?ciu, genera? ^Sosnkowski stoj?c ^na

wie?y okr?tu, wyg?osi? nast?puj?ce przemówienie:

"Obywatele, napis WY1'yty ^na srebrnej ^ta-

blicy, ods?oni?cia której ^dokona?em przed ^cliun-

l? g?osi, ^?e wspania?y nowoczesny okr?t pod-