KONKURS Z PRZYRODY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
ETAP REJONOWY
Cieszę się z ponownego spotkania z Tobą. Gratuluję Ci wspaniałej wiedzy, dzięki której zostałeś uczestnikiem eliminacji rejonowych. Mam nadzieję, że dzisiejsze spotkanie doprowadzi Cię do grona uczestników w konkursie przyrodniczym na szczeblu wojewódzkim.
Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania:
1. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test zawiera 15 stron i 34 zadania, ewentualny brak zgłoś Komisji Konkursowej.
2. Rozwiązania wpisuj długopisem bądź piórem.
3. W przypadku testu wyboru prawidłową odpowiedź zaznacz stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi.
4. Jeżeli pomylisz się, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź.
5. W zadaniach otwartych odpowiedź zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonym miejscu. Pomyłki przekreślaj. Nie używaj korektora.
6. Przy każdym zadaniu podano maksymalną liczbę punktów możliwą do uzyskania za jego rozwiązanie.
Życzymy powodzenia!
Czas pracy:
90 minut
Liczba punktów do uzyskania:
70
………
Kod ucznia
- -
Dzień Miesiąc Rok
pieczątka WKK DATA URODZENIA UCZNIA
Strona 2 z 15 Oceń informacje zawarte w zdaniach. W każdym wierszu tabeli poprawną odpowiedź oznacz znakiem "x" w odpowiednim polu.
L.p. Zdania Prawda Fałsz
1. Jeżeli skala mianowana została napisana w postaci 1 cm - 7 km, to jej skala liczbowa wynosi 1: 7000000.
2. Plan zawiera więcej szczegółów niż mapa i przedstawia duży fragment powierzchni.
3. Mapa traktuje powierzchnię Ziemi jako płaski obszar (nie uwzględnia jej krzywizny).
4. Chcąc obliczyć odległość w terenie na podstawie mapy musimy przeliczyć odległość na mapie według podanej skali.
Zadanie 2. [ 0 – 1 ]
Jaką długość będzie miało boisko na mapie narysowanej w skali 1:10 000, jeżeli długość tego boiska w terenie wynosi 120 metrów?
A. 1,2 cm C. 120 cm
B. 12 cm D. 0,12 cm
Zadanie 3. [ 0 – 2 ]
Wskaż poprawne dokończenie zdań w oparciu o rysunek poziomicowy, przedstawiający formę rzeźby terenu.
1. Wysokość względna punktu B względem punktu A wynosi:
A. 150 m n.p.m. C. 150 m
B. 180 m n.p.m. D. 750 m n.p.m.
2. Wysokość względna szczytu wzgórza względem punktu A wynosi:
A. 180 m n.p.m. C. 180 m
B. 150 m D. 150 m n.p.m.
3. Najbardziej stromy odcinek drogi znajduje się pomiędzy punktami:
A. A i B C. C i A
B. B i C D. C i D
4. Punkt A w stosunku do punktu B jest położony w kierunku:
A. południowo-zachodnim C. północno-wschodnim B. północno-zachodnim D. południowo-wschodnim
Strona 3 z 15 Gołoborze to miejsce położone wysoko na grzbiecie lub stoku góry, pozbawione lasów, pokryte odłamkami twardych skał. Najsłynniejsze gołoborza w Polsce występują w Górach Świętokrzyskich.
Uporządkuj etapy powstawania gołoborzy w Górach Świętokrzyskich.
A. Woda przechodząc ze stanu ciekłego w stały, powiększa swoją objętość powodując rozpadnięcie się skał na mniejsze kawałki.
B. Dawno temu Polskę pokrywał lodowiec, ponad który wystawały najwyższe szczyty np. Łysica.
C. Woda będąca w szczelinach skał pod wpływem ujemnej temperatury zamarza.
D. Pod wpływem wielokrotnego zamarzania wody w szczelinach dochodzi do pękania skał na małe
fragmenty skał - gołoborza.
E. Podczas kolejnych opadów woda wnika w szczeliny skał, która zamarzając w nocy powoduje rozsadzanie skał na jeszcze mniejsze kawałki.
F. Podczas opadów deszczu woda wnika w szczeliny skał.
G. Skały narażone są na duże zmiany temperatury powietrza zachodzące miedzy dniem a nocą.
1 2 3 4 5 6 7
Zadanie 5. [ 0 – 2 ]
Uzupełnij tabelkę wpisując nazwę krainy geograficznej do odpowiadającej jej charakterystyki.
Krainy geograficzne:
Wyżyna Krakowsko - Częstochowska, Tatry, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Lubelska, Pojezierze Suwalskie, Pojezierze Mazurskie, Nizina Mazowiecka
L.p. Charakterystyka Kraina
geograficzna 1.
Kraina tworzy pas o długości ok. 80 km. Jej najwyższe miejsce stanowi Góra Janowskiego - 515,6 m n.p.m. Charakterystyczne są tu skały wapienne, pocięte dolinami erozyjnymi, formy krasowe m.in. jaskinie.
2. Kraina lekko pofałdowana, niemal bezleśna, pocięta wąwozami lessowymi, dolinami rzecznymi o łagodnych zboczach.
3.
Stanowi najwyższe pasmo Karpat. Występuje tu zróżnicowanie geologiczne podłoża, różne warunki życiowe na różnych wysokościach, które są przyczyną dużej różnorodności gatunkowej flory.
4.
Kraina o pofałdowanym i rozległym krajobrazie. Charakteryzuje ją duża ilość jezior o czystej wodzie. Niewielka ilość dużych połaci lasów, poza Puszczą Romincką i Puszczą Augustowską powoduje, że krajobraz jest bardziej sprzyjający pieszym i rowerowym wycieczkom.
Strona 4 z 15 Do miast leżących w pasie krajobrazu Nizin Środkowopolskich należą:
A. Warszawa, Białystok, Kościerzyna C. Łódź, Opole, Augustów
B. Wrocław, Zielona Góra, Chojnice D. Biała Podlaska, Łomża, Ostrołęka Zadanie 7. [ 0 – 1]
Najpiękniejsza w Polsce jaskinia krasowa "Raj" leży w Górach Świętokrzyskich w paśmie:
A. Chęcińskim
B. Masłowskim C. Klonowskim D. Jeleniowskim
Zadanie 8. [ 0 – 2 ]
1. Na rysunku pokazano proces powstawania jeziora przybrzeżnego, które całkowicie oddzielone jest od morza:
A. piaszczystą mierzeją
B. rzekami uchodzącymi do morza
C. rzekami, które przy ujściu do morza zostawiają swoje osady
D. wałami morskimi
Powstawanie jeziora przybrzeżnego
2. Jeziorami przybrzeżnymi są:
A. Gardno, Gopło, Jamno
B. Hańcza, Sarbsko, Morskie Oko C. Śniardwy, Wigry, Łebsko D. Łebsko, Gardno, Sarbsko
Zadanie 9. [ 0 – 5 ]
Skreśl wyrazy tak, aby powstały poprawne informacje w poniższych zdaniach.
1. Kotlina to rozległa wklęsła / wypukła forma terenu, która ze wszystkich stron jest otoczona wzniesieniami.
2. W Polsce kotliny leżą między wyżynami / nizinami i górami / wyżynami.
3. Największą kotliną jest Kotlina Sandomierska / Oświęcimska leżąca między Wyżyną Małopolską / Śląską i Wyżyną Lubelską / Krakowsko- Częstochowską a Karpatami.
4. Znacznie mniejsza jest Kotlina Oświęcimska / Sandomierska położona na zachód od Krakowa.
5. Polskie kotliny podgórskie obfitują w bogactwa naturalne. W Kotlinie Oświęcimskiej występują bogate złoża węgla kamiennego / ropy naftowej a w Kotlinie Sandomierskiej pokłady soli kamiennej, siarki / węgla brunatnego.
Strona 5 z 15 Ania znalazła skałę, której opis w podręczniku brzmiał:
"Jest to lita skała osadowa o różnych barwach, zbudowana ze spojonych dużych i zaokrąglonych ziaren żwiru. Ziarna mogą być jednorodne np. kwarcowe, węglanowe lub różnorodne, spojone lepiszczem. Łatwo ją rozkruszyć. Występuje wraz z piaskowcami w zespołach skalnych uformowanych przez wielkie systemy rzeczne".
O jakiej skale Ania czytała w podręczniku?
A. zlepieńcu B. piasku C. granicie D. żwirze Zadanie 11. [ 0 – 3 ]
Zaznacz właściwe zakończenia zdań.
1. Górami mającymi płaskie wierzchowiny wysokogórskie, porozcinane zagłębieniami kotłów polodowcowych, na dnie których znajdują się jeziora są:
A. Karkonosze B. Bieszczady C. Beskidy 2. Najdłuższą doliną w Tatrach Zachodnich jest:
A. Dolina Kościeliska B. Dolina Chochołowska C. Dolina Pięciu Stawów 3. Skałą, która podlega procesowi krasowienia jest:
A. bazalt B. dolomit C. granit
Zadanie 12. [ 0 – 1 ]
Rezerwat biosfery to wyznaczony obszar chroniony zawierający cenne zasoby przyrodnicze, które na świecie powstały w ramach programu UNESCO MAB (Człowiek i biosfera).
W Polsce za światowe rezerwaty biosfery UNESCO uznano następującą liczbę parków narodowych:
A. pięć C. dziewięć B. siedem D. jedenaście
Zadanie 13. [ 0 – 2 ]
Wybierz cztery obiekty (oznaczone literami od A - F) wpisane na Polską Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, wybierając odpowiednie litery.
A. Stare Miasto w Gdańsku
B. Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945) C. Hala Stulecia we Wrocławiu
D. Królewska Kopalnia Soli w Bochni E. Stare Miasto w Poznaniu
F. Stare Miasto w Zamościu G. Zamek w Łańcucie
odpowiedź...
Strona 6 z 15 W ramce podano najważniejsze atrakcje turystyczne kilku miast Polski.
Wybierz z ramki sześć obiektów Krakowa związanych z jego historią, wpisując w odpowiedzi odpowiednie litery.
A. Kolumna Zygmunta B. Brama Floriańska C. Pomnik małego Powstańca D. Muzeum Narodowe E. Kościół Mariacki z ołtarzem Wita Stwosza F. Synagoga G. Wielka Zbrojownia H. Sukiennice I. Hala Sportowo - Widowiskowa „Spodek”
J. Maczuga Herkulesa K. Kolumna Zygmunta L. Wawel Ł. Zamek Ujazdowski M. Plac bohaterów Getta
odpowiedź:...
Zadanie 15. [ 0 – 1 ]
Tolerancja ekologiczna to zdolność organizmu do przystosowania się do zmian danego czynnika.
U jednych gatunków zakres tolerancji może być szeroki (eurybionty), u innych wąski (stenobionty).
Na wykresach A i B przedstawiono zakresy tolerancji stenobiontów i eurybiontów na natężenie temperatury powietrza.
Który wykres A czy B jest charakterystyczny dla żmii zygzakowatej?
odpowiedź...
Zakres tolerancji eurybiontów i stenobiontów.
Zadanie 16. [ 0 – 2 ]
Na podstawie krótkiej charakterystyki zwierząt, podaj ich nazwę gatunkową.
A. Jest największym dzikim kotem żyjącym w Europie. Należy do drapieżników. Ma znakomity wzrok. Dzięki pazurom świetnie wspina się po drzewach, a jego cętki na sierści ułatwiają maskowanie się między gałęziami drzew.
odpowiedź ...
B. Ma brunatne umaszczenie, które kolorem przypomina podłoże, dzięki czemu może ukrywać się przed drapieżnikami i człowiekiem. Jego ulubionym pokarmem są larwy owadów, nasiona buka itp. Młode potomstwo ma na ciele pasiastą suknię.
odpowiedź ...
.
C. Jest drapieżnikiem. Jego trójkątne uszy mają wewnątrz liczne włosy, które sprawiają, że do wnętrza ucha dociera bardzo duża ilość dźwięków. Jest niezwykle zwinny i skoczny.
W folklorze amerykańskim razem z kojotem jest często uważany za symbol przebiegłości.
odpowiedź ...
Strona 7 z 15 Łabędź niemy zaliczany jest do zagniazdowników, ponieważ:
A. pisklęta bardzo szybko po wykluciu z jaja są zdolne do samodzielnego życia i nie przebywają w gnieździe, są pokryte gęstym puchem, sprawnie chodzą, biegają (niektóre także pływają), potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała;
B. młode po urodzeniu nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki rodziców, w związku z czym dłuższy czas spędzają w gnieździe, rodzą się nagie (bez upierzenia lub sierści) i ślepe, czasami są pokryte rzadkim puchem lub włosem, nie potrafią same zdobywać pożywienia i są całkowicie uzależnione od pomocy dorosłych;
C. pisklęta w normalnych warunkach dłuższy czas przebywają w gnieździe i karmione są przez rodziców, ale w przypadkach zagrożenia uciekają z gniazda i kryją się w pobliżu, nie potrafią utrzymać stałej temperatury ciała;
D. wkrótce po wykluciu się z jaj mają zdolności ruchowe, są bez upierzenia, towarzyszą rodzicom i przez nich są karmione, słabo widzą.Opieka samic nad młodymi sprowadza się głównie do nadzoru w pierwszych dniach życia tzw. wodzenie - karmieniu młodych i ochrona przed drapieżnikami;
Zadanie 18. [ 0 – 3 ]
Poniższe zdania opisują budowę ciała bielinka kapustnika.
Obok zdań prawdziwych wpisz literę P, a obok zdań fałszywych
literę F.
A. Ciało bielinka kapustnika składa się z głowy, tułowia i odwłoka.
B. Ma 3 pary odnóży krocznych.
C. Na jego głowie znajdują się oczy złożone, aparat
gębowy typu ssącego oraz czułki.
D. Na odwłoku znajdują się dwie pary skrzydeł i trzy pary odnóży krocznych.
E. Ciało motyla pokryte jest chitynowym oskórkiem, do którego przyczepione są mięśnie.
Bielinek kapustnik
Zadanie 19. [ 0 – 1 ]
Jeżeli populacja jednego gatunku hamuje rozwój populacji innego gatunku, nie czerpiąc z tego żadnych korzyści ani też nie ponosząc strat (np. działanie orzecha włoskiego, który zawiera związki blokujące rozwój innych roślin), to taką współzależność między organizmami nazywamy:
A. amensalizmem B. komensalizmem C. mutualizmem D. protokooperacją
Strona 8 z 15 Który zestaw zawiera gatunki zwierząt żyjących wyłącznie w górach?
A. sarna europejska, kozica tatrzańska, jeleń szlachetny B. nornik śnieżny, niedźwiedź brunatny, świstak tatrzański C. sarna europejska, orzeł przedni, lis rudy
D. pstrąg potokowy, orlik krzykliwy, borsuk
Zadanie 21. [ 0 – 1 ]
Organem rozmnażania bezpłciowego u roślin zarodnikowych i grzybów jest zarodnia.
U której rośliny występuje zarodnia przedstawiona na rysunku?
A. gajnika lśniącego B. salwinii pływającej C. języcznika zwyczajnego D. widłaka goździstego
Zarodnia Zadanie 22. [ 0 – 1 ]
Ania będąc na wycieczce w lesie znalazła grzyba, którego opis w "Atlasie do grzybów" brzmiał:
... komórki tego organizmu posiadają ścianę komórkową, ale nigdy nie zawierają chloroplastów...
Posiada pierścień przyrośnięty do trzonu, który jest koloru białego. Rozmnaża się bezpłciowo, poprzez wytwarzanie zarodników... Tak jak wszystkie organizmy należące do tej grupy preferuje miejsca wilgotne, ciepłe...
Na podstawie opisu należy przypuszczać, że powyższy opis dotyczy:
1. czubajki kani
ponieważ A.
posiada pierścień przyrośnięty do trzonu, który jest koloru białego.
2. muchomora sromotnikowego B.
rozmnaża się bezpłciowo, poprzez wytwarzanie zarodników.
Wybieram...ponieważ...
Zadanie 23. [ 0 – 1 ]
W dzisiejszych czasach paprotniki nie odgrywają znaczącej roli w różnych biocenozach. Jednak 300 mln lat temu, w okresie karbońskim ery paleofitycznej, były one rozpowszechnione jako ogromne formy drzewiaste. Świadkami najstarszej - karbońskiej historii są skamieniałości ówczesnej flory, które stanowią bezcenny dokument ukazujący pradawne bogactwo życia.
Strona 9 z 15 liść paproci w postaci:
A. odcisku B. odlewu
C. inkluzji D. ususzonej
Zadanie 24. [ 0 – 2 ]
1. Rolnicy obsiewają pola uprawne wieloma gatunkami zbóż, wśród których największą wysokość osiąga:
A. jęczmień zwyczajny B. owies zwyczajny C. pszenica zwyczajna D. kukurydza zwyczajna
2. Wpisz pod odpowiednim rysunkiem nazwę kwiatostanu, który odpowiada roślinie wybranej w pkt. 1.
A B C D
Zadanie 25. [ 0 – 1 ]
Które stwierdzenie opisujące proces transpiracji jest niepoprawne?
A. Transpiracja to proces parowania wody z nadziemnych organów rośliny. Proces ten zachodzi bezpośrednio z powierzchni skórki oraz przez aparaty szparkowe.
B. Im wyższa temperatura, łatwa dostępność do wody, duża ilość światła, mała wilgotność powietrza, tym szybsza transpiracja.
C. Transpiracja jest dla rośliny procesem niekorzystnym, ponieważ bez niej nie może odbywać się transport substancji pokarmowych.
D. Transpiracja jest procesem fizjologicznym. Ubytek wody z powierzchni roślin jest uzupełniany przez nią za pomocą systemu korzeniowego.
Strona 10 z 15 Które dwa elementy budowy kwiatu
przedstawione na rysunku tworzą okwiat?
odpowiedź...
...
...
2. Pojedynczy okwiat występuje u:
A. tulipana C. róży B. jabłoni D. pomidora
Zadanie 27. [ 0 – 1 ]
Owoc jest organem charakterystycznym tylko dla roślin okrytonasiennych. Typowy owoc rozwija się z zalążni słupka, czasem przy jego powstawaniu bierze udział dno kwiatowe.
U których roślin z dna kwiatowego powstaje owoc?
A. u ogórka, pomidora C. u jabłoni, śliwki węgierki
B. u jabłoni, maliny D. u gruszy, brzoskwini
Zadanie 28. [ 0 – 1 ]
Która strefa korzenia odpowiada za pobieranie wody z solami mineralnymi?
A. strefa włośnikowa B. strefa wydłużania C. stożek wzrostu D. strefa wzrostu
Zadanie 29. [ 0 – 3 ]
1. Wybierz z tabeli cztery charakterystyczne drzewa występujące w lasach grądowych.
klon jawor brzoza omszona dąb szypułkowy wierzba biała lipa drobnolistna olsza czarna grab pospolity kalina koralowa
odpowiedź...
...
Strona 11 z 15
A B C D
Zadanie 30. [ 0 – 5 ]
Przyporządkuj do podanych w tabeli parków narodowych ich charakterystyczne cechy.
W każdym wierszu tabeli poprawną odpowiedź oznacz znakiem "x" w odpowiednim polu.
Niektóre cechy mogą dotyczyć kilku parków.
Cecha
Pieniński Tatrzański Karkonoski Gorczański Magurski Słowiński Bieszczadzki
1. Najstarszy górski parki narodowy.
2. Jedyne miejsce w Polsce, gdzie żyją muflony.
3. Park narodowy leżący w polskiej części Karpat.
4. W nim występują największe ruchome wydmy.
5. Występują tu charakterystyczne pasma połonin.
6. Ma największą powierzchnię wśród parków górskich.
Zadanie 31. [ 0 – 5 ]
Korzystając z planu miasta „Krynicy - Zdroju” określ:
1. W jakim kierunku od Dworca PKP (G4) znajduje się parking (D5) ?
odpowiedź...
.
2. Ile wynosi odległość rzeczywista w linii prostej z dworca PKP (G4) do hotelu Geovita (D6), wiedząc, że skala planu wynosi 1: 20 000 ?
Obliczenia...
...
Odp.:...
Strona 12 z 15 odpowiedź...
4. Z jakich dwóch atrakcji turystycznych warto skorzystać przebywając w Krynicy Zdroju?
1...
2...
Strona 13 z 15 Unia Europejska jest organizacją międzynarodową, która zakłada polityczną i gospodarczą współpracę państw Europy. W jej skład wchodzi 28 demokratycznych państw europejskich.
1. Podaj nazwę państw, których flagi przedstawiono na zdjęciach oznaczonych literami od A do E.
A B C D E
2. Które państwo wpisane pod flagą w pkt. 1 nie należy do "Eurolandu"?
odpowiedź ...
3. Parlament Europejski ma swoją siedzibę w trzech miastach europejskich.
W którym państwie mieści się Sekretariat Generalny UE, którego flagę przedstawiono w pkt.1?
odpowiedź ...
Zadanie 33. [ 0 – 3 ]
Do podanego w lewej kolumnie tabeli pojęcia przyporządkuj definicję spośród podanych w kolumnie prawej wpisując w miejsce kropek odpowiednią cyfrę.
Pojęcia Definicje
A. Podszerstek 1.
Zjawisko polegające na współżyciu korzeni lub innych organów, a nawet nasion roślin naczyniowych z grzybami, która daje obu gatunkom wzajemne korzyści.
B. Ciernie 2. Skorupiaki, których ciało okrywają białe pancerzyki zbudowane z płytek wapiennych w kształcie stożków. Są filtratorami.
C. Kartografia 3. Krótka, gęsta, miękka warstwa futra występująca u ssaków pod okrywą włosową, stanowi warstwę izolacyjną.
D. Mikoryza 4. Dziedzina nauki zajmująca się zasadami sporządzania map i korzystania z nich.
E. Siewka 5. Ostro zakończone wyrostki roślinne powstałe z przekształconych liści lub pędów bocznych.
F. Pąkle 6. Młoda roślina, która do swojego wzrostu wykorzystuje substancje odżywcze zawarte w nasieniu.
A ….…..….. B ……....…. C………..…. D……….….. E ……...….. F….…….…
Strona 14 z 15 Na rysunku przedstawiono mapę konturową Polski
z podziałem na województwa.
Jaka liczba województw graniczy z Niemcami?
A. jedno B. dwa C. trzy D. cztery
Mapa konturowa Polski z podziałem na województwa
Strona 15 z 15
